Gulde-Jaer Ons Heeren Jesu Christi

[p. 205]

Lof en bod.⁺
Op Dingsdagh van de Goe-weeck.⁺

Op: Aenhoort 't geklagh.

+ 71

+ Bron: Er is geen verband met het lijdensverhaal van Mk. 14-15, dat op deze dag wordt gelezen, maar het hele lied is een niet altijd even duidelijke dramatisering van het verraad van Judas voor 30 zilverlingen (Mt. 26, 14-15; 27, 3-10). Het gedicht is één lange monoloog van Christus. Het geheel ademt een sfeer van zeer fijne ironie, die apostolisch is gericht.

Muziek: In de 3e balk moeten in de 4e maat de eerste vijf noten door een boogje worden verbonden.

Titel: Lof: koopwaar aanprijzen, te koop aanbieden; Bod: geld bieden voor die waar. De waar is Christus. Judas biedt Hem te koop aan; Christus' vijanden bieden. Bereid veel voor Hem te geven (str. 2), kopen ze Hem voor een belachelijk lage prijs (str. 3). Toch zijn ze nog bekocht (str. 4), hetgeen in de resterende strofen wordt uitgewerkt.

1

Veylt op, en looft

Het leven mijn,
Dunckt u mijn hoofd^1,3-4
Prijsbaer te zijn.
Of is 't t'onwaerd?⁵
Soo rust, en spaerd
De moeyten dijn⋆.

1,3-4 voorwaardelijke bijzin; prijsbaer: waard om er een prijs voor te betalen. Zie L.C. Michels, Prijsbaar, in NTg. 57 (1964) blz. 103.

5 ‘Of is het te weinig waard?’

[p. 206]

2

Soo ras geseydt^2,1-2

Soo ras gedaen.
Men was bereydt
Van stonden aen
Op een alloy⁵
Wel dier⋆ en moy
Mijn bloed t'ontfaen.⁷

2,1-2 veronderstelt een positieve reactie van de kant van de vijanden (= men van 2,3) op de uitnodiging van 1, 1-4.

5 ‘tegen betaling van een geldswaarde, geldsom’.

7 Mijn bloed, synoniem met Het leven mijn van 1, 2, maar verwijst al meer naar het uiteindelijke doel, Christus' dood.

3

Met lof en bodt

De koop werdt⋆ klaer.
Maer 't was te sot
En slecht voorwaer,
Dat voor een munt
Soo snoo⋆ gegunt^3,6
Wierd sulcken waer.

3,6 Soo snoo, bij munt (vs. 5).

4

D'alloy getelt

Was drie-mael thien
In silver geldt.
O vroede⋆ lie'n!^4,4-5
Men heeft u. jou!
Hebt vrij⋆ berou
Soo veel te bie'n.

4,4-5 vroede naar hun eigen opvatting: het heeft hun immers zo weinig gekost, maar ‘men heeft u beetgenomen’; m.i. blijkt uit het volgende dat met die vroede lie'n echter niet alleen de kopers, maar beide partijen bedoeld zijn, nl. inzover ze beide voor iets aards een Paradijs (6,2) en het hooghste goed (7,6) prijsgeven; jou, spottende interjectie voor: ha!

[p. 207]

5

Flucks smackt den hoop^5,1-2

Ter aerden ne'er.
Of moght mijn koop^3-63
Niet gelden meer?⁴
Soo steldt te pandt⁵
Pot-backers landt⁶
En komt niet we'er.

5,1-2 Versta: werp dat aardse van u weg, met zinspeling op Judas' daad.

3-6 richt zich meer tot Christus' vijanden, belichaamd in de joodse overheid.

3 mijn koop: de koop van Mij.

4 ‘niet meer doorgaan, niet meer geldig zijn’. Het geld blijft nu immers beschikbaar.

5 steldt te pandt: koop.

6 Versta: Kom niet opnieuw voor een dergelijke koop. Verkoper en koper zijn immers beiden bedrogen uitgekomen.

6

Foey snoode⋆ keur⋆,^6,1-4

Soo g'ringen prijs
T'ontfangen veur³
Een Paradijs.
Gaet, koopman gaet.
Maeckt beter staet⁶
En werdt⋆ eens wijs.

6,1-4 legt uit waarom ieders keuze fout was.

3 veur: in plaats van.
Vanaf vs. 5 blijkt de typologische opzet van het lied: over de historische realiteit van het Schriftverhaal heen richt Christus zich tot iedere gelovige (= koopman van vs. 5), die de Heer de schande aandoet Hem beneden het aardse goed te stellen. Deze opzet overheerst vanaf het begin. Vandaar worden noch Judas noch de joodse opperpriesters en overheden met name genoemd.

6 ‘Gedraag u beter’, nl. dan de historische personen uit de Schrift, verondersteld in strofe 5.

7

Want hierom werdt^7,1

Uw' Godt, uw' Heer
Op sulcken mert³
Verkocht wel eer.
Leert dan, en doet
Het hooghste goed
Geen schande meer.

7,1 hierom, verwijst naar 6, 6-7: nl. opdat ge tot inzicht zoudt komen.

3 mert: markt, waar de koop gesloten werd.