Theodoor Weustenraad (1805-1849) en de 'Percessie van Scherpenheuvel'

Relatie van de lèste Processie van Scherpenheuvel / Relatie van de lèste Percessie van Scherpenheuvel

Commentaar

Titel

E Processie (handschrift): schrijffout voor Percessie. Vergelijk strofe 1, regel 3: Percessie, regel 7: Percessies.

T Relatie: relaas, fr. relation. In deze betekenis uit het ma. verdwenen.

1

E dai, vair: Gelet op de spelling met ai, was de uitspraak van deze woorden: dae, wae, dit in afwijking van de Percessie en de Lèste Percessie, waar deze woorden worden uitgesproken als: dee, veer. Zie verder bijvoorbeeld in strofe 2: dai (betrekkelijk voornaamwoord), strofe 7: wai, strofe 13: gair, strofe 14: hair. Maar in de strofen 7 en 10 ‘vergist’ de schrijver zich en schrijft: veer. Hoewel voor hem de ‘jongere’ uitspraak dus niet vreemd blijkt, wijst de tekst van de Relatie evident op een oudere taalfase, mogelijk de taal van de persoon die het afschrift vervaardigde. De ‘boers’ aandoende ae-klank in talloze woorden en woordvormen die nu met ee worden uitgesproken, is in de eerste decennia van de negentiende eeuw geleidelijk verdwenen; bij de oudere generatie was ze nog omstreeks 1840 te horen. Zie: Spronck / Salemans / Schrijnemaekers 2007, p. 183.

hubben: aan de uitspraak met ö hoeft niet getwijfeld te worden. De schrijver van de Relatie gebruikt voor de ö-klank steeds de spelling u: zie de strofen 3: rukskes, lup; 8: tusse, stuk; 9: prul; nutsen (lees: ötse); 13: sprutsde; 16: murge, 19: doorlugtig, boterput; 22: cazuffel, 26: lupt. Slechts eenmaal gebruikt hij de eu, namelijk in strofe 5: scheup op scheup, schop op schop. In de Percessie en de Lèste Percessie spelt W. de ö-klank systematisch met eu. Franq. gebruikt ö naast ú. De spelling met u is in de oudste Maastrichtse teksten niet ongewoon, zie bijvoorbeeld het Sermoen en Den Opregten Maastrichtschen Almanach voor 1810. Beide spellingen waarschijnlijk onder Franse invloed: un, emprunter, leur, couleur. Naast hubben (höbbe) verschijnt in strofe 25 ook hebben (hebste, herspeld: hèbste).

T sakkerdjuse (ook in strofe 6): zie de aantekening bij Percessie, strofe 8.

H verbeeje: Deze woordkeuze is beter dan het woord aofschaffe in de autograaf van de Lèste Percessie. Het gaat immers niet om een Koninklijk Besluit, maar eenvoudig om een verbod dat door generaal Dibbets, de opperbevelhebber van de vesting, was uitgevaardigd. Uit die verbeterde woordkeus kan geconcludeerd worden dat de Relatie van de lèste Percessie een afschrift moet zijn van een latere versie van de autograaf van de Lèste Percessie.

2

E gink: zie de aantekening bij de Lèste Percessie, strofe 2.

veur: schrijffout voor: veul, lees: väöl.

mair (regel 6): uitspraak: maer, nu: mer. Dit mair ook in de strofen 6, 7 (tweemaal), 10 (tweemaal), 12, 22, 23, 28. Maar ook tweemaal (strofe 2, regel 3; strofe 9, regel 5): mer. Het veel voorkomende maer wijst andermaal op een oudere taalfase. Zie: Spronck / Salemans / Schrijnemaekers 2007, p. 183.

[p. 443]

Relatie van de lèste Percessie

	afschrift	herspelling
	Relatie van de leste Processie van Scherpenheuvel	Relatie van de lèste Percessie van Scherpenheuvel
	Wel wat ein sakerdiusse trekken	Wel, wat ein sakkerdjuse trèkke,
pag. 1, kolom 1	dat is mien siel de moote weert	Dat is m'n ziel de moote weerd:
	die schoen Percessie te verbeeyen	Die sjoen percessie te verbeeje,
1.	neyn dat is ongepermetteert,	Nein, dat is ongepermitteerd!
	dai g...... kop wilt neet mie hubben	Dae g...... kop wilt neet mie höbbe
	dat vair nau Scherpenheuvel goon	Dat vaer nao Scherpenheuvel goon.
	Percessies het er kloetereyen	Percessies hèt 'r kloeterije,
	wat zeks te dau van miene zoon.	Wat zègkste daovan, miene zoon?
	Noe woort et verdomt iers plaserig	Noe woort 't verdomp iers plazerig;
2.	wat waus et verleye jaur briljant	Wat waos 't verleie jaor briljant:
	vraug et mer ins aun hierke Gudi	Vraog 't mer ins aon hierke Gudi;
	gyn ei jaur gink et soe charmant,	Gein ei jaor gingk 't zoe charmant.
	dau woort percys neet veur gebeye	Dao woort perceis neet väöl gebeie,
	mair wat ein grappe zaugs te neet	Maer wat ein grappe zaogste neet.
	ig kin iemant dai van al het lachen	Ich kin iemand dae van al 't lache
	zich wie e verreke bescheet.	Zich wie e verreke besjeet.

[p. 444]

T plazerig: zie ook strofe 15: plazeer. De a klonk in deze woorden ‘voller’ dan de sjwa-klank in het ma. van nu (plezerig, plezeer). Vergelijk ook de tot in de twintigste eeuw voorkomende spelling Mastreech, nu: Mestreech.

waos: In de Percessie en de autograaf van de Lèste Percessie is het gebruik van waor voor nl. ‘was’ normaal. Maar in de Relatie gebruikt W. naast waor ook, en vaker, waos. We treffen waor/waors/waore(n) aan in de strofen 3, 21, 29, 30; waos in de strofen 2, 6, 7 (tweemaal), 9, 10, 11 (tweemaal), 13, 21, 22 (tweemaal), 24, 28, 30.

H Gudi: Jean Caspar Gudi, geboren op 6 oktober 1764, was na zijn priesterwijding (1790) als beneficiarius aan de collegiale kerk van Onze-Lieve-Vrouw verbonden. Tevens was hij kapelaan aan de Sint-Martinuskerk in Wyck. In tegenstelling tot de meeste collega's, die de eed van haat weigerden af te leggen (‘prêtres insermentés’), onder wie zijn pastoor, Pascal Delruelle, besloot Gudi dat wel te doen. Bijgevolg werd de Martinuskerk op 14 februari 1798 weer geopend en kon Gudi als ‘prêtre assermenté’ zijn ambt daar blijven uitoefenen. Na de sluiting van het Concordaat tussen Napoleon en de paus greep hij de in januari 1802 geboden gelegenheid om de eed te herroepen met beide handen aan. In het verslag van een kerkvisitatie in 1834 - Gudi was toen 70 - werd hij getypeerd als ‘parum doctus et laxissimus’ [niet al te geleerd en behoorlijk lui]. Hij stierf op 29 april 1842. De Broederschap van het H. Kruis zorgde op 8 mei 1842 voor een zielendienst. Zie: Carlo de Clercq, ‘De pastoorsbenoemingen in het Departement van de Nedermaas na het Concordaat (1801-1803), in: Het Oude Land van Loon 14 (1959), p. 152, 158; J.A. Flament, Chroniek van Maastricht van 70 na Chr. tot 1870, Maastricht 1915, p. 145-146; Jos. Habets / W. Goossens, Geschiedenis van het tegenwoordige bisdom Roermond en van de bisdommen die het in deze gewesten zijn voorafgegaan, deel 4, Roermond 1927, p. 180; Tagage 1965, p. 78; RHCL/GAM, Broederschap H. Kruis, inv. nr. 47: Grootboek, 1842.

3

E speult, uitspraak: späölt, nl. speelt. Vergelijk strofe 13: heur, 15: gebeuren, 16: heum, verscheuren, 17: heum, 18: speul, 24: heur, 27: weurt, heum, heur, 29: veul, uit te spreken als: häör, gebäöre, häöm, versjäöre, späöl, wäörd, väöl.

T kinkske:? Mogelijk kinkerspeerdsje: pony, hit.

4

E benawt: De uitspraak zal niet afwijken van benauwd op dezelfde plaats in de Lèste Percessie. Elders in de Relatie steeds auw: strofe 7: hauw, 8: knaauwste (lees: knauwste), 8: hauwe, 10 hauwe, 11 auw.

5

E kryk: schrijffout voor: kryg.

T godvergiefmich: variant van godvergeefmich op dezelfde plaats in de Lèste Percessie.

6

T klappe: kwaadspreken.

hiere: heren geestelijken.

Maer vare neet mie achter nao: Maar rijden niet meer stapvoets achter de processie aan.

7

E vervlookte: schrijffout voor: vervlookde.

maakte: schrijffout voor: maakde.

T masjien: samenstelling van de groep, fr. la machine du corps.

mentie maakde: gewaagde, melding maakte.

[p. 445]

3.	Vair waure koelik op te Stynweeg	Vaer waore koelik op de Steinweeg
	of zuug dau kump e windschen op	Of zuug, dao kump e windsje op
	dat al de rukskes van de vrouwluy	Dat al de rökskes van de vroului
	hun weyen boven hals en kop,	Hun wejje bove hals en kop.
	die lup e schilderhuiske binnen	Die löp e sjilderhuiske binne
	en speult tig benkelik op te poet	En späölt dich benkelik op de poet,
	ein ander kiggelt wie ein kinkske	Ein ander kichelt wie ei kinkske
	en dans tau met heur pruimke bloet.	En dans dao mèt häör pruimke bloet.
4.	de loessak dai de vaun moes dragen	De loeszak dae de vaon moes drage
	en et tempies verneuke wouw	En 't tempies verneuke wouw,
	rolt met te kerklap in de modder	Rolt mèt de kèrklap in de modder
	reg boven op ein nuy Slevrouw,	Rech bovenop ein nui Slevrouw.
	toen hoorste dai goddomme speulen	Toen hoorste dae goddomme speule;
	er wis ten drek auf met sien voes	'R wis d'n drek aof mèt zien voes,
	en wie benawt et tink aug ruukte	En wie benauwd 't dink ouch ruukde,
	her stauk et in sin bleeke does,	H'r staok 't in z'n bleke does.
5.	't Jan hagel dat te voot moes laupen	'T janhagel dat te voot moes loupe
	wilt jau verdomt te koutsen een	Wilt jao verdomp de koutse in
	woe dat te gystelikke zitte	Woe dat de geistelikke zitte,
	en hilt te peerd al vlokend een,	En hilt de peerd al vlokend in.
	de raayer godvergiefmig kraaken	De raajer godvergiefmich krake,
	de koetscheer toemeld op te grond	De koetsjeer toemelt op de grond,
kolom 2	en Pieke Nies dai se oet doen springen	En Pieke Nies dae ze oet doen springe
	kryk scheup op scheup onder sin kont.	Krijg sjöp op sjöp onder z'n kont.
6.	et waus ey sakerdiuus spektakel	'T waos ei sakkerdjuus spektakel,
	dat doorde soe ey goot karteer	Dat doorde zoe ei good karteer.
	enfin men hilt tog op met klappen	Enfin m'n hilt toch op mèt klappe,
	de boel dai arrangeert zig weer,	De boel dae arrangeert zich weer.
	de hieren stappen nau hun koutsen	De hiere stappe nao hun koutse,
	mair varen neet mie agter nau	Maer vare neet mie achter nao;
	se galoppeeren us oet te augen	Ze galoppere us oet de ouge
	en planten de percessie dau.	En plante de percessie dao.
7.	dau leepe veer noe wie de stomme	Dao lepe veer noe wie de stomme
	met et scheel Meynderske aun 't huit	Mèt 't sjeel Meynderske aon 't huid.
	mair dai vervlookte wind goddomme	Maer dae vervlookde wind goddomme
	dai hauw et hiel machien verbruyt,	Dae hauw 't hiel masjien verbruid.
	hey waus gyn kwestie mie van beye	Hei waos gein kwestie mie van beie:
	zoe wai de mond mair ope deeg	Zoe wae de mond maer ope deeg
	of mentie maakte van te beuken	Of mentie maakde van te beuke,
	pouf waus ten aussem aug eweeg.	Poef! waos d'n aosem ouch eweeg.

[p. 446]

9

E heet: schrijffout voor: heel.

T pröl: minderwaardig goed, waardeloos spul.

ötse: builen.

10

E dai: betrekkelijk voornaamwoord dat terugslaat op bende (vrouwelijk zelfstandig naamwoord) en/of op vlegels (meervoud). Waarschijnlijk moet dit dai uitgesproken worden als dej. Zie: Spronck / Salemans / Schrijnemaekers 2007, p. 182.

y logies: een logeergelegenheid. Zie ook in strofe 18: ei bakske. Het onbepaald lidwoord y, uitgesproken als ei, of liever als een aarzelend uitgesproken ae, treffen we ook aan bij Partouns in de parabeltekst uit 1807: vs. 13: è land, vs. 29: è geitebeùkske. Zie: Spronck / Salemans / Schrijnemaekers 2007, p. 200.

T Vaer doge of vaer 't neet en huurde: wij deden of we het niet hoorden. Inmiddels is de dubbele ontkenning (neet en) uit het ma. verdwenen. Zie ook Percessie, strofe 19.

11

T grijnend: zuur kijkend.

12

T 'T geneuks wouw (...) troebel waor: De oorzaak van het troebele bier was de verontreiniging die in de kelder plaatsvond.

[p. 447]

8.	Vair meynde rausetig te weerden	Vaer meinde raozetig te weerde;
	vair soope wel ins tusse bey	Vaer zope wel ins tössebei,
	mair de kans tog altied neet soepe	Maer de kans toch altied neet zoepe,
	al knaawste aug al e stuk te bey,	Al knauwste ouch al e stök debij.
	en daan et smaakde neet van 't beste	En daan, 't smaakde neet van 't bèste,
	vair hauwe dat neet soe verwagt	Vaer hauwe dat neet zoe verwach.
	vair meynde aug dat op eus reyske	Vaer meinde ouch dat op eus reiske
	et groetste leyd al waus volbragt.	'T groetste leid al waos volbrach.
9.	Verdomt dau geyt et aun et hagelen	Verdomd, dao geit 't aon 't haag'le!
	en allemaul al eve gek	En allemaol al eve gek
	valle vair beyend op eus kneëen	Valle vaer beiend op eus kneeje,
	pront in het middel van den drek,	Pront in 't middel van d'n drek.
	dat waus mer loeter prul goddomme	Dat waos mer loeter pröl goddomme!
	den hagel dai heet tog neet op	D'n hagel dae heel toch neet op,
	en sauvens kwaumen vair te Hasselt	En 's aovens kwaome vaer te Hasselt
	met soe yn nutsen in euse kop.	Mèt zoe ein ötse in euze kop.
10.	Dau veelen us oet alle strauten	Dao vele us oet alle straote
	yn bende vlegels op et hoet	Ein bende vlegels op 't hoed,
	dai us verneukte dat et schan waus	Dej us verneukde dat 't sjan waos
	en lachten us tau ferrem oet,	En lachde us dao ferrem oet.
pag. 2, kolom 1	dau sprauken ers van hun te rossen	Dao spraoken 'rs van hun te rosse,
	jau mair veer hauwen han wie ies	Jao, maer veer hauwe han wie ies;
	vair dogen of vair et neet en huurde	Vaer doge of vaer 't neet en huurde
	en zeukde gaauw mair y logies.	En zeukde gauw maer ei logies.
11.	Gyn kamer waus mie te bekommen	Gein kamer waos mie te bekomme.
	ig stievel nau eyn auw barak	Ich stievel nao ein auw barak;
	dau waus de rendez vous goddomme	Dao waos de rendez-vous goddomme
	van groet en klyn kanaalje pak,	Van groet en klein kanaaljepak.
	ig vraug e glaas beer aun den hospes	Ich vraog e glaas beer aon d'n hospes,
	her zet mig yn gans troubbel veur	H'r zèt mich ei gans troebel veur;
	ig drink al grynend e paar kluxkes	Ich drink al grijnend e paar klukskes
	en gaun ins pissen aun de deur.	En gaon ins pisse aon de deur.
12.	percys kwaum oet te keldergater	Perceis kwaom oet de keldergater
	e leeg dat op mien koussen scheen	E leech dat op mien kouse sjeen.
	og god ig boek mig gans onnusel	Och god, ich boek mich gans onnuzel
	en keek ins nau de kelder een,	En keek ins nao de kelder een.
	ig meynde door de grond te zinken	Ich meinde door de grond te zinke;
	dau saug ik tig mair al te klaur	Dao zaog ich dich maer al te klaor:
	't geneuks wouw dat ig aug moes weten	'T geneuks wouw dat ich ouch moes wete
	dat iers me beer soe troubbel waur.	Dat iers me beer zoe troebel waor.

[p. 448]

13

T zich: blijft in het nl. onvertaald.

kapraol: korporaal, waarmee hier waarschijnlijk het mannelijk lid wordt bedoeld. Volgens het WNT is de vorm kapraol rechtstreeks ontleend aan fr. caporal.

En veegde 't dich dao benkelik: En gaf er flink van langs. Dich blijft in het nl. onvertaald.

14

E de Haas: in het handschrift onderstreept.

H paoter De Haas: waarschijnlijk pater De Hasque, zie: Percessie, aantekening bij strofe 147.

15

T op de lappe: aan het werk, en route. Vergelijk Percessie strofen 176, 239.

17

T ein ederein: contaminatie van ein eder en ederein. Jacob Kritzraedt schreef op 4 november 1640 in een gedicht in zijn Gangelts dialect: Eijn elick eijn súijt op het sijn, Iedereen draagt zorg voor het zijne; zie: PSHAL 139 (2003), p. 20.

Pentekening van Charles Eyck in: De Persessie van Scherpenheuvel [Maastricht 1931], p. 7. Illustratie bij strofe 1.

[p. 449]

13.	Dau lik sig eyne Broedermeyster	Dao ligk zich eine broedermeister
	met y jonk vrouwmes op yn ton	Mèt ei jonk vroumes op ein ton;
	er schoggelde heur dat et kraakde	'R sjogkelde häör dat 't kraakde,
	et Beer dat sprutsde door de spon,	'T beer dat sprötsde door de spon.
	foey reep ig gair verdomde biesten	‘Foei!’ reep ich, ‘gaer verdomde bieste!’
	de gooye maan waus neet verschrik	De gooje maan waos neet versjrik;
	ziene kapraul bleef aun 't peuteren	Ziene kapraol bleef aon 't peutere
	en veegde et tig tau benkelik.	En veegde 't dich dao benkelik.
14.	Terwyl dat tie zig soe begauijde	Terwijl dat die zich zoe begaojde
	leep Pauter de Haas door de stad	Leep paoter De Haas door de stad
	um eine kerel op te zeuken	Um eine kerel op te zeuke
	dai hair vandoon en nudig had,	Dae haer vandoon en nudig had.
	groet nudig zag er mig weregtig	‘Groetnudig,’ zag'r mich werechtig.
	wou veur dan miene leeven hier	‘Woeveur dan, miene leven hier?’
	wel pardieu veur de luy te kullen	‘Wel pardieu, veur de lui te kölle
	en dau bey... veur Slevrouw heur ier.	En daobij... veur Slevrouw häör ier.’
15.	Es vair te Scherpenheuvel komme	‘Es vaer te Scherpenheuvel komme
	dan is het ummers te maneer	Dan is 't ummers de maneer
kolom 2	dat tau mirakele gebeuren	Dat dao mirakele gebäöre,
	of nyn et volk heet gy plaseer,	Of nein, 't volk heet gei plazeer.
	dau veur aug bin ig op te lappen	Daoveur ouch bin ich op de lappe;
	ig seuk e ventje fien en trouw	Ich zeuk e ventsje fien en trouw
	dat mig belauf heet op consientie	Dat mich belaof heet op consciëntie
	van zich te ploeyen wie ig wouw.	Van zich te ploeje wie ich wouw.’
16.	her moot murge de laame speulen	‘H'r moot mörge de lame speule
	en keekenteere van de pyn	En kekentere van de pijn
	dry kiere um d'altaure kroepen	Drei kiere um d'altaore kroepe
	met dikke windels um sien byn	Mèt dikke windels um zien bein.
	soe wie vair heum dan kommandeere	Zoe wie vaer häöm dan kommandere
	van weer reg op sien byn te stoon	Van weer rech op zien bein te stoon
	moot er de windele verscheuren	Moot'r de windele versjäöre
	en dansenteere oet te kerk goon.	En dansentere oet de kèrk goon.’
17.	De Pauter nau die confidentie	De paoter nao die confidentie
	vryf zig ins ferrem in de han	Vrijf zich ins ferrem in de han.
	zoe lok gair dan verdomde snaken	‘Zoe lok gaer dan, verdomde snake,
	et erm volk in de pan,	'T errrem vollek in de pan.’
	huur jong yn eder eyn moot leven	‘Huur jong, ein ederein moot leve,
	dat expliceert ten hiele boel	Dat expliceert d'n hiele boel.’
	de Pauter wins mig goeyen auvend	De paoter wins mich goejenaovend,
	en ig verleer heum in de foel.	En ich verleer häöm in de foel.

[p. 450]

18

T Ich lap: ik leg erover heen; drink erbij.

19

T gepaveid: nl. geplaveid.

boterpöt: boterpotten.

gruus en heksel: kolengruis en strohaksel.

Van Blasius: gefingeerde heilige als personificatie van de wind.

20

T prij: hier: verachtelijk persoon.

21

E steedsche: waarschijnlijk schrijffout voor: stedsche, stadje.

nerregens: waarschijnlijk schrijffout voor: nurregens, spreek uit: nörregens.

T Die 't errem volk hauw ingehaold: die het arme volk met open armen welkom had geheten.

22

T Dee kreeg ze dich nog anders beet: Die pakte ze nog op een andere manier. Dich blijft in het nl. onvertaald.

H Dobbelsteinsje: zie: Percessie, aantekening bij strofe 116.

[p. 451]

18.	Begint tig ins te boek te rammelen	Begint dich ins de boek te rammele,
	dan mynste das te duvels weurs	Dan meinste daste duvels weurs.
	ig veulde et tot in mien tienen	Ich veulde 't tot in m'n tiene;
	ig gauw en eet e stumke weurs,	Ich gauw, en eet e stumpke weurs.
	ig speul yn eyerkeukske binnen	Ich späöl ein eierkeukske binne,
	ig lap y bakske boven drop	Ich lap ei bakske bove d'rop,
	en met eyn koppel ander gasten	En mèt ein koppel ander gaste
	kledder ig stil de trappen op.	Kledder ich stil de trappe op.
19.	Verbeeld ug yne groette solder	Verbeelt uch eine groete zolder
	met struje zakken gepaveyd	Mèt struuje zakke gepaveid;
	ein pannedaak jong, gans doorlugtig,	Ei pannedaak, jong, gans doorlöchtig,
	de rege kwaum de door geweyd,	De rege kwaom dedoor geweid.
	twie vinsters die me neet kan sleeten	Twie vinsters die me neet kan slete;
	veul boterput in eder hook	Väöl boterpöt in eder hook,
	en gruus en heksel vast ter neven	En gruus en heksel vas d'r neve
	woe dat van blasius in spook.	Woe dat Van Blasius in spook.
pag. 3, kolom 1	Dau moes ig tig de nag passeeren	Dao moes ich dich de nach passere,
	den himel wet met wat e gerey	D'n hiemel wèt mèt wat e gerei:
20.	dai hauw zig krimineel besopen	Dae hauw zich krimineel bezope
	en scheet en kotsde wie yn prey,	En sjeet en kotsde wie ein prij;
	dai vlookde wie eyne ketter	Dae vlookde wie eine ketter,
	er hauw zig hand en voot verstoek	'R hauw zich hand en voot verstoek;
	twie andere kroope langs te moeren	Twie andere krope langs de moere
	en klaugden van pyn in de boek.	En klaogde van pijn in de boek.
21.	Den daag scheen koelik aun de vinster	D'n daag sjeen koelik aon de vinster
	of ig verdomt nau ondren touw	Of ich verdomd nao ond're touw;
	et gansche steedsche waus in opreur	'T ganse stedsje waos in opreur.
	ig informeer mig aun yn vrouw	Ich informeer mich aon ein vrouw.
	dau huur ig dat al de gystelikheid	Dao huur ich dat al de geistelikheid,
	die et errem volk hauw ingehauld	Die't errem volk hauw ingehaold,
	vertrokken wauren in hun koutsen	Vertrokke waoren in hun koutse
	en hauwen nerregens get betauld.	En hauwe nör'gens get betaold.
22.	Dat waus tog get infaam gehandeld	Dat waos toch get infaam gehandeld,
	mair dat waus nog et schounste neet	Maer dat waos nog 't sjoenste neet:
	gair kint wel hierke Dobbelstynsche	Gaer kint wel hierke Dobbelsteinsje;
	dai kreeg se dig nog anders beet,	Dae kreeg ze dich nog anders beet.
	dai stool verdomt in sien auberge	Dae stool verdomp in zien auberge
	ein hamelsbuitsche van zes pond	Ein hamelsbuitsje van zès pond
	dat hair zig onder de cazuffel	Dat haer zich onder de kazöffel
	hiel propel un sin helske bond.	Hiel propel um z'n helske bond.

[p. 452]

23

T Brik zich: breekt. De reflexieve vorm van breke niet bij End.

te respecte van zien kleier: uit respect voor zijn priesterkleren, zijn geestelijke staat.

wach: de militaire wacht.

24

E begon: in strofe 25: begoes. Een doublet, dat ook nog bij End. voorkomt: begón en begós. De Nuie heeft alleen: begós.

T reids: reeds, bereids. In de Percessie altijd reeds.

marsj: trommelslag die het ritme van het lopen regelt.

voors, nu: voort. Ook in de Percessie, strofen 131 en 212.

25

T hèbste: Hoewel W. in de Percessie steeds höbbe gebruikt, werden in zijn tijd hebbe/hèbbe en höbbe naast elkaar gebruikt. Zie: Spronck / Salemans / Schrijnemaekers 2007, p. 182.

Onsier: Onze(-Lieve-)Heer.

27

T appelwief: vrouw die op de markt appelen verkoopt.

[p. 453]

23.	Jau mair wie er moes marcheeren	Jao maer wie 'r moes marsjere
	en weg trooy wie 'ne potentaut	En weg trooj wie 'ne potentaot
	brik zig et ongelukkig tuyke	Brik zich 't ongelökkig tuiwke
	en et buitsche vilt em op de straut	En 't buitsje vilt 'm op de straot.
	toen zaugste et mensche in de boenen	Toen zaogste 't mensje in de boene;
	er woord schandaulig oetgelagt	'R woort sjandaolig oetgelach
	en te respecte van sin kleyer	En te respecte van zien kleier
	woort er neet nau de wagt gebragt.	Woort 'r neet nao de wach gebrach.
24.	Terwyl dat se mig tat vertelde	Terwijl dat ze mich dat vertèlde
	saug ig e kruus van veere goon	Zaog ich e kruus van vere goon:
	et waus de start van de percessie	'T waos de start van de percessie
	die ryds heur marsch begon te sloon,	Die reids häör marsj begon te sloon.
	ig laup en veug mig by de luykes	Ich loup en veug mich bij de luikes.
	de helf heet verdomt te koors	De hèlf heet verdomp de koors;
	tog kaan hun niemand tegenhauwen	Toch kaan hun niemand tegehauwe,
	en denderend rolt ten hoddel voors.	En denderend rolt d'n hoddel voors.
kolom 2	O'Jeuses tau begint et weerum	Oh jözzes, dao begint 't weerum,
25.	dau hebste weer yn wolkbreuk	Dao hèbste weer ein wolkbreuk,
	en weer ie dat vair et wisten	En weer, ie dat vaer 't wiste
	zit us te regen op te kneuk,	Zit us de rege op de kneuk.
	vair vallen neet mie op eus kneeyen	Vaer valle neet mie op eus kneeje;
	den yne vlook ten andere nau	D'n eine vlook d'n andere nao.
	Onzier begoes vas bang te weurden	Onsier begoes vas bang te weurde
	want et regende neet mie dau nau.	Want 't regende neet mie daonao.
26.	De son begint tog ins te schynen	De zon begint toch ins te sjijne,
	de wolleke goon stil van eyn	De wolleke goon stil vanein,
	de grond druug op aunzeenderaugen	De grond druug op aonzeenderouge;
	nou blyf ein eder op te byn,	Noe blijf ein eder op de bein,
	en eder sprink en dans van blydschap	En eder springk en dans van blijdsjap,
	nou lupt me met te koppen bloet	Nou löp me mèt de koppe bloet,
	en euveral huurt me noe klinken	En euveral huurt me noe klinke:
	O' bid veur ons o' maget soet.	O, bid veur ons, o maget zoet.
27.	Wat bid veur ons, goddomme kinder	Wat ‘bid veur ons’, goddomme, kinder.
	haauwt smoul vervlookte bedeleers	‘Hauwt smoel, vervlookde bedeleers!’
	met tie weurt veel op te percessie	Mèt die wäörd veel op de percessie
	yn bende zaate kannonneers,	Ein bende zate kanonneers.
	dai pak e mytske in sin klaauwen	Dae pak e meidske in z'n klauwe,
	dai smit sig op yn appelwief	Dae smit zich op ein appelwief,
	en of se heum sin maul bekretste	En of ze häöm z'n moul bekretsde
	er bleef heur hangen aun et lief.	'R bleef häör hange aon 't lief.

[p. 454]

28

T dinger: draagmedailles, plaquettes, processiestaven en vaandels. Zie ook strofe 9.

delivrere: bevrijden, fr. délivrer.

d'and're: de kanonniers.

ketse: rennen.

29

E is: waarschijnlijk is bedoeld: us (vergelijk Leste Percessie, strofe 27).

T Dat hauw us goddeloes verminderd: goddeloes betekent: gruwelijk, in hoge mate, dus: Dat had ons fors verminderd; daardoor was onze groep gedecimeerd.

30

E yn houpe: schrijffout, lees: einen houp. Maar deze correctie maakt de regels 2-3 ritmisch niet beter.

T En alles waos al in wat moes: En alles was al in de stad wat binnen moest zijn.

Ze stonge en keke: Ze stonden te kijken.

[p. 455]

28.	De Broedermysters met hun dinger	De broedermeisters mèt hun dinger
	die springen giftig oet te rey	Die springe giftig oet de rij;
	se delivreeren d'errem vrouwluy	Ze delivrere d'errem vroului
	en veege d'andre op hun prey	En vege d'and're op hun prij.
	die laupe dat se duvels woorde	Die loupe dat ze duvels woorte,
	mair koelik waus et ras eweeg	Maer koelik waos 't ras eweeg
	of twintig vrouwluy deserteerde	Of twintig vrouwlui deserteerde
	en ketzen met hun nau Mastreeg.	En ketse mèt hun nao Mastreech.
29.	Dat haauw is goddeloes vermindert	Dat hauw us goddeloes verminderd.
	et waur strak neet mie de moote weert	'T waor strak neet mie de moote weerd
	dat nog eus ongelukkig reyske	Dat nog eus ongelökkig reiske
	veul weyer woort gepoursuiveert,	Väöl weier woort gepoursuiveerd.
	't geleek neet mie op yn percessie	'T geleek neet mie op ein percessie,
	zou ging et noouit het veurig jaur	Zoe ging 't noeit 't veurig jaor;
	de waurs verdomt neet mie capabel	De waors verdomp neet mie capabel
	van mig te seggen wat et waur.	Van mich te zègke wat 't waor.
pag. 4, kolom 1	Zoe trok me Scherpenheuvel binnen	Zoe trok me Scherpenheuvel binne
	en alles waus al een wat moes	En alles waos al in wat moes.
30.	tog nog yn houpe luykes meynde	Toch nog einen houp luikes meinde
	dat de percessie nog komme moes,	Dat de percessie nog komme moes.
	se stonge en keken wie de gekke	Ze stonge en keke wie de gekke
	wie dat hun iemand hauw gezag	Wie dat hun iemand hauw gezag
	dat vair de hiel percessie wauren	Dat vaer de hiel percessie waore
	en dat tau nikx mie woort verwagt.	En dat dao niks mie woort verwach.
kolom 2, in ander handschrift	Gedicht betr Scherpenheuvel