Gulde-Jaer Ons Heeren Jesu Christi

't Splinter-oog.⁺
Op den eersten Sondagh na Pinxteren.⁺

1

Gewend u te erbarmen,^1,1

Gelijck uw' Vader doet.
Veroordeelt rijck' noch arme
Vermeet'lijck zijt ghy vroed.⋆⁴
Geeft en vergeeft uw' even mensch,
Op dat God oock ontfarme
Sich over uwe wensch.

+ 117

+ Bron: Lk. 6, 32-43.

Titel: splinter-oog: het oog met de splinter. Voor de woordvorming zie Leuv. Bijdr. 1960 blz. 46.

1,1 Gewend u: gewen u eraan.

4 Vermeet'lijck: vermetel; men denke hierna een komma.

2

Want even soo g'in 't meten^2,1

Uws maets, met and're lien,²
U hebben sult gequeten,
Soo sal u oock geschien.

2,1 even soo: precies zoals.

2 Uws maets, inwendig obj' bij meten.

[p. 288]

 

Begeert ghy dan een volle schoot,⁵

 

Soo'n moet ghy niet vergheten

 

Uw' broeder in de nood.

5 een volle schoot, nl. vol van Gods gaven.

3

Men kan in gheender wijsen

De opgehoopte maet
Vol-dencken, noch vol-prijsen,^3,3
Die u de Caritaet⋆
In d'open schoot doen storten sal:
Wanneer ghy eens verrijsen
Sult uyt dit aerdsche dal.

3,3 Vol-dencken: zich geheel indenken, met zijn gedachten omvatten.

4

En⋆ wilt u niet verhaesten^4,1

Om met bedeckten haet
Te straffen uwen naesten
In 't geen dat hem mis-staet.⁴
Want sulcke⋆ wil met loose schijn,⁵
Al is hy schoon⋆ de laetste,⁶
In 't oog de eerste zijn.

4,1 ‘pas er wel voor op.’

4 ‘in wat er verkeerd in hem is.’

5 sulcke: zo iemand, iemand die zo straft, berispt; ofwel sulcke: menigeen, er zijn er die...

6 ‘al is hij (in feite, voor God) de laatste.’

5

Verbetert uw' manieren

Voor al mijn goeden vrind:^5,2
Want hoe sult ghy bestieren
Den blinden, zijt ghy blind
Van ooghen selfs⋆? siet dat g'u wacht,
Of ghy sult bey gaen zwieren⁶
En vallen in de gracht.

5,2 Voor al: vooral, bovenal.

6 zwieren: slingeren.

[p. 289]

6

't Zijn maer beveynsde treken,^6,1

Daer⋆ mede ghy bedeckt
Uw' leelijcke gebreken,
Wanneer g'uw' handt uytstreckt
Om, als tot 's levens goed betoogh,⁵
Een splintertje te wreken
Wt uw' mee-broeders oogh.⁷

6,1 beveynsde treken: valse streken, listen, bedriegerijen.

5 tot 's levens goed betoogh, versta: tot bewijs dat men zelf goed leeft. Ofwel: als om aanwijzingen te geven van een goed leven.

7 bepaling bij splintertje (vs. 6).

7

O stael van hypocrijten!^7,1

Gh'en zijt niet dan een schalck:²
Of seker, schickt⋆ te smijten³
Eerst uyt uw' oog den balck
Die daer in steeckt; en soeckt alsdan
Het splinter-oog te quijten⁶
Van Jacob of van Jan.

7,1 ‘O stuk huichelaar (die ge zijt)’. Vgl. ons staaltje van...

2 schalck: schurk.

3 Of seker: ofwel voorzeker.

6 quijten: bevrijden, verlossen.

8

Verspreeckt met sachte sinnen^8,1

Uw' vriend, als hy misdoet.
Of wilt het niet beginnen:
By namen, werdt⋆ ghy vroed⋆^4-5
Dat ghy met arger zijt besmet;
Want die wel wil beminnen,
Eerst op sijn selven let.

8,1 ‘Berisp met zachtmoedige geest’.

4-5 ‘met name als ge in de gaten krijgt dat ge met (met, verbeterd naar A. en T., niet in C.) nog iets ergers zijt besmet.’