Boekèt Mestreechs. Bloemlezing uit de Maastrichtse dialectliteratuur

[p. 185]

Jean H.P. Jacobs (1906-1979)
Wie iech zoe aajd waor...

‘Wie iech zoe aajd waor, wies diech,’ heet menier Verpleeg tege z'ne zoon gezag, ‘toen doog me zoeget allemaol neet!’

Menier Verpleeg waor naomelek ziene noed aon 't klaoge euver de jäög vaan allewijl. Dao had heer zien han aon vol, want heer had neet väöl kinder. Boe väöl kinder zien, dao trèk d'n eine d'n aandere op. Alle kinder wete dao al vreug vaan mèt te spreke, wat 't zègke wèlt in 'n gemeinsjap vaan lui te leve. Want al zien 't daan ouch breurkes en zusterkes oonderein, op z'nen tied wete ze 't iemand toch soms, op kinderlek niveau, zoe zoer te make, tot 't werechteg haos liekent op de echte maotsjappij vaan de groete lui.

Meh menier Verpleeg heet neet zoeväöl kinder. Heer heet mer twie jonges. En e leid, menier d'n deender, e leid! Dao is 't ind vaan eweg. D'n eine is veertien en sinds kort aon z'nen ezele-leeftied begós.

D'n aandere achtien en dee z'n oere beginne noe ouch al get korter te weurde. Vaan de hoonderddoezend dinger boe me in 't leve rekening mèt moot hawwe, heet heer 'rs al e stök of tien oontdèk. Dat zien zekerhede veur häöm gewoorde. En eigelek wèt heer 't noe al wel. De hoofs häöm niks mie te vertèlle. En es pa Verpleeg ziech gepeers veult um toch nog ins get erg verstendegs te zègke, daan vèlt de forse jongemins, dee de wereld aon 't oontdèkke is, al e stökske devaan oontdèk heet, en noe meint tot me häöm wieneg nuits mie vertèlle kin, daan vèlt dee forse jongemins tege 'm oet, of 'r z'ne pa in de göt gevoonde heet.

‘Sjei m'ch oet devaan!’ reup menier Verpleeg daan oet tege z'n vrun. En daan beginne ze z' ch oonderein te vertèlle, wie degelek zie waore in hunnen tied.

Veural mèt dee vaan veertien höbbe ze thoes de lèsten tied de mieste las. Dao is gei gezègkes mie aon. Dat deit mer en dat geit mer en heet 'n brutaoliteit euver z'ch en 'n stommegheid, boe me kaajd vaan weurt.

Herhaoldelek mote ze 'm oonder han numme. Pa Verpleeg heet al e paar kiere tegen 'm gezag: ‘Num ins e veurbeeld aon de vrundsje, dee jong vaan Klitsemekers, dat zouw miech get aanders zien! Dee gedreug z'ch hiel get aanders es diech!’

Dat heet e paar daog laank wel ergen indrök gemaak op de jong, want mèt dee vaan Klitsemekers is heer hiel erg good vrund. En umtot ze z'ch oonderein toch altied alles vertèlle, heet heer z'ne vrund op e gegeve momint ouch touwvertrouwd, wat z'ne pa gezag had.

[p. 186]

‘Toen zag m'ne pa tege m'ch, tot 'ch mer ins e veurbeeld mós numme aon diech!’ zag heer tege zie vrundsje.

‘Aoh, trek d'ch dao niks vaan aon,’ zag ze vrundsje, ‘dat höbbe ze bij miech thoes al zoe dèks euver diech gezag. Iech geluif tot dat euveral 'tzelfde is. 't Is zjus of veer euveral eus fatsoen hawwe, behalve thoes.’ Netuurlek kaom 't gein ougenblik bij hun op, tot dat ouch wel ins zoe zouw kinne zien, want me maag vaan jonges neet 't uterste verwachte.

‘Meh noe geef iech d'ch te raoje, wat m'ch dee snuiter vaan miech noe geflik heet!?’ zeet menier Verpleeg tege z'n vrun.’ M'n vrouw had get leeg flesse in d'n here* veur de keldertrap gezat, um die op e gegeve momint weg te bringe. Op 'ne goojen daag waore de flesse weg. En wee had ze?’

‘Dee snuiter vaan d'ch,’ zagte z'n vrun, die dat wel hadde zien aonkoume.

Verpleeg knikde, verbaas tot ze dat geraoje hadde.

‘Iech höb dee jong toen ins bij m'ch apaart laote koume. Iech zègk tegen 'm, iech zègk, jong, zègk 'ch, wètste wel totste op die meneer opgreujs wie 'ne gajdeef.’

‘Zier zjus,’ zagte de vrun. ‘Me huurt mier vaan die dinger. Dat kump door dat verdomp gesnóps en umtot ze de groeten hier wèlle oethaange. De weerde vaan geld kinne ze neet. Ze meine tot ze hier kinne weurde door väöl geld oet te geve en dat mote ze toch örgens vaandan kinne hole. Wat deiste draon?’

‘Iech zag tegen 'm,’ zag Verpleeg, ‘iech zag tegen 'm: wie iech zoe aajd waor wies diech, toen doog iech zoeget neet. Toen... enfin, g'r kint dat. Veer doge zoeget inderdaod neet.’

‘Dat waor ouch 'nen aanderen tied,’ zagte de vrun, ‘dat waor toen nog orde in 't land en in de hoeshawwes.’

‘Jao meh,’ zag Verpleeg, ‘de volgenden daag zeet dee snuiter mèt 'n oetgestreke geziech tege m'ch: “Zègk pa, höb g'r dat geleze vaan dee notaris, dee z'n klante betóp heet veur twiehoonderddoezend gölde?” - Iech doog mer of 'ch 't neet hoort. Meh zoeget leus allewijl ouch de gezètte.’

Twie daog later zeet 'r: ‘Zègk pa, deen dinges, dee vent vaan de minister, staatssecretaris of zoeget, heet oontslaag mote numme!’

Iech zègk: ‘Good jong, zörg diech mer totste good liers. Dao bringste 't 't wijdste mèt.’

‘Had dee neet get te make mèt dee majoor dee ze haos oonsjöldeg in de gevaangenis geduid hadde, doortot eus leger mèt kepotte helme, sjeun en gaasmaskes roondlöp?’

[p. 187]

Iech zag: ‘Jong, maak d'n hoeswerk. Wie iech zoe aajd waor wies diech, laos 'ch nog gein gezètte!’

E paar daog later zeet heer: ‘Zègk pa, ze höbbe dee staatssecretaris 'n groete oondersjeiing gegeve umtot heer zoeväöl goods gedoon heet veur 't vaderland.’

‘Lier diech mer d'n aardrijkskunde,’ zag 'ch.

'n Week later zeet heer: ‘Zègk pa, höb geer dat geleze vaan dee kèrkmeister in Holland, dee de kérk veur zestegdoezend gölde zouw höbbe opgeliech?’

Iech doog wie Henske de gek en zag: ‘Nein, wie zoe? Wat höbs diech daomèt te make?’

‘Niks, zag heer,’ ‘iech bin benuid of dee noe ouch Pro Ecclesia krijg.’

‘Nog in gein zestegdoezend jaor!’ zag iech, ‘de Kèrk is wel e bitteke verstendeger, es... eh... es... eh...’

‘Es wee?’ wouw heer wete.

‘Jong maak dien hoeswerk!’ zag 'ch.

‘Pa,’ zag heer nog, ‘veurwat treujt dee minister neet aof? Ze höbbe us op sjaol gelierd, tot de Keuning onschendbaar is en tot de ministers verantwoordelek zien. Meh boeveur zien die eigelek verantwoordelek? Nao al die raar straoljegers vaan ei miljoen per stök, die oet de loch sallemandere wie appele oet 'ne boum, höbbe veer noe hoonderddoezende helme vaan seldaote die neet douge, hoonderddoezende kepotte seldaotesjeun, gaasmaskes die leke en God wèt wat al mie... Wie kin dat allemaol noe mer? Es veer ins e woord verkierd zègke, zit g'r op us, meh es dat allemaol gebäört vaan eur eige cent, daan...’

‘Zègk, jong,’ zag 'ch, ‘zouwste noe neet ins gaw make totste aon d'n hoeswerk kums? Wie iech zoe aajd waor wies diech, toen laos iech gein gezètte...’

‘Jao, meh...’

‘D'ne moond! - In eder geval stoont zoeget neet drin. En trouwens...’

‘Jao, pa!’

‘Wat? Jao pa? Iech zègk toch niks?’

‘Nein, pa!’

En toen höb iech mer gezwege. Begrep g'r? Zoe 'ne jong begint allein mer 't zijnt devaan te dinke. En 't ergste is, tot ze dinke tot veer, hun awwers, 'tzelfde zien wie die... die... die...’

‘Pst, bis veurziechteg,’ zag eine vaan de vrun.

Verpleeg waor veurziechteg. Heer zweeg eve, slikde, en zag toen:

‘Nou, iech mein mer. En zien veer neet eus hiel leve laank fatsoendelek gewees? Meh dat kump netuurlek noets in de gezèt te stoon...’

[p. 188]

Aantekeningen

‘Wie iech zoe aajd waor...’ is het ‘Vertèlselke vaan de week’ uit Weekblad Limburg van donderdag 3 juli 1958.

here: voorhuis

Drie andere prozateksten van de auteur zijn opgenomen in Mestreechs aajd, 46-62: D'n houten duvel, De drei douve, De verdaoling vaan de chef.

[p. 189]