Vervolg der leerzaame zinnebeelden
(1758)–Adriaan Spinniker–
Auteursrechtvrij
[pagina 42]
| |
Een leevend lyk, dat flaauw en zwak,
Voelt telkens onder 't lichaams pak
Bezwyken zyne onvaste schreeden.
Hy nadert, en ontdekt met een
Zyn' droeven stand zo veel te klaarder,
Maar tevens ook zo veel te naarder.
Een slet, geslingerd om de leên,
Kan naauwlyks 't halve lyf omvangen.
Het aangezicht schynt ongedaan,
Vermagerd, bleek, en doods te staan.
Hy droogt op elke stap zyn' wangen,
Hy wringt zyn' handen dicht in een,
En slaat zyn' borst, ten klaaren teken,
Dat rouw en angst hem 't herte breeken,
En de oogen dringen tot geween.
Nu slaat hy stil, en schynt verlegen
Te twyf'len, of hy voort zal gaan,
En slaat het oog vast herwaarts aan;
Dan raakt hy weder aan 't beweegen.
Daar stort hy plots ter aarde neêr,
En schynt, van droefheid schier bezweeken,
Den Hemel om zyn' gunst te smeeken.
Daar ryst hy op zyn' voeten weêr,
En stuurt zyn' kommerlyke treden
Rechtstreeks naar deeze wooning toe.
Wat word my 't herte vreemd te moê,
En van gedachten sterk bestreeden,
Terwyl dit voorwerp van elend
Zich niet als vreemd'ling schynt te draagen,
Maar even of hem voor deez' dagen
Dit land en huis al was bekend!
Hoe zweef ik tussen hoop en vreezen!
Zou dit myn zoon, myn jongste kind,
| |
[pagina 43]
| |
Zou dit myn zoon, zo teêr bemind,
Zou dit myn eigen zoon wel weezen:
Myn zoon, in zo veel treurigheid,
In zo veel hertsverdriet en klaagen
Vergeefs verwacht zo veele dagen;
Myn zoon, zo lang met smert beschreid,
Als dood, of te eenemaal verlooren?
ô Ja, hy is 't; ô ja, gewis,
Ik voel 't aan die beweegenis,
Uit zyn gezicht in 't hert gebooren.
Hy is 't; ik zie 't noch aan 't gelaat,
Ik zie 't aan lyfsgestalte en leden,
Aan zyn' gebaaren, en zyn' treden,
Schoon 't al misvormd, en droevig staat.
Hy is 't: maar ach! hoe mag het weezen,
Dat hy verschynt in 't vaderland
Zo wyd verscheiden van den stand,
Waar in hy zich bevond voor deezen?
Hoe komt dat aanschyn, glad voorheen,
Zo mager nu, en ingezonken?
Van waar die oogen, die zo blonken,
Nu rood en duister door 't geween?
Hoe komt hy met gescheurde kleeden,
Half naakt, gelyk een bedelaar,
Die voormaals met de dierste waar
En stoffen praalde om zyne leden?
Van waar dat deerlyk handgewring,
Dat schreijen, en dat slaan voor 't herte,
Getuigen van de diepste smerte,
Die immer een gemoed beving?
Van waar die ongestadigheden,
Nu als bekommerd stil te staan,
Dan weêr een weinig voort te gaan
| |
[pagina 44]
| |
Met wankelende en flaauwe schreeden?
Van waar dat vallen op den grond,
Dat bidden, ernstig en bewoogen,
Terwyl hy, in het stof geboogen,
Het aardryk kust met zynen mond?
Helaas! ik zie wel klaar gebleeken,
Dat my geen id'le vrees beving,
Toen de onbedachte jongeling
My om zyn erfdeel aan kwam spreeken,
En, toen hy 't had in zyne macht,
Naar 't vreemde land zich ging begeeven.
Gewis, daar heeft zyn kwistig leven
All' zyne schatten doorgebragt,
En hem gedompeld in elenden.
Nu doet hem het gevoel van kruis
Ontwaaken, en naar 's Vaders huis,
Op hoop van hulp, zyn gangen wenden.
Maar ach! hy schaamt zich, dus gesteld
Voor 't Vaderlyk gezicht te komen,
En 't hert, van wroeging ingenomen,
Vertoont zich jammerlyk bekneld;
Terwyl van 't overtuigd geweeten
Het overtreeden van zyn' pligt
Hem reis op reis in 't aangezicht
Geworpen word, en toegebeeten.
Te feller, hoe zyn zwakke voet
Hem brengt aan deeze wooning nader,
En 't oog, gevest op my, zyn' Vader,
Hem des te meer herdenken doet,
Wat heil hy voormaals heeft genooten
Uit myne goedertierenheid;
Wat goed zyn roekeloos beleid
Onwaard veracht heeft, en verstooten;
| |
[pagina 45]
| |
Wat smert hy my heeft aangedaan.
Smert, die myn' ziele kwam doorsteeken,
Toen ik zyn opzet niet kon breeken
Door myn' gebeden en getraan;
Toen ik hem beevend gaf myn' zegen,
En onderrichtte uit zucht en trouw,
Op dat voorzigtigheid hem zou
Gelukkig leiden op zyn' wegen.
Zo ziet hy 't loon zich toegebragt,
Voor dat hy, los, en onberaaden,
In snoode lusten zich ging baaden;
En myn' vermaaning, stout veracht,
Met zyn bedryf dorst wederstreeven.
Maar heilzaam, maar gezegend loon,
Dat my dien lang verlooren zoon
Noch voor zyn' dood komt wedergeeven!
Gezegend loon, dat zyn gezicht
Deed opengaan, en hem, door 't nypen
Van droeve jammeren, begrypen,
Hoe verr' hy was van zynen pligt!
Gezegend loon, dat hem bezinnen,
Dat zyn gemoed besluiten deed,
Te zoeken naar het eind van leed
Alleen in 't Vaderlyk beminnen!
Hoe voel ik nu van druk en smert
Al teffens myne ziel geneezen!
Hoe streelt de vreugd, in plaats gereezen,
Op 't zien van mynen zoon, het hert!
Of schoon zyn goed is weggeronnen,
Al komt hy arm, en naakt, en bloot,
En ongedaan; geen nood, geen nood!
Ik heb (ô vreugd!) myn' zoon gewonnen.
Dat 's my genoeg, en meerder waard,
| |
[pagina 46]
| |
Oneindig meer, dan all' de schatten,
Die Oost- en Zuider kust bevatten,
Ja, al wat schuilt in 't hert der aard.
Myn rykdom kan de elende weeren,
Waarin hy naar het lichaam viel:
Maar de ondergang der ed'le ziel
Is met geen' rykdom af te keeren.
En blyf ik hier nog langer staan?
Ik zal voor 't minst myn' zoone wenken;
Of lyd de zaak noch meer bedenken
Wat raadzaam zy en best gedaan?
Zal ik zyn' schulden op gaan haalen
In myn gemoed, en, naar de maat
Van zyn voorheen gepleegde kwaad
Myn' goedertierenheid bepaalen?
ô Neen: zyne onbedreeven' jeugd,
Door schynlust en verkeerde raaden
Zo licht verlokt tot slimme paden,
Zo licht verleid van 't spoor der deugd,
Kan eenigzins zyn' fout verschoonen.
Het lyden, dat zo zwaar en stryf
Hem knelde, dat zich noch in 't lyf
En aangezicht de tekens toonen,
Heeft zyne misdaat wel geboet,
En dringt, veel meer, dan bede, of kermen,
Te medelyden en ontfermen
Myn Vaderlyk, myn teêr gemoed.
En daar ik mag zyn boett' aanschouwen,
Zyn' schaamte en hertsverlegenheid,
Waar onder zich een' vonk verspreid
Van hoop en kinderlyk vertrouwen;
Krygt de oude gunst haar' volle kracht
Word straffe strengheid weggedreeven,
| |
[pagina 47]
| |
Het kwaad genadiglyk vergeeven,
En in vergetelheid gebragt.
Of heb ik reden om te vreezen,
Dat myne goedheid, straks gereed
Op 't eerste blyk van rouw en leed,
Nadeelig voor myn' zoon zal weezen,
En zyn gemoed, door trotsen waan
Van zonder einde gunst te vinden,
Zich eens op nieuw zal onderwinden
Zyne eerste wegen in te slaan?
Weg, zorgen, die my 't hert beklemmen;
Weg, kommer, die myn' liefden-aard,
Die myn genade in haaren vaart
En ed'le werking zoekt te stremmen.
Een' zoete hoop voorspelt myn hert
Wat beters van myn' zoon te wachten.
Dien zal in 't diepste der gedachten
Het treurig beeld van ramp en smert,
Die hem zyn' dwaasheid deed beproeven,
Gestaâg als tegenwoordig staan,
En zich doen wachten, om voortaan
Zyns Vaders ziele te bedroeven.
Dien zal de minnelyke kracht
Van myne liefde zo verwinnen,
Dat hy met al zyn hert en zinnen
Zal overleggen dag en nacht,
Hoe dat hy best, in alle zaaken,
Door vlytige dienstvaardigheên,
En opbouw van geschikte zeên,
Zich myne gunst zal waardig maaken.
Zo zal hy onder myn gezicht,
Bestuur, en zorg, gestadig leeven,
Daar 't alles acht op hem zal geeven,
| |
[pagina 48]
| |
Om hem te houden in zyn pligt.
En schoon myn' hoop wierd noch bedroogen,
Zal myne ziel, door dat misschien,
Zo onverwacht, zo ongezien,
Van 't liefdewerk te rug getoogen,
Tot wrange strafheid overgaan?
Zal ik myn hert en deure sluiten,
En laaten mynen zoon daar buiten
Zo treurig, zo neêrslagtig staan?
Hoe kan 't een Vaders hert verdraagen?
Neen: moet van beiden een geschiên,
Noch beter gunst vergeefs te biên,
(Dat zal ik nimmer my beklaagen)
Dan dat, door overmaat van rouw,
Uit myne afkeerigheid gebooren,
Myn zoon in wanhoop gaa verlooren;
Daad, die my eeuwig smerten zou.
En wat stond anders hier te wagten
Wyl die elendige, overal
Verstooten, in zyn ongeval
Geen uitkomst vind, noch eind van klagten,
Dan in zyns Vaders teêr gemoed,
Tot liefde en weldoen steeds genegen,
En 's Vaders huis, zo ryk van zegen,
Zo opgepropt van alle goed?
Of zal myn oudste zoon zich stooren,
Dat met zulk minnelyk onthaal
Myn' Vaderlyke liefde straal'
En daale op deezen jongstgebooren?
Neen, neen; de broederlyke min,
Wel verr' van afgunst en benyden,
Zal hem met my zich doen verblyden,
En achten 't voor een groot gewin,
| |
[pagina 49]
| |
Zyn' broeder, lang by hem verlooren,
Zyn' broeder, wiens verlies myn' ziel
Zoo veele jaaren pynlyk viel,
Te zien als uit het graf herboren.
Of schoon 't vooreerst in zyn gezicht
Wat vreemd en wonderlyk mogt schynen,
Wel haast zal dat gevoel verdwynen,
Wanneer myn mond hem onderricht.
Vooral, naardien hy niet kan vreezen,
Dat myne ontferming, aangeboôn
Aan mynen weêrgevonden zoon,
Zyn erfdeel schaadelyk zal weezen.
En of 't my hier al mede ontviel,
My staat, als Vader, te bedenken,
Aan wien ik myne gunst zal schenken:
En 't kinderlyk ontzach, de ziel
Van mynen zoon natuurlyk eigen,
Zal hem beweegen, zonder klagt
En murmureering, stil en zacht
Zyn' wil naar myne wil te neigen.
Zo zeegepraalt myn' Vaderzucht
Van alles, dat haar af wou trekken.
Wat is 'er noch, dat haar kan strekken
Tot hinderpaal in haare vlucht,
Om mynen zoon te gaan ontmoeten?
Of wacht ik best, tot dat hy koom',
En, vol weemoedigheid en schroom,
Zich buigende voor myne voeten,
Zyne overtreeding eerst bely',
Dan smeeke om deernis en verschooning?
Neen; vaardigheid zet gunstbetooning
Een' dubb'le kracht en waarde by.
Die zal myn' goedheid meê verheffen,
| |
[pagina 50]
| |
En deeze, hoe zy min verwacht
Aan mynen zoon word toegebragt,
Zyn hert zo veel te wisser treffen;
Zyn' ziel in zo veel sterker gloed
Van zuiv're wedermin doen blaaken,
Zo veel te omzichtiger doen waaken
Tot de oefening van alle goed,
Om steeds myn' liefde meer te ontsteeken.
Zo stryd myn' gunst, en zyne deugd,
Met wederzydse lust en vreugd,
Om dubb'le vlammen aan te kweeken.
En blyf ik dan noch langer staan?
Kan noch myn teder hert gedoogen
Myn' zoon te aanschouwen voor myne oogen,
Daar hy versmelt in treurgetraan,
En voelt zyn' bange ziel verslinden
Van droefheid, angst, en herten wee,
Wyl schaamte en vreeze, op elke treê,
Zyn' voeten schynen vast te binden:
Het lichaam, flaauw en afgevast,
De borst om ademtocht doet hygen,
En reis op reis, driegt neêr te zygen
Door 't prangen van dien zwaaren last?
Kan myn gemoed dit noch verdraagen,
Daar 't in myn' macht is, all' die smert
Met eenen streek van 't kwynend hert
Door een genadig woord te vaagen?
Neen, neen, ik wil van stonden aan
Den droeven jongeling ontmoeten;
Ik wil myn' liefdelust gaan boeten,
Om zynen hals myne armen slaan,
Hem kussen voor zyn' mond en wangen,
Betuiging doen, hoe myn' genaê
| |
[pagina 51]
| |
En milde goedheid vaardig staa,
Om, als myn' zoon, hem weêr te ontfangen.
Ik wil, na dat ik dus dien nacht
Van treurigheid heb doen verdwynen,
En 't licht van blydschap weder schynen,
Zo zegenryk, als onverwacht,
Myn' zoon met eigen' hand geleiden
Tot in myn huis, daar 't al, verheugd,
Zal juichen van oprechte vreugd,
Zo haast die maar' zich koom' verspreiden.
Is 't waar? en voel ik op dat beeld,
Dat my zo zoet voor 't oog komt zweeven,
Een' nieuwe kracht van geest en leven,
Die my door bloed, en ad'ren speelt?
Gewis, ik voel my als verjongen:
Ik kan myn' voeten, als voorheen,
Weêr reppen met gezwinde schreên,
Ja huppelen met luchte sprongen.
't Gaat wel: zo staat het lyf bereid,
Te volgen, daar 't de geest wil stieren,
Terwyl zyn' drift door leên en spieren
De kracht van haare vlam verspreid.
Zo kan ik 't myne voeten vergen,
Langs 't veld te rennen zo gezwind,
Zo vaardig, als een hart of hind'
Door bos, en dal, en een hooge bergen.
Zo loop, zo loop ik heen, en ruk
My en myn' zoon uit smert en druk.
|
|