Gulde-Jaer Ons Heeren Jesu Christi

[p. 104]

⁺ De wyn van Cana.
Op den tweeden Sondagh na Drie-Koninghen.⁺

1

Men hiel de bruyloft soo men leest

Te Caan', en den Behoeder
Was daer oock selver op de feest
Genood met sijn vrou-moeder
En met de Jong'ren zijn.
Maer als daer nu ontbroken
De Maget sagh den wijn.
Heefts' heuschelijck ghesproken:
Soon hier is wijn ghebreck.^1,9
Na⋆ dat ick sie ocharmen,¹⁰
Is sonder langh vertreck¹¹
U hier van noo t'ontfarmen.

+ 14

+ Bron: Joh. 2 1-11. Stalparts toepassing van het wonder van Cana is als zodanig met oorspronkelijk. Men vergelijke b.v.P. Polman O.F.M., Heyman Jacobsz. en zijn ‘Sondaechs-Schole’, in: Archief v.d. Gesch. v.d. Kath. Kerk in Ned., jrg. 7 (1965) blz. 165.

1,9 wijn ghebreck, géén samenstelling; vgl. Vondels Roskam 127.

10 na dat: zoals.

11 vertreck: uitstel.

2

Vrou, wat is my en dy? Mijn tijd

En⋆ is noch niet ghekomen.
En sy weer tot de dienaers: Zijt
Voordacht toch ('tsal u vromen⋆)
Te doen wes⋆ hy ghebict.
En siet daer stonden kruycken
Tot ses toe, daer⋆ men niet
Dan water uyt te bruycken
Plagh na⋆ de Joodsche zee.^2,9
En Iesvs sey met eenen:¹⁰
Nu dienaers maeckt u ree¹¹
Te vullen dese steenen.

2,9 zee: zede, gewoonte.

10 met eenen: meteen.

11 ree: gereed.

[p. 105]

3

Zy deden 't oock tot in den top.

Gaet heen, wilt nu niet missen,
Sprack wederom den Heer daer op,
En brenghts' hem die de dissen
Beschickt. Maer als den man^3,5
Met wel-besaeyde kaken,⁶
Niet wetend' ergens van,
Den dranck bestond te smaken;⁸
Riep: Bruygom wat wilt zijn?⁹
Hoe hebdijt dus ghebrouwen?
Dat ghy den besten wijn
Tot noch toe hebt ghehouwen?

3,5 beschickt: zorgt voor, regelt.

6 met wel-besaeyde kaken: met volle mond, gelijk bij het wijnproeven geschiedt (eigl. bezaaien = bestrooien, hier nl. met wijn, zie WNT. 2, 2, 2440-1). Of moet men denken aan een vorm van bezaden, dat Mnl. voorkomt naast bezadigen (WNT. 2, 2, 2444-5)? Dus bezaden → bezaaien; wel-besaeyde: rustig, bedachtzaam?

8 bestond te smaken: begon te proeven, ging proeven.

9 Riep: riep hij; na Riep in 1^e druk een staand streepje.

4

Dit plagh⋆ men immers niet te doen.

De best werd⋆ eerst gheschoncken
En daer na op den laten noen^4,3
De slechtste, als nu droncken
By na de gasten zijn.
Siet dit is 't eerste teycken,
Daer⋆ mee den klaren schijn⁷
Heer Iesvs ons dee⋆ reycken
Van d' onghemeten maght
Sijns hands, laet dan ghepresen
Hier over dagh en nacht¹¹
Hy en sijn moeder wesen.

4,3 noen: namiddag.

7 schijn: glans, heerlijkheid.

11 over, bij Hier.

[p. 106]

5

Hy, om dat hem dus heeft belieft

Het huw'lijck te vereeren.
En sy, ghelijck hier werdt ghebrieft⋆.
Om dat s'hem dee bekeeren⋆
Met bidden al de pijn
(Door 't water te beduyden)^5,6
In troostelijcken wijn
Tot baet van d'echte luyden.⁸
Gheluckigh is den staet
Van hen die soo vergaren,¹⁰
Dat Iesvs daer oock gaet
Te bruyloft, alsse paren.¹²

5,6 beduyden: verzinnebeelden.

8 echte luyden: echtelieden.

10 vergaren: bijeenkomen, huwen.

12 paren,: een paar worden, huwen.

⁺ 6

Doet roepen Iesvm Christum oock

Ter feest, als ghy wilt houwen.^6,2
Want anders isset niet dan roock,
Al komt ghy schoon⋆ te trouwen
Het edelste partuer.
Ghy spoort het wel aen desen,⁶
't Welck niet dan een figuer⋆
Des huw'lijcks en kan wesen.
Het vanght sijn bruyloft aen⁹
Met cieren, en met dansen.
Maer dit 's noch nau gedaen
Of om zijn al de kanssen.

+ 15

6,2 houwen: huwen.

6 spoort: bespeurt; aen desen: hieraan, aan deze bruiloft.

9 Het, nl. het huwelijk.

[p. 107]

7

Helas! den soeten ipocras^7,1

Verandert sich in alsem:
De kamer daer de bruyloft was,
Besmoockt den fijnen balsem,⁴
Ghedijt u tot een kruys.
Ay d'averechtse kramen!⁶
Ja van 't volwassen huys⁷
De anghsten, die u pramen
Vry bet noch tot gheween,⁹
Bewijsen dat de wijnen
Van Cana Galileen
Seer haestelijck verdwijnen.

7,1 ipocras: (h)ipocras, een gezoete en gekruide, rode of witte wijn, die in de bruidsdagen geschonken en bij verwanten en vrienden rondgezonden werd (WNT. 6, 763).

4 ‘terwijl de fijne balsem met smook bevuild is’ (absolute constructie).

6 d'averechtse kramen: miskramen.

7 van 't volwassen huys (bij De anghsten, vs. 8), nl. wanneer er eenmaal kinderen zijn.

9 vry bet: veel meer, voorzeker meer.

8

Het kleyne vaetjen krijght een leck,

't Een vroegher 't ander later.
Men jammert, daer is wijn gebreck,
De vocht gedijt tot water.
Ja voor een pintigh vat^8,5
(G'en moet het u niet belgen)
Sijn daer van 't gulle nat⁷
Ses kruycken te verswelgen.
Doch die u Godes hand
(Wilt g'u maer reguleren¹⁰
Na⋆ d'oorde⋆ van sijn land)¹¹
In Nectar sal doen keeren⋆.¹²

8,5 pintigh vat: vaatje, een pint (nog geen liter) groot.

7 't gulle nat, water (gemakkelijk te krijgen).

10 reguleren: regelen, zich gedragen.

11 sijn land: zijn Rijk.

12 doen, causaal; keeren, intrans.

[p. 108]

9

In Nectar van den besten wijn.

De schrift kan my verborghen,^9,2
Als dat het vrouwtjen door de pijn^3-7
Haers barens, en door 'tsorgen
Des huys, de goede man
Haer sielen sullen maken
Godsaligh. Moedt u dan⁷
En stelt voor alle saken
Aen 't hooghste van uw' disch⁹
Den Heer: want om te spreken
Voor 't slot: daer⋆ Iesvs is
En⋆ kan geen wijn ghebreken.

9,2 verborghen: garanderen.

3-7 Versta: door de pijn van het moederschap zal de vrouw haar ziel en door de zorg voor het gezin de man de zijne zalig maken.

7 moedt u: schep moed (zie WNT. 9, 944 i.v. moedigen).

9 Aen 't hooghste: op de ereplaats.