Gulde-Jaer Ons Heeren Jesu Christi

[p. 121]

't Mostaerd-saedien.⁺
Op den sesten Sondagh na Drie-Koninghen.⁺

1

Den Heer sprack tot de scharen:

Het groote Hemelrijck
('t Welck God ons wil bewaren)
Is 't mostaerd-saed ghelijck,
Het kleynst' eer 't is ghevallen
In d'aerd', maer als 't begint
Te wassen, 't hooghst van allen,
De moesen oock verwindt.^1,8

+ 22

+ Bron: Mt. 13, 31-35.

1,8 ‘Het overtreft ook de moeskruiden’.

2

Soo dat het noch ten lesten

Een boom werd⋆, daer⋆ de vlucht
Der voghelen in nesten^2,3
Komt, uyt de blauwe lucht.
Doch ghy sult oock niet treden
Seer verre uytte weegh,
In dien ghy 't noch ten tweeden⁷
Ghelijcket by heef-deegh.⁸

2,3 nesten: nestelen.

7 ten tweeden: in de tweede plaats, in een tweede parabel.

8 heef-deegh: gist. De zin loopt door.

3

't Welck van een vrou gescholen^3,1

Werd in drie maten meels,
Ghebroken van⋆ de molen,
Soo langh daer iet⋆ geheels^4-5
Was van 't ghestorte kooren,

3,1 gescholen: verborgen, gestopt, gedaan.

4-5 ‘(net) zo lang er nog iets van het (in de molen) gestorte koren heel was’; het is samen met vs. 3 een nadere bepaling bij meels van vs. 2.

[p. 122]

 

Tot dat nu 't gantsch beslagh

 

Versuert is na⋆ behooren,

 

Soo deegh te wesen plagh⋆.

4

Dus sprack den Heer der Heeren

Met spreucken, soo⋆ men siet
Dat Syon plagh⋆ te leeren;
En anders sprack hy niet.
Doch om met ons te lispen^4,5
En efter⋆ niet⋆ te min
De wijsheyt op te rispen,⁷
Verholen van 't begin.

4,5 lispen: lispelen; bedoeld is: zich voegen naar onze gebrekkige mensenspraak.

7 oprispen: openbaren.

5

Leert menschen, en wilt trachten

In u te brengen voort
Door 't mostaerd-saed, de krachten
Van 't Euangelisch woord.
Op hoop van rijcke winsten
Soo hier, als na uw' dood.
Weest dan voor eerst de minste,
Al zijdy noch soo groot.

6

Dus doende suldy groeyen,

Soo 't Mostaerd-saedjen doet.
Is 't dat u somtijds vloeyen
De oogen, weest ghemoed^6,4-5
Daer over, niet te minder;
Want denckt: al zijnse straf,^6-8
Se wasschen my den hinder
Der sonden weerom af.

6,4-5 ‘wees om die reden niet minder welgemoed.’

6-8 al zijnse straf: al hebben ze (de zaadjes, de mosterd) een straffe uitwerking op de ogen. Het moet nl. wel zien op het tranenverwekkende vermogen van het mosterdzaad. De werking van de mosterd en de tranen spelen hier dooreen.

[p. 123]

7⁺

De mostaerd drooght de fluymen^7,1-8

En maeckt de hars'nen reyn.
Soo doet oock Christus ruymen
De doolingh uyt het breyn.
Doch mostaerd kon de darmen
Verquicken noyt soo seer,
Als Christus ons verwarmen
De ziel kan door sijn leer.

+ 23

7,1-8 Mosterd werd vroeger o.a. gebruikt als laxeer- en als braakmiddel, alsmede tegen bloedsaandrang in het hoofd, maar diende blijkbaar ook tegen ‘fluymen’.

8

Doorsiet uw' af-komst, broeders,

Eens met een rijpe sin,
Ja d'oorsprongh uw's Behoeders:
Hoe kleyn was sijn begin?
En hoe is hy ghewassen?
't Is soo: en al die groot
Wil werden⋆ oyt, moet passen⋆
Voor heen te werden⋆ snood⋆.^8,8

8,8 Voor heen: tevoren.

9

Om 't mostaerd-saed te gheven

Sijn ingheboren smaeck,^9,2
Soo moet het zijn ghewreven:
Soo mede, 't en zy saeck⁴
't Woort Gods u werdt⋆ ghebroken
Door opval, of aendacht,⁶
Soo blijft het legghen smoken⁷
In u als sonder kracht.

9,2 ingheboren: ingeschapen, ‘echte’.

4 't en zy saeck: tenzij.

6 opval: wat iemand overkomt, wederwaardigheid; aandacht: overweging.

7 smoken: smeulen.

[p. 124]

10

Dan wie sou hier vergheten

Dat mostaerd met asijn
Gedroncken, of ghe-eten,
Doet braken het fenijn?
Soo doet oock overgheven^10,5-8
De sonde min⋆ of meer
Met beteringh van leven
't Berou na Christus leer.

10,5-8 ‘Juist zo doet ook het berouw, gepaard gaande met verbetering van leven, volgens Christus' leer de zonde uitbraken.’

11

Oorlof⋆! maer hier beneffen^11,1-2

En⋆ laet te stellen niet
Dat ghy oock op moet heffen
Uw' naesten, soo⋆ men siet
Den deessem 't meel op lichten:
Sorghvuldigh t'alder tijdt⁶
Uw' even mensch te stichten,
Hoe kleyn oock dat ghy zijt.

11,1-2 ‘verzuim niet hiernaast te plaatsen’.

6 Sorghvuldigh: (erom) bekommerd.