Die verrekte gelijkhebber

[p. 71]

Post Scriptum

Op vrijdag 27 november 1970, tussen 11.50 u en 12.10 u belt de hoofdredacteur van De Spectator me op. Telefonisch antwoord op mijn brief van 22 november, waarin ik vraag hoe het komt dat zo'n groot stuk geschrapt werd uit mijn stuk Ik denk, Hugo Claus koos knap. Slotpassage uit mijn brief: ‘Graag had ik daaromtrent van Uwentwege een verklaring gekregen. Ik sta erg huiverig tegenover dergelijke vorm van “censuur”, vooral omdat het zo vlug leidt tot “zelfcensuur”, de ergste pest in ons Vlaamse journalistieke leven.’

Zijn uitleg: hij zou me eventueel gevraagd hebben de gewraakte passage te schrappen, of te herwerken of in elk geval met mij over deze passage hebben willen discussiëren. Beweert me vanuit deze optiek diverse malen te hebben opgebeld, na 23 september dus. Argument: alles moest zo vlug gebeuren en, hij vindt het weinig opportuun (in het licht van het Streuvelsjaar?) om oude koeien opnieuw uit de sloot te halen. Oude koeien: Streuvels' compromitterende houding tijdens de tweede wereldoorlog. Ik, aan de overzijde: mythen en monumenten in mijn leven behoren tot het verleden zoals dat verleden met zijn opvoeding naar mythen en monumenten toe, tot het verleden behoort. Dat ik net zo goed leven kan met het volledige beeld van iemand; dat het goede en het kwade, het betere en het slechtere mij niet deren bij de waardering van een auteur of wat voor persoonlijkheid ook. Ik hou van de totale mens.

(Terzijde: even inhaken op de ouwbollige cafépraat van ons aller conservatief aartsvadertje Marnix Gijsen in het weekblad K & C (Kunsten Cletspraat), nr. 25, 16 september 1970. Daarin maakt hij, zonder mijn naam te noemen (herhaalt dit procédeetje enkele weken later met de visie van Fons Sarneel op Guido Gezelle) allusie op het in De Nieuwe (11 september 1970) opgenomen en nogmaals in dit boek gereproduceerde stuk van me, waarin ik gewoon voor mezelf de vraag stel waarom het zo lang moest duren vooraleer ik er achter kwam dat Gezelle een pederast was?

Nog even inhaken op ons aller nog maar steeds niet tot het ware on-

[p. 72]

geloof bekeerde grootzusje Maria Rosseels, die in een filmrecensie over Cromwell (De Standaard, 2 oktober 1970) daar eveneens allusie schijnt op te maken. Ze noemt geen namen. Uit haar vinnig fascistische nota's maak ik wel uit dat ik een Lilliputter moet zijn en Gezelle een Reus. Ik zeg fascistisch, jawel, fascistisch zeg ik, ik bedoel hier haar uitwerking van de idee dat het een bewijs van morele moed is te durven - zoals Ken Hughes, cineast van Cromwell - een dictator in zijn eer te herstellen... in een tijd die alles afwijst wat groot is: ‘een tijd waarin men zich verbeten inspant om kunstenaars uit het verleden, genieën, heiligen en helden (échte, geen krachtpatsers) tot het niveau van alleman neer te halen.’ Allusie, duidelijk, op mijn kijk m.b.t. onze nationale grootheden Gezelle, Rodenbach en Verschaeve. Eindelijk toont de progressiviteit in Vlaanderen zijn ware gelaat, ik ben er Maria Rosseels dankbaar om. Eindelijk toont ook het vrije denken zijn ware gezicht, ik ben er Marnix Gijsen dankbaar om!

Vlaanderen mag fier zijn op zijn ‘genieën, heiligen en helden’ (en er staan al weer twee nieuwe nissen klaar...)

De overkant van de lijn deelt me mee dat, indien hij had moeten weten hoe origineel ik over dergelijke materie dacht, hij geen ogenblik zou verzuimd hebben om de gewraakte passage dan toch te plaatsen. Maar een huisduif als ik is nou eenmaal telefonisch moeilijk te bereiken... Het zwarte onding staat hier links van me, op één meter, op de klankbak van mijn platendraaier, binnen handbereik. Ik zit op een draaistoel. Momenteel heb ik nog geen noemenswaardige gehoorafwijkingen.

De overkant vraagt me verder of ik eventueel een mea culpa van zijn zijde zou willen aanvaarden. Een mea culpa kan ik moeilijk accepteren, zeg ik vriendelijk door het mondstuk van het zwarte, lispelende monster, vriendelijk want je moet je altijd netjes en beleefd gedragen heb ik van kindsbeen af geleerd. Netjes en beleefd, naar het voorbeeld van Maria Rosseels' en Marnix Gijsens ‘genieën, heiligen en helden’. Vooral als je een gediscrimineerde lilliputter bent! Wat er verder zal gebeuren? vraagt de innemende stem aan de overzijde. God, wat er verder gebeuren zal? Weet ik het? O ja, je las het.