Logo DBNL
Roomsche Reys (1624)

Roomsche Reys

(1624)–Joannes Stalpaert van der Wiele–rechtenstatus Auteursrechtvrij

t'zamenspraeks-gewijs tusschen Pieter de Reyser ende Abacuk fijnen broeder


Vorige Volgende

VII. Handeling,
Vande Voor-lopers Antichristi, tot bevvijs dat Calvinus met zijn Gereformeerde Ministers, aen allen Godvruchtigen groot nae-dencken geven, te vvezen Antichristen; dat is, Voorlopers Antichristi.

ICk presupponeer hier uitten H. Augustino lib. 2. contra Adversarium Legis capite duodecimo. Dat inde Schriftuir den naem Antichristus op twee manieren ghenomen wordt. Eerst specialick voor dien zekeren, by-zonderen, ende uit-stekenden viand Christi, die Paulus 2. Thes. 2. noemt den man des boosheids, ende den zoon des bederfs; vanden welken wy tot noch toe gesproken hebben. Ende ten tweden generalik voor alle die geene, die Christo en zijne waere leringhe

contrary is: gelijkerwijs als sijn alle Ketters ende vervolgers der oprechte Christenen. Ende van deze slag van Antichristussen heeft Ioannem ghesproken 1. Ioan. 2. 18. als hy zeide: Al-rede sijnder veel Antichristussen geworden. Ende I. Ioan. 4. 3. Alle geest, die Iesvm ontbindt en is uit Gode niet. Ende dit is Antichristus, van den welken ghy-luiden gehoort hebt, dat hy komt: ende nu al-rede is hy inde wereld. Voorwaer, in-dien na 't gevoelen vande Reformatie, Gregorius, ofte zijn Nae-zaet Bonifacius, de eerste Antichristus gheweest is, zoo en kon immers S. Ian geen vijf honderd Iaeren te voren van hem zeggen dat hy al-rede inde wereld was. Hy sprak dan van Antichristus niet inden eersten, maer inden twede zin, gelijk nu gezeidt is: dat is, van ketters ende heretiken, die met haer valsche leringe hen stellende tegens de waerheid van 't oprechte Euangelie, inder daed niet anders en sijn als weg-baenders, ende Voor-lopers Antichristi.

Dit aldus gepresupponeert, zoo en kan ick ter goeder trouwen tot noch toe anders niet bevroeden of Calvinus met zijn Gereformeerden Ministers behooren onder dit getal: Mids dat ick in hen-luiden bemerk alle de lidteikenen die de H. Schriftuir ons gegeven heeft om de Voor-lopers Antichristi aen te kennen. Ende om kortheids wille, over-slaende een goed deel der zelver; Neemt hier voor het

§ 1. Eerste Lid-teiken der Voor-loopers Antichristi: Weg te nemen het altijd-duirende Sacrificium.

Dat Antichristus deur zijn grote ende harde vervolging weg-nemen zal het altijd-duirende

Sacrificium, blijkt uitten Propheet Daniel cap. 12. 11. Daer wy aldus lezen: van den tijd af dat weg-ghenomen zal sijn het altijd-duirende Sacrificie, zullen wezen 1290. dagen. Welke woorden S. Hieronymus ende Theodoretus op de plaets Danielis, Item Ireneus li. 5. Hippolytus Oratione de Consummatione mundi, ende Primasius in cap. 11. Apocalipsis, uit-leggen als dat Antichristus int einde des werelds met geweld verbieden, ende over den ganschen Aerd-bodem beletten zal alle openbaere bedieninghe vanden Goddelikken dienst, ende by-zonder van 't Sacrificie der Missen. Ende alzoo de Gereformeerden 't zelvige altijd-duirende Sacrificie, al-omme daer zy heerschen; op 't alder-hoogsten vervlouken, verbieden, beletten; zoo meinen mids-dezen veel God-vruchtige luiden goed reden te hebben, hen te laten duncken, dat de Gereformeerden zulks doende, weg-baenders ende voor-lopers Antichristi sijn.

Abac.

Deze luiden, die ghy hier Godvruchtig nomt, hadt ghy met veel bequamer naem goddeloze Afgodisten mogen nommen; die buiten, iae tegens den Text des Goddelikken woords, een Ape-spel van een Sacrificie hebben durven op-rechten, daer inne zy met een lasterlikke gruwel van Afgodery een stuk broods inde plaets van den levenden God zouden hebben t'aenbidden. Mids-welken wy ons verzekert houden dat de uitroeijngh van deze Afgodery, die ghy hier steldt voor een lid-teiken vande voor-lopers Antichristi, voor de oogen Gods van ghelike waerde is, als was den yver daer den +Koning Ezechias wel eertijds mede vernieldt

heeft het metale Serpent.

Piet.

Wat ist te verwonderen dat de uitverkoornen Gods, die hooft voor hooft verzekert sijn van haer eeuwige zaligheid, zich ook van dezen verzekert houden? wel verstaende die 't ghegheven is, en werdt het minder niet geweigert. Maer Sig. Abacuk, behoudens uw' goede gratie, Ick en ben niet ghehouden deze uwe verzekering aen te nemen; alzoo ick niet en weet, of ghy ook sijt uit het getal der geenre, daer Christus den zijnen af gewaerschout heeft Ioan. 16. datze hen vermoordende, zouden meinen Gode dienst te doen. De vermetelde verzekertheid, zonder blijk, en is niet magtig de waerheid der dingen te veranderen.

Wat dat het Sacrificie der Missen belangt, daer en hebben wy teghenwoordelick geen tijd toe, om van te handelen: Alzoo wy spreken vande Voor-loopers Antichristi. Twee dinghen sijn hier ghenoug, met drie woorden aengewezen.

Het eerste. In-dien int nieuwe Testament+ geen geduirig Sacrificie en is, bestaende in offerande van brood en wijn, zoo is den eed des Hemelschen Vaders gebroken, die Psalm. 109. vers. 4. Christo sijnen Zoon bezwooren heeft een eeuwig Priesterdom nae de oordening van Melchisedech, 't welk wy weten uit Genes. 14. 18. dat bestaen heeft in offerande van brood en wijn.

Het twede. Ist een Afgoderije het lichaem+ ende bloed ons liefs Heeren Iesv Christi int H. Sacrament des Autaers te aenbidden, zo is de Primitive Kerk, in dezen ook t'eenemael Afgodisch geweest. Het blijkt want ten

+tijde Augustini, heeft men het H. Sacrament des Autaers met Goddelikke eer aengebeden. hoordt de eige woorden Augustini Tomo. 8. in Psal. 98. Alwaer hy uit-leggende het 5. vaers: Aenbidt de Schabel zijnre voeten, wantze heiligh is, ende daer toe by gebracht hebbenden uit Isaiae 66. 1. dat de Aerde de Schabel is vande voeten Gods, onderzoukt hy op wat manier dat geoorloft is de Aerde te aenbidden zonder zonde? Ende andwoordende zeidt hy aldus: Twifelende, zoo keer ick my tot Christum; want hy isset, die ick hier ben zoukende: Ende ick vinde, in wat vougen dat zonder Godloosheid de Aerde, en de Schabel vande voeten Gods aengebeden mag worden. Want hy heeft van aerde, aengenomen aerde: want het vleesch is van d'aerde, ende hy heeft vleesch aengenomen van het vleesch Mariae. Ende overmids hy in 't zelve vleesch al-hier ghewandelt, ende 't zelve vleesch ons ter zaligheid heeft ghegheven om te eten; ende dat niemand dat vleesch en eet, voor dat hy't eerst heeft aenghebeden; zoo is nu ghevonden op wat manier, dat deze Schabel vande voeten des Heeren aenghebeden werdt: zoo dat wy alleen niet en sondighen aenbiddende; maer zondighen zouden niet +aenbiddende. Gelike woorden heeft S. Ambrosius lib. 3. de Spiritu S. cap 12. Cyrillus mede, noch ouder als de deze, Bisschop van Ierusalem Catechesi 5. mystagogica prope finem, vermaent de Communicanten wel ernstelik het heilich Sacrament met aenbedinge ende met +gebogen knien te ontfangen. Iae Dionysius Areopagita, Discipel, zoo ghy weet, vanden Apostel Paulus, aenroupt wel bescheidelick het

alder-heiligste Sacrament. Hebdy zijn bouk zoo zoukt de Hierarchia Ecclesiae cap. 3. parte. 3. ende zult aldus vinden: O alder goddelikste ende heiligste Sacrament! opendt ons uit ghenade de beduidende teikenen die u bedekken: Gewaerdigt u, ons openbaerlik te verschinen, ende onze geestelikke oogen, met een zonderlinghe ende heldere glans uws lichts te vervullen. Aldus Dionysius. Ick zoude u de getuigenis van noch meer Oude-vaderen hier by kunnen brenghen; maer deze behoren genoug te sijn om uwe blasphemien te wederhouden; ziende dat ghy-luiden den dienst des Katholiken Autaers vervloukende, belettende, weg-nemende; vervloukt, belet, weg-neemt 't gene den Hemelschen Vader zijn Zoone bezwooren, ende de primitive Kerk gepleegt heeft; ende van Antichristus te zijnder tijde vervloukt ende ganschelik weg genomen zal worden. Zulks dat ghy-luiden, nu al-rede zulks bestaende, daer mede ons geen kleine oorzaek en geeft van u te vermoeijen, zulks hier vooren gezeidt is.

§ 2. Het twede Lid-teiken vande Voor-lopers Antichristi, Wegh te nemen de H. Schriftuer, of in 't gheheel, of ten deele.

Antichristus, mids dat hy inden Tempel als een God ghezeten zal sijn, hem verheffende boven alle dat God ghenoemt, ofte als God ghediendt is gheweest; zoo zal hy voor al weg nemen de H. Schriftuir, ende zonderling de bouken des Nieuwen Testaments, duidende voorts het oude, op zoo-daenighen nieuwen, en by hem gheinventeerde zin, als hem bequaem sal duncken, om

Christum Iesvm uit te boenen, ende hem zelven, eerst aen de Ioden, ende nae-der-hand aen 't merendeel vande andere Volken, als Messiam te obtraderen, ende aen te dringhen.

Hier toe meinen veel Wijze ende Godvruchtige luiden, dat de Gereformeerden zeer zonderling het pad bestroijen. Niet alleen om dat zy-luiden de H. Schriftuir in eenighe haere deelen, derven mutileren, als sijn de Bouken Iudith, Sapientiae, Ecclesiastici, Machabaeorum, Baruch, ende noch eenige partijen van Daniel; Item nae de Reformatie van Lutherus de Apostolike brieven Pauli ad Hebraeos, Iacobi, de twede ende derde Ioannis, met zijn gehele openbaringe, ende den zeind-brief Iudae: Maer in zonderheid, om datze verwerpende de over-een-stemmende uitlegginge der Oude-vaderen, ende der ganscher Kerken, de Schriftuiren niet anders en begeren te verstaen als nae haer eigen zin. Drivende en sustinerende wel expresselik, dat de Christe-gelovigen, zoo wanneerder questie is op eenige Artikelen des gheloofs, hen niet en behouven te binden aen eenighe Authoriteit der Kerken, algemene Concilien, uit-legginge der Oude-vaderen; maer zelfs de Schriftuiren mogen en moeten onderzouken, omme daer aen te toetsen alles wat voor goed aenghenomen, ofte voor doling verwurpen behoordt te worden. Met reden daer by: Alzoo den Rechtvaerdighen leeft ende behouden wordt, niet door eens anders, maer deur zijn eigen geloof. Iae wort dit privilegie der Gereformeerden, wel zoo wijdt gheextendeert, dat Calvinus lib. 1. Inst. cap. 7. § 1. 2. 4. het oor-

deel zelfs vande Schriftuirelikke bouken, durft stellen, niet zoomen plag aende Censuire vande algemeine Christen Kerk, maer aen de getuigenisse, die den geest Gods is gevende inde ziel van yder gelovig. Ende libro de libero Arbitrio contr. Pigium pag. 242. Noemt hy 't een Sacrilegie ende een heil-schendig gevoelen, Dat het een Christen mensch niet geoorloft en zoude wezen de Schriftuir te duiden, ofte iet wes te geloven op zijn eigen oordeel tegens de eendrachtige Leringe der Vaderen, ofte de ghemeine uitspraek der Kerken.

Maer deze grond geleid sijnde, zoo en kan+ ick niet anders verstaen, of hier uit moet volgen voor eerst, Een totale ruine, ende een ganschen onderganck vande H. Schriftuir: Als over-ghelevert sijnde inden appetijt van een yder, om de zelve onder deksel vanden insprekenden geest, te draijen, te wennen, te duiden, naer hem zijn zuchten ende tochten sijn drivende. Zoo dat daer deur metten wettighen zin het leven der Schriftuiren benomen wezende, daer niet anders over en komt te bliven als een dood lichaem ende een ielen romp der zelver: min of meer, alst geschieden zoude mette beschreven Rechten, Indien men Accursium, Bartholum, Baldum, Dynum, Deceum, &c. opte kaffetuirie stelde, ende den Text, niet na de oude Glossen der Scribenten, maer nae de nieuwe vond van zijn eighen vernuft begheerde uit te legghen. Het gaept als een oven.

Volgt ten tweden, datter voord-aen geen+ ketterije inde wereld meer en is, of wezen en kan. Het blijkt: want daer en is gheen opinie

zoo absurd, noch gheen voorstel zoo paradox, 'twelk men niet met eenige Schriftuir-plaets, uit-geleit nae de ghetuigenis van zijn insprekenden geest, staende zal kunnen houden. Ende ter-wijl dat deze ghetuigenis des gheest, een Christen mensch moet strekken tot een regel ofte een toet-steen des gheloofs; Ia hem tot sacrilegie gerekent zoude werden daer tegens te doen, al zag hy schoon alle de Oud-vaderen, Concilien, Kerken ter contrarien: zoo en kan hy ook, door goede consequentie, den zelven regel volgende, niet anders wezen als oprecht gelovig.

Over-zulks zoo en sijn Arrius, Macedonius, Sabellius, Nestorius, Eutyches, lerende dat den Zoon minder was als den Vader, Den heyligen Gheest niet dan een Creatuir, Niet dan eene persoon inder Godheid, De menschelikke natuir noit aenghenomen vanden zoone Gods tot personele eenigheid, maer alleen tot een Instrument, Het Goddelikke wezen in Christo bekeert te sijn in vleesch, &c. Zoo en sijn alle deze, zegg' ick, zulks lerende, noit Ketters gheweest, ende mids-dien t'onrecht verdoemt inde oude Concilien. De Reden is deze: Want alle de geene die den oprechten Regel des geloofs volgen, en kunnen noch doolen, noch Ketters wezen, Maer den rechten Regel des geloofs, nae 't zeggen der Gereformeerden, is de getuigenis vanden insprekenden gheest, den welken deze Mannen int uitleggen der Schriftuiren, dieze t'haerder bewijs by-brachten, waeren volgende: Ergo en kondenze noch dolen, noch Ketters wezen. Van ghelijken zalmen nood-zakelik moeten zeggen, vande Pelagianen, Semi-

pelagianen, Donatisten, Socinianen, ende nu mede vande Arminianen: want alle te zamen hebbenze gevolgt in't verdedigen van haere Leringen, de claerheid der Schriftuiren, nae 't getuig vanden geest, die in hem was sprekende.

Volgt hier eindtelikken uit, een zeer grote+ kleinigheid, versmaedheid ende misbruik, om niet te zegghen laster ende blasphemie der Schriftuiren, ende vanden Autheur der zelver. Want door dit middel moeten Gode, ende zijn heilig woord toe-geschreven worden alle de monstren van opinien, fantasien, passien, dartelheiden, jae dulligheiden ende razernijen, die elk bedurven mensch in't neus-wizige brein van zijn verdraeide harsenen komt te onfanghen, ende onder pretext vanden in-sprekenden gheest, de nieus-gierighe wereld uit te baeren, als Artikelen des Gheloofs.

§ 3.
Derde Lid-teiken vande Voor-lopers Antichristi, Te schennen, te schaerden, ende weg te nemen de Sacramenten der heiliger Kerken.

Antichristus zal alle de Sacramenten der Kerken weg nemen, want naedemael hy een gezwooren viand Christi wezen zal, zo zal hy ook schikken te niet te doen, al wat Christus in-ghestelt heeft, ofte eenigsins tot zijnen dienst, eer ende memorie is strekkende. In voughen dat den Heilighen Hippolytus, een vande oudste Schrijvers, te recht ghezeidt heeft, oratione de Antichristo, Dat ten tijde Antichristi, de Kerken zullen legghen als vervallen Hutten, levende in grote

benautheid, zonder Offerande, Reuk-werck, ende Goddelikken dienst. Item dat het dierbare lichaem ende bloed Christi in die dagen niet te vinden en zal sijn, het Sacrificie ophouden, 't gezang der Psalmen cesseren, ende het voor-lezen der Schriftuiren niet ghehoordt en zal worden.

Wie isser nu van zoo kleinen kennis, den welke, lettende opten handel vande Gereformeerden, over het misbruik vande Sacramenten der Kerken, niet terstond in de zin komen en zal, dat zy-luiden hier inne hen niet anders en dragen als ofze van Antichristus besproken waeren tot Forier-meesters ende alder-naeste voor-lopers zijnder komste.

Abac.

Iae zoodaenighen volk mooght ghy-luiden wezen, Eerloze, ende Goddeloze Papisten, Slaef-knechten vanden Roomschen Antichrist, Voet-wissen van het zeven-hoofdighe Beest, ende voedster-kinderen vande Hoer van Babel, die met uw' Pausselikke superstitien, ende Afgodische Ceremonien al te opentlik betoondt, dat ghy God verlaten, Christum af-gegaen, ende in zijn stede Antichristum met zijn Missen, Chrismen, Smouten, Smeeren ende Characteren aengenomen hebt.

Piet.

Al zacht-jes, zonder u te vermoeyen. wy en spreken hier nu niet meer van Smouten, Smeeren ende Characteren: daer van is boven ten vollen ghehandelt; hadt ghy daer op noch iet wes te zeggen gehadt, zoudt het zelvige alsdoen behooren ghedaen te hebben. Recht te voort isser questie op het weg nemen vande Sacramenten; Ende naementlikken (alzoo wy daer inne eens sijn, dat Antichristus de Sacramenten der Kerken weg ne-

men ende ruineren zal) wie van beide de Religien, of Katholike, of Gereformeerde hier inne Antichristo alder-best dienstig is, om het pad te bereiden?

Zoo veel als de Katholike Religie aengaet, die en heeft in dezen gheen voor-spraek van doen, de zaek zelfs die roupt het, en tuigt het. Noch daer en is noch niemand geweest, mijns wetens, die over het weg-nemen der Sacramenten, de Roomsche Kerk beklaegt heeft.

Abac.

Heeft-menze niet beklaegt over het weg-nemen, men heeftze met des te meer redenen te beklaghen over het by-vougen der Sacramenten Christi. Ende ghelijk het ons verboden is op peine vande Goddelikke maledictie, iet af te doen van 't gheene ons beschreven is, zoo ist ons ook verboden daer iet wes by te vougen Deuteron. 4. 2. & cap. 12. 32. 't geene dat ick u ghebiede, dat doedt alleen den Heere; ghy en zulter noch toe, noch af doen. Iae al quamer een Engel uitten Hemel, zoo verbiedt ons Paulus hem te hooren. Galat. 1. 8.

Piet.

De Katholike bewizen met onweder-leggelikke Argumenten, dat God ons zijn heilig woord ten deele gheschreven, ende ten deele ongeschreven gelaten heeft: het eene deur Schriftuirelikke boukken des ouden ende nieuwen Testaments; het andere deur Traditien, over-ghelevert by de Apostelen, betuigt by de Oud-vaderen, ende getrouwelick bewaerdt int algemeine gebruik der Katholiker Kerken. Tot welk woord Gods, noch toe noch af ghedaen moet worden: In zulker vougen, dat deur de vermeerdering,

ofte vermindering van dien, eenighe veranderinghe zoude komen te vallen inde substantie vanden Goddelikken dienst, ofte van de Artikelen des gheloofs. Ende dit bewizen de plaetsen Deuteronomie: Maer worden by u ter quader trouwen verdrongen alleen tot het gheschreven woord; daerze nochtans niet en spreken dan van 't gheboden, ofte ghepredickte woord Godes; onder het welke de Traditien mede begrepen sijn. Ende daerom en zeidt Paulus niet: Al-waert dat ons een Engel uitten Hemel anders predickte, dan wy u geschreven hebben; maer, dan wy u gepredickt hebben, dat hy vervloukt sy, &c. Doch dit komt weinig te propoost op het getal der Sacramenten: Nae-de-mael de Katholike Doctoren, die vande gheschillen des gheloofs in deze onze tijden gheschreven hebben, uitte Schriftuir zelfs claerlick doen bliken, datter sijn zeven Sacramenten der Kerken, van Christo onzen zaligmaker ingestelt, met zekere belofte van rechtvaerdig-makende gratie. Naementlik, het Doopsel, Vroomsel, H. Sacrament des Autaers, Penitentie, uitterste Olyssel, Priesterlik Wijdsel, ende eindtelik het Huwelik. De welke ook alle zeven inde primitive Kerk voor zulks ghekendt ende ghebruikt sijn geweest: Ende inzonderheid vanden heiligen Augustinus, gelijk noch onlangs ons vertoondt is, in zeker Tractaetjen, 't welk Hieronymus Verdussen uit ghegheven heeft, opten naem vanden verdoolden Buirman cap. 21.

+Dit dan aldus wezende, zoo wil ick u ghevraegt hebben hoe veel Sacramenten dat vande Gereformeerde Kerk aenghenomen

werden? Voorwaer, wildy spreken conformelik den Heidel-bergsen Catechismus, zoo zuldy my andwoorden twee, te weten, het Doopsel, ende het Nachtmael. Waer sijn dan d'andere vijf gebleven? De Reformatie heeftze af-ghekeurt. Ende daeromme zegge ick, dat ons de Reformatie een groot nae-dencken gheeft, van een voor-loopster Antichristi te wezen.

Abac.

De Reformatie heeftze daeromme afgheschaft, om datze inde Schriftuir gheen fundament en hadden; Of doedt my eens de alderminste aenwizinghe van bouk ofte capittel mede-brenghende datter zeven Sacramenten van Christo in-gesteldt, ende ons bevolen sijn.

Piet.

Me vrind! als ghy dus zoudt willen argumenteren, zoo moet-men't de Reformatie groten danck weten, dat zy noch twee Sacramenten heeft willen kennen, want de Schriftuir en brengt dit ghetal van Sacramenten nergens mede, noch men zal niet bevinden, datze het Doopsel ofte het Nachtmael erghens den naem van Sacrament heeft ghegheven. Hoordt Abacuk! d'Apostelen en hebben gheen Catechismus geschreven ghelijk als wy-luiden teghenwoordigh ghenoodsaekt sijn te doen, overmids de menigfuldigheid der ketterijen: Maer 't is henlieden ghenoug gheweest beschreven ofte over-gheleverdt te hebben alle de dinghen die hen van Christo haeren Meester bevolen waeren te prediken: ende in-zonderheid, zoo veel de Sacramenten belanght, aen te wizen, alle de gheduirighe, ofte blivende Ceremonien, die met belofte van recht-

vaerdig-makende gratie; van onzen Zaligmaker waeren geordineert, zonder datze het getal vande zelve Ceremonien uit ghedrukt, ofte ook metten naem van Sacramenten hebben genomt. uit-genomen alleen het +Houwelik, 't welk van Paulo expresselik zoo gehieten, ende nochtans vande Reformatie mede verwurpen is. De andere zes Ceremonien, wel is waer, en hebbenze gheen Sacramenten ghenomt, maer nochtans in zulker vougen gepredikt, datmen die ghenoodsaekt +werdt voor Sacramenten te kennen. Want hier toe, gelijk uw' Leeraers zelfs bekennen moeten, sijn drie dingen van noode: te weten, een uitterlikke Ceremonie, Christus in-zetting, ende toe-zegging van gratie, zulks nu gezeidt is. Maer deze drie dinghen worden bevonden in de zeven Ceremonien die wy Sacramenten nommen. Ergo &c.

Abac.

Dat ontken ick wel expresselik Sig. Pieter. Noch ghy en zult my nimmermeer metten Text des Goddelikken woords zulks goed kunnen maken.

Piet.

+Fijn Man! 't is mijn ghewoonte niet Aeksters-gewijs van 't een op 't ander te hippelen, 'k wil zegghen van Antichristus Voor-lopers opte Sacramenten te springen. Doch ter wijl ghy u uit-geeft voor een onderzouker der Schriftuiren, zoo zal u de naekte aen-wijzinge vanden Text by avontuir genoug wezen. Mids-welken overslaende het Doopsel ende het Nachtmael, die ghy-luiden buiten den Text, het faveur gedaen hebt van te kennen voor Sacramenten, zoo ziet op de resten deze naevolgende Schriftuiren. Op het Vroomsel, Actorum 8. 17. ende cap. 19. 6. Op

de Penitentie, die wy in duits de Biecht nommen, ziet Ioannis 20. vers. 21. 22. &c. Op't uitterste Olijssel, Iacobi 5. 14. Op 't Priesterlikke Wijdsel. 1. Tim. 4. 14. Item 2. Tim. 1. 6. Eindtelik op het Huwelik, ziet Ephes. 5. 32. Ende en sijt ghy met deze korte aenwijsing niet te vrede, zoo leest de Katholike Doctoren, die van de Controversien wijd en breed geschreven hebben, ende al-omme in handen sijn. Ick gae voor-waerts, om kortheids wille.

Een ding, niet-te-min, wil ick u hier noch+ vermaendt hebben; te weten, dat het de Gereformeerde Kerk niet genoug geweest en is, de vijf verhaelde Sacramenten ganschelik weg te nemen; maer om haer nieuw Euangelij noch beter te doen symboliseren opte laetste tijden, zoo heeft het haer noch belieft het Doopsel ende het Nachtmael zoo te mishandelen, dat het eene opte leste trap staet om de schop te krigen; ende het andere vande waerheid tot een figuir, dat is, van het Lichaem Christi gebracht is tot een naekte schim, ende een iele schaduw'.

Van 't Nachtmael, en kundijt zelfs niet ontkennen. Van 't Doopsel ist mede waerachtig: Want ter wijl den Doop by de Gereformeerden geen kracht meer en heeft, om af te wasschen de zonden, maer alleen om als een naekt teiken te betuighen de gunst van Godes predestinatie over den gedoopte; zoo kan een yder wel bemerken de kleinigheid, daer de Gereformeerden het Doopsel toe hebben doen vervallen. Vougt hier noch by een ander Artikel, als dat de kinderen die uit gelovige Ouders worden geboren, na de lering der Gere-

formeerden, geen Doopsel van doen en hebben; om dies-wil datze heilig sijn, ende onder de Goddelikke belofte behoren die aen Abraham gedaen is Genes. 17. Ick zal uw' God wezen, ende den God uws zaeds naer u. Wie en ziet hier niet, dat deze twee Artikelen, een zeer wijde deur open doen voor Antichristus? want het volk ghepersuadeert sijnde dat het Doopsel niet anders en is als een naekt teiken, ende den kinderen der gelovigen niet van node; zoo en zal Antichristus niet veel moeiten behouven te doen, om het Doopsel t'eenemael weg te nemen.

§ 4.
Vierde Lid-teiken vande Voor-lopers Antichristi. De deugden te vernielen, de goede werken uit te bannen, ende oorzaek te geven tot alle boosheid.

Dit middel zal Antichristus ghebruiken, omme den menschen, die deur haer bedurven natuir totte ruime baen van een zondig leven ghenegen sijn, van Christo te trekken, ende in hem te doen geloven. Mids-dezen wordt hy van Paulo 2. Thes. 2. ghenomt homo peccati, dat is, een Man der zonden: Niet alleen om dat hy zelfs met alderley zonde, inde opperste graed besmet zal wezen; Maer ook om dat +hy tot dezen, den menschen een al te wijden poort zal ontsluiten.

Nu zoo en kunnen wy niet anders bevroeden, of de Gereformeerden sijn hier toe Antichristo zonderlinghe ghedienstig, door middel van 9. Artikelen haers geloofs. Waer van

't eerste is: Dat alle onze werken, ook zelfs+ de alder-beste met zonde besmet sijn. Dus leerdt te Heidel-bergse Catechismus aen de 62. Vrage. Accorderende met Calvino lib. 3. instit. cap. 12. §. 4. & cap. 14. §. 9. zeggende, datter geen werk vande Heiligen gewrocht en kan worden, of ten verdient een rechtvaerdig loon van verwijt. of wildy zijn woorden in't Latijn? dus spreekt hy: Nullum à Sanctis exire potest opus, quod non mereatur justam opprobrij mercedem. Hier uit volgt, datter genige deugden altoos beouffent en kunnen werden: ende overzulks geen deugden inde wereld en sijn. Nam frustra est potentia quae nunquam exit in actum; gelijk het morale Axioma zeidt. Dat is, te vergeefs ist vermogen, 't welk noit te werk gesteldt en kan worden.

Twede Artikel. Dat een oprecht Christen+ vastelik gheloven moet, dat hy van Gode ten eeuwighen leven ghepredestineert is, ende daer van niet vervallen en kan. Calvin. lib. 3. cap. 2. Ende het Dordrechtse Synod. Art. 9.

Derde Artikel. Dat het Geloof alleen ter+ zaligheid genoug is, ende dat de goede werken voor Gode, van geeniger verdienste en sijn. Calvin. lib. 3. instit. cap. 12. §. 4. & cap. 14. 9. 9.

Vierde Artikel. Dat het onmogelik is de+ wet Gods te onderhouden. Calvin. lib. 2. Instit. cap. 7. §. 5. ende uit hem de Heidel-bergse Catechismus, aende 114. ende 115. Vrage.

Vijfde Artikel. Datter geen Sacrament+ van Penitentie en is, ende dat de Belijdenisse der zonden, niet anders en is als eens menschen in-zettinghe, een pijn-banck der Conscientien, ende een naekte superstitie.

Dit sijn de Tijtelen daer de Gereformeerden het Sacrament van penitentie deur-gaens mede vereeren.

+VI. Artikel. Datter nae de vergissenisse van de schuld der zonde, geene verbintenisse altoos over en blijft van tijdtelikke straffe: ende over-zulks dat alle onze voldoeninge ofte boet-vaerdigheid, strekkende is tot oneere vande voldoeninge Christi. Calvin. lib. 3. Instit. cap. 5. §. 6.

+VII. Artikel. Datter na de dood geen zuyveringe en valt voor de zielen.

+Door 't geloof van deze zeven Artikelen, wordt totte grond toe weg ghenomen, alle zorg-vuldigheid ofte naerstigheid van goede werken. Het blijckt ex terminis, ende uitte woorden zelfs. Want ben ick zeker van mijn gepredestineerde zaligheid, zoo en behouf ick my niet te pijnen, om die met goede werken te verkrijgen. Ist Geloof ghenoug, ende de Werken van geender waerden: zoo mag ick volstaen met het Geloof: quia frustra fit per plura, quod potest fieri per pauciora. Dat is: te vergeefs geschiet deur meer, 't welk kan geschieden deur minder. Is de wet Gods onmogelick te onderhouden. Ergo en ben ick inde gheboden Gods niet verbonden. Want nae den bekenden Regel der Rechten Impossibilium nulla est obligatio. Dat is: van onmogelikke dingen en valt geen verbandt. Eindtelik, Isser geen penitentie voor de schuld der zonde, noch geen voldoeninge voor de resterende boet, noch in deze, noch in d'andere wereld, zoo behouve ick metten Koning David, mette Niniviten, ende andere Penitenten, niet te schreijen, te zuchten, te vasten, mijn

hooft met asschen, mijn rugge met haere kleden te bedekken, ofte andere werken van penitentie te doen. Maer veel eer ben ick ghehouden alle de zelve te laten, te verlochenen ende te verfoeijen, als wezende niet alleen onnut en onnodig, maer zelfs ook superstitieus, ende strekkende tot oneer vande voldoeninge Christi.

Abac.

Dit en sijn niet dan Roomsche Cavillatien, ende Paepsche Sophisterijen, om niet te zeggen onbeschaemde leugenen, daer de Gereformeerden schandelikken mede overlogen worden vande Papisten. Want wy leeren wel expresselick, dat wy schuldig sijn deugdelick te leven; ende dat God van ons de goede werken is verzoukende; doch niet, zoo ghy-luiden sustineert om daer mede den Hemel te verdienen, maer alleen om ons gheloof te betuigen.

Piet.

Fijn Man! 't is u te prijsen, liever+ wat te zeggen, al sluit het niet veel, als t'eenemael te swijgen, en met een beschaemt aenzigt uw' ongelijk te melden. Maer wie is zoo onverstandig, die niet merken en kan de blauwigheid van dit andwoord? Want voor eerst: Indien ghy schuldig sijt deugdelick te leven, waer blijft dan de vrydom vande kinderen Gods, die ghy-luiden Gereformeerden uit eene mond, daer inne sijt stellende; dat de uitverkoornen vry sijn van 't volbrengen des wets; ende dat over zulks alle de werken+ voor hen-luiden onverscheiden ende indifferent sijn, dat is, noch gheboden noch verboden? Ten tweden: hoe komt mette schuld van een deugdelick leven over een, de lering vande onmogelickheid der geboden Gods? Deze

twee dingen en kunnen te zaemen niet staen: Want zijn wy schuldig deugdelick te leven, zo en sijn de Geboden Gods niet onmogelick: Of sijn de Geboden Gods onmogelick, zo en sijn wy niet schuldig deugdelick te leven. Want 't geene onmogelick is, en kan niemand schuldig wezen; zo ick nu voor heenen gezeidt +hebbe. Ten derden, hoe kan God van ons goede werken vereisschen, naedemael onze alderbeste werken met dood-zonde besmet sijn? of is God ghedient met onze +dood-zonde? Ten vierden: de Gereformeerden gheloven dat het gheloof alleen rechtvaerdigt en zaligt; ende dat de goede werken hier toe niet met allen en helpen; hoe kan men dan begrijpen, dat zy haer geloof moeten betuigen met goede werken? Dat de Katholiken haer geloof met goede werken zouken te betuigen, dat past wel op haer lering, mede-brengende als dat boven het gheloof, de goede werken mede van node sijn ter zaligheid; Maer deze getuigenis en kan den Gereformeerden niet strekken, dan tot destructie ende vernielinghe haers gheloofs. Blijft over-zulks onbewogen de Consequentie hier vooren gemaekt: namentlick, dat uitte seven aengheweze Artikelen des Gereformeerden Geloofs noodzaekkelicken volgt een formele verswijmenisse, versmaedheid ende uitbanninge van alle goede werken.

Vougt hier noch by, tot vervordering van alle boosheid, twee andere Artikelen des Gereformeerden geloofs.

+VIII. Artikel. Dat de mensch berooft is van zijn vrije wil; zulks dat in zijn vermoghen niet en is zijn wegen of goed, of quaed

te maken. Calvinus lib. 1. cap. 16. §. 8.

IX. Artikel. Dat den recht-gelovigen geenigerley+ zonden, tot zonden gerekent en werden. Calvinus lib. 2. Instit. cap. 8. §. 58. & lib. 3. cap. 4. §. 28.

Deze twee Artikelen doen tot alderley+ misdaed zoodaenigen wijden poort open, dat van geenige Sectarissen tot noch toe, noit wijder geopendt en is geweest. Het blijkt: Want twee dinghen sijnder, die den mensch plegen te weder-houden vande zonde: te weten het ghewroug der conscientie, ende 't onsigh vande pijnen der Hellen: Nu zoo worden deze twee ganschelikken weg ghenomen, door deze laetste Artikelen. Want hoe kan iemands conscientie wrougen van eenig quaed, die verzekert is door de leeringhe zijns gheloofs, het zelve quaed met geen vrije wil gedaen te hebben? Ende wederomme, wat rechtgelovig mensch, zal ter oorzake van zonden, de tormenten der Hellen behouven te vrezen, zoo lange hy zich verzekert houdt, dat God hem geenigerley zonde, tot zonde en rekent? Hier tegens en zie ick niet, wat men met eenige schijn van reden zoude moghen zeggen. Blijvende daeromme volkomentlick bewezen, dat de Gereformeerden ons met deze 9. Artikelen haers geloofs, geen klein na-dencken en sijn gevende van te wezen Dienaers ende Voor-lopers Antichristi. In-zonderheid, alzoo wy, behalven dezen, in hen-luiden noch daer en boven zoo volmaektelikken besporen het

§ 5.
Vijfde Lid-teiken vande Voor-loopers Antichristi: God, ende zijne Heiligen te lasteren.

Dat Antichristus God en zijn Heilighen belasteren, zich zelven verheffen, ende al watter in Hemel ofte in Aerde is onder hem verdrukken ende versmaden zal, ghetuigen de Schriftuiren. Danielis 7. 25. leestmen aldus naer uw' eighen overzettinghe: Hy zal den hoogsten lasteren, ende de Heiligen des hoogsten verstooren. Item Apocalipsis 13. 5. Ende het Beest is een mond ghegheven om grote dingen ende lasteringe te spreken tegen God, ende zijne woonstede.

Nu zoo sijn de Gereformeerde Leeraers, hier inne zo uitstekende, dat veel Godvruchtighe geleerde Mannen twijffelen, (ende mijns oordeels, niet al zonder rede) offer ook onder alle de monstrueuse opinien, vande oude dolinghen wel eene gheweest is, die dezen aengaende, de zaek vanden toekomenden Antichristus, zoo treffelicken heeft gevordert, als nu tegenwoordelick sijn doende de Gereformeerde Scribenten. Ick verzwijge hier de anderen, om kortheids wille; Alleen uit den Patriarch van uwe Reformatie Ioannes Calvinus hebbe ick gheobserveert deze naevolghende hooge Spreuken; die my duncken in geenderley wijs, van blasphemie geexcuseert te kunnen werden.

§ 6.
Eerste Blasphemie.

Dat God den Autheur, en d'oorzaek is van alle de zonden. Ende of ghy dit wilde ontkennen, zoo ziet lib. 1. Instit. cap. 18. §. 3. Al-waer hy voor-geslaghen hebbende de bekoringen van Iob, de tyrannije ende verblindheid van Achab,+ de bloed-schand van Absalon, de spijtigheid van Semei, de Heilig-schendinge des Tempels, de Afgoderije der tien Geslagten, de onrechtige sententie Pilati, de wreedheid der Ioden over Christum, ende meer andere diergelijke gruwelikke misdaden, spreekt hy eindtelik aldus: Jam satis aperte ostendi, Deum vocari omnium eorum Authorem, quae isti Censores volunt otioso tantum ejus permissu contingere: dat is: Ick hebbe nu opentlick genoug vertoont, dat God een Autheur is van alle deze dinghen, die de Paepsche keur-meesters zeggen alleen te gheschieden, deur een ledige toelatinge Gods: Aldus Calvinus. Maer dunkt u wel dat hy, of claerder hadde kunnen spreken, of gruwelikker had mogen lasteren?

§ 7.
Twede Blasphemie.

Dat deur een eeuwige onveranderlikke ordinantie Gods, eenige menschen gepredestineert sijn totte bederffenis, zonder eenighe voorzigtigheid van mis-diensten. Dit leert expresselick Ioannes Calvinus lib. 3. Instit. ca. 21. §. 5. met deze woorden: Predestinatie nommen wy, een eeuwige ordinantie ofte beschikkinge Gods, de welke hy by zich zelven genomen heeft van 't geene

hy over yder mensch begeert te gheschieden. Want alle menschen en worden niet op eene conditie gheschapen, maer eenigen wordt het eeuwige leven, anderen de eeuwige verdommenis toe geschikt. De welke dan 't sy tottet een, of 't ander einde geschapen sijn, die nommen wy gepredestineerden, of tot het leven of totte dood. Ende cap. 22. §. 11. zeidt hy wederom aldus: Gelijk wy gheen reden en weten te geven vande Genade der uitverkoornen, dan om dat het Gode alzo belieft; zoo en kunnen wy ook inde verdomde anders gheen oorzaek aenwijzen, als de wille Godes. Aldus Calvinus.

Deze twee Artikelen sijn zoo hard luidende, dat daer deur niet alleen de ooren vande Godvruchtigen en worden ghequetst, maer dat ook eenige vande innigste vrinden ende Discipelen Calvini zelfs hem hier om verlaten ende tegens hem geschreven hebben: +Ende namentlick Sebastianus Castalion, die in zijn bouk, 't welk hy intituleert de Praedestinatione, Calvinum hier over beklaegt als dat hy den goeden God uit zijn Stoel ghestoten, ende dat hy in zijn plaets ghestelt heeft de Duivel vander Hellen, Auteur van alle boosheid: Dat de deze nu, Calvini ende der Calvinisten God is: Ende dat daeromme niet te verwonderen en is, dat zy-luiden op-geblasen, ende hovaerdig sijn, grammoedig, nijdig, bloedig, quaed-willig, oproerig, eergierig, schelders, hypocriten, ende eindtelicken vol van alle boose ende oneerelicke passien; als aengenomen hebbende zoo-daenigen God, die zoo-daenige kinderen plag te baeren. Dus verre Castalion.

§ 8.
Derde Blasphemie.

Dat de menschen door een zekere verburghe kracht ende beroeringe Gods van binnen aen ghedrongen ende genoodsaekt worden totte zonden. Dus leert Calvinus lib. 1. Instit. cap. 18. §. 2. in 't beginsel; ende een weinig lager, sprekende vande Assprianen die den Tempel Gods verwoesten, zeidt hy: datze door een gewisse ordinantie Gods, daer toe ghedrongen wierden. Int zelve cap. §. 4. niet verre van 't einde, leerdt hy: dat de mensch rechtvaerdelick van Gode ghedrongen wordt, om te doen het geene hem niet geoorloft en is: doch zoo dat hy daerom nochtans niet onschuldig en is te verdragen de straf ende de verdommenis, die tot zoo-daenige zonde gestelt is. Want lib. 3. Instit. cap. 23. §. 9. in't beginsel, spreekt hy aldus:

Excusabiles peccando haberi volunt reprobi, quia evadere nequeant peccandi necessitatem, praesertim cum ex Dei ordinatione sibi injiciatur hujusmodi necessitas. Nos vero inde negamus ritè excusari, quandoquidem Dei ordinationi, quȃ se exitio destinatos conqueruntur, sua constat aequitas, nobis quidem incognita, sed illa certissima, dat is: De Verwurpenen, wanneerze zondighen, willen haer ontschuldighen, mids datze niet en hebben kunnen ontgaen, de noodzaekelickheid van te zondighen; by-zonder ter-wijl hen-luiden uit het beschik Gods zoodanigen noodwendigheid op-geleit is. Maer wy ontkennen hen alzulken excuse; Nademael de beschikking Gods, deur de welke zy hen beklaghen ter verdommenisse ghedestineert te sijn, haere billikheid heeft; voor ons,

wel is waer, onbekendt, maer nochtans in haer zelven zeker: Aldus Calvinus. Maer o harde noodzaekelikheid van 't Gereformeerde Geloof! Van Gode aen-ghedronghen te worden totte zonde, ende nochtans daer van niet geexcuseert te werden. God bewaer my, ende alle goede menschen, vande Majesteit Gods, zulks te gevoelen; vanden welken my Iacobi 1. 13. als ick tot zonde getergt werde, verboden is te zeggen, dat ick van Gode getenteerdt worde; als de welke de zonde, ende den zondaer is hatende Sap. 14. 9. Ende +ghelijck als Fulgentius plag te zeggen, die geen rechtvaerdig straffer en zoude wezen der zonden, daer hy een Autheur van waere. Deus non est ultor, cujus est Author.

§ 9.
Vierde Blasphemie.

God beveelt, port, praemt, ende verwekt de Duivel, om den mensch tot zonde te brenghen. Dit is de expresse leringe Calvini lib. 1. Instit. cap. 18. §. 1. God wil, zeidt hy, dat den boozen Koning Achab bedroghen werde: hier toe presenteert de Duivel zijnen dienst; ende wordt van Gode ghezonden met zeker bevel, om te wezen een leugenachtigen gheest, inde mond van alle de Propheten. Ter zelver plaetse §. 2. seidt hy aldus: Ick beken dat God dickwils inde verworpene is werkende deur den dienst van Satan, maer zoo nochtans dat Satan door het aendringhen Gods, zijn werk doet, ende volbrengt zoo veel als hem gegeven is. Ende een weinig lager: Satan wordt gezeidt te verblinden de harten der onghelovighen, maer 't is van Gode dat voort-komende is

de kracht des dolings. Eindtelick lib. 3. Instit. cap. 4. §. 5. heeft hy deze woorden: Den onreinen Geest wordt genomt den Geest Godes, om dat hy tot Godes magt ende wil bereidt staet; wezende meer een Instrument Gods, als een Auteur van 't geene hy doedt. Aldus Calvinus. Maer, waer hoordemen oit groter laster? Is de Duivel maer een Instrument van zijn boosheid, zoo moet de zelve Gode als Auteur ende principale oorzaek toegeschreven worden; min of meer gelijck den dood-slag niet het zwaerd daer mede die geschiedt is, maer den Moordenaer, dieze gedaen heeft, wordt geweten. Item beveelt God de Duivel te bedriegen; zo vraeg ick ofde Duivel in zulken geval zondigt, ofte niet? Indien jae: Ergo gebiedt God te zondigen; 't welk is teghens den expressen Text Eccles. 15. 21. Deus nemini mandavit impiè agere, dat is, God heeft niemand geboden te zondigen. Indien niet: zoo mag de Duivel Calvinum wel voor een goed Advocaet houden, ende een rijk salaris voor hem bereiden.

§ 10.
Viifde Blasphemie.

Niet tegenstaende dat God de menschen predestineert totte eeuwige verdommenis, door de Duivel van buiten doedt bekoren, ende door hem zelven van binnen aendringt totte zonde; zoo gelaet hy zich even wel hen te willen helpen, daer hy nochtans geen ding minder en begeert. Leest Ioannem Calvinum lib. 3. Instit. cap. 24. §. 13. Ecce vocem ad eos dirigit, sed ut magis obsurdescant; lumen accendit, sed ut reddantur caeciores;

doctrinam profert, sed quȃ magis obstupescant; remedium adhibet, sed ne sanentur, dat is: God roupt de menschen, maer om meer te verdoven; hy ontsteekt haer het licht, maer om meer te verblinden: hy doedt hen leeren, maer om meer te verharden: hy presenteert hen remedie, maer op datze niet en genezen. Werwaerts zal den ellendigen mensch hem keeren, in-dien deze Leering waerachtig is? Ofte als een benaude ziel, Christum in zijn Euangelie hoort roupen: komt all' tot my die belast en beladen sijt, ende ick zal u verquikken; hoe zalze hem geloof kunnen geven, indienze deze Calvijnsche blasphemie ingeboesemt heeft? Veel eer zalze zeggen: Heer! ghy roupt my, maer 't is om te verdoven; ghy verlicht my, maer 't is om te verblinden; ghy doet mijn leeren, maer 't is om te verharden; ghy toont my remedie, maer 't is om daer aen de moord te steken. Ende daerom en hebb' ick geen rede om u te hooren, ofte tot u te komen. Ziet toch eens hoe zonderlinge dat de eere Christi gevordert werdt vande Gereformeerde Kerk!

§ 11.
Seste Blasphemie.

Christus en is voor alle menschen niet gesturven, maer alleen voor een handt vol gepredestineerden, die deur een speciael rechtvaerdig-makende gheloof, zich versekert houden vande zaligheid, ende niet vervallen en kunnen. Ziet Calvinum lib. 3. Instit. cap. 22. §. 10. Si omnes vellet salvos, custodem illis praeficeret filium, dat is: In-dien God alle menschen wou zalig hebben, hy zoude hen-luiden wel gegeven hebben zijn Zoon tot een Bewaerder. Deze Lering, strijt expresse-

licken teghens de H. Schriftuir 2. Cor. 5. 15. Christus is voor alle menschen ghesturven. 1. Tim. 2. 6. Christus heeft hem zelven tot een Rançoen gegeven voor alle menschen. I. Ioan. 2. 2. Christus is een verzoening voor onze zonden; doch niet alleen voor onze zonden, maer ook voor de gansche wereld. Ende behalven dezen, zo spreektze grootelicks te kort de barmhartigheid des Heeren. Want gelijker-wijs, als iemand die met een tonne schats, by exempel, getrokken waer in Turkijen, tot verlossing van gevangenen, wel te recht beschuldigt zoude werden als onbarmhartig, in-dien hy mette zelve somme kunnende verlossen honderd gevangenen, niet dan vijftig en hadde willen bevrijden: zo en kunnen ook de Gereformeerden met deze haere Leeringe geenzins verdedigen de barmhartigheidt Christi; die deur den ongemeten prijs van zijn dierbaer Bloed, in zijn magt hebbende de verlossing vande gehele wereld, 't zelve alleen verstrekt zoude hebben voor een kleyn hoopken van sijne broeders.

§ 12.
Sevenste Blasphemie.

Christus hangende aen 't Cruis heeft ghetwifelt van zijn zaligheid; heeft een schrikkelicke vrees gehadt voor zijn eeuwige verdommenis; heeft in zijn ziel ghevoelt de pijnen der verdomden, Iae heeft uit-ghebersten in een grote stemme van wanhoop, roupende: Mijn God, mijn God, waerom hebdy mijn verlaten! Dus leerdt Calvinus Instit. lib. 2. cap. 16. & in cap. 27. Matth. In vougen dat ons de lichaemelicke dood Christi, weinig geholpen zoude hebben, en hadde hy met eenen niet

bezuirdt in de ziel de wraek van de Goddelicke gramschap, gelijk hy uyt-drukkelicken spreekt int gheallegeerde 16. cap. §. 10. Reeckendt wel, Broeder Abacuk, ghy zult hier vinden vier-der-hande laster in deze eene Lering. Alles met zoodaenigen wee-dom van alle Godvruchtige ooren; dat een treffelick Schrijver van onzen tijd, niet zonder reden en schijnt te vermoeijen, dat Calvinus tot straf van deze zonde, in zijn uitterste gewanhoopt, ende den dag zijnder studien vervlouckt heeft; gelijk als getuigt Hieronymus Bolsecus, vitae Calvini cap. 22. Voorwaer ick hadde wel ghehoopt dat de Vaders van 't Dordrechtse Synode hier inne Calvinum gereformeert zouden hebben, gelijk zy-luiden wel in andere pointen hebben ghedaen: Maer ter wijlze veel eer deze zijne lering hebben bevestight, cap. 2. art. 4. zoo en kan ick mijn niet ghenoug verwonderen inde grote vermetelheid van deze fijne Gemeente, die Christum doen twijfelen van zijn zaligheid, daerze hen zelven verzekeren van haer eeuwige Predestinatie.

§ 13.
Achste Blasphemie.

Het Hoog-waerdige Sacrament des Autaers te nommen een Brood-godt, den groten Baal, den God Maozim &c. Dit dunckt alle Godvrezende menschen zoo-daenighen blasphemie, datze gheen groter uitte mond Antichriste zelfs en kunnen verwachten. Want willen de Gereformeerden om eenighe telle quelle Argumentjes blijven geloven, als datter int Avondmael des Heeren niet anders en is als

een figuer ofte teicken van 't Lichaem Christi: zeer wel, proficiat! ten minsten behoorden zy hen te bedwingen, in zulker manieren uit te varen tegens het H. Sacrament, zulks het geleerdt ende gelooft wordt vande Katholiken: Ter-wijl zy-luiden daer inne voor hen hebben, behalven den claeren Text van 't woord Gods, de eendrachtige ende standvastighe Leering van alle de Oud-vaderen; ende de expresse weder-roupinghe Berengarij, Die het gevoelen der Gereformeerden aldereerst geleerdt ende gestroit heeft. Welke drie Argumenten in-dien zy-luiden niet magtig ghenoug en meinen te wezen om haer-luyder verstand te captiveren onder de gehoorsaemheid des geloofs, zoo behoordenze nochtans, in alle onbedurven oordeel de magt te hebben, om de Katholike sententie ten minsten redelick, waerschijnelick, ende probabyl te maken: ende over-zulks de tongen vanden geenen die anders ghevoelen, te weder-houden van laster. 't Twelk niet doende de Gereformeerden, doen niet alleen tegens alle zedigheid; maer geven daer en boven, door zoodaenigen manier van hoog spreken, aen alle bescheidelicke menschen een groot nae-dencken, te wezen Voor-lopers van Antichristus.

§ 14.
Negenste Blasphemie.

David Paraeus. Wijlen Professeur vande Gereformeerde Theologie binnen Heidelberg, schrivende opten Zeind-brieg Pauli totten Romeinen cap. 1. dubio. 18. leerdt dat niet alleen de Heidenen, wanneerze Son, Maen,

Starren, Ossen, of Serpenten aenbidden, Afgodisten sijn; Maer zelfs ook alle de Christenen, die het Beeld van 't Cruycefix inde Kerk stellen, om Christum te representeren, ende het ongeletterde Volk van 't lijden ons Heeren te onderwijsen. Ia Theodorus Beza in Colloquio Mompelgartensi, heeft zich niet vermijdt openbaerlick te zeggen: Fateor me ex animo Crucifixi imaginem detestari, dat is: Ick bekenne rondelick, dat ick het Beeld vanden ghecruisten Christus, uitter harten vervlouk.

Zegt my eens Broeder Abacuk! Dunckt u wel dat de vyanden des Cruys Christi, die Paulus beschreide ad Philip. 3. 18. wel zo hoog hadden gelopen? Voorwaer gelijck de geene die int Rijk van Groot Brittangien de Stoel des Konings dorst vervloucken, ter-wijl datze vande andere ghetrouwe onder-zaten werde ge-eerdt ende beknielt, weinig danks zoude behalen by-den Koning: zoo en zoude ick ook niet gaerne mede deilen inde verdiensten van David Paraeus, ofte Theodorus Beza, dus onhebbelick schoffierende het wapen vanden Koning der Koningen Christus Iesvs. Met deze twee Leeraers houden't alle de Gereformeerden; Nae-dien zy niet alleen op het Crucifix haer tongen hebben gescharpt tot verfoeying, maer zelfs ook haer bylen tot vernieling. Maer met wat dag-geld dat henluiden dezen arbeid van Gode betaeldt zal worden, daer laet ick hen voor zorgen.

§ 15.
Thienste Blasphemie.

Dat de Heilighen met Christo regnerende,

Mom-aensigden sijn, Beulen, Beesten, en Monsters. Dus tracteert Calvinus de beste vrinden Gods. lib. 3. Instit. cap. 20. §. 27. spreekt hy aldus: Hier uit zoo hebben wy af te nemen dat de Papisten de voorspraek Christi niet en achten, ten sy dat daer by kom de intercessie van een Georgius, Hippolytus, ende diergelijcke Mom-aensigden. Ende in't bouck, de Ratione reformandae Ecclesiae. Omitto Dominicum & similes Bestias, dat is: Ick slae over Dominicum ende dierghelike Beulen, ick laet gaen Medardum, Lubinum, ende dierghelike beesten. Dit alles ende meer andere dierghelike Spreuken, die door-gaens in Calvino ghevonden, ende inde Calvinische Kerken, Schuiten en Wagenen dagelix worden ghehoort, en meine ick niet dat van een onpartijdigh Christen, voor anders als voor blasphemie aenghenomen kan werden. Op een geheele andere manier plag den Heiligen Augustinus de uitverkoorenen Gods te tracteren: Sermone 26. de Sanctis tom. 10. spreekt hy aldus: Quisquis honorat Martyres, honorat & Christum, & qui spernit Sanctos, spernit & Christum, dat is: Die de Martelaers eert, eert ook Christum; Ende die de Heiligen versmaedt, versmaedt ook Christum. En zekerlik, in-dien ten tijde Helizaei, God almagtig twee-en-veertig kleine kinderen liet verscheuren+ van twee Beeren, om datze zijn Propheet, noch opter aerde levende, Cael-kop, Cael-kop! nae hadden geroupen; Hoe wilt dan af-lopen mette moed-willighe laster van een deel volwasse menschen, die de Heilighen Gods met Christo regnerende, voor Mom-aensigden,

Beulen en Beesten durven schelden?

§ 16.
Elfste Blasphemie.

Dat alle de Heilighen, die nu van over de thien ofte twaelf hondert Iaeren inde Katholike Kerke gefloreert hebben, niet anders geweest en sijn als superstitieuse, Goddelose Afgodisten, ende voorstanders van Antichristus; Iae dat alle de Oud-vaders inde materije vande Vrije-wil, Rechtvaerdig-maekinghe, Concupiscentie, Boetvaerdigheid, Gebeden voor de overleden, Verdienste van goede werken, Overleveringen der Kerken, Vasten van veertig daegen, ende meer andere hooft-stukken des Geloofs, t'eenemael gedut ende gedoolt hebben. De plaetsen Calvini daer hy zulks in belijdt sijn notoir; ende worden door-gaens gheciteert by de Catholike Schrivers. Hier uit moet nood-saeckelick volgen dat Christus tegens zijn uit-ghedrukte belofte zijn Kerk verlaten heeft, ende dat de Poorten der Hellen de zelve verdrongen en verwonnen hebben. Want daer alle de Harders ende Pastoren doolden, daer en hebben ook de Schaepen inde behoorelicke weyde niet kunnen blijven: Alzoo daer gheschreven staet: Ick zal den Harder slaen, ende de Kudden der Schapen zullen verstroit worden. Zachariae 13. 7. Deze over-grote injurie van lichtvaerdigheid, toe-gheschreven de woorden Christi, die de eerste waerheid is, laet ick de Gereformeerden verdedighen. Zulks ick ook doe de nae-volgende

§ 17.
Twaelfste Blasphemie.

Dat de Katholike Kerk niet anders en is als de Hoer van Babilonien; ende de opperste Pastoor die Christus hier opter Aerde gesteldt heeft tot zijn Stad-houder, ende een al-ghemeine Harder zijnder Schapen, den baeren Antichristus is. Dit is een vande grootste contumelien die ter wereld bedacht ofte gesproken kunnen worden: Die ick wel te recht een Blasphemie nomme: Want gelijker-wijs de spijtigheid die aen een Bruid gedaen wordt, den Bruidegom komt te raeken, ofte ook die aen des Konings Vicaris gheschiedt, haer strekt totten Koning zelfs; zoo komt min of meer deze onbeschaemde laster opte persone Christi te redunderen, die een Bruidegom is zijnder Kerken, ende een Meester over zijn gecommitteerden Harder. Ende zekerlick, Indien een Christen mensch misdaedig wordt het Helsche vier, die van zijn even naesten een sot ofte een dwaes komt te maeken, wat zal hy dan wel waerdig wezen+ die den al-ghemeinen Vader der Christenen, den oppersten Pastoor der Kerken, den Successeur Petri, ende eindtelick den Vicaris Christi, voor een Antichrist durft schelden? Men leest dat Core, Dathan, ende Abiron+ met haer Tenten ende ganschen aenhang van d'aerde verslickt, ende levendig ter Hellen gezonken sijn, om den oproer dieze verweckt hadden tegens Mosen ende Aaron; wat straf en zullen dan niet verdienen vande rechtvaerdigheid Gods, die zulken mond openen,

ende by alle Volken zulken scheuring, af-val, rebelly, ende apostasie zouken te maeken van de H. Catholike, Apostelike Stoel, ende den gezalfden des Heeren, die daer-inne, deur ongebroke wettige successie is gezeten?

Ziet Abacuk! hier hebdy een dozijn lelicke ende gruwelicke Blasphemien, die in uw' Gereformeerde Lering gheacht, ende 't volk voor-ghehouden worden als Artikelen des Geloofs. Ick zouder u noch meer van gelike stof kunnen aen-wijsen onder uw' Gemeente; maer dit effen ghetal, dunckt my ghenoug te wezen, om by alle onpartijdige ende bescheidelicke Christenen daer mede staende te houden de rechtvaerdighe suspicie der geenre die de Gereformeerde Predicanten, deze ende diergelike Paradoxen lasteren ende blasphemien lerende, duchten te wezen Voor-lopers Antichristi.


Vorige Volgende