Roomsche Reys
(1624)–Joannes Stalpaert van der Wiele–
Auteursrechtvrijt'zamenspraeks-gewijs tusschen Pieter de Reyser ende Abacuk fijnen broeder
[pagina 54]
| |
Cephas Roomsche graf-stee tuyght.
Houdt op! 't isser mee gheguyght.
Tuyght met een (magh ick u bidden)
Dat de Son schijnt op het midden
Van den alderklaersten dagh,
Die de Somer gheven magh.
Tuyght ons dat de swarte aerde
Altijdt sackte, altijdt swaerde,
En het lichte vyer we'erom
Altijdt na den Hemel klom.
Tuyght ons met vermoeyde kaken
Dat twee sessen twalef maken.
En van alle dingh het deel
Kleynder is als sijn gheheel.
Dat het swart ghelijckt den duyster;
En het wit der Sonnen luyster;
Dat de Sterren en de Maen
Aen den hooghen Hemel staen.
Dat de koude Noorde vlaghen
Buyen in de kortste daghen,
Dat de Lent het veld begroeyt;
Dat de zee nu ebt, nu vloeydt.
Tuyght voor 't lesten, dat de dwasen
Die men mallen, die men rasen
Hoordt, met onghebonde klap,
Toekomt een ghebelde kap.
Ick en kan my niet vermijden,
Ick en kan niet langher lijden,
Dat men sijnen schoonen tijdt
In soo klaren saeck verslijt.
Is dan Petrus noyt ghekomen
Noch ghestorven binnen Romen:
Seght eens, onder wat Tyran
Is den man ghestorven dan?
T'welcker plaetse, t'welcker tijde,
Door wiens vonnis, met wat lijden?
| |
[pagina 55]
| |
Wat vergad'ringh, wat Ghemeent'
Heeft versamelt sijn ghebeent'?
Sijn ghebeent', daer toe de scharen
Christi soo volbodigh waren,
Van den oudsten tijdt, wanneer
Iemandt ruste voor den Heer.
In wat marmer, in wat aerde
Gaf men hem de leste waerde?
Wat vereeringh van een graf
Kreegh hy voor soo dieren straf?
All' d'Oud-vaders en Kronijcken,
Die wy lesen, doen ons blijcken
Met bewijs van klaer bescheydt,
Dat hy binnen Romen leydt.
Na dat hy daer had ghesetenGa naar margenoot+
(Soo ons Linus heeft doen weten)
Onder 't Keyserlijck bedwangh
Vijf-en-twintigh jaren langh.
Tot dat hy de valsche pennen
Van den Tovenaer dorst schennen,
En met bidden uyt de lucht
Vallen deed' de helsche vlucht.
Nero den bebloeden Koningh,
Sagh hem voor sijn eyghen wooningh
Dalen uyt de locht bene'en;
Ligghen met ghebroken le'en.
Door wat Goden, door wat gunsten,
Riep hy, smackt men alder kunsten
D'eerste macht, en d'hooghste eer',
My hier dus van boven ne'er?
Wie schendt hier sijn' boose handen,
Aen het lieve leven van den
Alder-grootsten konstenaer,
Alder-wijsten Tovenaer?
Sa! dat hy weerom ghevoele
Het vermoghen mijnder stoele:
| |
[pagina 56]
| |
Dat hy we'er mijn schade boet,
Met de kosten van sijn bloedt.
Dat men d'oude grijsaerd vatte;
Dat m'hem aen twee eycke latten,
Dat m'hem naghel aen een kruys
Ga naar margenoot+Middel in het Joodsch ghespuys.
Sleept de Galilesche keuvel
Op den Vaticaenschen heuvel;
Daer hy sijn besnede volck,
Van een kruys het kruys vertolck.
Dus riep Nero. en men dede
Met des mans verwesen leden
Na de vonden van de hel,
Na het Keyserlijck bevel.
Wt-ghenomen dat m'hem spande
Met den hoofde, met de handen
Nederwaerts, op sijn begheer,
Tot sijns meesters meerder eer.
Om by Ioden, om by Heyden,
Om by yder t'onderscheyden
't Voordeel van des Heeren kruys;
Eenigh heyl van Adams huys.
Nu de ziel voer met verlanghen
Na de lucht, en liet daer hanghen
't Oude lichaem stijf en kout,
Aen het doodelijcke hout.
Tot den tijdt toe dat den Christen
't Selve kerckelijck dee' kisten,
En begraven in een graf,
Waerdigh op soo hooghen staf.
In een graf niet verr' gheleghen,
Van daer hy de kroon ghekreghen
Had van Godts ghenadigh recht,
Aen de triumphale wecht.
Daer den Vaticaen gaet hellen
Na den Tiber, soo ons mellen
| |
[pagina 57]
| |
Al die oyt met juyst vermaen
Dees' Histori raeckten aen.
Leest de Schrijvers van Levanten,
Leest de wijse Adamanten,
Leest de Guldemonden, leest
All' die voor hen zijn gheweest;
Of die oyt na hen-lie'n waren.
Leest by hoopen, leest by scharen,
All' die in het Westen we'er
Oyt van wijsheyt hadden eer.
Ghy bevindt met klare rede,
Dats' all' t'samen in de stede,
Dats' all' t'samen in de pijn
Van sijn dood, eendraghtigh zijn.
Datse tuyghen, datse segghen,
Sijn eerwaerdigh rif te legghen
Binnen de Romeynsche wal,
Aen het Vaticaensche dal.
Dal het welck dat alle Landen
Hierom met ghevouwen handen,
Hierom met gheboghe knien
Quamen groeten, quamen sien.
't Waren Griecken of Latijnen,
't Waren groote Constantinen;
Yder trachten 't even seer
Aen te doen de meeste eer.
Ia de hooghe LateranenGa naar margenoot+
Neyghden haer victori-vanen,
Laghen 's Keysers wapen af,
Voor de eer' van Cephas graf.
Cesar selfs met eyghen handen,
Groef van d'aerde twalef manden;
Legghende met eyghen werck
't Grond-vest van d'Apostels kerck.
Op dit Keyserlijck exempel
Eerden, vyerden desen Tempel
| |
[pagina 58]
| |
D'and're Princen nu en dan
Koenraed, en Ceduallan.
Die ons Beda heeft doen blijcken,
Ga naar margenoot+Dat haer Britsche Koninghrijcken
Lieten, om te bidden aen
't Heyligh van den Vaticaen.
De Pastoren, de Prelaten,
Die in Occidenten saten
Op den Bisschoplijcken Stoel,
Quamen met een groot ghevoel
Van eerbiedingh, alle jaren
Des Apostels graf bewaren,
Quamen in den name Godts
Eer' doen aen de vaste rots,
Daer op wijlen Christus boude
Sijnen Tempel, die we'er-houden
Met het les van haer bevel
Ga naar margenoot+Sou de poorten van de hel.
Het besoeck en nam geen ende,
Van de scharen, van de benden
Van het Nazareens Ghemeent',
Aen des visschers droogh ghebeent'.
De columnen, ende posten,
Die met onghemeten kosten
Stonden om het heyligh' graf,
Sleten door 't omhelsen af.
Ia door 't kruypen, ja door 't licken,
Sagh men selver oock de dicke
Dorpels van de gulde poort
Als 't gheploeghde landt ghevoort.
Hier voor storten sich te neder
Alder-eerst d'aenbidders, teder
Van ghevoelen van ghemoed,
Hier voor vielmen eerst te voet.
Hier was 't, dat men eerst de leden
Ne'er sagh buyghen tot ghebeden;
| |
[pagina 59]
| |
Hier, dat men van trap te trap
Hoorden eerst het soet gheklap
Van de lippen, van de tonghen,
Die door liefde Godts ghedwonghen,
Kusten 't marmer, lickten 't stof
Van 't Apostelijcke hof.
Dus oorkonden d'Augustijnen,Ga naar margenoot+
Dus verklaren de Paulijnen,
Egesippus, en Sulpijt,
Schrijvers van den oudsten tijdt.
Sonder dat ick oyt ghelesen
Iemandt hebbe, die in desen
Schreef of leerde met bescheydt
Anders als nu is gheseydt.
Die hier mede nu wil scharssen,
Die hier tegens nu wil dwarssen,
Schendt al 't menschelijck gheloof;
Is voor alle reden doof.
Voor de dees' is geen Histori,
Voor de dees' is geen memori;
't Is al jock, het is al mis
Watter oyt gheschreven is.
Daer en waren noyt Neronen,
Hannibalen, Scipionen;
Daer en was noyt Macedoon,
Caesar, of Philippus soon.
Regulus heeft noyt gheleden,
Iulius heeft noyt ghestreden:
Wat men oock van Cato leest,
Cato isser noyt gheweest.
De Plutarchen, de Tranquillen
Schrijven, wrijven watse willen;
By hem die dus is ghesindt
Is haer schrijven niet dan windt.
Of ghelooft hy haerluy schriften,
Met wat reden wil hy schiften,
| |
[pagina 60]
| |
Met wat schijn van waerheydt kan
Hy d'Oud-vaders wraken dan?
Mannen, die van kloecke sinnen
De Suetonen verr' verwinnen;
Mannen, die al-om bescheydt
Hebben van haer heyligheydt.
Mannen, die ons niet bedroghen;
Mannen, die ons niet gheloghen,
't Zy om goed, het zy om eer
Souden hebben nimmermeer.
Die dan dese wil we'erlegghen,
In het ghen' sy t'samen segghen,
Is baldadigh, is onheus;
Draeght sijn wijsheydt in sijn neus.
Die de dese wil beguyghen
In het ghen' sy t'samen tuyghen,
Toont de hardheydt van sijn neck,
Werdt van eyghen wijsheydt geck.
Soo dat hy daer mee tot kennis
Dickwils brenght sijn eyghen schennis,
En wat monster dat hy heeft
Wegh-ghestopt, te kennen gheeft.
Ga naar margenoot+Want, na 'k wel hebb' hooren praten,
Heeft den Heer noyt toe-ghelaten
Ketterij of misverstandt,
Of men konse met de handt
Erghens voelen, erghens tasten,
Datse op geen re'en en pasten,
Datse niet en was ghelijck
Met des waerheydts eerste blijck.
Op dat haer de slechtste lieden
Moghen kennen, moghen vlieden,
Soo men plagh te kennen schier
Wt het spoor het bloedigh dier.
Ga naar margenoot+Dus soo zijnder die de graci
Selfs oock van de Reformaci,
| |
[pagina 61]
| |
Die ons Picardien gaf,
Hierom durven keuren af.
Want sy segghen (dit 's de reden,
Maer 'k en wil daer in niet treden
Eer sy haer daer op verweerdt)
Datse Paradoxen leerdt.Ga naar margenoot+
Paradoxen, die de winckels,
De de wevers, die de kinckels,
Die den alderdomsten man
Met de ving'ren tasten kan.
Als dat Godt de meeste menschenGa naar margenoot+
Eer hy wercken, woorden, wenschen,
Of iet quaeds van hen voorsagh,
Schiep tot een verdoemden dagh.
Dat hy dese staegh doet quellenGa naar margenoot+
Door den Sathan van der hellen:
Ia in hen-lie'n vroegh en laet,
Oorsaeck is van alle quaedt.
Dat hy hen noch daer-en-bovenGa naar margenoot+
Roept, maer niet dan om te doven;
Leert, en licht, maer niet ghesindt
Dan om hen te maken blindt.
Dat de mensch, helas, gheschapenGa naar margenoot+
Sonder vrijdom, sonder wapen,
Geen bekoringh kan we'erstaen,
Geen verdoemingh kan ontgaen.
Dat Heer Iesus niet gheborenGa naar margenoot+
Is, dan voor den uytverkoren:
Al de reste in 't verdriet
Van den ouden Adam liet.
Al de reste niet verworven,
Niet ghepassijt, niet ghestorven,
Niet gheleden, niet ghewrocht,
Niet ghebeden, niet ghesocht.
Daer hy sich den sijnen weder,Ga naar margenoot+
Wel soo suchtigh, wel soo teder
| |
[pagina 62]
| |
Draeght, dat hen-lie'n geen misdaedt
Vallen doet uyt sijn' ghenaed.
Ga naar margenoot+Hoe sy roven, hoe sy ruyten,
Hoe sy stelen, hoe sy buyten,
Hoe de liefde meer beklijft,
Hoe de vriendschap vaster blijft.
Mits dat hen van 't gantsche leven,
Geenigh quaed werdt toe-gheschreven;
Midts dat Godt te gheender tijdt
Hen haer boosheydt en verwijt.
Ga naar margenoot+Als sy maer alleen gheloven,
Zijn sy alle last te boven,
Zijn sy vrij van Godts bevel,
Zijn sy liber van de hel.
Ga naar margenoot+Des te meer; soo Godts gheboden
D'uytverkoren niet van node
Zijn voor 't Goddelijck versoen:
Ga naar margenoot+Ia onmog'lijck om te doen.
Ga naar margenoot+Dat de vriendschap Godts ghevonden
Wordt te samen met de sonden:
Daer nochtans gheschreven staet
Ga naar margenoot+Dat den Heer den sondaer haet.
Ga naar margenoot+Dat de mensch in all' sijn' wercken
(Dit is oock daer sy op mercken)
Sondight teghen 't groot' ghebodt
Van den alderhooghsten Godt.
Selfs in alle sijn' ghebeden,
Aelmoes, vasten, sinnen, seden:
Soo dat oock Godts besten vriend
T'samen heyl en hel verdient.
Heyl en hel verdient te samen.
Wie soud' hier op segghen Amen?
Wiens vernuft of wiens verstandt
Kan dit voorstel doen ghestandt?
Ga naar margenoot+Item, dat de huys-ghenoten
Godes, die haer bloed vergoten
| |
[pagina 63]
| |
Hebben hier voor Christus kruys
Niet en zijn dan vuyl ghespuys.
Niet dan scha'uwen, niet dan schimmen,
Guyten, sielen, psegrimmen;
Niet dan vullens van de aerd,
Seghen noch memori waerd.
Dat derhalven de ghemeentenGa naar margenoot+
Haer Reliquien, haer ghebeenten,
En haer beelden, met goe re'en
Moghen stormen en vertre'en.
Dat men selfs oock 't Kruys des HeerenGa naar margenoot+
Magh verfoeyen, magh versweeren:
En noch wel tot meerder lof
Branden magh tot assigh stof.
Dat den Paus van 't oude RomenGa naar margenoot+
Antichrist is, die ghekomen
Duysendt jaren nu ghele'en,
Christus leeringh heeft vertre'en.
Dees' en dierghelijcke punten,
Duncken veel soo uyt te munten,
Dat oock selfs de schommel-kocks
Kunnen sien het Paradocks.
Om dat dese dinghen maken
Een roer-om van alle saken,
Om dat hier de reden wordt
Opentlijck ghedaen te kort.
Om dat hier recht als na 't leven,Ga naar margenoot+
Onder Godes naem, beschreven
Van natuer en van bevel
Wordt den duyvel van de hel.
Om dat teghens Christus lijden
Dese leeringh schijnt te strijden;
Die men altijdt heeft ghemeent
Tot een soen te zijn verleent,
By den alderhooghsten Vader,
Voor de menschen al te gader.
| |
[pagina 64]
| |
Om dat hier mee alle hoop
Werdt ghedreven op de loop.
Om dat hier mee alle tuchten
Gantsch'lijck uyt de wereldt vluchten.
Om dat hier aen alle quaedt
Wordt gegunt de volste maet.
Eyndelijck, om dat hier mede
Teghens alle rechte rede,
Ondervindigh en bescheydt
Godes woordt werdt uytgheleydt.
Dus soo spreken dese luyden,
Die hier op Godts wijsheydt duyden.
Als dat hy hier mee betoomt
't School 't welck sijn geloof ontvroomt.
Maer aengaende my; 'k belije
Dat ick dit laet aen partije;
Dat ick met al dit gheschil
My hier niet bemoeyen wil.
Doch een dingh wil ick wel segghen:
Ga naar margenoot+Dat de broeders door 't we'er-legghen
Van de graf-stee Petri, haer
Selven brenghen in ghevaer
Van 't Proces, met all' de kosten,
Te verliesen op het losten.
Want 'k en sagh noyt Paradocks,
Volder beusels, volder jocks.
Dit 's toch al te groven leughen.
Wie sal oyt gheloven meughen
Leeringh die soo plomp bedrieght,
Leeringh die soo leelijck lieght?
Die 't ghetuygh van soo veel scharen,
Soo veel eeuwen, soo veel jaren,
Met soo harden neck ontkent,
Die soo al d'Histori' schendt?
Wee die grof eens heeft gheloghen!
Al 't credijt werdt hem ontoghen,
| |
[pagina 65]
| |
Men ghelooft den leughenaer
Nimmermeer, al seydt hy waer.
Abacuk! gaet seght de sijnen:
Wil haer winckel niet verdwijnen,
Dat s' het garen van haer stof
Niet en spinnen meer soo grof.
|
|