Vrouwelick cieraet van Sint' Agnes versmaedt

S. Maximus Bisschop van Turiin onder Honorus & Theodorius De Ionge, Anno Domini 420.

Heeft ons een zeer Treffelickke Homilie nae ghelaten, die hi gehadt heeft op den Geboortdag vande H. Angnes Maged ende Marterlarsse. De welcke Ick', zoo om de zoetigheid vande stiil, als om den Ouderdom ende waerdigheid vanden Schriver, niet en hebbe kunnen nae laten, door overzettinge uitten Latine, de Duitsche Lezers ende Leesters gemeen te maecken.

NAe dien dat de Maegdelickke Blom van Maria de gansche Wereld met onverleppelickke Croonen is vervullende, ende met onbesmette zucht de Koninglickke zael des Eerbaerheids is beschermende; zoo heeft zich de Maegdelickke Ongeraecktheid zoo zeer gevorderdt, dat z'oock inde teere Onbeiaerde Dochterkens haer Trophëen ende Victori vaenen van heiligheid opgerecht ende door de

[p. 58]

voet stappen vande Moeder Maged, tot het hemelsche Bruilofsbed heeft kunnen geraecken. Ende hierom wast dat Agnes haer verseeckkerde metten Vingerling des Geloofs onder trouwt, ende aende liefde haers Bruidegoms gehecht te wezen. O Magedt wat een waerdigen voorschrift van liefde hebdi den Maegden naegelaeten, om t'achtervolgen? O wat een Heiligen Andwoord hebdi ontwurpen voor alle zuivere harten: versmaedende de Rijckdommen des werelds, verfoeijende de begeerlickheiden des vleeschs, ende de schoonheid Christi alleen beminnende. komt, O Dochterkens tot het Maegdeken; ende leerdt inde Jaeren des kindsheids hoedaenig de vlammen siin geweest die zi totte liefde Christi in haer boezemjen heeft onsteecken. ze zeidt haeren Minnaer getrouw te willen bliven, ende ziin lichchaem alleen te beminnen, die om der menschen wille de dood niet geweigerdt en heeft te bezuiren. Leerdt O Maegden Christi vant meisken een liefde tot Gode brandende, ende alle de wereldsche Riickdommen niet⁺ anders als dreck verachtende. Want hierom ist dat ons schriftelickken overgeleverdt worden de voorbeelden der heiligen, op dat ider mensch naer eisch van ziin geslagt ofte ouderdom ziinder Jaeren, een manier ziins levens zoude weten te houden: Ende dat geliick de Maegden door een Maged, zoo oock de Gehouden door een gehoude, de wereld, om de liefde Christi, zoude leren verwinnen. om alzoo metter harten versmadende wes hier zoets te beleven, ende williglick omhelzende wes hier hards te verdragen is, eens totte onverganckelickke wellusten ende eeuwige vreugden te mogen komen. Ende dit zeggen⁺ wi niet om te verachten het onbevleckte Bedde vant Eerwaerdige huwelick mar om te vercieren de volhardigheid der Maegden. Want ten is niet van node De Maegdelicke. Reinigheidt te verheffen boven quaede dinghen, maer z'is waerdig ghesteldt te werden voor de alderbesten. Ende voorwaer, die Reinder is als de reine, ende heiliger als de Heilige, en behouft niet gheprezen te werden door verachting van iet quaeds. Laet dan De Ghetrouwde Luiden, die inde vreze

+ De voorbeelden der Heiligen na te volgen.

+ Ad Hebr. 13. 4.

[p. 59]

Goods gesteldt ende mette goddelickke schriften onderwezen siin, naevolgen de heilige huwelickken Der Patriarchen, ende naesporen de voetstappen die Sara, Rebecca, Rachel, Anna, Susanna, ende Sephora, heilige Huisvrouwen, haer hebben ghelaten: als maer de Maegden Christi alleen naetreden de Maged ende Moeder des lichts. Van deze was een Camenier⁺ ofte Voetvolgster de Alderzaligste Agnes; de welcke van haer gegheven heeft een groot voorschrift van Eerbaerheid, wanneerze haeren maegdom stellende voor het leven, ende door de kracht vande Hemelsche liefde de aerdsche uitsluitende, den Standaerd vant Cruis Christi aengegrepen, zoo wel de wellustigheden des vleeschs, als de straffigheden der Tyrannen, met wapenen, niet van izer, maer van geloof, vromelick heeft betreden ende geluckkelicken verwonnen. Zi versmaede den Rechter die haer smeeckte, en den Beul die haer dreigde; ziende met goede ogen aen het vier twelck hi haer stoockte. Z'en kon haer niet begeven om iet verganckkelicks te beminnen: Ende ter wilen datze ganschelick opde Maegdelickke zuiverheid was vervallen, zoo en heeftze noch verwittingen, noch vlammen, noch straffen, noch Beulen ontzien; noch eindtelickken gevreest het zwaerd vanden verwoedden Scharprechter. Men wilde haer dwingen lichchaemelickke Cieraetten te aenvaerden; maer z'heeftse geweigerdt, om datze nu alrede ontfangen hadde het pareersel der zielen. Ende alzoo zi niet en trachte met lichchamelickke schoonheid iemand te believen, maer beducht was met geestelickke lelickheid den Heer te misgagen; zoo was zi oock alleen bekommerdt, door het Geloof haer ziel te vercieren: De welcke zoo zi te begeriger was om op te schickken, zoo wasze weer te beschaemder haer lichchaem te pareren: arbeidende met even grote naerstigheid de vleeschelickke oogen van buiten te mishagen, als daerze mede bezig was Christo ende ziin Engelen te believen.

De Jongeling vant Maegdeken verstoten, ontroerdt zich met allen: En hopende met geschencken haer hart te winnen, doedt haer aenbieden Goud, Juweelen, cierelickke Klederen,

+ Huius Pedissequa Agnes Beatissima.

[p. 60]

ende kostelickke Houven. Dan nae dien de liefde Christi dusdaenige dingen niet en plag te waerderen, zoo is de alderheiligste Maegdom, tot het vergieten des bloeds toe, in haer stand gebleven. doch niet zonder reden, alzoo haer Christus onderpandt hadde mettet zine. De Gaven keeren dan wederomme totten Minnaer, ende d'onverwonne Reinigheid, Christo eens⁺ opgedragen, bliift volhardig. Leerdt hier o Maegden Christi een Regel van Maegdelick exempel; Versmaedt uit ganscher harten de Ghiften der Mannen, die u onder decksel van zuchtdragentheid bi henluiden aengheboden werden: Weigerdtze met een bli gemoed, niet anders als beeten van een Razenden hond. Vanden welcken ghi geen behulp en verwacht om gode te vrezen, en wildt niet ontfangen om de Wereld te beminnen. Neemt Maged, maer zulcks dat u vervorderen mag totte liefde des Hemels. Wanneer ghi doch iet wes van een mensch ontfangt, zoo ontfangt het alzoo, dat ghi u gedachtig siit, te wezen een Bruid Christi: want hi ziet int binnenste uwer ziele, wat dat ghi doedt; acht nemende, hoe iverig ghi u draegt int nae treden van ziin Maegden. Ziet hier dan hoe Agnes Mariam gevolgt heeft door de versmaedheiden. Ende hoe zoude zi eenighe straf ghevreest kunnen hebben, voor wien oock het vuile bordeel bekeerdt werde in een huiz des Gebeds? Daer de Duivel haer bereidt hadde de schandt van ontschaeckinghe, daer heeft haer den Heer doen ontfangen de Croon ende Palmtack van maegdelicke reinigheid, dat is de vianden doen verwinnen in haer eigen Stoelen, ende den hond op ziin eigen mishoop. De Maged was gevangen geleidt tot in de binnenste kamer des Konings der onzuiverheiden, ende de Koning is van ziin Gevange zelfs verwonnen, end' in triumphe gheleidt gheweest. Dus werde den Vangher zelfs ghevangen, de sleurder ghesleurdt, en die hem waende te vermoorden, zelfs ghedoodt.

⁺Om dan goed te maecken dat de Duivel van deze Maged doenter tiid verwonnen is geweest, zoo is anders niet van node als te erdencken het feit van dien Jongeling, den welcken

+ Regel van Maegdelick Exempel.

+ Beschrivinge van haer Liden.

[p. 61]

de Viand alzoo tegens de kindsheid Agnetis hadde ghewapendt, dat hi haer naeckt over straeten dede trecken ten bordeele; op het geluid van een voorgaende Officier, uit roupende ende tgemeene volck tot wellustigheid verweckkende. Dat nu dezen Officier geweest is een Dienaer des Duivels, en kan van niemand werden getwiiffeldt, geliick mede kenneliickken is, dat de Voorganger verwonnen siinde, oock het volck vermeesterdt; ende eindtelicken, het Volck met heuren Capitein ondergebracht wezende, oock Den Tyran zelfs biit hoofd is ghegrepen. Bliickt overzulcks dat hier de Duivel zoo dickwiis is verwonnen, als hi tegens de Maged de wapenen heeft genomen. Want de Maged uitgeschudt siinde werdt gedeckt met haer haer, ende ontbloot van quaede menschen werdt gekleedt vande goede Engelen; Ende verwezen tottet bordeel van onreinigheid, werdt gesteldt inde schoot des zuiverheids. De Plaets die een klip plag te siin van verloren zielen, werdt verandert in een Bidstede der Engelen; Ende daer altiid schipbraeck hadde geleden de eerbaerheid, daer werdt nu gecroont de Reinigheid. Eindtelick de volcken die tot wellustigheid waeren ghenoodt vanden uitrouper, siin tot zuiverheidt veroverdt bide Maged: Ende die De duivel tot haer besmet hadde gezonden, heeft zi gereinigt te rugge ghestiert. Want een voor een ingegaen siinde, verbeiden zi d'een des d'anders uitkomste. Ende als den Volger ziin Voorgangers onbesmetheid niet en wilde geloven, zoo drong hi daer in met een onzuivere mening: Maer inne ghekomen tot wellustigheid, bleef daer een wile, door verdienste des Mageds, tot Goodsdienstigheid; Ende die daer inghetreden was als een Slaef des Duivels, quam daer weer van daen als een Dienaer Goods. tot datze all' tzaemen siin geworden Eerders Christi, die De Duivel hadde gheschickt tot Schenders vande Maged: De Jongeling alleen uitbezonderdt, die Roervinck was geweest van deze beprouving. De welcke zich vermetende Den Beschermer des Mageds te verwinnen, ende weigerig siinde het Hemelsch licht te wiicken, ende eer te bewizen, het leven twelck

[p. 62]

hi scheen te hebben, verloren, en de dood die hi zocht, heeft gevonden. Nae't gelach volgen de traenen, die aende Blaeskaecken een einde maecken vande blischap. De Maged ziet Den Rechter schreijen, ende die zi onlangs te vooren haer dreigende hadde versmaedt, werdt nu ghenoodzaeckt haer te bidden ende te smeecken. Maer zoo rasch zi haer begeeft ten ghebede verwecktze vander dooden hem die ter dood was ghevougt, ende beroupt totte blischap hem die inde droufheid was vervallen. Want hi die bloedschendig was gesturven, staet zuiver weerom op, gedidende tot een Aenprizer van Eerbaerheid, die geweest was een vervolger van Reinigheid.

Hier over werden de Heilig-schenders oproerig in de Tempelen, ende bestaen te beven inde wonderteickenen Christi. Ze verweckken beweginge onder tgemene Volck, op dat de reden die 'tgeloof was aenraedende, verdooft doort oproerighe gerucht, geen plaetse vinden en zoude inde harten der menschen. De Vader doch vanden verweckten Zoon is drouvig weg gegaen, ende heeft (zoomen leest) tot voldoeninge vande razende Gemeente een Stadhouder gelaten: Vanden welcken voort Maegdelicke lichchaem bereidt werdt een vier van knarsende vlammen. Maer de leden die den brand der wellusten hadden verwonnen, hebben oock int middel der vlammen verkoelinge gevonden. Ende die in't vier gegaen was om te branden, is door de gunst vande heilige Maegdom daer tot ververschinge gebleven: op dat de zuiverheid weten zoude, dat de vlammen ende vieren geenzins over haer en hebben te heerschen. Misdezen en moet men niet meinen verloren gegaen te siin de geenen die somtiids Den brand voor de naeme Christi⁺ heeft verslonnen. Want als ghi leest dat Helias door het viervervoerdt, Ende de drie Kinderen vanden gloeijenden Oven niet gequetst en siin geweest: Of dat Laurentius op den Rooster gebraden, ende Agnes met Thecla de vlammen siin ontkomen; Zoo en moet ghi geenzins vermoeijen in de deze geweest te siin eenig verschil van geloof: want 'tis het eenige ende zelvige geweest, twelck de Heiligen Goods, int liden heeft

+ 4. Reg. 2.
Daniel. 3.

[p. 63]

geouffendt, ende met verscheide slag van glorie zoo d'eene als d'anderen heeft doen verwinnen. Want die verteerdt is, heeft zich verbliidt als Martelaer, ende die verlost is, heeft zich verheuget als verwinner. Dus is Isaias verdragende ziin zaeg een Martelaer geworden, ende Daniel ontkomende de wreedheid⁺ ende 'tgebit der Leeuwen, een geprouft Belider Goods gebleven. Waer mede hen Christus alle beide getoondt heeft te wezen Verwinners des Duivels. Want den eenen sterft ende bekomt de eer van Triomphe. d'Ander werdt verlost ende ontfangt het Riick.

Komt dan O Maged totte Bruilofs-kamer die ghi gezocht⁺ hebt; ende laet toe, om de liefde uws Bruidegoms, het slagzwaerd des Rechters: op dat de onbevleckte Maegdom u betoone een Bruid, ende de Standvastige belidenis u verclaere een Martelarsse Christi Geluckkig is de Schaere der maegden, die daer bezig siin uwe voetstappen te achtervolgen, want zullen met u ghenieten de Croon inden Hemel, die met u hebben verwonnen der Viand opter aerden. Ende geliick als u nae tredende de spooren Maria, verschenen is de mede deiling vande eeuwige vergeldinge; zoo geloven wi oock dat haerluiden u naevolgende niet geweigerdt en zal worden de Hemelsche blischap. Midsdezen zoo bidden wi u uit ganscher harten O Heilige maged die voor d'ogen Christi claerblinckend, voor den Zoone Goods schoon, ende alle Engelen en Archengelen lieftallig siit, dat ghi u gewaerdigt onzer te ghedencken, ten einde hi ons believe te geven quiitscheldinghe der zonden, die u gegeven heeft den Palmtack van alle uwe pinen: Die daer Regneerdt metten Vader ende den H. Geest, met wien hem is Lof, Priis, eer ende mogentheid van Eeuwen te Eeuwen

Amen.

+ Daniel. 6.

+ Nodinge.