Boekèt Mestreechs. Bloemlezing uit de Maastrichtse dialectliteratuur

[p. 255]

Léon Veugen (1919-2001)
Es ist dir gesagt, Mensch, was Gut ist

't Begós get kaajd te weure in de kamer, want de blökskes hout waore as gewore. ‘Memento, homo, quia pulvis es, et in pulverem reverteris’ zagte ze bij 't askruiske. Dat kós Charles z'ch nog good herinnere; heer waos mèssendeender gewees, hiel lang geleie. Trouwens, heer had ouch Letien gelierd op 't gym. ‘Mins, besef totste as bis, stöb, en totste weer stöb zals mote weure.’

Al mie es twinteg jaor had 'r z'ch gein askruiske op z'ne kop laote kretse. Heer waos nog wel zoe braaf opgetrokke: mèt beie veur en nao 't ete; mèt e kruiske es heer e zuver lijfke aon mós trèkke en eve in z'n bloete stoont; 't pune vaan 't sjabbeleer; mèt pametekskes achter 't wiewatersveetsje bij de deur vaan de slaopkamer oonder de knóp vaan d'n èllentrik; heilege op alle sjouwe en crucifixe in alle kamers vaan 't hoes, zelfs op de plee.

Este de kèrkbook oet d'n pu lees valle, móste oonder de steul en de baanke roondsjravele um alle printsjes bijein te rape. De Blasiuszege mochste neet misse en miestal kraogste daonao pas keelpijn. In de meimaond en oktober móste en zouwste nao de roezekrans. Beiweeg en de nudege novenes woorte gehawwe es d'n hoond vaan de mèlkboer kraank waos.

Later mós 'r lid weure vaan de Derde Orde en de Jonghiere-congregatie. Beuk mochste leze, es ze mer vaan de Derde Orde Bibliotheek waore of vaan de Pius in de Breistraot. In percessies mós 'r mètloupe en mèt de Heiligdomsvaart. Heer kós d'n Te Deum vaan boete, d'n Dies Irae, de Panis Angelicus, d'n Tantum Ergo, 't Veni Creator, de Kyrië Eleison, de Gloria, de Credo, Sanctus, Benedictus, Agnus Dei, 't Magnificat en de Stabat Mater; de mieste zelfs op twie of drei versjèllende menere in 't gregoriaons.

Aon Slevrouw waos heer touwgewijd bij mie es ein gelegenheid.

Daan kós heer nog väöl leedsjes in 't Hollands, wie ‘Maria te minnen wat zalig genot’ en ‘Aan u Koninginne de groet vóór de strijd’ en ‘Roomschen dat zijn wij met ziel en haharte’ en ‘Antonius van Padua zo heilig en zo goed’; meh bij dat lèste vergisde 'r z'ch wel ins en zóng Antonius van Paardehaar.

't Waos wel 'n opleiing gewees. Gei woonder tot heer later zoe gemekelek de wäörd en de melodiekes kós oonthawwe vaan filmschlagers en songs en zelfs pop-tunes. Wieväöl hoonderde, nein doezende leedsjes

[p. 256]

zaote eigelek neet in z'ne knótsj opgeborge. Dao kós gein juke-box aon tippe.

Kom, dach Charles, laot iech mer get stökskes hout op 't vuur goeje veurtot 't gans peigere is; en ouch de verwerming get hoeger zètte. Tant Yvonne bove zal 't dao wel mèt eins zien; dao zal 't noe ouch kaajd weure.

De sjemerlamp zouw 'r aonsteke, meh de gordijne móste touw. Heer voont tot 'r, noe 'r toch mèt de energie begós te goeje, wel e pleetsje moch opzètte, of 'n cassètte, of de radio perbere.

Heer deeg al die dinger (in die volgorde) en aajde d'n Dappere euver z'ne kop; dee zaot op de vinsterbaank nao boete te kieke - kriegsplanne te make veur mörge, dach Charles - en wouw iers neet opzij bij de gordijne.

Wie heer de radio aonzat, kós 'r 't meziekstök al direk bij de ierste toene. 't Waos 'n cantate vaan Bach: ‘Es ist dir gesagt, Mensch was Gut ist...’ Jao, dach 'r, dat is hiel touwpasselek. Ze höbbe 't us destieds wel veurgehawwe; dao heet 't neet aon gemankeerd. Me maag aonnumme, tot ze 't de lui vaan allewijl nog perbere veur te hawwe, want op zaoterdag en veur 'ne fiesdaag weure de klokke gelojd en eder week ligk 't parochiebleedsje op de mat oonder de brevebös.

‘Was Gut ist? In eder geval hadde ze us vertèld wat neet moch; zoe dèks en zoeväöl tot 't d'ch - wie alle daog krentemik - in d'n stroot bleef steke. Zoe braaf waos 'r gewees tot 'r ins e stökske had gesjreve veur 't stiechtelek bleedsje Veritas, dat bij de brojn paoters op de Toongersestraot geredigeerd woort. Dat waos in d'n tied tot 'r zoe kepot waos vaan Corry, die geine carnaval mèt 'm wouw viere, umtot ze al 'nen aandere had.

‘De droeve zien zoer,’ zag de vos umtot heer neet debij kós. Zoe had 'r dus oetgepak tege de zedeverwèldering mèt die daog en de verleiing um achter e maske wel te doen wat me anders neet dorf; euver dat momint vaan oonbedachzaamheid, boevaan me ‘vele jaren schreit’. Mieljaar, wat waos 'r 'n awhoor gewees!

De gedachte aon Corry, zoe flink vaan väöre, en aon dee sjoene groete jong, boe heer 'r mèt gezeen had, späölden 'm parte 's nachs in bèd. Waos 't toen neet tot 'r d'n duvel had opgerope? Z'n ziel en zaolegheid had wèlle toesje veur 'n vrouw, zoe'n forse mèt tètte wie kokosneut en 'ne flinke wösj haor tösse häör bein? Heer kós 't oetteikene, heer had altied wel get artistieken aonlègk gehad.

[p. 257]

Wat had 'r 't meujlek gehad in die nachte; en soms ouch 's middags... op alle meugeleke tije: de spetters vloge draof. En daan mer op en neer renne nao Paoter Helpeweg bij de Zjezwiete: ‘Ik heb gezondigd, pater, tegen de kuisheid, in gedachten en werken (en vieze tekeningen).’

En perbere te loere door 't boveleech op zaoterdagaovend es ze zuster z'ch stoont te wasse aon de kraon op 't portaol; mèt 'ne stool op 'n taofel en ins had 'r bijnao z'ne nek gebroke... en noets mie es 'n bats te zien gekrege!

Zoeget sjreef e stökske in Veritas! Nog mer e gelök tot ze neet z'ne volle naom hadde aofgedrök, allein z'n initiaole. Deezelfde carnaval, boe 'r zoe tege gewaarsjouwd had, lierde 'r pune in Terminus op d'n hook vaan de Papeweeg. Ze hètde Miets en waos de leeste vaan 'ne vrund. En dee kerel mer zjeloes zien; heer zouw häöm ein versop höbbe es Miets neet de tösse waos gekoume mèt: ‘Riskeer neet d'ch aon miene Charles te kräöje... dee puunt zoe lekker umtot 'r 't nog noets gedoon heet! Mmmm... Mmmmm...’

Dat waor 'n ganse consternatie gewore, want ander vrouwlui kaome op die advertentie aof en wouwe z'n muilkes ouch ins preuve; sommege kóste z'n ma wel zien. Heer had gepuund es-of 't drum góng 't veerentwinteg-oorrecord te verbetere. Toch had 'r aldoor mote dinke aon dat stökske in Veritas. Verkleid en gesjmink wie 'ne Pierrot had heer Miets (die hübsche Tirolerin) gevraog of zie dat stom stökske had geleze.

Die had gesjaterd: ‘Boe höbste 't noe euver? Veritas? dat hingk bij us op 't huiske! Dat is zoe sjoen raos pepier!’

Negetien jaor waos Charles wie heer lierde pune en pas zès jaore later gebäörde 't pas mèt Nès. Daotösse had d'n oorlog gelege mèt oonderduke en opgepak weure, in Duitsland mote wèrke en daan die krenkde; vaan alles en nog get meh neet väöl goods.

Of toch wel? Waos dat ouch neet d'n tied gewees boe-in 'r zoeväöl had kinne leze en liere? Es dat tenminste good veur 'm waos gewees... wee zal 't zègke?

[p. 258]

Aantekeningen

Uit: 'ne Zöch vaan de ieuwigheid. 'n Affaire mèt 't leve (Maastricht 1980) 32-35 (hoofdstuk 5)

Meer proza van Léon Veugen in:

Mosalect, 211-212: M'n Ierste Heilige Communie (uit: Es God bleef, 45-49);

Sjiek klassiek, 136-141: De ierste (uit: 'ne Zöch vaan de ieuwigheid, 22-27);

Mestreechs aajd, 121-133: De goudvès (uit: Es God bleef, 91-93), Voetballe (uit: Es God bleef, 98-101), 'nen Druimer (uit: 'ne Zöch vaan de ieuwigheid, 11-16).