Logo DBNL
Roomsche Reys (1624)

Roomsche Reys

(1624)–Joannes Stalpaert van der Wiele–rechtenstatus Auteursrechtvrij

t'zamenspraeks-gewijs tusschen Pieter de Reyser ende Abacuk fijnen broeder


Vorige Volgende

III. Handelingh,
Dat de Bede-vaerden tot de graven der Apostelen niet alleen vrij en zijn van Af-goderije: maer veel eer schriftmatigh, Godtvruchtigh, ende conform het ghebruyck van de primitive Kercke.

Abacvk.

NV Pieter; hier van is nu ghenoegh: want of men al schoon overmidts de exempelen die ghy nu op sijn breedste, soo uyt de Schriftuer, als uyt de Oud-vaders verhaelt hebt, u door de vingeren sagh de Bede-vaerden ten Heyligen landen, daer onsen Heylandt Christus Iesus selfs geleeft ende geleden heeft, so dient nochtans sulcks weynigh ten propooste van uwe

voorgenomen reys, streckende (soo ghy nu te voren beleden hebt) tot besoeck van de graven der Apostelen Petrus ende Paulus.

Piet.

Niet ten propooste Signoor Abacuk? Dat suldy my believen te vergheven. Want alsoo ick u L. voor de eerste reden van mijn aenstaende reys, geseyt hadde: dat ick na Romen gingh, om aldaer den Heer mijnen Godt met eene nieuwe devotie te aenbidden; soo hebdy my daer op ghediendt, dat sulcks strijdende was teghen de onghemetentheydt Godts; ende dat alle plaetsen al even heyligh waren. Contrari hebben bewesen de Schrifturen,+ exempelen ende redenen, die ick in de voorgaende Handelinge hebbe by-gebracht; Namentlijck, alhoewel den almachtigen God overmidts sijne onghemetenheyt vervult hemel ende aerde, ende over-al even seer tegenwoordig is, dat hy nochtans, des niet tegenstaende, by wijlen eenige plaetsen verkiest tot eenige sonderlinge uytstekende wercken, 'tzy tot vertoninge van sijne grootdadigheyt, 't zy tot vergoedinge van onse noodwendigheyd. Van welcke verkiesinge niemand vermag reden te geven, dan die gene, die hem dwaselijck beroemen wil te wesen een Raedsman Gods.

Hier uyt volgen twee conclusien, alle beyde uytdruckelijcken strijdende teghens uwe geproponeerde reden: D'eerste, dat alle plaetsen niet even heyligh en waren; blijckende+ uyt de Schrifturen van Moyses ende Iosue, hier vooren geallegeert, met expresse woorden in terminis: Locus in quo stas terra sancta es, De plaets daer ghy staet, is heylighe aerde. te weten, overmidts dat het Gode, door de openbaeringhe van sijnen heylighen Enghel

aldaer iet beliefde te wercken, 't ghene hy elders niet en dede. De tweede, dat die +plaetsen die den Heer met eenige sonderlinge wercken gheheylight heeft, oock wel weerdigh zijn met eenighe sonderlinghe devotie besocht ende vereerdt te werden. Dese twee conclusien hebbe ick u krachtelijcken overtuyght met de schrifturen ende exempelen, daer wy tot noch toe van hebben ghesproken. Of die dan buyten propooste' geweest zijn, laet ick de reden ende waerheydt selver oordeelen.

Nu voort-aen, sullen wy handelen van de reste. Wat is het dan lieven Abacuk dat ghy voorders te seggen hebt tegens den aenvang van mijne Roomsche Reys?

Abac.

Ick segge alsnoch, ende blijf daer by: Dat ghy reysende na Romen met intentie om te gaen besoecken de Graven (soo ghy seght) der Apostelen Petrus ende Paulus, aenrechten sult twee leelijcke grove fouten: wesende al te onweerdigh, niet alleen voor de Christenen, maer oock selfs voor alle redelijcke menschen; Ick laet dan staen voor lieden van letteren en van gheleertheydt, onder de welcke ick u L. tot noch toe mede hebbe gerekendt.

Piet.

En wat zijn toch dese twee leelijcke grove fauten? Eylieve! wiltse my toch ontdecken, want soude gheerne wel leven, voor Gode met eene goede conscientie; ende voor de menschen, soo veel als moghelijck is, met eene vreedsamighe onbesproken conversatie.

Abac.

Ghy spreeckt wel: En sal u daeromme seer geerne ende uyt broederlijcke sucht, de selve aenwijsen, vertrouwende de genade Godes ende uw discretie toe, de selve te wil-

len ende te sullen verbeteren. D'eene dan is Bedrogh van leugentael, en d'andere Snoodheydt van Afgoderije, die ghy alle beyde met dese eene Reys begaen sult.

Piet.

Wat, Godt seghen my lieven Abacuk, en alle goede menschen! Leughentael en Afgoderij! 't is al te veel teffens. Voor seker indien sulcks waer, soo soude ick uwe affectie met goede reden voor een broederlijcke sucht hebben te erkennen, dat ghy my uyt het oogh sout soecken te trecken twee sulcke schadelijcke splinteren; maer nu wil ick u gebeden hebben voor u te sien, dat ghy niet en komt te slachten den Euangelischen Hypocrijt, die besigh+ zijnde om sijn broeders oogh van een stofjen te bevrijden, in sijn eyghen oogh een geheelen balck verswijmde. Maer waer inne bestaet toch dit bedrogh van leughentael, ende dese snoodheydt van afgoderije?

§. 1. Of den Apostel Petrus oyt te Romen gheweest is of niet?

Abac.

Dat suldy nu voort-aen hooren, doch by ordre, van 't eene voor, ende van 't andere na. De leughentael dan, bestaet in 't lichaem van den Apostel Petrus. Want alsoo den selven Apostel noyt te Romen gheweest, ende noch veel min te Romen ghestorven is, ghelijck de Roomsche Kercke de heuren wel sinisterlijcken soeckt te persuaderen, soo kundy wel mercken, dat ghy te vergheefs na Romen trecken sult om daer een deel opgeraepte doodts-beenderen voor den Apostel Petrus te besoecken.

Piet.

Signoor Abacuk, dit is wijlen de onbeschaemtheydt geweest, eerst van eenen Gulielmus, meester van Ioannes Wiclef, daer na van Vdalricus Velenus, discipel Lutheri, ende eyndelijck van Illyricus, die hen alder-eerst verstout hebben dese leughen in de werelt te brenghen, ende met groote dertelheydt te ontkennen het ghene meer als over de vijfthien-hondert jaren standtvastelijcken, door de gantsche Christen Kercke, sonder eenigh nadencken van twijffel, ghelooft is geweest. Maer ick en kan uwe discretie niet toe vertrouwen dat ghy soo onbeschaemden petulantie immermeer soudt willen toestaen.

Abacvk.

Ick en weet van gheen onbeschaemde petulantie. Waer mede soudt ghy dit Roomsche voorstel kunnen bewijsen?

Pieter.

Het eene met Schrifturen, ende het andere met onghetwijfelde ghetuygenissen van de heylige Oudt-vaderen ende Kerckelijcke Historien. De Schrifturen zijn dese: +I. Petr. 5.13. De Ghemeente die vergadert is in Babylonien, ende Marcus mijnen soon doen u-lieden groeten. Hier wil ick u ghevraeght hebben, wat dit voor een Babylonien gheweest is, daer Petrus desen sijnen Brief uyt gheschreven, ende de groetenis van ghedaen heeft? Voorwaer niet anders als de stadt van Romen, die doen ter tijdt overmidts hare afgoderije, ende tyrannije over de Christe-geloovigen van Petrus alhier, ende van Ioannem Apoc. 17.5. met den naem van Babylon ghefigureert werdt. Aldus getuyghen Papias Discipel van de Apostelen, apud Eusebium lib. 2. Hist. cap. 15. ende Hieronymus lib. De viris Illustribus in Marco. Dit zijn hun-

ne woorden: Petrus heeft sijnen eersten Brief uyt de stadt van Romen gheschreven, die hy figuers-gewijs Babylonien genoemt heeft, segghende: De Kercke die in Babylonien vergadert is, ende Marcus mijnen soon groeten u.

Abacvk.

Ho, ho! dit accepteer ick tot mijn voordeel. Heeft Petrus hier Romen Babylonien ghenoemt? ergo doense wel ende wijselijck die de Roomsche Kercke verlaten; navolghende het ghebodt Godts Apoc. 18.4. Wijckt uyt Babylonien, mijn volck, op dat ghy niet deelachtigh en werdt haerder sonden, ende niet overvallen en wordt met hare plaghen.

Piet.

Wel moet u d'acceptatie bekomen; Maer ghy sulter weynigh mede veroveren, is 't dat ghy onderscheyt maeckt tusschen de stadt, ende tusschen de Kercke van Romen. Het is de stadt van Romen daer Ioannes van spreeckt, sulcks die was ten sijnen tijden, goddeloos, vuyl, ende tyrannigh. De dese geboodt hy den Christenen te verlaten; niet met het lichaem, maer met het herte; hen afscheydende van de Heydenen ende Afgodisten met het leven; hoewel blijvende met hen in eene stede. Ghelijck het selve met Paulo 1. Cor. 5.10. ons uyt-gheleyt heeft den heylighen Augustinus in breviculo Collationis, collat. 3. siet Tert. lib. 3. contra Marcionem. Ende Hieronymum epist. ad Marcellam. Daer hy by-ghebracht hebbende, teghens de stadt van Romen, de plaets van den Apocalypsis, by u gheciteert; om aen te wijsen het onderscheydt tusschen de stadt ende tusschen de Kercke, hem selven explicerende, daer aen terstondt by-voeght:

Est quidem ibi sancta Ecclesia, sunt Trophaea Apostolorum & Martyrum, est Christi vera Confessio, est ab Apostolo praedicata fides, & gentilitate calcata in sublime quotidie se erigens nomen Christianum, &c. Dat is: Ick bekenne dat binnen Romen te vinden is de heylighe Kercke, de Victori-vanen vande Apostelen ende Martelaren, de ware belijdenisse Christi, het geloof, 't welck wijlen van den Apostel is ghepresen, Ende den Christen naem die het Heydendom vertredende, haer dagelijcks hoe langhs hoe meer is verheffende. Sulcks dat den selven Hieronymus lib. 2. in Iovinianum, niet verre van 't eynde des boecks, Romen aensprekende, seydt: Tu, o Roma! scriptam in fronte blasphemiam Christi confessione delesti. Datse den laster van blasphemie, gheschreven op haer voorhooft, uytghewischt heeft door de belijdenisse Christi.

Dit blijckt ten tweeden uyt het leste +Capittel van de Wercken der Apostelen, vers. 15. ende ad Roman. c. 1. 8. Vermeldende dat binnen Romen veel Christenen gheweest zijn, ja een seer uytstekende Gemeente, ende een wel geformeerde Kercke, wiens geloof ghepresen ende vernaemt werde over de gantsche wereldt; Ende dat, eer Paulus oyt te Romen geweest was. Nu vrage ick, wie dat dese Romeynen eerst Christenen ghemaeckt, ende hare Kercke ghefundeert heeft. Niet Paulus, want die en wasser noch noyt gheweest. Niet eenigh ander Apostel ofte Leeraer, want die en kan niet ghenoemt, veel minder met eenigh vast argument bewesen worden. Ergo Petrus: den welcken 't selve toegheschreven wort van Ireneus lib. 3. cap. 3. Eusebius lib. 2. Hist. c. 14.

Arnobius lib. 2. cont. Gentes. Chrys. in Psal. 48. ende Leo Serm. 1. De Natali Apost. Die aldus spreeckt: Cum Apostoli imbuendum Euangelio mundum, distributis sibi terrarum partibus, suscepissent, Beatissimus Petrus Princeps Apostolici ordinis ad arcem Romani destinatur imperij. Dat is: Als de Apostelen, om de wereldt tot het heyligh Euangelij te bekeeren, de selve onder malkanderen verdeylt hadden, soo is Petro den Prince der Apostelen het Palleys des Roomschen Rijcks te beurte ghevallen. Ia Theodosius Roomschen Keyser (ghelijck u ghetuygen kunnen alle de Rechts-geleerden, die ghy daer op believen sult te consuleren) 1. Cunctos populos C. De Summa Trinitat. & Fide Catholica. bevestight dese waerheyt met sijne Keyserlijcke wet, aldus luydende: Cunctos populos quos clementiae nostrae regit Imperium, in tali volumus Religione versari, quam B. Petrum Apostolum tradidisse Romanis Religio usq; adhuc insinuata declarat. Dat is: Wy begeeren dat alle volcken, die van den Scepter onser Ghenade worden gheregiert, leven sullen in 't selve gheloof 't welck den H. Apostel Petrum den Romeynen over-ghelevert te hebben de Religie, die tot den dagh van huyden toe ghepredickt werdt, ons is verklarende.

Voeght hier ten derden by, de strijd, in de+ welcke den H. Apostel Petrus Simonem Magum, binnen Romen verwonnen heeft. Ghelijck het selve ghetuyghen Egesippus lib. 3. De Excidio Hierosolymae. c. 2. Clem. lib. 6. Constit. Apost. cap. 7. 8. & 9. Arnobius lib. 2. contra Gentes. Cyrillus Catechesi 6. Epiphanius haeresi 21. Ambrosius oratione in Auxentium. Hieronymus de Viris Illustribus in Simone Petro, Euseb. lib. 2.

Hist. c. 13. Wiens woorden ick hier om kortheyts wille geerne nalate. Neemt voor de reste den H. Augustinum lib. de Haeresibus cap. 1. In urbe Roma, B. Apostolus Petrus Simonem Magum verȃ omnipotentis Dei virtute extinxit. Dat is: Binnen de stadt van Romen, heeft den heylighen Apostel Petrus, door de ware kracht van den Almoghenden Godt Simonem Magum te niet gebracht. Hier uyt laet ick u nu besluyten een van de twee: of dat Petrus te Romen gheweest is, of dat Egesippus, Clemens, Arnobius, Epiphanius, Cyrillus, Ambrosius, Hieronymus, Eusebius ende Augustinus, groote beuselaers ende leughenaers geweest zijn, die sulcks teghens de waerheydt hebben durven schrijven. Maer sulcken schennis de grootste, gheleertste ende heylighste mannen te oversegghen, en kan ick uwe beleeftheydt nimmermeer toe vertrouwen.

§. 2. Dat Petrus te Romen ghestorven is.

Ghelijck dan uyt het voorgheseyde bewesen blijft, dat Petrus te Romen gheweest is; soo blijckt uyt het naervolghende, dat hy tot Romen is ghestorven. Neemt drie onwederlegghelijcke preuven. Eerstelijck, De +graven van de Apostelen. Ten tweeden, De pelgrimagien van de gantsche werelt tot de selve graven. Ten derden, De getuygenissen van alle den Kerckelijcken ouderdom.

Het eerste bewijs dan dat Petrus te Romen ghestorven is, is de kennelijcke ende openbare vertooninghe van sijn graf: want daer

iemandts graf-stede ghevonden werdt, daer werdt hy ghepresumeert ghestorven te zijn; soo langh men niet en doet blijcken, dat hy van andere plaetsen aldaer vervoert is. Terwijl dan het graf van den Apostel Petrus getoont werdt binnen Romen, ende tot noch toe van niemandt ghesustineert en is, dat hy aldaer van andere plaetsen ghetransporteert soude zijn, soo blijft oock bewesen dat hy te Romen ghestorven is.

Abac.

Het blijft bewesen soo langh als ghy alleen blijft spreken: Maer ick ontken u dat de Tombe die te Romen vertoondt wort het graf Petri is. Item, dat de doods-beenderen, die daer inne besloten, ofte in vergulde kassen superstitieuselijcken bewaerdt werden, de gebeenten Petri zijn. Dit most my eerst bewesen werden, eer u Argument my soude kunnen benauwen.

Pieter.

Contra: wy hebben desen aengaende voor ons de possessie, ja praescriptie ende traditie van gheheele veerthien-hondert jaren; want van de doodt der heylighe Apostelen af, tot de tijden Ioannis Wiclesi toe, soo en isser niemandt die oock eens ghetwijfeldt heeft dat den heylighen Apostel Petrus te Romen gheweest, aldaer ghestorven ende begraven is. Is 't sake dan dat ghy ofte iemandt anders nu het selve belieft te ontkennen, soo zijt ghy immers ten minsten ghehouden ons aen te wijsen, waer hy ghestorven is, waer zijn graf gevonden werdt, ende waer sijne ghebeenten ofte asschen rustende zijn. Soo langh als ghy dit niet en doet, soo langh sullen wy Romen

laten blijven in haer oude possessi', ende Ioannem Wiclesum met sijne Discipelen in haer nieuwe leughen.

Te meer, alsoo Eusebio selfs dit Argument van sulcker weerde gheweest is, dat hy het Martyrium Petri binnen Romen gheleden, niet eens met andere argumenten en heeft willen bewijsen, als met de vertooninge van sijn graf aldaer. Siet hem lib. 2. Historiae c. 25. daer hy aldus schrijft: Igitur Nero, ut apertum se hostem divinitatis pietatisque professus est, ipsorum prius Apostolorum, quippe qui Duces & Signiferi erant in populo Dei, expetit neces, & Paulum quidem capite in ipsȃ urbe Romȃ, Petrum vero crucis patibulo condemnat. Horum testimonium quaerere extrinsecus superfluum puto, cum rem gestam insignia usque in hodiernum diem & splendidissima eorum monumenta testentur. Dat is: Na dat hem Nero nu openbaerlijck hadde verklaert een vyandt Godts ende van alle Godvruchtigheydt, heeft hy voor al vervorderdt de doodt van de Apostelen, doende Paulum binnen de mueren van Romen onthalsen, ende Petrum kruyssen. 't Welck alsoo hare grootdadighe graven tot op den dagh van huyden toe ghetuyghen, soo is nodeloos daer van eenigh vorder bescheydt te soecken. Aldus Eusebius.

§. 2. Tweede Bewys.
Dat de Apostelen Petrus ende Paulus te Romen gestorven ende begraven zijn: genomen uyt de oude Roomsche pelgrimagien.

Het tweede bewijs, zijn de menighvuldige pelgrimagien, die van de gantsche werelt al-

tijdt ghedaen zijn geweest tot de graven der Apostelen Petri ende Pauli. Niet alleen by de ghemeene Christenen: maer selfs oock by de aldergrootsten. Siet den H. Augustinum Enarratione in Psal. 36. Principes de saeculo credentes, ad urbem Romam venerunt, non ierunt ad+ Templum Imperatoris, sed ad memoriam Piscatoris. Dat is: De Princen van dese wereldt gelovende, zijn na Romen ghegaen, niet om te besoecken den Tempel des Keysers: maer de memori des Visschers. Item epist. 4. 4. Ostendatur mihi Romae in tanto honore Templum Romuli, in quanto tibi ostendo memoriam Petri. In Petro quis honoratur nisi ille defunctus pro nobis? Dat is: Laet my te Romen in sodanigen eer getoont werden den Tempel Romuli, als ick u wel toonen kan de graf-stede Petri. En wie is 't die in Petro gheeerdt werdt, als den ghenen die voor ons ghestorven is? Item Serm. 1. De sanctis Petro & Paulo. Beatissimum Petrum Piscatorem modo genibus provolutis adorat Gentium multitudo. Dat is: Den aldersalighsten Visscher Petrus, wordt nu met geboghen knien aenghebeden van de menighte der volcken.

Wt dese plaetsen Augustini hebben wy,+ voor eerst, dat de memori of de Graf-stede Petri ten sijnen tijde binnen Romen was. Ten tweeden, datse veel heerlijcker ende doorluchtigher was als de Palleysen der Keyseren, ja als den Tempel Romuli selfs. Ten derden, dat alle volcken met ghebogen knien den aldersalighsten Visscher Petrum daer quamen aenbidden. Ende eyndelijck, dat de Princen ende Koningen selfs gewoon waren tot dien eynde na Romen te trecken.

't Selve lesen wy mede by den H. Chryso-

stomum Homil. 66. ad Populum Antioch. circa sinem. Den welcken sprekende van de graven der Apostelen Petri ende Pauli: Ipse, inquit, qui purpuram indutus est, accedit illa complexurus sepulchra, & fastu deposito stat Sanctis +supplicaturus, ut pro se apud Deum intercedant: Schenarum fabrum, & Piscatorem ut Protectores orat qui diademate redimitus incedit. Dat is: Hy die met purper omhanghen is, komt omhelsen de graven der Apostelen; ende af-gheleydt hebbende de Keyserlijcke pracht, besmeeckt hy de Heylighen, om voor hem by Gode te bidden. Den Tentmaker, ende den Visscher worden aengheroepen als beschermers, van den genen die de kroon op het hooft draeght. Ende noch klaerder Sermone 32. in morali, op den Seyndbrief Pauli tot den Romeynen, handelende van de selve graven: Non ita, inquit, caelum splendescit, quando radios Sol demittit, quemadmodum Romanorum urbs duos istos fulgores ubique terrarum emittens. Hinc capietur Paulus, hinc Petrus. Considerate & horrete, quale spectaculum visura sit Roma; Paulum videlicet repente ex theca illa cum Petro resurgentem, in occursum Domini sursum ferri. Qualem Rosam Christo mittet Roma? qualibus coronis duabus ornatur urbs ista? qualibus catenis aureis cincta est? quales habet fontes? Propterea admiror hanc urbem. Non propter copiam auri, non propter columnas, neque propter aliam quamcumque rerum speciem, sed propter columnas illas Ecclesiae. Dat is: Den Hemel is noyt soo helder, als de Son sijne stralen is neder-seyndende, als wel is de stadt van Romen, den gantschen aerdt-bodem beschij-

nende met dese twee lichten. Van hier sal Paulus opghetrocken worden, van hier sal Petrus verrijsen. Aen-merckt ende verschrickt, wat een spectakel dat het wesen sal voor Romen: Paulum ende Petrum schielijcken verweckt uyt hunne graven op te sien varen in het ghemoet van hunnen Meester. Wat eene Roos sal Romen naer Christus stieren? Met wat twee kroonen wordt die stadt verciert? Met wat gulde ketinghen is sy om-hanghen? Wat fonteynen heeftse? Hierom is het dat ick my in dese stadt verwondere: niet om haer rijckdom van goudt, niet om hare columnen van marmer, ofte om eenigerley andere uytwendigheyt: maer om dese pylaren der Kercken. Dat meer is, Homilia 8. in epistol. ad Ephesios, & Homilia 5. in Iob. verklaert hy, Indien 't den Bischoplijcken last, ende de swackheydt sijnes lichaems hem toe hadden ghelaten, dat hy selfs in alder manieren desen Bede-vaerd ghedaen soude hebben.

Paulinus Bischop van Nola, die van den+ heylighen Ambrosius epistola 36. lib. 6. Augustinus lib. 1. de civitat. cap. 10. ende Hieronymus ad Paulinum de institut. Monachi tom. 1. van gheleertheydt ende Godtvruchtigheydt wijlen ghepresen is, ghetuyght mede, dat alle de Bisschoppen van Italien ten sijnen tijde gewoon waren Bede-vaerd te komen doen, ende Feest-dagh te vyeren binnen Romen alle jaers op den gheboort-dagh van de heylighe Apostelen Petri ende Pauli. Vide epistola 13. ad Severum, & epistola 16. ad Delphinum.

S. Gregorius den eersten van dien naem, stemt hier mede over-een. Want Homil. 37. in Euangelia, & Dialog. lib. 3. cap. 6. & lib. 4. c. 56. schrijft hy, dat den H. Cassius Bisschop van Narnia, die jaerlijcks op den 29. Iunij, Feest-dagh van de Apostelen, gewoon was binnen Romen te komen bidden, ten selven daghe na dat hy Gode op-gheoffert hadde het sacrificij der Misse, ende 't lichaem des Heeren aen het volck uytghedeelt, salighlijcken ende soetelijcken aldaer in den Heere ontslapen is.

Den Eerweerdigen Beda lib. 5. Hist. +Anglicanae c. 7. verhaelt dat den Koning van Engelandt Ceeduallas, Bede-vaerdt ghetrocken is na Romen, tot de Graven van de Apostelen, met eene particuliere devotie, omme aldaer sijn Doopsel te ontfangen, ende stracks daer aen uyt dit leven te scheyden, 't welck hem alle beyde van Gode vergunt is. Want op den Paesch-avond, van den Paus Sergius ghedoopt zijnde, is hy in de heylighe weeck van Paeschen, met eene kleyne sieckte bevanghen, in sijne witte kleederen gestorven, ende na den Hemel gevaren. In 't selve boeck aen het twintighste Capittel, getuyght hy mede dat den Koningh Coenredus, sijn Rijck verlatende, als eenen Pelgrim na de graven van de heylighe Apostelen getrocken is, ende dat hy aen de selve in vasten ende bidden tot den eynde toe sijns levens ghebleven is.

§. 3. Derde Bewys.
Dat Petrus ende Paulus te Romen ghemartyriseert zijn, ghenomen uyt de ghetuyghenissen van alle den Kerckelijcken Ouderdom.

Behalven de plaetsen der Oudt-vaderen, in de voorgaende §. gheallegeert, soo blijckt het selve noch klaerder uyt de navolghende+ passagien. Eerst Eusebij, die in sijne Chronijck het jaer ons Heeren 71. met dese gheschiedenis ghenobiliteert heeft: Primus Nero super omnia scelera sua, etiam persecutionem in Christianos facit; in quȃ Petrus & Paulus gloriosè, Romae occubuerunt. Dat is: Nero, is boven alle sijne misdaden, den eersten gheweest, die de Christenen heeft vervolght; in welcke vervolginghe, oock Petrus ende Paulus binnen Romen heerelijck ghestorven zijn. Den selven Eusebius lib. 2. Histor. cap. 25. citeert de oude heylighe Schrijvers Dyonisium, Corinthium, & Caium, ghetuyghende dat de selve Apostelen alle beyde ghelijck in de stadt van Romen leerende, op eenen selvighen dagh met martyrie ghekroont zijn, ende dat de Roomsche Kercke met hare heylighe Graven, als met twee Tropheen ofte Victori-vanen ghebolwerckt is, 't eene staende aen de Triumphale straet, streckende na den Vaticaen, en 't andere aen den Hoftiaenschen wegh.

Origenes lib. 3. in Genesin, mede geciteert van Eusebius 3. Hist. c. 2. Petrus, inquit, ad ultimum+ in urbe Roma commoratus, ibi & crucifixus est, deorsum capite demerso, quod ipse ita fieri precatus

est, ne exaequari domino videretur. Dat is: Petrus, tot op het leste, te Romen woonende, is aldaer ghekruyst gheweest, met den hoofde nederwaerts; ghelijck hy selfs versocht hadde, op dat hy niet schijnen en soude sijnen Heer ghelijck te zijn.

+Tertullianus, de praescriptionibus. Si Italiae adjaces, habes Romam, unde nobis quoque authoritas praesto est. Felix Ecclesia cui totam doctrinam Apostoli, cum sanguine suo profuderunt, ubi Petrus passioni dominicae adaequatur, ubi Paulus Ioannis exitu coronatur, ubi Apostolus Ioannes posteaquam in oleum igneum immersus, nihil passus est in insulam relegatur. Dat is: Bevindy u in Italien, ghy hebt Romen, daer ons-lieden oock al 't gesagh van daen komt. O geluckige Kerck van stand! in de welcke d'Apostelen de gantsche leeringh, te samen met haer bloedt ghestort hebben; daer Petrus de passi ons Heeren vergheleken, daer Paulus met den uytgangh Ioannis Baptistae ghekroont is, ende Ioannes den Apostel, na dat hy in den siedenden oly ghesoncken, onghequetst was ghebleven, in een eylandt verbannen is gheweest.

+Ambrosius in Oratione contra Auxentium lib. 5. epist. Nocte Petrus muro egredi coepit, & videns sibi in porta Christum occurrere, urbemque ingredi, ait: Domine quo vadis? Respondit Christus: Venio Romam iterum crucifigi. Intellexit Petrus ad suam crucem divinum pertinere responsum; statimque correptus, per suam crucem honorificavit Dominum Iesum. Dat is: Petrus beginnende des nachts te gaen uyt de muren van Romen, is den Heere Christo in de poort ontmoet, innewaerts gaende, ende heeft gheseydt: Heer

waer gady? Waer op Christus antwoorde: Na Romen, om wederom ghekruyst te worden. welcke Goddelijck' antwoorde Petrus op sijn kruys duydende, wederom ghekeert, ende terstondt by 't hooft ghevat zijnde, den Heer Iesum met sijn kruys vereerdt heeft.

Hieronymus de viris Illustribus in Petro. Simon+ Petrus ad expugnandum Simonem Magum Romam pergit, ibique 25. annis Cathedram Sacerdotalem tenuit, usque ad ultimum, id est decimumquartum Neronis annum; à quo & affixus Cruci, martyrio coronatus est capite ad terram verso. Dat is: Simon Petrus is na Romen getrocken, om Simonem Magum te bevechten: ende heeft aldaer den tijdt van 25. jaren beseten de Priesterlijcke Stoel; tot het leste, dat is, het veertiende jaer Neronis; van den welcken hy oock ghekruyst, ende met martyrie gekroont is, het hooft ter aerdewaerts.

Dit selvighe getuyght den H. Augustinus+ doorgaens: maer insonderheyt op drie plaetsen. De komste Petri binnen Romen, ende sijne victorie over Simon Magus beschrijft hy lib. de haeresibus, cap. 1. met dese woorden: Iovem se credi volebat: Minervam vero Meretricem quandam Selenem, quam sibi sociam scelerum secerat, Imaginesque & suam, & eiusdem Meretricis, discipulis suis praebebat adorandas: Quas & Romae tanquam Deorum simulachra authoritate publicȃ constituerat. In quȃ urbe B. Apostolus Petrus eum verȃ omnipotentis Dei virtute extinxit. Dat is: Simon Magus gaf hem selven uyt voor Iupiter, ende eene sekere lichte vrouw Selene ghenaemt, die hy tot gheselschap van sijne misdaden ghenomen hadde, voor Minerva; Ende hebbende binnen Romen door pu-

blijcke authoriteyt op doen rechten sijn ende des hoeren beelden, begeerde dat de selve met Goddelijcke eere van sijne Discipulen aenghebeden souden werden. Maer is in de selve stadt by den heyligen Apostel Petrus door de ware kracht van den Almachtigen Godt te niet ghebracht.

De Bisschop-stoel Petri binnen Romen ghetuyght hy tom. 7. contra litteras Petiliani lib. 2. cap. 51. Cathedra tibi quid fecit Ecclesiae Romanae, in qua Petrus sedit, & in quȃ hodie Anastasius sedet? Dat is: Wat heeft u misdaen de Stoel van de Roomsche Kercke, in de welcke Petrus gheseten heeft, ende daer Anastasius noch huyden inne is sittende?

Het martyrij Petri binnen Romen verhaeldt hy tom. 7. contra Iulianum Pelag. lib. 1. cap. 2. Puto tibi eam partem Orbis sufficere debere, in qua primum Apostolorum suorum voluit Dominus gloriosissimo martyrio coronare. Cui Ecclesiae Praesidentem B. Innocentium, si audire voluisses, jam tunc periculosam juventutem tuam Pelagianis laqueis exuisses. Dat is: Ick meyne dat dat deel des wereldts u ghenoegh behoordt te wesen, in het welcke den Heer ghewilt heeft dat de eerste sijnder Apostelen gekroont souden worden met eene alder-heerlijckste martyrie. Nae den Bisschop van welcke Kercke den salighen Innocentium, indien ghy had willen hooren, soudt uwe sorghelijcke jeughd wel bewaerdt hebben uyt de Pelagiaensche stricken. Dus den H. Augustinus.

+Maximus Episcopus Taurinensis anno Domini 420. Sermone 5. de Natali Apostolorum. sprekende van de heylighe Apostelen Petrus ende

Paulus seydt aldus: Non sine causa putemus factum, quod uno die, uno in loco, unius Tyranni tolleravere sententiam. Vna die passi sunt, ut ad Christum pariter pervenirent: uno in loco, ne alteri Roma deesset: sub uno persecutore, ut aequalis crudelitas utrumque constringeret; dies ergo, puto, pro merito; locus pro gloria; persecutor decretus est pro virtute. Et in quo tandem loco martyrium pertulerunt? In urbe Roma, quae principatum & caput obtinet Nationum: scilicet, ut ubi caput superstitionis erat, ibi caput quiesceret Sanctitatis, & ubi Gentilium Principes habitabant, illic Ecclesiarum Principes morerentur. Dat is: Laet ons niet meynen sonder oorsake gheschiedt te zijn, dat op eenen dagh, op eene plaets, ende van eenen tyran d'Apostelen de sententie des doodts hebben ontfanghen. Op eenen dagh hebbense gheleden, op datse te samen tot Christum souden komen: op eene plaets, op dat Romen geen van beyde en soude ontbeeren; onder eenen Vervolgher, op datse alle beyde eene wreedtheydt souden beproeven. Sulcks dat den dagh, mijns bedunckens, om de verdienste, de plaets om de eere, ende den Tyran ghevoeght is om de vromigheydt. En in wat plaets hebbense toch hunne martyrie gheleden? in de stadt van Romen selfs, die de heerschappij heeft over alle volcken. Wel-verstaende, op dat, daer het hooft was van de godloosigheydt, oock rusten soude het hooft van de heyligheydt: ende daer de Princen der Heydenen waren woonende, aldaer oock sterven souden de Princen der Kercke.

Leo den eersten van dien naem, anno 450.+

Sermone 1. de Natali Apostolorum. Hodierna sestivitas, praeter illam reverentiam, quam toto terrarum orbe promeruit, speciali & propria nostrae urbis exultatione veneranda est, ut ubi praecipuorum Apostolorum glorificatus est exitus, ibi in die martyrij eorum sit laetitiae principatus. Dat is: Desen huydighen feestdagh, boven de ghemeyne eerbiedigheydt, die hy over de gantsche werelt verdient heeft, behoort noch met een eyghen ende sonderlinghe blijdtschap van onse stadt van Romen ghevyert te worden. Op dat, alwaer de doodt van de uytstekenste Apostelen vereert is, aldaer mede op den dagh hunder martyrie, de grootste vreughd werde bedreven.

+Gregorius primus, lib. 6. Registri epist. 37. sprekende van de Roomsche Kercke. Petrus sublimavit sedem, in quȃ etiam quiescere, & praesentem vitam finire dignatus est. Dat is: Petrus heeft verheven die stoel, daer inne hy hem geweerdight heeft te rusten, ende dit teghenwoordigh leven te eyndighen.

Eyndelijck, den ouden Christen Poëet +Prudentius anno Domini 380. Hymno de S. Laurentio:

 
Discede adulter Iupiter stupro sororis oblite!
 
Relinque Romam liberam, plebemque jam Christi fuge,
 
Te Paulus hinc exterminat, te sanguis exturbat Petri,
 
Tibi id quod ipse armaveras factum Neronis officit.

Dat is:

 
Iupijn, met susters hoererij
 
Besmet, vertreckt, laet Romen vrij;
 
Van waer u Paulus ruymen doet,
 
En Petrus door vergoten bloedt, &c.

Wat seghdy nu Seigneur Abacuk! dunckt u wel, alsnoch ghelijck te hebben, te persisteren by u aengheseyde bedrogh van leughentael, daer de Roomsche Kercke haer mede bekladden soude, als sy sustineert vereert te zijn met de stoel, doodt, ende begravenisse Petri? Veel eer laet ick my duncken, dat ghy sulcks drijvende, by alle verstandighe onpartijdige luyden, niet anders en doet als niet het hooft teghens de muer te loopen, ende de verwaende dertelheydt van de Ghereformeerde Kercke voor de gantsche wereldt te melden. ten ware dat iemandt van den gemeynen sin soo verre ware geweken, dat hy op het schrijven van eenen Titus Livius, de oorloghen van Romen ende Cartago; op het ghetuygh van eenen Suetonius, de gesten van de Roomsche Keyseren aenname voor de waerheydt; ende alle 't ghene de Oud-vaderen, soo weerdighe, gheleerde, heylighe mannen, eendraghtelijcken ende standvastelijcken van den Apostel Petrus hebben gheschreven, niet anders als voor leugentael ende bedrogh quame te schelden. Wildy dit noch nader bewesen hebben?


Vorige Volgende