Vrouwelick cieraet van Sint' Agnes versmaedt

Aurelius Prudentius Poëta Christianus sub Theodosio seniore Anno Domini 390. Peri Stephanῶnhymn. XIV.

Agneti Virgini Romanae.

AGnis Sepulchrum est Romulea in domo
Fortis puellae, Martijris inclijtae.
Conspectu in ipso condita turrium
Servat salutem Virgo Quiritium:

[p. 47]

 

Nec non & ipsos pretegit Advenas,

 

Puro, acfideli pectore supplices.

 

Duplex Corona est praestita Martijri,

 

Intactum ab omni crimine Virginal,

 

Mortis deinde gloria liberae.

 

Aiunt Iugali vix habilem thoro,

 

Primis in annis fortè puellulam

 

Christo calentem, fortiter impiis

 

Iussis renisam, quo minu idolis

 

Addicta, sacram desereret fidem.

 

Tentata multis nam prius artibus,

 

Nunc ore blandi Iudicis illice,

 

Nunc saevientis Carnificis minis,

 

Stabat feroci robore pertinax,

 

Corpusque duris excruciatibus.

 

Vltro offerebat, non renuens mori.

 

Tum Trux Tyrannus: Si facile est, ait,

 

Poenam subactis ferre doloribus,

 

Et vita vilis spernitur: At pudor

 

Carus dicatae Virginitatis est.

 

Hanc in lupanar trudere publicum

 

Certum est, ad Aram ni caput applicet,

 

Ac de Minerva iam veniam roget:

 

Quam virgo pergit temnere virginem.

 

Omnis Inventus irruat, & novum

 

Ludibrio rum Mancipium petat.

 

Haud, inquit Agnes, immemor est ita

 

Christum suorum, perdat ut aureum

[p. 48]

 

Nobis pudorem, nos quoque deserat.

 

Praesto est pudicis, nec patitur sacrae

 

Integritatis munera pollui.

 

Ferrum impiabis sanguine si voles:

 

Non inquinabis membra libidine.

 

Sic elocutam, publicitus jubet

 

Flexu in plateae sistere Virginem.

 

Stantem refugit maestra frequentia,

 

Aversa vultus ne petulantius

 

Quisquam verendum conspiceret locum.

 

Intendit unus forte procaciter

 

Os in puellam, nec trepidat sacram

 

Spectare formam lumine lubrico.

 

En ales ignis fulminis in modum

 

Vibratur ardens, atque oculos ferit:

 

Caecus corusco lumine corruit,

 

Atque in plateae; pulvere palpitat.

 

Tollunt Sodales Seminecem solo,

 

Verbisque deflent exsequialibus.

 

Ibat Triumphans Virgo, Deum Patrem,

 

Christumque sacro carmine concinens.

 

Quod sub profani labe periculi

 

Castum lupanar, nec violabile

 

Experta victrix virginitas foret,

 

Sunt qui rogatam rettulerint preces

 

Fudisse Christo, redderet ut Reo

 

Lucem iacenti: Tum Iuveni halitum

 

Vitae innovatum visibus integris.

[p. 49]

 

Primum sed Agnes hunc habuit gradum

 

Coelestis aulae, Mox alius datur.

 

Accensus iram nam furor incitat

 

Hostis cruenti. Vincor, ait gemens,

 

Iam stringe ferrum Miles, & exsere

 

Praecepta summi regia Principis.

 

Vt vidit Agnes stare trucem virum

 

Mucrone nudo, Laetior haec ait.

 

Exsulto, talis quod potius venit

 

Vesanus, atrox, turbidus, Armiger:

 

Quam si veniret languidus, ac tener,

 

Mollisque ephebus tinctus aromate,

 

Qui me pudoris funere perderet.

 

Hic hic Amator iam, fateor, placet:

 

Ibo irruentis gressibus ob viam,

 

Nec demorabor vota calentia:

 

Ferrum in papillas omne recepero,

 

Pectusque ad imum vim gladij traham.

 

Sic nupta Christo transiliam Poli

 

Omneis tenebras, aethere celsior.

 

AEterne Rector divide januas

 

Coeli, obseratas terrigenis prius,

 

Ac te sequentem, Christe, animam voca,

 

Cum virginalem, tum Patris hostiam.

 

Sic fata, Christum vertice cernuo

 

Supplex adorat, vulnus ut imminens

 

Cervix subiret prona paratius.

 

Ast Ille tantam spem peragit manu:

[p. 50]

 

Uno sub ictu nam Caput amputat.

 

Sensum doloris mors cita praevenit.

 

Exutus inde spiritus emicat,

 

Liberque in auras exsilit. Angeli

 

Saepsêre euntem tramite candido.

 

Miratur orbem sub Pedibus situm,

 

Spectat tenebras ardua subditas,

 

Ridetque Solis quod Rota circuit,

 

Quod Mundus omnis volvit, & implicat,

 

Rerum quòd atro turbine vivitur,

 

Quod vana saecli mobilitas rapit:

 

Reges, Tyrannos, Imperia, & gradus,

 

Pompasque honora stulta tumentium:

 

Argenti, & auri vim rabida siti

 

Cunctis petitam per varium nefas,

 

Splendore multo structa habitacula,

 

Illusa pictae vestis inania,

 

Iram, timorem, vota, pericula:

 

Nunc triste longum, Nunc breve gaudium,

 

Livoris atri sumificas faces,

 

Nigrescit unde Spes hominum, & Decus,

 

Et quod malorum tetrius omnium est,

 

Gentilitatis sordida nubila.

 

Haec calcat Agnes, ac pede proterit,

 

Stans, & Draconis calce premens caput:

 

Terrena mundi qui ferus omnia

 

Spargit venenis, mergit & inferis,

 

Nunc virginali perdomitus solo,

[p. 51]

 

Christas Cerebri deprimit ignei,

 

Nec victus audet tollere verticem.

 

Cingit coronis interea Deus

 

Frontem duabus Martyris Innubae:

 

Vnam decemplex edita sexies

 

Merces perenni lumine conficit:

 

Centenus extat fructus in altera.

 

O virgo felix! o Nova gloria!

 

Caelestis Arcis Nobilis Incola,

 

Intende nostris colluvionibus

 

Vultum gemello cum diademate:

 

Cui posse soli cuncti parens dedit

 

Castum vel ipsum reddere fornicem.

 

Purgabor oris propitiabilis.

 

Fulgore, nostrum si iecur impleas.

 

Nil non pudicum est, quod pia visere

 

Dignaris, almo vel pede tangere.

De zelve Hymnus in onze Moederlicke Tael.

DE Maegd Agniet met claer bescheid
Recht buiten Room begraven leit.
Dicht onder Room; Maer voor die eer
Bewaerdt de Maged Romen weer:

Den vreemden oock die haer gebed

Uerzoucken komt met goed opzet.

[p. 52]

 

Een dubble Croon is haer bereidt:

 

Sneeuwit is d'een van zuiverheid,

 

Maer d'and're bloost van Roosen rood,

 

Uoor't bloed 'twelck zi den Heer vergoot.

 

Ze was nauw houwbaer, gaet de faem,

 

En 'tbrulofs-bed schier onbequaem,

 

Als zi met Godes nieuw Uerbond

 

Ontsteecken, voor den Rechter stondt;

 

Die haer door s'Keysers wreed gebod

 

Wou trecken vanden waren God.

 

Op veel manieren, zoomen leest,

 

Is haer Geloof beprouft geweest;

 

met plasdanck nu en zoetigheyd,

 

met pijnbanck nu en hardigheyd.

 

Maer als een Steenrotz ongeschendt,

 

Ontzag zi dood, noch doods torment.

 

O Deerne zuldi spotten dan

 

met Caesars wet? sprack den Tyran;

 

Uerquist vri 'tleven zonder vaer,

 

maer d'eer is u te dieren waer.

 

d'Eer van u lieve Reinigheid,

 

Die ghi uw' God hebt toegezeidt.

 

Ziet, dese ben ick vast beraen,

 

In een Bordeel te doen vergaen;

 

'tEn si dat ghi op staende voet

 

Aen Pallas offerande doedt.

 

Zi was oock maegd veel meer als ghi

 

Uerzoendt haer weer, en gaet dan vri:

[p. 53]

 

Of anders zuldi zonder scheel

 

Een Aesbrock siin van 'tvuil Bordeel.

 

Waer op De Maged heeft gediendt

 

Met bli gelaet, Al Sacht me vriend:

 

En mient niet dat in ongeval

 

Ons Christus oit verlaten zal.

 

Ueel min dat hi Der Maegden eer,

 

Zal laeten quetsen immermeer.

 

Hi is haer alte dicht ontrent,

 

End houdt haer gaefheid ongeschendt.

 

Uw Sabel kundi wel bebloen,

 

maer d'eer zult ghi mi niet misdoen.

 

Hier mee doedt hi van stonde aen

 

De Reine Maegd ten toone staen

 

Int onbeschaemde Uenus huiz,

 

Tot spot en lust vant vuil gespuiz.

 

Men zag bedrouft het meerendeel,

 

En 'taenzigt wenden van't Bordeel,

 

Op dat het inde Reine vrouw

 

Geen beschaemtheid zien en zou.

 

Maer een, door raed van Uenus wigt;

 

Sloug op de Maegd 'tonkuisch gezigt.

 

Dan, Och! d'onzalig Jong-gezel

 

Betaelde stracks de boete wel.

 

Dat oog gezigt stondt hem te dier:

 

Want ziet een hemelsch vliegend vier

 

Recht als een Blicksem met geweld,

 

Heeft hem ter aerden neer geveldt.

[p. 54]

 

Ter aerden blind end overdood

 

Lach hi en rolde door de goot.

 

Zoo lang dat hi van zijns geliick,

 

Uan daer gebracht werdt als een liick

 

Met blischap ging van daer Agniet,

 

En zong den Heer een vrolick lied:

 

Dat hi oock int oneerbaer huiz

 

Ziin Dienstmaegd had behouden kuisch.

 

Men zeidt dat zi oock des verzocht

 

Gebeden heeft wat datze mocht,

 

End' hem die daer lag uit gestreckt

 

Uoor blind en dood, weer heeft verweckt.

 

Aldus verging de Maegd het stof

 

Uan d'eerste striid: En tradt naert Hof.

 

Des Hemels toe, met dubble treen.

 

Dit was de eerst. Nu hoordt noch een.

 

Den Rechter hier door zeer gegraemt,

 

Zal ick verwonnen en beschaemt.

 

Dan bliven? riep hi, Treckt uw mes

 

Soldaet, en doedt nae 'sKeisers les.

 

Als dan de Maged onvervaerdt

 

Den Beul zag met ziin bloedig zwaerd.

 

Riep zi met weez'en woorden bli:

 

Dat immers deze welkom si.

 

Ueel meer als mi wel wezen zou

 

Die met Civetten in de mouw,

 

Uan Jaeren groen, van Lichchaem teer,

 

Mi quam bederven ziel end' eer.

[p. 55]

 

Dit's recht een Urijer voor een Maegd.

 

'tIs deez, 'Ick kendt die mi behaegdt.

 

Ick zal hem lopen int gemoed,

 

Ziin Sabel is miin beste groet.

 

Dit ist Juweel dat boven al,

 

Miin hoofd en halz vercieren zal:

 

Op dat ick blanck, gebloost en kuisch

 

Miin Bruidegom mag komen t'huis.

 

maer, Heer, ter wil Ick, mi neer buig

 

Uoor u, als Maged en Getuig,

 

Soo maeckt de Croone voor miin hoofd

 

Bereidt, die ghi mi hebt belooft.

 

Dus sprack voor't lest de Maeg Agniet,

 

En 'thoofd met eenen hangen liet:

 

Begeerig om in haere schoot,

 

T'ontfangen de gewenschte dood.

 

'tEn kosten oock maer eene slag

 

Haer hoofd men neder vallen zag.

 

Zoo waerde Hoofd ter aerden viel:

 

Maer opwaerts voer de Riicke ziel,

 

Met Engelen rondom Gecroondt,

 

Naer't huiz daer haeren Bruigom woondt.

 

Uan daer zag zi met wonder aen

 

Den Aerden-bo'em beneen de Maen.

 

Jae zag hem nauw, want 'tis een punt

 

Maer bi de plaets, die haer vergundt

 

Is van den Heer. Zi louch met een

 

Met onz Gebouw van Marmersteen;

[p. 56]

 

met all' der Princ' en Uorsten magt,

 

met al des Wereld i'ele pracht.

 

Met al haer Silver, al haer Goud,

 

Daer op zi haer zoo zeer betrouwt.

 

Met all' haer kled'ren hoog geblomt,

 

Daer op zi haer zoo zeer beromt.

 

Met al dat zi hier vreest en hoopt,

 

Met al dat zi hier marckt en koopt,

 

Met al dat hier de Zon beschiindt,

 

Twelck gist'ren was, en he'en verdwiindt.

 

Ze ziet haer Romen riick van Roof,

 

Maer arrem in ziin ongeloof.

 

Ze ziet den Uiand van haer ziel,

 

De Duivel, die zi met de hiel

 

Het hoofd vertreedt. En die daer plagt

 

Tot zond' en hel, met list of kracht,

 

Den mensch te trecken vroug en laet,

 

Uan schaemt ziin kop nu hangen laet,

 

En zincken ziin gezwolle moed,

 

Uerpletterdt van een Maegde voet.

 

Uoor't lest ziet zi haer 'thoofd omringt.

 

Met Croonen twee; Daer d'een af blinckt

 

Uan honderd Paerlen in rood Goud:

 

En d'ander riick is zestig fout.

 

Geluckkig siit ghi Agnes Maegd

 

Die op uw hoof twee Cronen draegdt,

 

End' eeuwelickken woonen zult

 

Daer all' de Straeten siin Uerguldt.

[p. 57]

 

Maer nu ghi u verzeeckerdt ziet,

 

Zoo'n wildt uw aenzigt keeren niet

 

Uan dit onrein vervuilde Dal,

 

Zoo lang alst hier noch striden zal.

 

Want God door u, doen ghi waerdt klein

 

Gemaeckt heeft oock Bordeelen Rein.

 

Ueel meer zal hi nu door uw oog,

 

Dat vocht en vuil is maeckken droog.

 

Want rein moet siin end' anders geen

 

'Twelck ghi zult raecken of betreen.