Boekèt Mestreechs. Bloemlezing uit de Maastrichtse dialectliteratuur

[p. 135]

Pol Chambille de Beaumont (1889-1968)
De stamkaffee

In 't begin vaan de twintegste iew waor de Suisse op 't Vriethof de stamkaffee vaan 'n deil gooj börgers oet Mestreech. D'n hospes hètde Zjang Booste. Heer waor 'ne bèste vrund vaan zien klante. Ederen aovend kaome dezelfde lui, boe-oonder 'n deil beerbrouwers, tege zès oor bijein um gezèlleg te vreigele en e pötsje beer te drinke.

Vaanteveure wandelde ‘de vreuge’ op 't Vriethof en prebeerde daan mèt Pieke Loomans oet de Hierestraot (noe Minckelersstraot), dee ederen daag zienen tournee dao maakde, in kontak te koume. Loomans hadde ze wies gemaak tot al de beerbrouwers vaan de Derde Orde waore (in deen tied waore in Mestreech 28 brouwerije en Loomans zie broor had 'n brouwerij op de Moosmerret*), tot ze 'n kètting um hunne boek móste drage um ‘boete’ te doen en tot ze in de brouwerij mèt 'ne lere sjolk móste loupe. Noe en daan doog ziech Jo van Abbel of Zjeraar Timmermans 'n iezere kètting aon en lete Loomans ins effe oonder hunne zjielee veule. Loomans leep daan weg, voont 't hiel erg stom, trok nao hoes, en had de hèllege euvertuiging tot de Van Abbels, de Marresse, Leenaers en Muller noe mèt dat stök iezer um hunne boek bij Zjang Booste zaote. Dao woort ins hartelek gelache en nog ins effe dreuver geklasjeneerd, totdat d'n ein of andere op 'n ander chapiter kaom.

Zjang Booste had väöl te doen vaan Hollenders, die 'ne broeder kaome aoflievere aon de Beyart op de Breuselestraot en denao daan bij Zjang aote. Zoe waor ouch noe 't geval en me loerde ins nao de taofel vaan die lui en me begós te vertèlle euver ete, koke en servere. E busstök mèt greunte en eerappele, dat kin ederein klaormake, meh ins get fijns, get apaarts, en toen begós 't. De karkolle kosde eine cent per stök bij de ma vaan de Piele Hameleers, die in 't Spaoresträötsje woende tegeneuver de poort vaan de brouwerij Loomans. Volges Muller kós die die bieskes 't bèste panklaor make. Ze kookde ze iers in 'ne groete ketel, sjuimde de dèkselkes en de sliem devaan aof en doog ze daan oet de huiskes, mós mèt eder huiske drejje um 't water droet te laote loupe, leet ze daan druge op 'ne zuvere handdook, doog e steekske boter in 't huiske, 't bieske drop en smeerde ze touw mèt boter en peterselie. Zjang Booste, dee gein karkolle lösde, sjroevelde ziech devaan. Dee had toch mer liever e lekker stökske koojbies, boe-op geantwoord woort tot de lui dat daan neet bij häöm móste ete, want heer voorde ze hotjuu*

[p. 136]

vaan bij Karels in de Jäöstraot. Zjang woort gifteg en sjelde de brouwer dee dat gezag had, oet veur watervervalser.

Me lölde dreuver weg en spraok wijer euver fien ete. Jette in de Hierestraot maakde 't lekkerste speebagk in gelei. Dee slachde allein mer mèlkbekskes*. Brouns op de Breuselestraot had de fijnste stumpkes leverweurs, vaan echte lever en gei wittebroed droonder. Wishaupt op de Keesmerret* waor bereump veur 't geruik vleis en de gekookde tóng. 't Waor wel deurder es bij 'ne gewoene slachter, meh get prima's. Es me thoes e fieske had, daan mós me de kok Mulder oet de Brögkstraot engagere, en um de kok nog ins extra in de huugde te steke leet me 'ne menu circulere vaan 'nen diner vaan Sint-Berbe*, gehawwe in de Emulatie* op de Vriethof. Vaan e paar plats* had Weijnen 'n foto mote make.

Zoe woorte aon de stamtaofel allerlei oonderwerpe behandeld. Storf iemand, daan woort de ganse femilie haorfien oeterein gepluis. Waor 'r soms e sjendäölke, daan woort gefluusterd en zag me um niks wijer te vertèlle, meh oondertösse wis 't haaf Mestreech. Ederen aovend waore de stamgaste um zès oor present. Kaom eine neet, daan had 'r 't puutsje*, de riekeluiskrenkde zag me daotege. Of 'r waor kraank. Waor 't eine z'ne mei, daan mós 'r traktere. Zoe verlepe de aovende in gezèlleg samezien.

Op zekeren aovend had Fons Olterdissen, eine vaan de bekindste Mestreechteneers, mèt Pieke Loomans op 't Vriethof gewandeld (Fons waor ouch 'ne stamgas). Fons, dee vreuger prottestant waor, waor katheliek gewoorde en Pieke Loomans, dee gere alles wis, had Fons oetgevraog, dee op zien beurt menier Pierre, wie 'r altied zag, ouch aon 't praote gekrege had. Loomans had geklaog tot 'r ziech de lèsten tied neet zoe lekker veulde en tot 't mèt häöm noe wel gaw aofgeloupe zouw zien. ‘Op de wereld,’ zag 'r, ‘menier Olterdissen, zölle veer neet dèks mie same zitte en praote, meh later, in d'n hiemel, dao zal iech uuch in iewegheid gezèlsjap hawwe.’ Fons griemslachde ins en zag druug eweg: ‘Hej iech daan mer prottestant gebleve, menier Pierre,’ en trok nao de Suisse.

Nog vol vaan 't oonderhaajd mèt Loomans kump 'r binne. Heer zuut de joed Herman Horn aon de stamtaofel zitte en zeet hiel plechteg: ‘Goojenaovend, gelovege Christene en Herman Horn.’ Fons, dee hiel gooj zin had, smoesde stèllekes mèt de taofel tot Zjang Booste niks kós hure. Langzaamaon góng 't helder en hoort Booste tot ze 't euver 'n wèddensjap hadde. Zjang, dee erg nuisjiereg waor, kaom debij stoon en vroog: ‘Höb geer gewèd?’

[p. 137]

‘Jao,’ zag Fons, ‘veur e rundsje.’

‘Wee?’

‘Iech,’ zag Fons, ‘mèt de Pruus Clareboets’ (dee handelde in tepiet en waor de naober vaan Booste).

‘Veurwat, boe-euver geit de wèddensjap?’

‘Sjöd ein,’ zag de Pruus, ‘daan heurste gleich boerum!’

Zjang völde de glazer en dach: eine betaolt toch.

‘Gezoondheid,’ zagte ze, en naome 'ne flinke slók.

Ze vertèlde wijer euver vaan alles, meh neet euver de wèddensjap. Zjang stoont op heite kole te wachte op d'n oetslaag. Obbins weurt 't häöm te mechteg en 'r vraog Fons wee verlore heet.

‘Niemand nog, dao wachte veer op. Iech zal 't tiech zègke, Zjang. De Pruus zeet tot, es d'n tore vaan Sint-Jaan umvèlt, heer op de Vriethof vèlt, en iech höb gewèd tot 'r op 't Kloester* terech kump. Noe wachte veer mèt 't rundsje te betaole tot 'r umvèlt.’

Booste waor veur doed te valle en de stamgaste lachde ziech traone. 't Waor oonderhandach ore gewoorde, de taofel leet Booste mèt e gesjèld stekske* achter, en ze gónge thoes soupere.

Aantekeningen

Uit: Veldeke 53 (1978), nr. 6, 6-8.

Moosmerret: Sint-Amorsplein

hotjuu: paardenvlees

mèlkbekskes: speenvarkens (speebekskes)

e gesjèld stekske: een waardeloos iets

Keesmerret: Kersenmarkt

Sint-Berbe: de elitaire Barbara-broederschap

Emulatie: Grote Sociëteit

plats: schotels

puutsje: voetjicht

't Kloester: het Sint-Servaasklooster

Pol Chambilles prozatekst ‘De drei Sint-Pietenere’ staat zowel in Mosalect, 161-164 als in Mestreechs aajd, 115-120. Meer poëzie vindt men in Mestreechter spraok, 148-150 (Twie aordege meitskes, Ze leefsteke, Zeet neet gruuts) en in Mosalect, 158-160 (Parabel 't Paosei, Wie geer had mote zien..., Samespraok aon 'n vinster es mien begraffenis veurbij geit, De stum oet 't graaf).

[p. 138-139]