Logo DBNL
Roomsche Reys (1624)

Roomsche Reys

(1624)–Joannes Stalpaert van der Wiele–rechtenstatus Auteursrechtvrij

t'zamenspraeks-gewijs tusschen Pieter de Reyser ende Abacuk fijnen broeder


Vorige Volgende

IV. Handelingh.
De eere van de reliquien der Heylighen in 't besonder verdedight.

Abacvk.

SIgnoor Pieter! u bewijs heeft vrij wat langh geduert. Maer wat hebt ghy nu daer mede anders ghewonnen als tijdt-quistinge ende verloren arbeydt?

Piet.

Wel-verstaende, om+ dat de Ketters Morianen zijn, ende dat den tijdt en den arbeydt verloren gaet, die in het wasschen van den eenen, ende in het bekeeren van den anderen wert versleten. Sulcks dat den heylighen Apostel ad Titum 3.10. ons wel te recht verboden heeft met dusdanighe menschen, van materi des gheloofs, veel t'samen-spraecks te houden; maer hen-lieden, na een reys of twee vermaninghs, te schouwen. Wel wetende datse verdrayt, ende door haer eygen selfs oordeel verwesen zijn: om dies wil dat sy openbaerlijc aenspannende tegen de ware

Al-ghemeyne Christelijcke Kercke, haer selven, na de woorden Christi, stellen op de lijst van de Heydenen ende Publicanen. Ende hierom soo en ben ick niet dan onwillighlijc, ende onder protestatie met u ghetreden in dese disputen. Niet te min al schijn ick in u regard mijnen tijdt verquist te hebben, nochtans soo hebbe ick in der daedt twee dinghen ghedaen; namentlijck, de waerheydt verdedight: ende uwe onbeschaemtheyt ontdeckt. In voeghen, dat alle vrome luyden, die de waerheydt ende hare saligheydt beminnen, wel grootelijcks behooren beducht te zijn haer zielen te betrouwen aen de leeringe van eene Kerck, die vol is van Paradoxen, ende teghens het ghetuygh van alle, soo Griecksche als Latijnsche Vaderen, soo weynigh wercks maeckt de bekende waerheydt te bestrijden. Want die soo dartel is in 't ontkennen van overtuyghde seyten, hoe vermetel ende eyghen-sinnigh sal die wel wesen in 't drijven van speculative gheschillen?

Abac.

't En is met geen seggen te doen. Wat ghetuyghenissen van Vaders ende van Historien dat ghy tot noch toe by-ghebracht hebt tot bewijs van de Stoel, doodt ende begravenisse Petri binnen Romen: soo en is 't nochtans in u vermoghen niet gheweest, u ende uwe voor-ghenomen reys te verschoonen van de superstitie, ja van de afgoderije selfs, die ghy begaen sult aen de doodts-beenderen van uwe Roomsche graven.

Pieter.

'k En ben niet eens verschrickt in uwe aengeseyde afgoderije. Want dese selve spijtigheydt heeft de Catholijcke Kercke ter sake van desen al over veertien-honderdt

jaren moeten hooren van de Ioden, ende twee-honderdt jaren daer na van den Ketter Vigilantius. Leest Eusebium lib. 4. Histor. cap. 14.+ ende sult bevinden dat de Ioden, ten tijden Marco Aurelij, in 't jaer ons Heeren 169. den Rechter die Polycarpum hadde doen martyriseren, wijs hebben ghemaeckt het doode lichaem van den Martelaer tot assche te doen verbranden, ten eynde dat de Christenen sijn lichaem niet krijghen, ende met goddelijcken dienst souden komen te vereeren. Maer datse niettemin uyt het middel van de asschen de verbrande ghebeenten neerstelijck op-ghesocht, de selve met meerder weerdigheydt als van goudt ende kostelijcke juweelen, wegh-ghedraghen ende bewaert hebben; omme met een feestelijcke blijschap den dagh van sijne martyrie te vyeren. Daer by-voeghende Eusebius, dat de Ioden geene sorgh en behoefden te draghen, dat de Christenen immermeer de eere van hunnen Godt ende Salighmaker Christus Iesus, aen de Martelaren souden komen te gheven, nademael hen al te wel bekendt was, met wat eer' sy hunnen Godt behoorden te dienen, ende met wat dienst sy de Martelaren behoorden te eeren, als discipelen, vrienden, ende na-volghers Christi; die van ons met groot gelijck waren te omhelsen, overmidts de over-groote ghetrouwigheydt, die sy-lieden ghetoont hadden aen haren Meester. Dit ende noch meer daer toe sult ghy lesen by Eusebium ter aenghewesener plaetsen. Ghelijck wy-lieden dan in eeren houdende de reliquien van de Heylighen Godts, navolghen het ghebruyck van de alder-oudste ende beste Christenen, soo

en doet ghy-lieden ter contrarien niet anders met het vervolgh van de heylige graven, ende 't verwijt van uwe afgoderije, als na te sporen de vyanden des Christen gheloofs, ende aen te spannen met de Ioden.

Belangende den Ketter Vigilantius; den +desen is den eersten gheweest, die na sijnen meester Eunomius, opentlijck begonnen heeft te besmalen de eere van de ghebeenten ende reliquien der Heylighen; ende dat in het Koninghrijck van Navarre, onder den Paus Innocentius, anno Domini 406. De Theses die hy hier over proponeerde, na ick uyt den heylighen Hieronymus kan afnemen, waren dese:

+1. Die de ghebeenten ende reliquien der Martelaren ontfangen ende eere bewijsen zijn afgodisten, ende cinerarij, dat is, aschdienaers.

2. De teyckenen die aen de graven der H. Martelaren gheschieden, zijn niet dan listen ende bedrogh des duyvels.

3. De Catholijcken die in de kercken der Martelaren bidden moeten geschout worden als onsuyver.

4. De Heylighen van hier gescheyden zijnde, en kunnen met haer ghebedt den levenden niet baten.

+Hier waren by-ghevoeght noch eenighe spot-redenen, lasteren, ende scheld-woorden; als te weten: wat is u van noode Katholijck, met soo grooten eerbiedigheydt, niet alleen te eeren, maer selfs oock te aenbidden, ick en weet niet wat, 't welck by u-lieden in een kleyn vaetken om-ghedraghen ende ghevyert wordt? Item, waer toe een weynigh verworpen stofs in kostelijcke zijde te win-

nen, ende aenbiddende te kussen? Item, wat gaet u aen, dat ghy na Heydensche manier op 't schoonste van den dagh, gheheele berghen van was-keerssen pleeght t'ontsteken, om daer mede een deel vuyligheydt van doodts-beenderen te vereeren? Dus verre Vigilantius.

Maer sekerlijck, indien ick u terstondt het jaer niet getelt, noch den naem van de plaets, ende van den man niet ghenoemt en hadde, ghy soudt buyten alle twijfel ghemeynt hebben, dat ick u de eyghen selve woorden van Meester Ian Calvijn, ofte van Beza, hadde te berde ghebracht. 't Is waer, desen Vigilantius+ is met hen-lieden, ende met de gantsche Ghereformeerde Kercke, dit poinct aengaende, van een ghevoelen gheweest: die daeromme met goede redenen gerekent moet worden in de Genealogie, ende onder de Voor-vaderen van 't nieuwe Ghereformeerde Euangelium: maer tot wat voordeel ofte vervorderinghe des selfs Euangeliums, laet ick oordeelen allen den ghenen, die kennisse hebben van de qualiteyten ende conditien Vigilantij. Het is seker, notoir, ende in confesso, dat Vigilantius in het voorstellen van dese Artijckelen eenen Ketter gheweest is. Item, dat hy by kennisse van de gheheele Christen wereldt van den heylighen Hieronymus voor sulcks is over-ghehaelt. Ende dat den selven heylighen Schrijver met eene nacht arbeydts alle sijne argumenten niet anders als spinnekop-raegh ghesolveert, ende sijne gantsche doolinghe in haren eersten opgangh, als in de wiegh ghesmoordt ende gheheel vernielt heeft. Waer uyt dat nood-

sakelijcken volghen moet, dat met Vigilantius ende sijne leeringhe, oock Calvinus met de sijne, by de Catholijcke Kercke door den H. Hieronymum, al over de twalef-honderdt jaren afgheschaft, ende als eene ketterije verwesen is. Sulcks dat my hier gheene andere verweeringhe van noode en soude wesen, om uwe ghecalumnieerde afgoderije te +weder-leggen, als de peremtoire exceptie van Litis-finite. Want nademael de opsprake teghens de eere der reliquien, over eenen soo grooten tijdt van eeuwen, by de Kercke Godts, voor eene dolinghe, ja selfs voor een grouwel ghehouden is geweest, soo en kunnen nu in geender manieren ghehoort worden de ghenen die de selve verwesen leeringe wederom vernieuwen, ende voor eenen artijckel des gheloofs willen uyt-gheven. Niet meer of min als de onrustighe verwarde pleyters, die de eens-gevonniste processen, gegaen zijnde in kracht van ghewijsde, wederom op een nieuw soecken te brenghen voor de Vyerschaer. Want ghelijck dit in politijck t'eenemael ongheoorloft is, soo is het andere mede in 't Kerckelijc gantschelijcken onghehoord. Ende soude een oorsake gheven aen de oproerighe, curieuse geesten (daer de teghenwoordige werelt vol af is) teghens alle oude Concilien wederomme voor den dagh te halen alle de Arianismen, Pelagianismen, Nestorianismen, ende andere monsteren van ketterijen, die hier voortijdts verdomt ende verwesen zijn.

Niettemin om alle voldoens wille, ende om dat wy by den heyligen Hieronymus gedaen werck vinden, soo en valt hier anders niet te

doen, als het sommier van sijne argumenten te repeteren.+

Wy eeren dan ende bewaren de gebeenten ende reliquien der Heylighen, Voor eerst, om datse Godt den Heer selfs vereerdt ende bewaerdt. Psal. 33.21. Den Heer bewaerdt alle de ghebeenten der Rechtveerdigen; Een van+ dien en sal niet vertreden worden. Item 4. Regum+ 13. heeft Godt door 't aenraken van het Geraemte Helizei, een dooden wederom tot het leven verweckt. Isaiae 11.10. werdt ghepropheteert,+ dat de graf-stee Christi glorieus ende heerlijck soude wesen. Met welcke Schriftuer S. Hieronymus in epistolis, Marcellam soeckt te beweghen tot de pellegrimagie van 't Heyligh landt, om na de voorsegginghe Isaie, des Heeren graf te komen eeren. Item Math. 9. is de Hemorrhoissa, om+ datse met een devoot gheloof aen-gheraeckt hadde den zoom Christi, van hare incurabele sieckte genesen. Actorum 19.12. zijn de sweetdoecken,+ ende by-gordelen Pauli van bed te bed tot de krancken ghedraghen geweest, de welcke daer door van hare sieckten bevrijdt, ende andere van de boose gheesten, diese besaten, verlost wierden. Ia Actor. 5.15. bracht+ men de siecken met rol-koetsen en lieverjannen op de straten, om ten minsten door de schaduwe Petri omlommert, ende van hare ghebreken ghenesen te worden. Voorwaer, indien meester Ian Calvijn met sijne fijne ghemeente dit ghesien hadde, hy soude ontwijfelijck dese goede luyden ghescholden hebben voor afgodisten. Maer hier aen hebt ghy te mercken hoe grootelijcks dat verschelende is het oordeel Calvini, van 't oordeel Christi,

te weten, dat het selve werck, 't welck van den eenen verfoeyt wort als eene afgoderije, van den anderen met mirakelen vereert ende bevestight wordt als eene behaghelijcke devotie.

Abac.

Pieter! het is goed te hooren dat ghy, gheblindthockt door de blinde eenvondigheydt van uwe Paepsche leer, geene neerstigheydt en doet, om op het woordt Christi, de Schrifturen te ondersoecken. Waer 't dat u sulcks belieft hadde te doen, ghy soudt wel lichtelijcken kunnen sien hebben, dat met dese zoommen, sweet-doecken, gordelen ende schaduwen, gheensins verdedight en kan worden de kracht ende eere der reliquien ofte doode lichamen der Heylighen: nademael de gave der mirakelen, de Kercke Christi, tot verbreydinghe des heylighen Euangeliums ghegheven, nu een eynde ghenomen heeft. Ende dat daeromme nu in dese tijden de reliquien niet sonder superstitie ghe-eerdt, noch sonder af-goderije aenghebeden en kunnen worden.

Piet.

Dit is effen de solutie, die ghy met +de selve woorden ghelesen ende onthouden hebt uyt de Geneefsche Annotatie, op het vijfde Capittel van de Handelinghen der Apostelen, n. 14. Maer met wat fundament het selve gheseydt wordt; ende hoe jammerlijck ghy u laet blindhocken ('t geen ghy my t'onrecht verweet) van uwe vermetelde ongheleerde Ministers, laet ick yder verstandig ende onpartijdigh man oordeelen, uyt het ondersoeck van de selve Solutie, de welcke in forma gesteldt, dusdanigh is: De gave der mirakelen eertijdts ghegheven aen de Kercke

Christi, heeft nu een eynde ghenomen. Ergo, en kan men nu sonder superstitie ende afgoderije de reliquien ofte de lichamen der Heylighen niet eeren. Aen dit argument en is niet+ met allen goeds; ghelijck ghy sult moghen sien als ghy het enthymema sult believen te reduceren ad formam syllogisticam, 't welck na 't advijs van alle Logiciens (daer ick my toe ghedraegh) alhier gheschieden moet in deser voeghen: De reliquien en moghen niet gheeerdt worden, dan soo langh als duert de gave der mirakelen: maer naer der Apostelen tijden cesseert de gave der mirakelen, Ergo en moghen de reliquien na der Apostelen tijden niet ghe-eerdt worden. Wie is nu soo dom die niet sien en kan de onghefundeertheydt van dit argument ende van de Geneefsche Solutie, die daer op is steunende: want de eerste propositie en sal nimmermeer bewesen worden met de heylighe Schriftuer. Ende alsoo men in materie van gheloof, na de Ghereformeerde leeringhe, niet met allen aen nemen en magh buyten den text van 't geschreven woordt Godts, soo komt derhalven de selve eerste propositie t'eenemael te vervallen. De tweede propositie is niet te min ganschelijcken onwaerachtigh. Ende contrarie+ blijckt by de mirakelen, die de Almoghentheydt Godts, door middel van sijne Heyligen, ende de reliquien der selver, doorgaens van de eerste eeuwen af, tot dese onse laetste tijden toe, belieft heeft te wercken in sijne H. Kercke. Leest Gregorium Nyssenum, ende Basilium de Spiritu sancto, cap. 29. van de mirakelen Gregorij Thaumaturgi. Leest Athanasium

ende Hieronymum, van de mirakelen Antonij. Leest Paulinum, van de mirakelen des martelaers S. Felix. Leest Severum Sulpitium, van de mirakelen Martini. Leest Gregorium Magnum, van de mirakelen Benedicti. Leest Bernardum, van de mirakelen Malachiae. Ende die u met Calvino een voor al behoort te wesen, leest den H. Augustinum, in 't 22. boeck van de Stadt Godts, aen 't 8. Capittel. alwaer hy aentelt drie-en-twintigh verscheyden mirakelen, die by sijn eyghen kennisse, ende ten deele in sijne teghenwoordigheyt geschiet zijn; eenighe te Milanen, andere te Cartagen, ende het meerendeel te Hipponen voor de reliquien van den heylighen Stephanus; ende dat ten tijde van den Keyser Theodosius, als nu de gheheele Roomsche wereldt bekeert was tot den Christen geloove, te weten, in 't jaer ons Heeren drie-hondert ende drie-ofte vier-en-tneghentigh, wanneer Augustinus de Kercke van Hipponen als Bischop regeerde, ende daeromme van ampts-wegenschuldigh was sich op soodanighe voor-vallende saken te informeren. Dit dan alsoo wesende, soo is immers al te onwaerachtigh het ghene in de tweede propositie voor-ghestelt, ende in de ongeregelde conclusie wordt besloten.

+Hier-en-boven: indien de eere van de reliquien der Heyligen besmet is met afgoderije, soo moet daer uyt volghen, datse in haer selven quaed, ende Gode ten alderhooghsten is mishaghende. Ende over sulcks, datse noch nu, noch oock ten tijde van de Apostelen ghebruyckt heeft mogen worden tot een middel, of om ghenesinghen te verkrijghen, of om het gheloof te bevestighen. want na de leeringhe

Pauli Rom. 3.8. soo en is het nimmermeer geoorloft quaed te doen, om eenigh goedt te bekomen. Is 't sake dan dat het in de primitive Kercke gheoorloft is geweest de sweet-doecken Pauli, ende de schaduwen Petri te eeren, ende daer van sijne ghesontheyt te verwachten, soo en kan oock nu in dese tijden de eerbiedigheydt die wy toonen aen de reliquien der Heyligen, ons tot geen afgoderije worden gherekent: insonderheydt alsoo den Heer die in 't beginsel sijnder Kercke met mirakelen heeft bevestight, ende daer na noyt bevonden en wordt verboden te hebben.

Voeght hier by de eendraghtighe leeringhe van alle de Oud-vaderen soo van de Griecksche als van de Latijnsche Kercke, niet een oock uytbesondert. die alles uyt eene mondt, dese devotie, niet alleen met schriften ende homilien, maer selfs oock met hare exempelen hebben bevestight. Zijdy belust hare passagien te lesen, soo siet om kortheyts wille Bellarminum, Coccium, ende andere Schrijvers van Controversien, die u met aenwijsinghe van boeck ende capittel volkomen contentement sullen gheven.

In somma, vijf dinghen bevinde ick dat de+ heylighe Vaders ghetuyghen tot eerbiedigheydt van de reliquien der Heyligen. 't Eerste, dat Godt almachtigh de selve wanneerse onbekent ende verborghen waren, menighmael door relevatien ofte openbaringen ontdeckt heeft. Dit getuyght S. Augustijn lib. 9. confess. cap. 7. van de lichamen der Martelaren+ Gervasij ende Protasij; ende van 't lichaem Stephani, Sermone 91. ex novis. Item Sozomenus lib. 5. c. 8. van de ghebeenten Nestabi ende

Eusebij martelaren. lib. 7. capit. ultim. van de reliquien uws Patroons Abacuk ende Micheae Propheten. Et lib. 9. cap. 2. van de overblijfselen der veertigh Martelaren. Item, Venerabilis Beda de sex aetatibus in Martiano, van het hooft Ioannis Baptistae. Ende in Zenone, van 't lichaem Barnabae des Apostels. Voorwaer indien de eere der reliquien een afgoderije hadde gheweest, Godt den Heer en soude de selve noyt ontdeckt, noch de Oudt-vaders hen daer inne verblijdt hebben.

+Het tweede is de Translatie ofte vervoeringhe der Heylighe lichamen tot meerder eere van de selve. Aldus bevinde ick by den heylighen Hieronymus libro contra Vigilantium, Dat ten tijde Constantini tot Constantinopelen vervoerdt zijn de lichamen vande Heylighen Andraeas, Lucas, ende Timotheus. Ende ten tijde Arcadij de reliquien des Propheets Samuels van Palestijnen naer Chalcedonen, ghedraghen in een vat van dierbaer goudt, op de schouderen van de Bisschoppen, met soo grooten toe-loop des volcks, dat de weghen van het Ioodsche landt af, tot Chalcedonen toe, baer van swart ende bedeckt waren. Vide S. Ambrosium in Exhortatione ad Virgines statim in initio. Item, August. lib. 9. Confess. capit. 7. Chrysostomum libro de S. Babyla. Sozomenum lib. 7. cap. 10. Theodoretum lib. 5. cap. 36. de translatione ipsius S. Ioannis Chrysostomi. Et Evagrium lib. 1. cap. 16. de Translatione S. Ignatij martyris sub Theodosio Juniore. Maer dit en souden de heylighe Bisschoppen, de Christen Keyseren, ende de Godtvruchtighe volcken niet ghepleeght hebben, hadden sy

met de Gereformeerden de eere der reliquien voor afgoderije ghehouden.

Het derde is: Dat de Almoghentheydt+ Godts, de doode lichamen sijnder Heylighen, dickwils miraculeuselijcken bewaerdt. Aldus ghetuyght Chrysostomus dat Godt ghedaen+ heeft met den heylighen Maximus ende Iuventius martelaren; namentlijck, dat hy hare doode aenghesichten sulcken glants heeft ghegeven, dat men die sonder reverentie niet en konde aensien. Hieronymus in vita Hilarionis, dat het lichaem van S. Hilarion thien maenden naer sijne doodt noch t'eenemael gantsch ende ongheschendt is ghevonden; ende van so lieffelijcken reuck, of het niet dan balsem en ware gheweest. S. Augustijn Sermon. 2. de S. Vincentio, dat het lichaem Vincentij voor de wolven gheworpen, van een Raven bewaerdt is, ende daer na in de zee ghesmackt, niet en kon sincken. Item, lib. 9. Confess. cap. 7. dat de lichamen van den heylighen Gervasij ende Protasij langhen tijdt van jaren onder d'aerde van Gode bewaerdt zijn gheweest, sonder eenigh bederf, omme de selve te sijnder tijdt aen 't gheloovighe volck, door den Bischop Ambrosius te openbaeren. Dan waer toe dese mirakelen ghedaen, ende daer door den menschen ghenoodt tot eerbiedigheydt van de reliquien, indien de selve niet gheschieden en kan sonder afgoderije? Hier soude by avonture Calvinus met den+ sijnen op antwoorden: Om dieswille dat Godt wel ghewoon is tot den menschen te spreken, maer om die te verdooven; hen een licht te ontsteken, maer om te verblinden, &c. Dan dit houden wy Catholijcken

voor eene blasphemie teghen de goedtheydt Godts.

+Het vierde is, dat de reliquien der Heyligen van allen ouden tijden bewaert zijn geweest onder de autaren, daer op dat gheoffert worden het Sacrificij des lichaems ende bloedts Christi. Leest Ambrosium in exhortatione ad Virgines, van de lichamen Vitalis ende Agricolae. Prudentium Peristephanoon, van de reliquien +Hippolyti. Ende namentlijcken Hieronymum contra Vigilantium. wiens woorden, om dat die kort ende krachtigh zijn in desen, u believen sal te hooren. Dus argumenteert hy tegens Vigilantium voor de eere der reliquien: Male ergo facit Romanus Pontifex qui super mortuorum hominum Petri & Pauli, secundum nos, ossa veneranda; secundum te vilem pulvisculum offert Domino Sacrificia, & tumulos eorum Christi arbitratur altaria. Dat is: Indien het ongheoorloft is de reliquien te eeren, soo doet dan qualijck den Paus van Romen, wanneer hy over de eerwaerdighe ghebeenten (ghelijck wy segghen) van de gestorven menschen Petrus ende Paulus, ofte na uwe manier van spreken, over hun-lieder snoode ende verworpen stof, Gode Sacrificien offert; ende hunne graven goed kent om te wesen autaren Christi. Siet eyndelijcken Augustinum Serm. II. de Sanctis. te kennen ghevende, dat daeromme de zielen der Martelaren van Ioanne, Apocalypsis 6. ghesien zijn in den Hemel onder den autaer, om dat hare lichamen op der aerden rustende waren onder de autaren. Dan waer toe van de Apostelen tijden af soo heerlijcken uytstekenden plaets ghegheven aende reliquien, indien de eere der selver suspect was van afgoderij?

Het vijfde ende 't leste, 't welck ick tot bewijs+ van desen by d'Oud-vaderen lese, is de+ Ceremonien van de lampen ende was-keersen, die sy ontstaken voor de graven der Heylighen, ghelijck men hier voortijdts plagh voor de Arcke des Verbondts.

Abac.

Voeght daer oock vrijelijcken by: ghelijck hier voortijdts pleghen de Heydenen voor hunne valsche Goden.

Piet.

Ia; essen, om te spreken met den Ketter Vigilantius. Maer den H. Hieronymus wederleydt dese objectie met drie woorden: Illud fiebat idolis, & idcirco detestandum est; hoc fit martyribus, & idcirco recipiendum. Dat is: Dat wierde ghedaen voor de afgoden, ende daerom is 't te verfoeyen; maer dit gheschiet voor de Martelaren, ende daerom is het aen te nemen. Sonder dat hier teghens doet, het ghene hy ter selver plaetsen is seggende: dat dese was-keersen ontsteken souden worden door eenen ondiscreten yver van een deel eenvoudige vroukens. Want daer mede excuseert Hieronymus het onverstandt der geenre, die het selve deden met meninghe, ende in sulcken schijn, als of de Martelaren sulcks van doen hadden ghehadt, om hare duysterheydt, daer sy in waren, te verlichten. Het blijckt, want voortgaende met sijn antwoort vervolght hy aldus: De Apostelen beklaegden haer, wijlen, dat de salve te loor gingh, maer werden van den Heer berispt. Want ghelijck als Christus de salve niet van noode en hadde, soo en hebben de Martelaren oock nu het licht niet van doen; ende nochtans heeft die vrouwe dat ghedaen ter eeren Christi, ende is haer tot devotie gherekent ghe-

weest. Ende daeromme, die de was-keerssen voor de Martelaren ontsteken, sullen oock na hun geloof haer loon ontfangen. Aldus sietmen oock door alle de Kercken van Orienten op 't schoonste van den dagh toortsen ontsteken als 't Euangelij gelesen sal worden: niet om den duyster te verdrijven, maer om de blijschap van 't ontfangen Euangelij te kennen te gheven. Dus verre Hieronymus; ende met hem Paulinus Natali 3. Felicis Theodoretus lib. 5. Historiae cap. 36. Gregorius lib. 3. Dialogorum cap. 24. ende anderen, die hier te langh souden vallen te verhalen.

Abac.

Siet toch eens hoe breed gaet onsen Pieter met sijnen Hieronymus, Paulinus, Gregorius ende Augustinus; En daer-en-tusschen en siet ghy niet, armen duyvel, dat ghy door menschen insettinghen u laet verdringhen van de suyvere waerheyt des Goddelijcken woordts. Neen, wy houden ons aen 't richt-snoer des heylighen Euangeliums, ende wes de Bisschoppen ende Vaderen daer buyten hebben ghepredickt ofte gheschreven, wordt by ons met goede reden als dolingh ende als superstitie verfoeyt ende verworpen. Desen volghende hebben onse eerste Reformateurs, wijse ende Godsalighe mannen, dubbelt over ghelijck ghehadt de Paepsche autaren, die van doodts-beenderen opgheleyt waren, met den yver Iosie niet anders als een afgoden-dienst te vernielen, de reliquien te verbranden, ende alle het poppe-goedt van uwen Kerckelijcken huysraedt te bespotten, ende soo veel als moghelijck was te verstroyen.

Piet.

Signoor Abacuk! ick sie wel dat

ghy met den Exter nimmermeer en sult laten te hippelen van 't een op 't ander. Als ghy alleen mooght swetsen by het ongheletterde volck, soo beroemdy u over een te komen met de leeringhe der Oudt-Vaderen; maer als u het contrarie van dien opentlijcken overtuyght wordt; soo verwijst ghy de eendraghtighe leeringhe der Vaderen voor menschen insettinghe; ende beroept u op het suyvere woort des Euangeliums, dat is, op uwe eyghen neuswijsige dartelheyd, daer mede ghy 't Euangelij teghens de ghemeyne overleveringhe der heylige Doctoren vermetelijcken uytleght ende verbastert, besluytende 't eens met de geck, ende 't ander met laster.


Vorige Volgende