Evangelische Schat van Christus Jesus ontdeckt
(1621)–Joannes Stalpaert van der Wiele–
AuteursrechtvrijViiftiende gedicht.Dat onzen Zaligmaecker de Riickdommen dezer VVereld vvel te recht bedrieghelicken genomt heeft, vverdt bevvezen met negen Redenen. Eindtelick vviid en breed vertoont hebbende de Idelheid ende bedrieghelickgeid der Riickdommen, besluit de Martelaer dat Christus Iesus alleen de vvaerachtige Schat is inden vvelcken alle de Thresoren des Hemels besloten siin, ende overzulcks dubbeld over vvaerdig om te betrachten. Want hierom ist geweest
(Dit moet ghi horen noch) dat Christus soomenGa naar margenootw leest,
Den Riickdom heeft belieft, hoe seer sich daer van rommen
De Riicken dezes tiids, Bedriegelick te nommen.
Ga naar margenoot+Bedriegelick voor eerst; want soo de stoute jeugd
Ga naar margenoot+Die haer in list verbliidt, end' in bedrog verheugdt,
Om somtiids deez' of geen bedrieghelick te tergen,
In een Provensche Roos een steeckel plag te bergen,
Die tonbehoede kind wanneer het daer aen ruickt
Het neusgat onversiens bebloedende misbruickt;
Soo plag den Riickdom oock ziin weg gescholen dooren
Op't leste voor de neus ons in de siel te booren;
En roupen: Prouft nu mensch (siet hier dit is haer wit)
Hoe hard de DoodGa naar margenootx wel valt voor die in ziin besit
| |
[pagina 59]
| |
Hier vreede heeft gehadt. Hi vindt sich door de logen
Van ziin besete Schat, dan immerlick bedrogen.Ga naar margenoot+
Want even soo hi komt te eindigen deGa naar margenooty slaep
Van ziin gedroomde nacht, soo'n vindt Mammonis
Eilacen! anders niet voor't geen hem hier te lande
Den Riickdom hadd' belooft, als twee geleegde handen.
Ze hadd' hem hier belooft: als hi heel versaedtGa naar margenoot+
Geweest sou siin door't goed, alst hem tot sulcken maet
Gekomen wesen sou; en 'twerdt soo niet bevonden.
Wat dranck soudt wesen toch die nae't gebruick, de monden
Liet bliven even droog? wat soudt siin voor een brood
Die u den honger liet noch efter even groot?
Voorwaer ghi sout met recht de winckel schier vervloucken
Die u alsulcken stof van lind' of wolle doucken
Tot decksel van uw liif gelvert hebben sou,
Wanneer ghi die bevondt in regen of in kou
U onbequaem te siin decken of te waremen.
Dus gaet het met het Geld: 'tsal u het hart verarmen
(Men siet het alle daegs) veel eerder als versaen.
Hoe ghi meer hebben sult, hoe ghi van nieuwen aen,
Met meer en meerder dorst, nae meer en meer sult snacken.
Wanneer ghi huiden hebt doen laden deze sacken
Met Silver of met Goud, soo suldii't morgen weer,
Als of ghi niet en hadt, bepiinen even seer.
Siet of den Riickdom dan haer honger kan versaden?
En kanze dit niet doen, Ga naar margenootawat sullen't dan voor quaden
Toch wezen immermeer, daer gh'u te ziinder tiid
Door haer verhopen meugt te werden van bevriidt?
Neen, neen gelooft haer niet al quaem zii't u te sweren;
Want Hipponactis kou kan d'overlast van kle'eren
| |
[pagina 60]
| |
Verwarmen nimmermeer: hi bliift al even stiif,
Ten zi men die verlicht en matigt nae ziin liif.
Indien z'u anders seit, ze sal voor seecker vliegen,
End' u noch min noch meer met haer Thresoor bedriegen
Als dien Aptheecker dee, wel eer met ziin Siiroop,
Die in den krancken mensch, wel tegens alle hoop,
Voor't lichten van de piin de sieckte hadd' doen wassen.
Segt ghi den Riickdom oock, het salder wel op passen,
Houdt uw Recept voordaen, want uw gegeven raed
En kan miin niet versaen, maer meerdert mi het quaed.
Ga naar margenoot+Och hadd' ick toch geweest wat beter op miin hoede
Als ghi ze met den naem bemantelde van goede'?
Ga naar margenoot+Want zi en heeft van't goed niet dan de i'ele stem.
Of is daer somtiids iet dat krijgt ze dan van hem,
Die zi bi goed geluck, te met komt toe te vallen.
Maer als men van het stuck behoorlick sal kallen
Soo'n is alsulcken naem niet betaen haer besteedt,
Ga naar margenoot+Dan wel den naem van vier sou wezen aen een kleed
Om dat het mette smoock die't erstmael van de darmen
Verkregen heeft, Gods wouds, het liif weer kan verwarmen:
Dan dit's soodanig niet daer van't sich rommen kan.
Zoo ist oock mettet goed, gelooft mi goede man,
tHeeft van sich selven niet dan dat het vanden geenen
Die't werdt gegeven, komt te krigen of te leenen.
En vint het in den mensch bi avontuir dan niet,
Zoo'n heeft men dan geen reen, hou nauw oock datmen siet,
Om met alsulcken naem 'tvergaerde geld te nommen.
Ten waer men seggen wou dat recht en reen te krommen
De Gal en 'tvleesch te voen, geliick den Riickdom doet,
De naem voor alle ding verdienen sou van goed.
| |
[pagina 61]
| |
Och neen! dit is soo niet, en tegens alle Rechten;Ga naar margenoot+
Ghi komt bedrogen uit, geliick hi doedt die knechtenGa naar margenoot+
Gehuirt heeft tot gemack end' oorber van ziin Huis,
En nochtans onder wiil hem komen meer tot cruis
Tot moeiten en tot quel of swarigheid te strecken.
Hoe werden dit gewaer de ongeruste wrecken,
Als zi van Smorgens vroug, en weer van Savonds laet
Tot dat sich open doedt den gulden Dageraet
Met een gestaegen dienst Mammonis losse gaven
Recht als verbannen knechts besorgen en beslaven.
Is dit geen groot bedrog (bedencktet eens te recht)
Dat ghi selfs op den dienst van uw verwurpe knecht
Met omgekeerde beurt soo slooffelick moet passen?Ga naar margenoot+
Dan noch en waert al niet, mogt ghi hem slechts met kaffen,Ga naar margenoot+
Met ketingen van Stael, met Sloten dick en grof
Beswingen tuwen dienst, behouden in uw hof.
Maer neen ghi nimmermeer: als slootGa naar margenootb ghi hem met boeyen,
Soo veel als d'haren siin die u aen't aensigt groeyen:
Al wierdt hi dag en nacht met Schutterii bewaerdt,
Soo is nochtans siin magt soo daenig, en ziin aerd
Soo driftig, dat hi noch al even wel ziin open
Te vinden weet om u met slot met al t'ontlopen.
'tIs een loopsuchtig knecht, die selden lang verduirt,
Maer striickt van Heer te Heer, hoe seer men hem bemuirt:
Iae alst hem bi geval komt aen de magt t'onbreken,
Soo weet ziin doof geschal soo lieffelicke te smeecken,
Het is met deze nu, en dan met geene reen,
Dat oock de wachters selfs wel tyen op de been
Met hem, en dat ghi maer bliift houwen het naekiicken.
Iae 'tweet ziin meester noch al anders deur te striickenGa naar margenoot+
| |
[pagina 62]
| |
Ga naar margenoot+Ter wiil het gans en gaer hem van de liefd' berooft
Vant geen den Hemel hem hier naemaels heeft belooft.
Met reden rieper een: weeGa naar margenootc u ghi wrecken Riicke
Die wel tot uwer schae vergadert dicke sliicke'.
De Siel werdt u besmet, Iae eindtelick versmacht.
Ga naar margenoot+En daer ghi soo op let het aengenaem geslaght,
Ga naar margenoot+Uw' dochter of uw' soon en sullen't niet beerven,
Maer door bestiering Goods in arremoede sterven.
Dit heeft tot meerder straf den Hemel soo gevougt.
Voor lest soo laet u 'tgeld de Siel heel onvernougt;
Ga naar margenoot+Z'en werdt niet meer versaedt van 'tgunt ghi hebt gewonnen,
Dan wel de Spinn'kop doet van 'tgunt zi heeft gesponnen.
Als ghi nu al met haer het beste hebt verwrocht,
Nu hier het een geiaecht, nu daer het geen gesocht.
Zoo'n hebdi noch, helas! van alle uw verlangen
Niet min noch meer te bet dan dat ghi schoon gevangen
Een hand vol vliegen hebt, twelck op den quaden dag
Die eens verschinen sal u weinig helpen mag.
'Kwil seggen op dien dag wanneer den Heer der Heeren
Ga naar margenoot+U dagen in Persoon sal om te Compareren
Voor ziin gespannen Recht, soo rasch als u de Dood
Den aessem uit de keel, en 'tleven uit de schoot
Getrocken hebben sal. wie dan van all' uw vrinden,
Die zich aldaer met u sal willen laten vinden
Of kunnen selver oock, al waert dat hi schoon wou?
Helas! uw' lief gesin, uw' kinderen, uw' vrouw,
Daerom ghi menig mael u selven hebt besondigt,
De rechten en de reen mishandelt en mismondigt
Om hen te maecken Riick met uw gewonne goed,
Iae niemand wie hi si van uw' geheele bloed,
| |
[pagina 63]
| |
Hoe aengenaem hoe lief, sal verder u geleiden
Als tot den Dorpel toe: al waermen van u scheiden
End' u sal laten staen voldingen soo ghi kunt
Het schrickelick Proces. Aengaende nu de munt,
Die ghi soo naerstig hebt vergaerdt van hier van ginder,
Heeft u te deser tiid te baten noch veel minder.
Het beste dat z'u geeft van al den heelen hoop
Soo kommerlick versaemt, is een geslete Sloop
Die ghi quansuis op reis voor mantel sult gebruicken,
Om 'tmoedernaeckte vleisch daer onder te doen duicken.
Hebt ghi dan anders geen soo staen uw saecken krap,
Om aen den blooten hals de doodtelicke schrap
Te krigen door het swaerd van d'alderhoogsten Rechter,
Die u alsdan gediidt van Vader tot Bevechter;
Midsdien dat ghi om't geld, door veelderlei misdaed
Ziin wil hebt overtreen, ziin wtten hebt versmaedt.
Schickt dat gh'u bet voorsiet, en wildi daer niet beven,
Want daer salGa naar margenootd volgen niet als een Godvruchtig leven.
Dit is den Advocaet, dit is alleen de Vriend,
Hoe weinig, dat g'hem oock hier op der aerden diendt,
Die voor uw' naecte Siel aldaer een woord kan spreecken.
Dit is die't straffe Recht des Heren kan besmeecken.
Het geld en is geen waer in die verheve Stad,
Het Silver is daer Kaf, het Goud is daer geen Schat:
Daer is een ander slag van Munten en Thresooren.
Dus alder beste Vrind, soo'ck u sei van te vooren,Ga naar margenoot+
Indien ghi siit belust van dien verheven Throon
Te sien de Riicke Schat, soo wilt in Godes zoon
Miin Heere Iesum Christ, geloven en beliden.
Hi is het Dier Thresoor, en vanGa naar margenoote soo oude tiden
| |
[pagina 64]
| |
Dat geenig man en kan gedencken ziin begin,
Tot dat de liefde Goods, wiens toegeneigde zin
Haer over ons geslagt toont altiid even wacker,
Die eens verbergen quam geliick als in eenGa naar margenootf Acker
Int menschelicke vleesch van Christus onsen Heer.
Och! daer en is geen priis, geen wellust, nochte eer,
Geen wiisheid, geen verstand, geen Riickdom op der aerde,
Die kan geleken siin in hoogheid end' in waerde
Bii't alderminste aes van deze grootste Schat.
Ist saeck dat ghi dan oit begeerten hebt gehadt
Om iet wes schoons of riicks te hebben of t'aenschouwen,
Soo tracht nae deze tocht: ten sal u niet berouwen,
Ick weet het harde wel (Ghi siit mi veels te vroed)
Al quaemt ghi oock voor alleen niet al u goed
Maer daer en boven oock het sterffelicke leven,
Indien het waer van noo', te bieden en te geven,
Selfs door de swaerste dood. Want die windt menigvoudt
Die soo verquist ziin loot dat hii't bekeert in goud.
|
|