Syons wijn-bergh
(1670)–M. van de Speybroek–
AuteursrechtvrijInhoudende verscheyden schriftuerlijcke liedekens, uyt den Ouden en Nieuwen Testamente by een vergadert
Het vijfde liedt.
| |
Stemme: Al eer men komt tot eeren siet.
ALs Jesus nu verresen was,
Wert de boodtschap gedragen
Aen de elve, seyt Lucas,
Doen zijnd' sonder vertragen,
Den selfden dagen,
Met druck belaen:
Twee Discipels getrouwe,
Naer Emaus gegaen;
Jesus die quam tot haren aenschouwen
De selfde baen.
2. Haer oogen werden sonder bandt,
Toe-gesloten seer vaste:
Jesus die vraegde met verstandt,
Om haer herten t' ontlasten,
Aen dese Gasten
| |
[pagina 22]
| |
Wat re'en zijn dat
Die gy aldus verhandelt
Met droefheyt plat,
Daer gy te samen gaet en wandelt
Langhs dese padt?
3. Doen heeft Cleophas gheantwoort,
Voor haer beyd' in 't gemeene,
Vraeghde hem, zijnde schier verstoort:
Zijt gy hier nu alleene,
Voor groot en kleene
Een Vreemdelinck
Te Jerusalem binnen,
Die van dit dinck
Niet en weet eynd' noch 't beginnen,
Hy seggen ginck.
4. d' Heere vraeghde met goedt opset,
Naer oorsaeck, en wat reden
Al van Jesus van Nazareth,
Sy hem terstont beleden,
Die hier ter Steden
Was machtig en sterck,
Voor God, en 't Volck bysonder
In woorden en werck,
En d' Over-Priesters dooden hem onder
Jerusalems perck.
| |
[pagina 23]
| |
5. Wy meenden dat hy was den Man
Die 't Israelsche Rijcke
Selver soude verlossen, dan
Ons Vrouwen zijn om kijcken,
Sonder bezwijcken
Naer 't Graf gegaen,
Maer Hem sy niet en vonden:
Hy was opgestaen,
Soo haer een Engel ginck verkonden,
Die sagen sy aen.
6. Doen gingen noch om recht bescheyt,
Som van onse Dienaren,
(Soo de Vrouwen hadden geseyt)
Brachten sy oock de mare:
Maer hem te gare
En vonden sy niet:
Doen sprack hy, O gy trage
Van herten siet,
Om te gelooven het gewagen,
De Schriften bediet.
7. Moeste Christus niet lijden seer,
En oock alsoo gaen binnen
Tot sijnder glory vol van eer?
En hy heeft gaen beginnen,
Van Moses uyt minnen,
Haer die Schriftuer,
| |
[pagina 24]
| |
En alle de Propheten,
Die waren te veur,
Al van sijn Lijden laten weten,
Leese vry deur.
8. Hoe waren sy verwondert doen,
In desen Wandelare,
Van sijn verstand en wijs bevroen,
Daer sy soo slecht in waren,
Des Schrifts verklaren
Behaegd' haer wel,
Den tijdt te ras passeerde,
D' avondt viel snel,
In haer Logijs sy hem begeerden
Voor een Gesel.
9. Als sy tot des Lichaems behoedt
Souden gebruycken spijse,
Jesus sprack danck met groot ootmoet,
Al tot des Vaders prijse,
En naer sijn wijse,
Nam hy 't Broodt daer,
En heeft het haer gegeven,
Haer oogen klaer
Geopent zijn, bekenden hem even
Ontzwijmd' hy haer.
10. Hoe branden onse herten vast
Doen hy ons de Schrifture,
Op den wege seer wel gepast,
Uytleyde de Figuren,
| |
[pagina 25]
| |
Te deser uren
Zijns' op-gestaen,
Naer Jerusalem gingen
Sy wijs beraen.
Hebben aen de Vergaderinge
De boodschap gedaen.
11. Sy hebben met woorden verklaert,
De Heere is verresen,
En is Symon geopenbaert:
Sy vertelden by desen,
Hoe hy gepresen
Op den wegh quam,
Dat sy hem eerst bekenden,
Als hy 't broot nam:
Maer eer haer reden noch was ten ende,
Daer stondt het Lam.
12. Den vreed' hy haer terstondt aen-boodt,
Die sy hadden van doene:
Verschrickt zijnde, meenden sy bloot
Dat sy ten dien saysoene,
Aldaer seer koene
Sagen een Geest,
Jesus sprack, ende seyde,
Weest onbevreest,
En sijn lichaem hy haer bereyde,
Komt siet my eerst.
| |
[pagina 26]
| |
13. Een' Geest en heeft noch vleesch noch been,
Soo ghy aen my kondt mercken,
Toond' haer handen en voeten reen,
Tot des geloofs verstercken,
Dat in sijn wercken
Was vry noch slecht,
Daer sy waren geseten,
Jesus die seght,
Hebt gy hier niet wat om te eten,
My dat op-leght?
14. Sy leyden hem daer op den disch
Een weynigh honigh-raten,
Al met een stuck gebraden visch,
Jesus at t' haerder baten,
Begon te praten,
Dit waren de re'en
Die wy te voren hadden,
Als wy by een
T' samen wandelden op de paden
Van Galileen.
15. Dat het al moest werden volbracht,
Dat van my was geschreven
In Moses Wet seer wijs bedacht,
De Propheten verheven,
En daer beneven,
In 't Psallem-boeck,
Dat Christus moeste lijden
| |
[pagina 27]
| |
Veel ondersoeck,
Sterven, en wederomm' verrijsen,
In 's Wereldts hoeck.
16. Doen werdt geopent haer verstant,
Dat sy de Schrift verstonden,
Te predicken aen alle kant,
Vergevinge der sonden,
Dat lagh bewonden
In sijnen Naem,
Voor alle volck en nacy,
Die al te saem
Souden gelooven haer predikacy,
Daer toe bequaem.
17. Ick stel u tot getuygen vroet
Van dees dingen gewisse,
En sal u in seer korter spoet,
's Vaders beloftenisse,
Op u exprisse
Noch senden tem:
Maer ghy sult in de stede
Jerusalem,
Blijven so lang tot dat ick 't dede,
Door kracht van hem.
18. Hy leyd' haer uyt tot in 't Treur-huys
Bethanien met namen,
Hy hief op sijn handen seer kuys,
Zegend' haer al te samen,
En na 't betamen,
| |
[pagina 28]
| |
Doen hy haer wel
Aldaer gebenedijde,
Schiet hy seer snel
Van hun-lieden in korten tijden
Voer ten Hemel.
19. Sy vielen doen al op haer knien,
Aen-baden hem eerweerdigh,
Keerden haest we'er naer dit gheschien,
Tot Jerusalem veerdigh,
Bleven volheerdigh,
Vervult met vreught,
In den Tempel gestadigh,
Seere verheught,
Lovende den Heere weldadigh,
Van al sijn deught.
20. Prince-reysers na 't Vaderlandt,
Hier boven in den Throone,
Daer hy nu sit ter Rechter-handt
Van sijnen Vader schoone,
Uwen persoone,
Waer dat ghy gaet,
Wilt altijdt van hem spreken,
't Zy vroegh of laet,
Soo sal u nimmermeer ontbreken
Troost ende raet.
Behoudt het goede. | |
De Over-Priesteren ende Pharizeen pogen door leugenen en gelt d' opstandinge Jesu te verduysteren.Ga naar margenoota De Over-Priesteren ende Pharizeen vergaderden tot Pilatum, seggende, Heere, wy zijn indagtig, dat desen verleyder noch levende geseght heeft, Na dry dagen sal ick opstaen: Ga naar margenootb Breeckt desen Tempel ende in dry dagen sal ick den selven oprechten: Ga naar margenootc Dat hy moeste henen gaen na Jerusalem, ende vele lijden vande Over-Priesteren ende Schriftgeleerde: Ga naar margenootd Hem ter doodt veroordeelen, den Heydenen over leveren, bespotten, geesselen, ende bespouwen, ende hem dooden: ende ten derden dage weder opstaen. Ga naar margenoote Beveelt dan, dat het Graf (nieuw in een steenrotze uytgehouwen Matt. 27. vs. 60: daer noch noyt yemant in geleght was Luc. 23. vs. 53:) versekert worde tot op den derden dagh toe, op dat sijne Discipelen misschien niet en komen by nachte, ende stelen hem: ende seggen tot den volcke, hy is opgestaen van den Dooden. Ende [soo] sal de laetste dwalinge erger zijn als de eerste. Ende Pilatus seyde tot hen lieden Gy hebt eene wacht, gaet henen, versekert het gelijck gy 't verstaet. Ende sy henen gaende, versekerden 't Graf met de wacht, den steen versekert hebbende. Ga naar margenootf Siet eenige van de wacht quamen in de Stadt, ende boodschapten den Over-Priesters alle de dingen die geschiet waren, [te weten] Ga naar margenootg Een Groote Aerd-bevinge; [want] een Engel des Heeren nederdalende uyt den Hemel, quam toe, ende wentelde den steen af van de deure Ga naar margenooth des Grafs: want hy was seer groot: Ga naar margenooti ende sat op den selven. Sijne gedaente was gelijck een Blixem, ende sijne kleedinge wit, gelijc als sneeu. Uyt vrese van Hem zijn de Wachters seer verschrickt geworden, ende wierden als Doode.
a Den Ouderlingen t' samen raet genomen hebbende, gaven den Krijgs-Lieden veel gelts, ende seyden; Segget, sijne Discipelen zijn des nagts gekomen, ende hebben hem gestolen, als wy sliepen. Ende indien sulcx komt gehoort te worden vanden tadthouder, wy sullen hem te vrede stellen, ende maken dat gy sonder sorge zijt. Ende sy het gelt genomen hebbende, deden gelijck sy geleert waren. Ende dit woort is verbreyt geworden by de Joden, tot op den dag van heden, Matth. cap. 28. vs. 12, 13, 14, 15. | |
Wie dat Jesus eerst verschenen is; ende wie dat sijn opstandinge eerst hebben verkondigt.Als [Jesus] opgestaen was des morgens vroeg, op den eersten dag der weke, Marc. 16. vs. 9. vroeg, als het noch duyster was, Joan. 20. vs. 1. late na den Sabbath, als het begon te lichten tegen den eersten [dag] der weke, Mat. 28. vs. 1. verscheen hy eerst Maria Magdalena, Marc. 16. vs. 9. Maria Magdalena ginck ende boodschapte den Discipelen, Joan. 20. vs. 18. aen de elve ... Luc. 24. vs. 9. Dat sy den Heere gesien hadde: [by haer] waren | |
[pagina 29]
| |
Joanne, ende Maria Jacobi [Moeder/] ende de andere met haer: Luc. 24. vs. 10. Vrouwen, die met hem op gekomen waren uyt Galileen: Luc. 23. vs. 55. Sommige, die van boose Geesten ende kranckheden ghenesen waren, [namelick] Maria, ghenaemt Magdalena, van welcke seven Duyvelen uyt-gegaen waren, ende Joanna, de Huys-vrouwe Chuse, des Rent-meesters Herodes, ende Susanna, ende andere vele, die hem dienden van hare goederen. Luc. 8. vs. 2. Aenschouwende het Graf, ende hoe sijn Lichaem gelegt wiert. Bereyden speceryen ende Salven, ende op den Sabbath rusten sy na het gebodt. Luc. 23. vs. 55 ... Gedenckt des Sabbath-daegs Exod. 20. vs. 8. Op den eersten dag der weke, quamen sy tot het Graf, als de Sonne op ginck, Marc. 16. vs. 2. De Engel seyde tot de Vrouwen ... Ick weet dat gy soeckt Jesum die gekruycigt was. Hy en is hier niet: Hy is opgestaen ... Gaet haestelijck henen, ende segget sijne Discipelen, dat hy opgestaen is vanden Dooden: ende als sy henen gingen, om sijne Discipelen te boodschappen, siet, Jesus is haer ontmoet, seggende: weest gegroet: Ende sy ... aenbaden hem. Doe seyde Jesus tot haer, gaet henen, boodschapt mijne Broederen, dat sy henen gaen na Galileen, ende aldaer sullen sy my sien. Matt. 28. vs. 5, 6, 7. Ende weder gekeert zijnde van het Graf, boodschapten sy alle dese dingen aende elve ... Ende hare woorden schenen voor haer als ydel geklap, ende sy en geloofden het niet. Luc. 24. vs. 9. 11. | |
Verschijninge Christi aen sijne Apostelen.Jesus is sijne Discipelen oock verschenen op den selven eersten dag der weke: en heeft met haer gegeten, ende geboden te Jerusalem te blijven, tot dat sy den Heiligen Geest ontfangen souden; op het Pingster-feest vervult: ende dan sijne getuygen zijn van sijne opstandinge ende Leere, etc.
Als het avond geworden was op den selven eer- | |
[pagina 30]
| |
sten dag der weke, als de deuren gesloten waren, daer de Discipelen vergadert waren om de vreese der Joden, quam Jesus ende stont in het midden, ende seyde tot haer, vrede zy u lieden. Ende dit gesegt hebbende, toonde hy haer [sijne] zijde. De Discipelen dan werden verblijdt als sy den Heere sagen. Joan. 20. vs. 19. Doe sy 't van blijdtschap noch niet en geloofden ... seyde hy tot haer, hebt gy hier yet om te eten? ende sy gaven hem een stuck van eenen gebraden Visch ... Ende hy nam 't,ende at het voor hare oogen. Luc. 24. vs. 41 ... ende seyde ... Gelijckerwijs my de Vader gesonden heeft, sende ick oock u-lieden ... blies [op haer,] ende seyde ... ontfangt den Heiligen Geest. Soo gy yemants sonde vergeeft, dien wordense vergeven. Joan. 20. vs. 21 ... My is gegeven alle macht in Hemel en op Aerden. Matt. 28. vs. 18. Siet ick sende de belofte mijn 's Vaders op u: maer blijft gy in de Stadt Jerusalem, tot dat gy sult aengedaen zijn met de kracht uyt de hoogte. Luc. 24. vs. 49 ... Gy sult ontfangen de kracht des Heiligen Geests, die over u komen sal: ende gy sult mijne getuygen zijn, soo te Jerusalem, als in geheel Judea en Samaria, ende tot aen het uyterste der Aerde. Act. 1. vs. 8. Ende hy leyde haer buyten tot aen Bethanien, ende sijne handen op heffende, segende hy haer. Ende het geschiede, als hy haer segende, dat hy van haer scheyde, ende wiert opgenomen in den Hemel. Ende sy aenbaden Hem. Luc. 24. vs. 50 ... Ende een Wolcke nam hem weg van voor hare oogen. Ende alsoo sy hare oogen na den Hemel hielden, terwijle hy henen voer, siet, twee Mannen stonden by haer in witte Kleedinge: welcke seyden ... Wat staet gy op, ende siet ten Hemel? dese Jesus, die van u op-genomen is inden Hemel, sal alsoo komen, gelijckerwijs gy hem hebbet sien henen varen. Doe keerden sy weder na Jerusalem van den Berg ... Act. 1. vs. 9 ... | |
Hier volgen nu verscheyde vragen ende antwoorden, rakende d' opstandinge: ende verhooginge Jesu Christi, &c. | |
[pagina 31]
| |
vra.Is Christus inde doot en in het Graf gebleven?
ant. Neen hy, ten derden dag sagmen hem weer in 't leven.
| |
vra.Christus verrijseniss' wat heeft die ons verklaert?
ant. Hy is als Sone Gods daer door geopenbaert.
Is op-geweckt uyt den dooden: [ende] is de eersteling geworden der gene die ontslapen zijn. 1 Cor. 25. vs. 20. De eerst geboren aller Creatuere. Col. 1. vs. 15. | |
vra.Vertoefden hy noch hier dat hem de menschen sagen?
ant. Sijn Leerlingen alleen, den tijt van veertig dagen.
Zijnde van haer gesien, ende sprekende vande dingen die het Rijcke Gods aen gingen. Act. 1. vs. 3. [een Rijcke] niet van dese Werelt. Joan. 18. vs. 36. | |
vra.Als hy van 't Aerdsche dal vertoog, waer bleef hy doe?
ant. Een wolck heeft hem gevoert tot in den Hemel toe.
Die door de Hemelen door gegaen is [namelick] Jesus den Sone Gods. Heb. 5. vs. 14. Is geseten aen de rechter [handt] der Majesteyt inde hoogste Hemelen. Heb. 1. vs. 3. | |
vra.Wat is 't dat wy van hem noch vorder konnen weten?
ant. Dat hy ter rechter-hant sijn 's Vaders is geseten.
Na de werckinge der sterckte sijner macht, die hy gewrocht heeft in Christo, als hy hem uyt den dooden heeft op-geweckt: ende heeft [hem] geset tot sijne rechte [handt] inden Hemel. Verre boven alle overheyt ende macht, ende kracht, ende heerschappye ... Ephes. 1. vs. 19 ... | |
[pagina 32]
| |
vra.Maer denckt hy oock om ons in sijnes Vaders wooning?
ant. Hy is ons Priester daer, hy is oock onse Koning.
Heeft een onverganckelijck Priesterschap. Waerom hy oock volkomen kan salig maken die gene die door hem tot God gaen, alsoo hy altijt leeft om voor haer te bidden. Want soodanigen Hooge-priester betaemde ons, heylig, onnoosel, onbesmet, afgescheyden van de sondaren, ende hooger dan de Hemelen geworden. Hebr. 7. vs. 24 ... | |
vra.Blijft Christus dan altijt in 't Hemelsche Paleys?
ant. Tot dat hy in een Wolck sal doen sijn tweede reys.
| |
vra.Waer toe sal hy hem dan weer nederwaert begeven?
ant. Om t' oordeelen na recht, die doot zijn en die leven.
DAer sal een stemme gaen, door gansch het Aerdsche dal
Die inde Graven selfs een yeder hooren sal,
Rijst op gy dooden rijst, en hoort het Oordeel vellen,
Dat sal u inde pijn of inde vreugde stellen.
De Rechter is bereyt, de tijt die is vervult
Dat gy verdiende straf, of loon ontfangen sult.
Hier op sal Godes Soon, de Rechter aller Volcken,
Met groote glans en kracht, verschijnen inde Wolcken,
En sitten in het recht, en brengen aenden dag,
Dat ooyt verhoolen was of in het duyster lag.
DE Apostelen gaven met groote kracht, getuygenisse vande opstandinge des Heeren Jesu: en d' algemeene opstandinge der dooden.
Een seker man die kreupel was ... Petrus seyde, Silver en Gout en hebbe ick niet, maer 't gene ick hebbe, dat geve ick u inden name des Heeren Jesu Christi des Nazareners, staet op ende wandelt, | |
[pagina 33]
| |
Act. 3. vs. 2. Ende hy opspringende, stont, ende wandelde. vs. 7, 8.
Ende door de handen der Apostelen geschiede vele teekenen ende wonderen onder het Volck ... Act. 5. vs. 15. Alsoo dat sy de krancke uyt droegen op de straten ... Op Beddekens, op dat, als Petrus quam, oock maer de schaduwe yemandt van haer beschaduwen mochte. vs. 15. De menigte der omliggende Steden quamen gesamentlijck te Jerusalem, brengende Krancke, ende die van onreyne Geesten gequelt waren: welcke alle genesen wierden. vs. 16. De Saduceen seer t' onvreden zijnde omdat sy het Volck leerden, ende verkondigden in Jesus de opstandinge uyt den dooden: Act. 4. vs. 2. Want de Saduceen seggen datter geen opstandinge en is, noch Engel, noch Geest. Act. 23. vs. 8. Indien de Dooden niet op-geweckt en worden, soo en is Christus oock niet op geweckt. 1 Cor. 15. vs. 16. Ende indien Christus niet op-geweckt en is, soo is u Geloove te vergeefs ... vs. 17. Maer nu, is Christus op-geweckt uyt den Dooden: [ende] is de eersteling geworden der gene die ontslapen zijn. vs. 20. Hy die het begin is, de eerst-geboorne uyt den Dooden. Col. 1. vs. 18. Gelijck oock in den tweeden Psalm geschreven staet, Gy zijt mijn Sone, heden hebbe ick u gegenereert. Dat hem God uyt den Dooden heeft op-geweckt. Act. 13. vs. 33 ... Soo wete dan sekerlijck het gansche Huys Israels, dat God hem tot eenen Heere ende Christum gemaeckt heeft. Act. 2. vs. 36. Desen Jesum heeft God op-geweckt, waer van wy getuygen zijn. vs. 32.
Maer sal yemant seggen, 1 Cor. 15. Hoe sullen de Dooden opgeweckt worden? ende met hoedanige Lichamen sullen sy komen? vs. 35. Gy dwaes, 't gene gy zaeyt en wort niet levendig, ten zy dat het eerst gestorven zy. vs. 16. Een natuurlijck Lichaem worter gesaeyt, een Geestelijck Lichaem wort der op geweckt. vs. 44. Welcke niet uyt den bloede, noch uyt den wille des vleesch, noch uyt den wille des | |
[pagina 34]
| |
Mans, maer uyt God gebooren zijn. Joan. 1.13. Inde opstandinge, en nemen sy niet ten Houwelijck, noch en worden niet gegeven, maer sy zijn als Engelen Gods inden Hemel. Matt. 22. vs. 30. | |
Van de algemeene opstandinge uyt den dooden.
WAer is, o bleeke doot, u felle stael gebleven,
Het Graf sal open gaen het stof sal weder leven,
En noyt en wasser mensch, soo verr' tot niet verrott'
Of hy sal weder zijn, en kennen sijnen God,
De Zee met haer gevolg, die sal haer Dooden geven,
En setten op het droog, die in het water bleven,
Wat oyt een groote Visch, of ander Dyer verslond',
Dat sal den jongsten dag hun rucken uyt den mont.
Al watter oyt verginck ontrent de dorre stranden,
Of lag gelijck een mis, op wey en kooren-landen,
Al watter is verteert, door middel van het vyer,
Of bloedig voetsel gaf, aen eenig seldsaem dyer,
Al wat het stof besat, sal uyt den Grave stijgen,
En watter Ziel ontfing, sal weder Adem krijgen.
Soodanig als den Mensch leyt af sijn swacke leden,
Soodanig sal den Mensch voor Godes Oordeel treden:
Soodanig als den Mensch daelt neder in het Graf,
Soo rijst hy weder op tot vreugde of tot straf.
Een Boom die blijft gevelt gelijck hy neder viel,
En 't is oock even soo gelegen met de Ziel,
Ach! die sijn leven slijt verbijstert in de sonden,
Die wert (ellendig Mensch!) voor eeuwig soo bevonden,
Want sooder eenig mensch in vuyle lusten sterft,
't Is seker dat hy loon van vuyle sonden erft:
Wel poogt dan waerde ziel doch voor u laetste dagen
De dampen van het vleesch uyt uwen Geest te jagen.
|
|