Boekèt Mestreechs. Bloemlezing uit de Maastrichtse dialectliteratuur

[p. 141]

Frans Laheij (1891-1986)
De vrouwlui

De vrouwlui waore in deen tied [umstreeks 1900] neet gekleid wie vendaog den daag, meh hadde hiel get aanders te bestèlle. Veuriers waor alles eve laank en gein décoltaasj. 'n Bloes hadde ze mèt mouwe tot halverweegs hun han, in d'n hals tot vas tege de kin en haos tot aon de oere. Berleinsjes* zörgde dat dat allemaol good rech bleef zitte.

Vaan väöre niks ope en de bloeze soms nog vaan achtere touw mèt knipperkes of krempkes. Die gein boorste hadde duide ziech mer e paar zokke droonder. De rokke: iers hadde ze 'ne boonte, dao-op 'ne witte mèt e sjoen kentsje aofgezat, - 'ne velang* neumde ze dat. Dao-op de boverok. Dee reikde vaan väöre tot op de sjeun en vaan achtere waor 'ne sleip vaan minstens 'nen have meter laank; sommege waore nog langer. Bij rege móste ze dee oprape en lepe ze daan miestal mèt de rechterhand nao achtere en hadde in de linker hunne perreplu.

Oondergood bestoont oet 'n humme tot euver hun kneeje, e lijfke neet te kort, e korsèt mèt sjarretèls um ziech good in te rijge en 'n brook mèt twie piepe en twie kleppe, ein nao väöre, ein nao achtere opeslaonde, geboonde mèt linter, en de piepe tot euver de kneeje en veural e sjoen kentsje. Kouse, good gestrikde wolle, kaome wied euver de batse, vasgehawwe mèt de sjarretèls vaan 't korsèt of mèt 'nen èllestik. Sjeun, liefs hoege mèt knuipkes of rijstartels, mèt lieg hakke. 'nen Hoed wie 'n oorlogssjuit, dee de vörm had vaan e klein kaarraad en e klein blommeperk trop, waor zoe oongeveer 30 tot 50 centimeter in doorsnei en woort vasgestoke mèt drei of veer penne, die zoe gevaarlek waore dat 'r 'n verordening is gewees dat dees penne veurzeen móste zien vaan döpkes aon de punte. Ze waore veurzeen mèt 't nudege klatergoud en edelgesteinte oet Rego's blozerij*. 't Kapsel waor geine polkakop, meh laank haor in 'n kouf opgedrejd, op d'n achterkop vasgestoke mèt haorspange en kempkes, 'ne ponnie op de veurkop. Vaan väöre maakde ze mèt 'n vaste rol en eige haor 'n rol euver de veurkop. Vals woort väöl gebruuk. De deftege droge e voilètsje* en die in de rouw waore, e zwart. Sommege hètde ze daan de ‘kaal medam’. 'ne Centuur um hun linde voltoejde 't kostuum.

Zij die op 't febrik wèrkde, doge 't mèt minder, hadde geinen hoed op en 's zoondags mer 'ne sjoene, gestijfde, witte sjolk veur. Hadde de dames in de winterdaag 'ne zwarte of gekleurde mantel, de febriksmeidskes en vrouwe doge 't mèt 'ne wolle sjaal. In de zomerdaag hadde

[p. 142]

de dames 'ne perresol veur tege de zon en 'ne groete perreplu veur de rege. 'ne Riddekuul* behuurde tot de oetrösting. Ring, brazzelètte en oerbelle woorte gedrage in goud, doublé en naovenant ze geld hadde of boe ze mèt vrijde. De oere waore miestal mèt de kemunie al doorgestoke um de oerbelle in die leukskes te kinne haange. 's Winters kaome de móffele veur d'n daag, de ein al sjoender es de aander, mèt en zoonder pèls aofgezat en mèt 'n kaord um d'n hals, groet en klein vaan formaat, de bewaorplaots veur vaan alles. Hejse woorte gedrage in allerlei kleure en dessins vaan wol en glacés.

't Tenue veur nao 't febrik waor 'ne boonte rok en sjolke, 'n sjaal um, bloetskop, e paar lieg, degeleke sjeun mèt e reemke, e pak boteramme en 'n koffiefles vaan émail of bleek. Wie gezag, kaom dao-in neet väöl verandering. Allein es ze oetgónge, droge ze 'ne sjoene, witte, gestijfde oonderrok mèt väöl kant, e sjoen, krakend-wit gestijf sjöllekske en 't haor mèt pommaad opgemaak en flink mèt de krolletang bewèrk.

Zoe trokke ze nao nommer 1 op de Bleikerij bij Krischer, Hellewege of Duijsens, Hendriks, Dortu, Drieske Massèt, Sjèrrembach, d'n Tivoli, Zuid-Hollands Koffiehoes of achter de berg* bij Mem vaan de Róps en Blaankers. In Mestreech kóste ze terech bij Koops op de Kleine Grach, ‘In de verdwene Huiwagel’ in de Grachstraot, bij de Mómmer, de Sjatoo of Nol d'n Duvel in de Bassing. Dao troffe ze daan wel hun kammeräötsjes en woort ziech dedoor gegoejd. Waor 't um tien ore taptoe, daan gónge de brave nao hoes of wandelde soms nog get roond 't febrik, euver de boulevard. Aandere ginge nao 't Patronaat 's zoondags en, es gein kemedie woort gespäöld, waore die soms al um ach ore thoes, es ze neet door 'ne jong woorte verleid en e sträötsje umlepe of in de Werke terech kaome.

De meegskes, in de regel boeremeidskes, kleide ziech altied nao de zin vaan Madame: modes. Ze gónge mèt Madame 's vriedags nao de merret mèt 'ne körf en 'n bleke hingeltrommel um boter, eier en greuntes te koupe veur de hiel week. Dao waoren 'rs bij die ins in de veertien daog oet mochte en daan nog mer 's zoondagsmiddags of 's aovends vaan 8 tot 10, en einen daag bij hunne kèrmes nao hoes. Väöl vaan die höbbe ziech hei eine opgesjaard. De kandidate waore veural militaire, pelitie-agente of genderme, ofsjoen die in 'ne slechte reuk stoonte, - kemieze góng nogal. Rouke doge de meidskes in deen tied neet. Snóppe wel, ziech blankètte wieneg, wel ins avventouw get pomaad of reukzeip. Gónge ze mèt hunne leefste oet en 'ne kaffee in, daan droonke ze miestal e sjöpke beer (koste: 3 cent). De vrijers hadde allemaol 'n meneer um, es ze aon 't hoes vaan hun leefste kaome, ziech te melle mèt e fluitsje.

[p. 143]

De mieste flötde ‘kom (laank gerèk) ins in de vinster’ en dadelek kaom daan hun Dulcia nao boete.

Kammezäölkes droge ze in de winterdaag. Ein die neet väöl um häör toilèt gaof, woort wel ins 'n ‘sloons’ geneump. Maakde ze te väöl behej, daan waor 't 'n ‘póp’ of 'n ‘opgedirkde pauwhin’. Droog ze de kop get hoeg, daan waor 't 'n ‘stijf Trine’. Had ze de rokke get korter es geweente, daan waor dao ‘'ne steek aon los’. En waor ze stèl en invoudeg, zoe iemand kraog de naom vaan ‘'n ‘troela’.

Wat de meeg zoe al verdeende per maond, waor door de bot 5 of 6 gölle. Veur tot ze ziech verheurde, kraoge ze 'ne meegpenning vaan de meegverheursterse*, dee ze móste trökgeve es ze neet in deens kaome.

Aantekeningen

Uit: Noonk Frans, Maastricht, vroeger en nu (Maastricht 1981) 64-65.

Noonk Frans is het pseudoniem van Franciscus Hubertus Laheij. Het afgedrukte fragment is gedateerd anno 1951.

berleinsjes: baleintjes

velang: volant, strook op een japon

Rego's blozerij: de glasblazerij van Regout

voilètsje: kleine voile, gelaatssluier

riddekuul: boodschappentas

de berg: hier: de Sint-Pietersberg

meegverheursterse (ook: meegvermeierse, meegvermiejerse): dienstbodenmakelaar