|
| |
| |
| |
Tweede gezang,
Vertoonende den Vader, op 't afscheid van den Zoon.
Daar gaat hy, ach! daar gaat hy heen,
Die roekelooze en onbedachte,
En kreunt zich niet aan myne klachte,
Gebeden, zuchten, en geween.
Daar gaat hy, ach! daar gaat hy heenen,
Zo wel vernoegd, en bly' te moê,
Wie weet naar welke landen toe,
In 's waerelds and'ren nacht verdweenen.
Daar gaat hy heen met al zyn goed,
Hem toegedeeld naar zyn begeeren,
Als of hy nooit dacht weêr te keeren.
Helaas! hoe klopt myn bang gemoed!
Hoe dreigt my 't hert van rouw te scheuren,
En bitt're droefheid zonder maat,
Die allen troost te boven gaat!
Wien zal ik eerst, of lest betreuren?
My zelven, die, dus hoog bejaard,
Myn' teêre omhelzing en myne oogen
Zie eens vooral myn' zoon onttoogen?
Of hem, die, van zyn' pligt veraard,
Dit van zich zelven kan verwerven,
Daar hy zyn' ouden Vader ziet
Zo diep gedompeld in verdriet,
En druk, die hem byna doen sterven?
Of voeg ik 't beide best by een,
Wyl, 't een geketend aan het ander,
En niet te scheiden van elkaar,
Elk even krachtig tot geween
| |
| |
En bitt're klagten schynt te maanen?
Ja, oude man, de droefheid weet
Van rang noch regel, als haar leed
Het oog doet smelten in zyn' traanen,
De borst doet loozen zucht op zucht,
En dringt de heese keel by vlaagen
Met deerlyk jammeren en klaagen
Een' galm te wekken door de lucht.
Zo krygt op 't best de zaak haar' waarde,
En ider reis op reis zyn' beurt,
Tot dat ik, moede en afgetreurd,
Myne oogen sluit in 't stof der aarde.
Was dit, helaas! was dit het loon
Van all' de zorg, die myn' gedachten,
Geheele dagen, gantse nachten,
Voor 't best deed waaken van myn' zoon?
Was dit het loon van zo veel' jaaren
Met vlyt en moeite een' overvloed,
Een' ryken schat van geld en goed
Tot zyn gebruik by een te gaêren?
Was dit het loon van 't geen zo mild,
Om hem in kennis ryk te maaken
Van veele weetenswaarde zaaken,
Zyn' staat betaamlyk, wierd gespild?
Was dit het loon van al 't vermaanen,
Zo trouw besteed, om zyne jeugd
Te leiden op het spoor der deugd,
En dus den weg tot heil te baanen?
En zie ik dus myn' hoop voldaan,
Die my zo zoet voor de oogen speelde,
Die my zo zoet het herte streelde,
Als telkens in my op kwam gaan,
Dat eens myn zoon in rype jaaren
| |
| |
My strekken zou tot tydverdryf,
Tot lust en hulp naar ziel en lyf,
En eene kroon voor myne haaren?
ô Droevig loon van zorg en vlyt!
ô Schraale hoop, in rook verdweenen,
Juist als het oog zich ziet bescheenen
Van dien zo lang gewensten tyd,
Waar in ik dacht uw' vrucht te maaijen!
Zo word een hovenier gevleid
Met hoop van zyne naarstigheid,
In spitten, mesten, planten, zaaijen,
In snoeijen, wieden trouw besteed,
Te zien beloond met milde vruchten:
Zo staat hy jammerlyk te zuchten,
Geprangd van treurig herteleed,
Wanneer hy door onguure vlaagen
Ziet op den grond het frisse kruid,
Ziet van 't geboomt het tierig fruit
Ter neêr geveld en afgeslaagen.
Helaas! hoe spelde myn gemoed,
Als zag het deezen storm te vooren,
Dat my geen' blydschap was beschooren,
Wanneer myn zoon verzocht het goed
Hem en zyn' broeder toe te deelen!
Hoe billyk schroomde ik aan 't beleid
Van zyne jeugd en dertelheid
Zo grooten rykdom te beveelen!
Noch ging myn' zorge verder niet,
Als dat hy hier zich zou begeeven
Tot een aanzienlyk lustryk leven,
Daar toch de jongheid meest op ziet.
Noch bleef in myne ziel 't vertrouwen,
Dat kinderlyk ontzach en schroom,
| |
| |
Dat myn' vermaaning hem in toom
En eenigsins in pligt zou houwen.
Noch hoopte ik, als zyn' losse jeugd
Eens tot bedaaren mogt geraaken,
Dat hy zyn' dwaasheid zou verzaaken,
En keeren op den weg der deugd.
Maar weinig dacht ik, dat zyn' lusten,
Afkeerig van zyn Vaderland,
En my, en menig bloedverwant,
Hem dreeven naar uitheemse kusten.
Te weing dacht ik, (ach! hoe blind
Is 't oog in 't geen ons zal gebeuren!)
Dat eene slag my zoude ontscheuren
Dien schat, en met dien schat myn kind.
ô! Had ik dat voor af geweeten,
Ik had gewis my wel bedacht,
Ik had voorzeker my gewacht
't Begeerde deel hem toe te meeten.
Maar ach! wat overlegt myn geest!
Want schoon myn welgegrond mishaagen
Hem zyn verzoek had afgeslaagen,
Wie weet, of 't beter waar geweest?
Terwyl hy dus zich vond genegen,
Had hy, om zyn' verkeerde lust
Naar zynen wens te zien geblust,
Zich licht bediend van slinkse wegen.
Vergeefs is alles, wat men doet,
Daar deugd veragt word en vertreeden,
En zucht tot ongeregeldheden
De heerschappy voert in 't gemoed.
Die heeft, arglistig en bedreeven,
Verschot van middelen en raad,
| |
| |
Om steeds in onbekrompen' maat
Haar' boozen tocht vol op te geeven.
En zo 'er de een in suft en steekt,
Van stonden aan zal licht een ander,
In 't k waad meer afgerecht en schrander,
Vervullen 't geen hier aan ontbreekt.
Zo moest ik toch myn' zoon verliezen;
Het zy ik werkte hard, of zacht;
En, in dien eigen prang gebragt,
Was 't laatste verr' voor 't beste te kiezen.
Ten minsten maakt het my gerust,
En schootvry voor de lasteringen,
Als of myn' strenge handelingen
Hem bragten tot verkeerde lust;
En 't moet een' ider overtuigen,
Dat myne liefde al heeft betracht,
Wat ooit een Vaders herte wracht,
Om 't hert van zynen zoon te buigen.
Dus blyft de schuld op hem alleen,
Die, stug en onverzet van zinnen,
Door gunst noch liefde was te winnen,
En stapte los door alles heen.
ô Droeve schuld! ô stof van klaagen!
Hoe wil hem eens die stoute daad,
(Indien helaas! maar niet te laat)
De ziel door naare wroeging knaagen!
Hoe wil hem 't oog eens opengaan,
Wanneer hem van het bang geweeten
Het bitter leed word toegebeeten,
Zyn' ouden vader aangedaan!
Of zou hy licht alleen begeeren,
Tot meerder aanwas van verstand,
Te gaan bezien 't uitheemse land,
| |
| |
En dan vernoegd weêrom te keeren?
Dan, hier in stilte neêrgezet,
Het overschot van myne dagen
In zoete vrede en welbehaagen
Met my te leeven onbelet?
ô Mogt my zulk een lot gebeuren,
Hoe zag ik all' myn' druk geweerd,
En in blymoedigheid verkeerd
Myn bitter hertverdriet en treuren!
Ja was ik rechtevoort bewust,
Dat my deeze uitkomst stond te wachten,
Ik staakte straks myn' droeve klagten,
En zou, te vreden en gerust,
Dat uur, dat vrolyk uur verbei'en.
Doch idel is 't, dat myn gemoed
Zich met verbeelding van dat zoet,
En eenen blik van hoop wil vleijen.
Neen, had zyn hert zich voorgesteld
My eenmaal weder t'huis te komen,
Hy had zo gants niet meê genomen
All' zynen rykdom, haave, en geld:
Hy had in myne of and're handen
Dien ballast midlerwyl gedaan,
Om onbelemmerd, onbelaân,
Zyn' tocht te doen door vreemde landen:
Hy had aan my of eenig vriend
Alvoorens klaar bericht gegeeven,
Naar wat gewest hy dacht te streeven,
Op dat hy telkens wierd gediend
Van onderstand, en minlyk schryven.
Dit leert my dan, dit tuigt gewis,
Dat anders niet zyn doelwit is,
Dan eeuwig van my weg te blyven;
| |
| |
Dan verre buiten myn gezicht
Een' staat van leven aan te vangen,
Naar 't ongeregelde verlangen
Van zyne wulpse jeugd gericht.
En ach! hoe dwaalen myn' gedachten!
Hoe woelt het in myn hert door een
Van beelden door angstvalligheên,
Die 't lot voorzeker spelt te wachten!
My dunkt, ik zie hem reeds geland
In 't vreemd gewest, met losse mensen,
Die niets dan lyfsgeneugte wensen,
Verknocht door snooden vriendschaps band.
My dunkt, ik zie hem alle dagen
Met zyn gezelschap, zonder toom
Van eerelyke schaamte en schroom,
Naar 't vuil genot van weelde jaagen.
My dunkt, ik zie hem stadig aan
Zyn' dert'le lust voldoen en wetten
Door overdaadige banketten,
Daar spyze en drank het lyf belaân.
My dunkt, ik zie hem trots braveeren,
In huis met prachtig huissieraad,
En, daar hy zich begeeft op straat,
Met breeden zwier van weidse kleêren.
My dunckt, ik zie hem meê gesnoerd
Aan schandelyke tydverdryven
Van teerlingspel en dobbelschyven,
Een' pest, die tans de jeugd vervoert.
My dunkt, ik zie hem met de zinnen
Te droef verslingerd en verzot
Van zielverleidende meerminnen.
En ô! wie weet, of niet de hand
| |
| |
Van eenig onverlaat in tooren,
Uit ingebeelden hoon gebooren,
Hem helpt ontydig aan een' kant!
Want daar men vriendschap op de gronden
Van deugdelooze werken sticht,
Word door een' nietige oorzaak licht
De band dier maatschappy geschonden,
Word haast de liefde in haat versmoord,
Word licht krakkeel en twist ontsteeken,
Die zyne vlammen uit doet breeken
In lyfgevecht en dollen moord.
Of zo hem dit niet staa te dugten,
Wat lot verwacht hem, welk een end,
Dan in gebrek en diep elend
Zyn' dert'le dwaasheid te bezugten?
Want schoon hy noch veel meer bezat,
Als myne hand hem heeft gegeeven,
Ja zynen rykdom zag verheven
Verr' boven eenes konings schat,
Het mogt zyn onheil wat vertraagen;
Maar geensins weeren te eenemaal.
ô Neen, zyn slempen, en gepraal,
Zyn ongebonden lustbejaagen,
Zyn snood gezelschap, elk vol list,
Elk een' harpy, vol slinkse greepen,
Zou eindlyk alles heenen sleepen,
Veel eerder, dan hy 't had gegist.
Een waterkolk, hoe diep gegraaven,
Hoe breed, en wyd, indien hem niet
Het stroomen van een' klaaren vliet,
Of milde bronnen staadig laaven,
Daar hem zyn vogt door menig hand
Met scheppen, putten, word onttoogen,
| |
| |
Moet op het lest geheel vedroogen,
En worden tot een dorstig land.
Zo dunkt my, zie ik ook ten leste
Myn' zoon in kommerlyken staat.
En ach! wat middel, ach! wat raad
Is voor zyne armoê dan ten beste!
Of zal hy in zyn' ramp en leed,
Het rot van zyn' verkeerde vrinden,
Gelyk voorheen in weelde, vinden
Tot zyne hulp en dienst gereed?
ô Neen, ô Neen, zo haast zyn' schatten
In vuile wellust zyn verdaan,
Zal elk onwaardig hem versmaân,
En zynes wegs gaan heenen spatten,
Als gieren, die, met snellen vlucht
Op 't doode lyf gestort van boven,
Wanneer het vlees is afgeklooven,
Weêr heenen stryken door de lucht,
Om elders nieuwen roof te ontdekken.
En waar is grond, daar hoop op ziet,
Dat zich een ander zyn verdriet
Uit medelyden aan zal trekken,
Daar 't overal bekend zal staan,
Dat hy, door dwaaze lust gedreeven,
Zich zelv' door ongeregeld leven,
Die ramp heeft op den hals gelaân?
Ach! ider zal hem heenen zenden,
En reis op reis met bits verwyt,
En spot, die hem door 't herte snyd,
Te meer verzwaaren zyne elenden.
Of gaat hy, daar zich niemand vind
Van hem bewust, wie zal hem helpen?
Wie daar zyn' smert en lyden stelpen?
| |
| |
Want onbekend maakt onbemind.
Zo mag hy jammerlyk gaan zwerven
In bitter hertzeer achter land,
Tot dat de honger hem vermant,
En ergens op het veld doet sterven;
Daar 't mager afgevaste lyf,
Ontbloot van 't eerelyk begraaven,
Ten prooi van gieren, kraai, en raaven,
Of wreede wolven, leggen blyf.
Hier tussen, wat staat my te wachten,
My ouden, my bedroefden man,
Als een' geduurige oef'ning van
Aan een geknoopte jammerklagten:
Het zy de zon in 't bloozend oost,
Gehuld met glans van goude straalen,
Haar hoofd ter kimmen uit komt haalen,
Het zy de nacht, die 't al vertroost,
En moeite en smerte kan geneezen,
Zyn' vlerken uitspreid over de aard;
Daar onophoudlyk my bezwaart
De zorg, hoe 't met myn' zoon mag weezen.
Die zal, het zy ik my in huis
Alleen bevind, of op den akker,
My volgen onvermoeid en wakker,
En telkens wekken kruis op kruis:
Die zal myn hert gestaâg beknellen,
Wanneer myn' vrienden, welgemoed,
Myn' maagen van het naaste bloed
Uit gulle neiging my verzellen:
Die zal zo vaak, daar alles kwynt,
Met nieuwe smert myn' ziel doorgrieven,
Als, om zyn' vader te believen,
Myn oudste zoon voor my verschynt:
| |
| |
Terwyl my telkens, op 't aanschouwen
Van ider kind, myn jongste zoon
Voor myn' verbeelding komt; gewoon
Dus myn' gedachten t' onderhouwen:
In wat gewest of waerelds oord
(ô Mogt, ô! mogt ik dit eens weeten!)
Mag nu myn zoon zyn neêrgezeten,
't Zy Oost, of West, of Zuid, of Noord!
Hoe mag, hoe mag hy 't nu al maaken?
Wat regelmaat, wat styl en wet
Of zyn' verkiezing heeft gezet,
En volgt in 't schikken zyner zaaken!
Hoe legt hy toch zyn leven aan,
Indien hy, laas! noch is in t' leven!
Of is zyn draad reeds afgeweeven,
En hy den weg van 't graf gegaan!
ô! Mogt my eens bericht gebeuren,
Wat ziekte of kwaal zo vroeg die lamp
Verdoofde, of welk een storm van ramp
Dien bloem, van zyne steel kwam scheuren!
ô! Mogt ik weeten, in wat stand
De veege ziel zich heeft bevonden,
Wanneer zy wierd van 't lyf ontbonden
Door 's doods ontzachelyke hand!
Zo wil myn' kommer 't hert doorsteeken,
Wanneer ik my, in huis en veld,
Of van myn' vrienden vergezeld,
Dien eenen zoone zie ontbreeken:
Zo wil de zorge voor dat pand
Gestadig all' de vreugd verstooren,
Die my door 't byzyn was beschooren
Van zoon, en vriend en bloedverwant:
Terwyl hier onder noch 't verlangen,
| |
| |
Hoe ongegrond, hoe ongezien,
Myn' ziel bekruipt, om eenmaal dien
Verlooren zoon noch weêr te ontvangen.
Vooral indien'er bode of post
Voor myne wooning stand mogt houden,
Of de oogen eens een' man aanschouden,
In vreemde kleeding uitgedost.
Dan wil in 't hert de hoop herleeven,
Vast denkende, ô! daar komt gewis
Een, die my troost in droefenis,
En tyding van myn' zoon zal geeven.
Ten minsten, wyl ik 't gemoed
Zal wensen, dat het zo mag weezen,
En dobb'ren tussen hoop en vreezen,
Zal die begeerte mynen voet
Met haaste naar dien vreemden jaagen,
Daar hem myn mond van stuk tot stuk
(Het diene dan tot vreugd, of druk)
Op alles naauw zal ondervraagen.
Maar laas! hoe schielyk wil zich weêr
Die blik van hoop en vreugde wenden,
Wanneer ik uit dien onbekenden
Niets, niets van al wat ik begeer,
Met myne vraagen kan ontdekken!
Wat wil die vlyt, vergeefs besteed,
Een' nieuwen storm van herteleed
En droefheid in myn' ziel verwekken!
Zo, zo loopt vast myn leven af
In zuchten, klaagen, weenen, treuren.
En ô! hoe wil my 't herte scheuren,
Als, met den eenen voet in 't graf,
Ik dat genoegen noch moet derven,
Dat de een zo wel, als de and're zoon,
| |
| |
Zich voor myn' legersteê vertoon',
Daar hy zyn' vader, voor het sterven,
Den laatsten dienst en hulpe doet,
Myn' laatsten zegen, laatste reden,
Ontvangt, en drukt in zyn gemoed,
En staat gereed, om vaders oogen
Te sluiten met bedeesde hand,
Zo haast de ziel, het beste pand,
Uit 's lichaams kerker is gevloogen!
Maar ach! wat nood, wat nood was 't al,
Wierd my voor 't lest die hoop gegeeven,
Dat ik myn' zoon in 't ander leven
In heil en vreugd aanschouwen zal!
Zo konde ik 't al geduldig draagen,
Zo was de elende geene elend,
Zo scheide ik hier van daan in 't end
Met vol genoegen en behaagen.
Doch hier, en namaals, ach! ach! ach!
Rampzalig voor altyd te weezen,
Gelyk myn' zorg met recht doet vreezen,
Dat treft myn' ziel met fellen slag,
Dat zal my all' myn' dagen treffen,
Zo lang myn oog het licht aanschouwt,
Zo lang my geest de kracht behoud,
Om iets verstandig te beseffen.
Ach! Hemel, ach! genaê, genaê:
Ach! schut, door myn' gebeên bewoogen,
Dat onheil door uw alvermogen.
Slaa mynen zoon in 't herte, slaa
Dien onbedachten in 't geweeten;
En, kan het anders niet gechiên,
Doe hem door prang van rampen zien,
| |
| |
Hoe verr' hy heeft zyn' pligt vergeeten.
Al moet hy hier ten doele staan
Voor fellen slag van 't zwaarste ly'en,
Geen nood, indien het kan gedyen,
Om 't eeuwig lydens-lot te ontgaan.
Ach! Hemel, leen my gunstige ooren:
Want zonder hulp van uw beleid,
En macht, en goedertierenheid,
Is alles hooploos en verlooren.
Ach! zo gy niet myn helper zyt,
Ben ik myn' zoon voor eeuwig kwyt.
|
|
Auteursrechtvrij