Roomsche Reys
(1624)–Joannes Stalpaert van der Wiele–
Auteursrechtvrijt'zamenspraeks-gewijs tusschen Pieter de Reyser ende Abacuk fijnen broeder
Redelick bescheid, dienende op de V. Handelingh.
NV Abac. Waer wildy heenen?
'Tis al te grof; wast niet genoug
De dorre le'en, en droge beenen
Der vrinden Gods met een gewroug
Van Vigilant te durven schennen,
Ten waer ghy met den zelven bouf,
'tGebed der Heil'gen noch t'ontkennen
Tot naedeel quaemt van ons behouf?
Al uw' bescheid is zonder oorde,
Van hier van daer, ab hoc ab hac.
Doch zoomen zeidt de iele woorden
En vulden noit haer leven zak.
By my mag meer 'tgebruik der Kerken,
'Twelck altijd is van ouds geweest,
| |
[pagina 135]
| |
Gelijk d'oud-vaders ons doen merken,
Als tgros van uw' verdraiden geest.
Neemt vri het Deutronoom in handen:Ga naar margenoot+
Maer als ghy wel den Text beziet,
Zoo spreekt hy maer van offeranden:
En dat en dient ter zaken niet.
Die vieren die 'k nae mijn behagen
V heb bevolen, spreekt den Heer,
Opt heilig Autaer op te dragen;
Dat zuldy doen, noch min noch meer.
Die hier uit nu wou weder zeggen
Der Heil'gen dienst, zou zelver schier
Verdienen op 't Autaer te leggen
Recht als een onverstandig dier.
Helas! uw' grond-vest is te snodeGa naar margenoot+
Noch op de schrift niet wel gepast
Dat ons van God zou sijn verboden
Al 't geen hy niet en heeft belast.
Waer was geboon de Rechabiten
Te derven huis, te derven wijn?
Die efter, tegens al uw' kriten,
Daer over zeer geprezen sijn.
Op wat gebod Gods dorsten wagen
Helias en Ioan Baptist,
Van kemels haer hun kleed te dragen
't Welk zoo behaegde Iesv Christ?
En waerom straften de Propheten
Noch Iudith nochte Annam niet,Ga naar margenoot+
Wanneer zy vasten, zoo wy weten,
Gestadig zonder Gods onthiet?
Maer 't geen mijn aldermeest te klemmen
Noch dunkt; en wasser niet een mensch
In Paulus tijd die eens zou temmen
Der kranken ongebonden wensch?
Hoe'n zeym' hem niet, als zy de doukenGa naar margenoot+
En riemen Pauli, tot genot
| |
[pagina 136]
| |
Van haer gezondheid, op de'en zouken:
W'en hebben hier van geen gebod!
Iae waerom dee haer God genezen,
Zoo rasch haer t'lichaem was geraekt?
Of wou hy ons een oorzaek wezen
Om iet te doen het geen hy laekt?
En ghy-lui zelfs (Ick vraeg, eylacen,
Als in uw' Wetten onbestiert)
Ga naar margenoot+Van waen komt toch dat ghy de Paessen
De Pinkster, en de Kersmis vierdt?
'kHeb inde Schrift ook wat gelezen,
Hier wat gezien, daer wat gehoordt;
Maer noit noch dat ons iet van dezen
Bevolen was een enckel woord.
Hoe hebd'u dan hier dus verkeken?
Iae hoe durft ghy u noch zoo stout
Hier dragen, dat ghy alle weeken
Den Sondag voor den Sabbot houdt!
Tis deze die van ouds bevolen
Is inde tien geboden Gods;
Laet Israel dan t'zaemen scholen;
En werdt in plaets van Christen, Ioods.
Maer hoe zoudt ghy u Bede-dagen
Dan stijven, zulks ghy sijt gewoon?
Het Volk zou zeggen met mishagen:
Z'en staen niet in de tien geboon.
Onzalig! vraegdt dit eens de Clerken,
Die zonder last uw' schapen hoen:
En ghy sult voor uw' oogen merken,
Dat z'anders leren, alsze doen.
Haelt dan wat anders uit de houken;
Want dit besluit en helpt u niet:
Gh'en meugt de Heil'gen niet verzouken,
Om dat u God zulks niet en hiet.
Wat zalder voor den dag dan komen?
Zal Abraham of Israël
| |
[pagina 137]
| |
Uw' armoe weerom moeten vromen?Ga naar margenoot+
'tMoet toch zoo sijn, ik wetet wel.
Maer leider dit ist ouwe deuntje,
Dit is het zoete nieuwe Iaer.
Twelk Bouwen, Goossen, Iut en Ceuntje
V zullen maken meer als claer.
Heer! Abraham onz' oude Vader,
Noch Israël en kent ons niet.
Maer t'is om dat hy ons te gader
Van uwen dienst verbastert ziet.
Behalven datmen van die tijden,
Daer Israël zich doe in von,
Tot deze, nae des Heren lijden,
Niet bundigs oit besluiten kon.
t'Was doen, helaes! den Helsche duister
Die hen t'gezicht niet toe en liet:Ga naar margenoot+
Maer die Gods aenschijns clare luister
Nu zien, wat ding en zienze niet?
Doch hier toe sijn noch Arends oogen
Noch Ezels ooren hen van no'e:
Den Hemel doedt het hen vertogen,
En God is zelver heurlui bo'e.
Maer, ach! hoe zal hijt eeuwigh vinden
Die eerst zijn mond tot zulken spot
Geopendt heeft op Godes vrinden!
Want die hen lasterdt, lasterdt Godt.
Gaet spotters gaet, en bidt de schimmen,
'tGespuis, de Maskers, en 'tgespook;
Dat z'u de kolen doen ontglimmen,
Dat z'u verbidden vier en Rook:
Op dat ghy moogt, deur Gods genade,
Ontgaen de straf van d'helsche Poel;
Want zeker naer alzulke paden,
Plaghwel te volgen zulken Stoel.
Maer 't is den iver-zucht des Heren
Die u opt Pausdom dus vergramt,
| |
[pagina 138]
| |
Ga naar margenoot+Om dat z'haer Santen schier vereeren
Met Godes dienst, en Christus ampt.
Me vrind! werdt willens niet bedrogen,
Haer Letanij u claerlik tuigt:
Hoe dat z'haer hoofd voor Gods vermogen,
En hoez' het voor de Santen buigt.
Voor God, om hem te doen vertoning
Met woord' en met gekromde le'en,
Dat hy als Schepper ende Koning
Van ons moet werden aengebe'en.
Voort hemelsch heer, om hen int midden
Te stellen tusschen God en ons,
En deur Heer Iesvm te verbidden
De boeten des bedreven zonds.
Is dit hen Godes eer gegeven,
Ga naar margenoot+Is dit Heer Iesvs Ampt verneerdt,
Hoe komt dat ghy, van die hier leven,
Voor u, dan wel 'tgebed begeerdt?
Zegt my nu vrind, hoe kan dit wezen:
Een zondaer mag, nae Ian Calvijn,
Maer die tot God is opgerezen,
En mag my geen voor-bidder sijn.
Wat heeft dan d'Heil'ge ziel verloren?
Of wel wat is my in de weeg,
Dat ick nu mis 't geen ick te voren
Door haer gebed op d'aerde kreeg?
Is zy te zeer van my verheven
Om mijn gebeden te verstaen?
Maer neen: want die met d'Englen leven,
Sijn oock als zy, met mijn begaen.
Ga naar margenoot+Die my kan zien, en haer verblijden,
Wanneer ick om mijn zonden schrey;
Hoordt mijn oock wel, als ick in lijden
Haer hulp verzouk, haer troost verbey.
Ten waer men haer nu toe wou schriven
Veel minder inde lieve peis
| |
[pagina 139]
| |
Des Hemels, als doen zy te live
Al-hier was in het kranke vleisch.
De vrinden Gods, ter wijl z'hier waeren,
Door-zagen de secreten wel;
Gelijk de Texten ons verclaren
Van Petrus, en van Samuel,Ga naar margenoot+
En Helizeus int bizonder,
Die zulke verre dingen zag.
Zegt dan: Calvijn! 't is meer als wonder,
Indien hy dit nu niet en mag.
Indien hy ons noch zien noch horen
Nu kan uit Gods volmaekte rijk,
Die in dit aerdsche dal te vooren,
Zulks kon met een zoo claeren blijk.
En hier mee vind' ick dat t'Hipponen
De groten Leeraer AugustijnGa naar margenoot+
De waerheid ons haer heeft doen toonen
Gewapendt tegens Ian Calvijn.
Doch twalef honderd Iaer voor-henen
Eer dat de man hem hadd' ontpaept,
End' op 't Geneefse Lack verscheenen
Hem aen de Leugen had verknaept.
Dan 't was alleen niet in Afriken,
Daer Augustijn dit les voor las:
Want all' d'Oud-vaders doen u bliken,
Dat dit het recht gevoelen was.
Hieronymus heeft t'zinen tiden
Op Vigilant zijn pen gesne'en;
Leeft hem, en ghy zult moeten liden,
Dat hy in hem, u heeft verstre'en.
Hoe, riep hy, hoe! wat droomt hier dezenGa naar margenoot+
Verslapen, droncken Vigilant
Van hen die Christus op gerezen
Heeft tot de weelde van zijn land?
Hoe'n zouden zy die noch int midden
Gezeten van dit Aerdsch verdriet
| |
[pagina 140]
| |
Ons hier zoo holpen, nu met bidden
Verzoenen onze zonden niet?
Zou Moises, Paulus, zou deGa naar margenoot* geene
Die buiten de bebloede stad
Van Salem, voor die hem met steenen
Vermoorden, zoo zachtmoedig badt,
Nu zy ten Hemel sijn gevaren,
En hebben Christus oor bereidt,
Haer toegesloten monden spaeren,
Hoe datmen hier of zucht of schreyt?
Ga naar margenoot+Neen geenzins neen. En ziet daeromme
Wanneer hy Paulaas dood beschreef,
En nu ten einde was gekommen,
Och! helpt my Paula, die hier leef,
Met uw' gebed, riep hy, ten ende
Ik vry tot op den lesten dag
Mijns levens, van des zonds ellende
Ten Hemel met u leven mag.
Waer heen Ieronime? niet verder!
Ziet dat de beding die ghy stort
'tOfficij vanden goeden Harder
En Midd'laer niet en doe te kort.
Neen daer en is niet voor te vrezen,
Die iele zorg is al te kinds:
'tWas altijd zoo, en 'tzal zoo wezen;
Die d'Hovling eerdt, die eerdt den Prins.
Ga naar margenoot+Bernardus die te Claravalle
De wijste en de beste Abt
Hier voortijds was, heeft boven alle
De Secten dese Sect vertrapt.
Vertrapt in zijn Apostoliken;
Wiens lering ghy weer leven doedt.
Ga naar margenoot+Ey lieve! hoordt z'hem eens doorstriken
En wordt daer deur uw' doling vroed.
Ziet deze Snappers deze Honden!
(Verschrikt vry dat hem zoo vermoeidt
| |
[pagina 141]
| |
Een Leeraer die tot allen stonden
Van zoeten honig was bevloeidt)
Ze spotten dat wy 't Doopsel geven
De jeugd: en dat wy sijn gewoon
t'Aenroupen die by Gode leven:
En t'offren voor de Christen doon.
Maer ziet ghy niet wat datze wenschen?
'Tis Satan, als dit volk dus vloukt,
Die uit het hart van alle menschen
Heer Iesvm te verbannen zoukt.
Vit levend', end' uit doode luiden,
Vit groot, uit klein, uit oud, uit jong.
Gaet heenen dan en houdt noch huiden
Een Sect, berispt van zulken tong.
Berispt; doch niet alleen met woorden:Ga naar margenoot+
Maer zelfs met wonderdaden mee,
Daer God de Catholike Oorde
In dezen deur bekliven dee,
Zoo vast, dat all' die van den zegen
Des broods tot dezen eind gewijdt,
Iet smaekten, haer gezondheid kregen
Van alle ziekt en zucht bevrijdt.
Eet van dit brood, eet sprak den heilig;
End' Al die iet aent lijf gebreekt
Zal daer terstond van worden veilig;
Toirkonden 'tgeen ik heb gepreekt.
Gaufridus Bisschop die dit hoorde
Sprak: Broer Bernard, ghy gaet te breed,
Dat ghy met zoo gemene woorden
Den zegen van uw' brood uit meet.
En zegt niet: All' die daer van eten,
Maer, die'r van eten met geloof.
En hy: 'ken heb my niet vergeten
'Kzeg: Al die't eet: en dat tot proof
Vant geen ik predik. En t'gebeurde.
Al wie'r van at, wierd' straks gezond.
| |
[pagina 142]
| |
't Was Godes hand die daer deur keurde
De waerheid, van zijn Leeraers mond.
Waert wel geraden dan te wiken
Met Ian Calvijn tot Vigilant,
Of tot de nieuw' Apostoliken,
Die buyten Sinte Pieters wand
Haer nering de'en? Neen ik blijft houwen
Met hen, die nae d'oprechte wet
Des Kerks, haer heil, naest God, betrouwen
Op zijnder Heil'gen lief gebed.
'kWil't houwen, zeg ik, met de deze.
Is uw' 't gevoel hier toe te sijn,
Zeer wel; ik laet u dat zoo wezen.
Maer ik wil niet gehouden syn
(Hoe dat ook romt uw' wet-verzetter
Zijn nieuw Gereformeerdt verbond)
Van Sint Ieroon'mus voor een ketter,
Noch van Bernardus voor een hond.
|
|