Gulde-Jaer Ons Heeren Jesu Christi

[p. 136]

⁺ D'asch van penitentie.
Op Asschele-woensdagh.⁺

Op: D'Engelsche fortuyn.

+ 32

+ Bron: Mt. 6, 16-21.

1

Gedenckt, o mensch!

Hoe jeughdigh oock uw' tijd,
Hoe hoogh u wensch,
Hoe rijck, hoe groot ghy zijt,^1,4
Hoe schoon van vel,
Hoe wijd-beroemt van lof,
Dat gh'even wel
Niet anders zijt dan stof.

1,4 Na zijt in de 1^e druk een punt.

2

Dus sprack de mond,^2,1

Die niet bedrieghen kan,
Na d'eerste sond
Van d'alder-eersten man.
Stof is uw' stof.⁵
Tot stof ghy weer vervalt.
Schickt⋆ dat gh'u stof
Niet dwaess'lijck en vermalt.⁸

2,1 de mond, nl. van God.

5 ‘Stof is waaruit gij gemaakt zijt’.

8 vermalt: door dwaasheid verdoet, in het verderf stort.

[p. 137]

3

Dit 's 't vonnis Gods.

Dit is de paspoort-brief^3,2
Van 't kind des doods³
O Schepper waerd en lief
Is u⋆ Gherecht.
En dat het billijck was,⁶
Getuyght uw' knecht
Met dese grauwe asch.

3,2 paspoort-brief: identiteitsbewijs.

3 nl. van de sterfelijke mens.

6 billijck, vgl. misdadigh (4, 2).

4

Met asch bestroyt^4,1-2

Op het misdadigh hooft.
Och of ick noyt³
Mijn ziel en⋆ had berooft
Van uw' ghenaed.
O Heer of ick u pad
Met woord of dacd
Verlaten noyt en had.

4,1-2 bepaling bij knecht van 3, 7.

3 ‘Och ik wilde dat ik nooit...’ (zie WNT. 10, 72 i.v. of sub 9).

5

'k Heb u misdaen

In 't aenschijn van de Son.
Maer siet my aen^5,3-8
Met Tyrus en Sidon.
En met de schaer
Van 't sondigh Ninivee,
Die'n asch en hayr⁷
De penitenti' dee.

5,3-8 zinspelingen op resp. Lk. 10, 13-14 en Jonas 3, 5 vv.

7 die'n: die in.

[p. 138]

6

Asch spreyde Job.^6,1

Door asch wiesch Jesses soon^2-8
Vermenght met drop
Van tranen hem⋆ weer schoon:
Als hy onteert
Had Bethsabe-es schoot;
En met het swaerd
Uriam had ghedoodt.

6,1 Zie Job 1, 20; 2, 8; 42, 6.

2-8 Jesses soon, David; zie 2 Samuel 11, 2 vv. David vastte echter niet om zijn zonde uit te boeten, maar om de straf af te wenden die God hiervoor bepaald had, nl. de dood van zijn zoon; drop Van tranen: druppelende tranen.

7

Door hayre kleen^7,1-6

En efter door 't ghebruyck²
Van dorre leen⋆³
En van be-aschte pruyck⁴
Kreegh Judith maght
Op Holofernis kraegh.
En Hester bracht
Te niet de Joodsche plaegh.

7,1-6 Judit 9, 1 vv.; kraegh: hals.

2 efter: bovendien (WNT. 3, 2, 3768 sub A 4).

3 dorre leen, nl. door vasten uitgemergeld (Judit 8, 6; vgl. blz. 168-1,6 dor van le'en).

4 In C. en T. Be-asche, verbeterd naar A.

8

Ja Daniel

Met sijn betraende stem
Trock uyt Babel
De stadt Jerusalem.^8,4

8,4 Daniel, voorwerp bij Trock (vs. 3): ‘Jeruzalem trok hem aan; naar J. ging zijn verlangen uit’ (Daniël 10, 1 vv.).

[p. 139]

 

Des⋆ most hy zijn

 

Beascht, en wel ten danck⋆

 

Van vleesch en wijn

 

Ghespeent drie weken lanck.

9

Met desen val^9,1

Ick Heer u oock te voet.
Uw' goedheyd sal^3-6a
Believen dese boet
T'aenvaerden min⋆
Noch meer, als ghy Manass'
Tot beter sin⋆
Deed keeren⋆ door de asch.⁸

9,1 met desen: met de bovengenoemden.

3-6a ‘Uw Goedheid zal deze boete juist zo gelieven te aanvaarden.’
6b Manass', koning Manasse uit 2 Kron. 33, 1-20, waar echter wel van bekering, maar niet expliciet van as sprake is.

8 keeren, verbinden met tot beter sin: tot inkeer komen.

10

Wee my, dat ick

My oyt verheven hebb'.
Geen beter schick^10,3-4
Voor d'asch toch als de krebb'.
Dit is haer plaets.
En als s'haer⋆ hooger vind,⋆
Voor weynigh baets⁷
Verstuyftse door de wind.

10,3-4 ‘Niets is er waar de mens, asch, beter past dan bij de kribbe als school van nederigheid.’ Letterlijke en figuurlijke zin spelen hier dooreen. Dit wordt in het volgende doorgezet: als de as hoger komt, verstuift ze in de wind.

7 ‘voor een klein voordeel.’

11

Weerhoudt de kracht

Van uw' verbolghen aem.⋆
Helas! mijn maght
Is daer toe t'onbequaem.

[p. 140]

 

Wat waer u lofs,^11,5-8

 

Of gh'al een bevend blad

 

Of weynigh stofs

 

Aen my verblasen had.

11,5-8 ‘Wat voor lof zou het voor U betekenen of Ge al een bevend blad of een beetje stof aan mij hadt weggeblazen?’ (Want meer is de mens niet.)

12

Gunt my veel eer,^12,1-8

Gelijckmen door de asch
In 't Lente-weer
Siet vorderen het gras;
Dat ick daer deur
Oock met d'onnutte vijgh
Nieuw voedsel beur
En gunst van wasdom krijgh.

12,1-8 Versta: Geef mij liever dat ik met de vijgeboom (van Lk. 13, 6-9) door de as (nl. der penitentie) weer tot (geestelijke) groei kom, zoals men in de lente het gras ziet gedijen door de as (van de bemesting).

13

Prins ende Vorst

Van hemel en van aerd,
Houdt dese borst^13,3
Met u altijdt ghepaert.⁴
Mijn weghen glat
Als ys en als ghelas
Baent tot een pad
Door 't stroysel van de asch.

13,3 borst, hier synoniem met hart.

4 ghepaert: verenigd.