Logo DBNL
Nvchteren Loth. Dat is, middel om op te staen, uyt de ziel-verderffelijcke sonde, van dronckenschap, tot een maetich, ende godtvruchtich leven (1623)

Nvchteren Loth. Dat is, middel om op te staen, uyt de ziel-verderffelijcke sonde, van dronckenschap, tot een maetich, ende godtvruchtich leven

(1623)–Daniel Souterius–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

De sevenentwintichste Predicatie.
Vervaetende, De Remedien, door welckmen hem bewaeren can, om in de sonde des dronckenschaps niet te vervallen.

N. Doe Iohannes de Doper vele Phariseen, ende Sadduceen sach comen tot zijnen Doop, seyde hy tot hen. + Ghy aderen ghebroetsel, wie heeft u lieden ghewaerschout, dat ghy sout vlieden van den toecomenden toorne? Met welcke stercke berispinghe desen heylighen Leeraer, niet en wil bestraffen dat sy sochten te ontcomen Godts toorne, maer dat sy daer toe verkeerde middelen gebruyckten, naemelyck haere eyghen gherechticheyt, laetende vaeren de gherechticheyt Iesu Christi, die ons alleen een schutsel, ende decksel is voor den toorn Gods.

Nu ist also, dat die Hypocriten, ende oprechters harer eyghen gherechticheydt, door verkeerde middelen ghesocht hebben, Gods toorn te ontcomen, hoe veel meer behooren alle Christenen sorgvuldich te zijn om door behoorlicke, ende gheoorloofde middelen, Godts toorn (die sy door haer sonden daghelycx ontsteecken) te ontvlieden?

Dit moet insonderheyt aenghemerckt worden van den Dronckaerdts, want't is buyten twijffel (ghelyck wy ghehoort hebben) Godt vertoornt hem opt alderhoochste over dese sonde, also dat hy de Dronckaerts tytlick, ende eeuwichlick straffen wil. Daerom hebben wy neghen Remedien aenghewesen, in de twee voorgaende predicatien, door welckmen uyt de sonde des

dronckenschaps can opstaen. Laet ons nu thien andere remedien voorstellen, door welckmen hem voor de dronckenschap bewaeren mach, ende dit is mede den wech, om te vlieden vanden toecomenden toorne. De remedien zijn dese.

1. Het bedencken van de schandelickheyt, ende schaedelickheyt des dronckenschaps.
2. Het toesien des Magistraets.
3. Cruys ende teghenspoet.
4. Een heylich vast voornemen om God te dienen.
5. Hongeren ende dorsten naer de gherechticheyt.
6. 'Therte overgeven aende gheestelicke wysheyt.
7. Gaven des H. Gheests opwecken.
8. T'bedencken vande cortheyt des levens.
9. Dat wy ledematen Christi, ende Gods kindren zyn.
10. D'overdenckinghe des eeuwighen levens.

Laet ons van dese thien remedien spreecken: want ghelyck in tyden van peste, men preservativen ghebruyckt om't herte te wapenen, dat't fenijn geen hinder doen mochte, alsoo sullen dese thien stucken, als thien preservativen, ende scherm-middelen wesen, om yeghelyck voor die brandighe, schaedelicke peste des dronckenschaps te bewaeren.

I. Remedie. Om voor de dronckenschap hem te wachten. Is noodich t'bedencken vande schadelickheyt, ende schandelickheyt des dronckenschaps.

OM yemant crachtelick te beweghen dat hy de sonde van brasserye, overdaet, ende gulsicheyt wil schouwen, + dientmen de selven voor te hou-

den de schandelickheydt, ende schaedelickheydt vande ondeught des dronckenschaps. De selve can door desen naevolghenden redenen ontdeckt, ende aenghewesen worden. 1. Ten eersten: want Godts ghebodt daer teghens leyt. Weest niet onder den suypers ende swelghers, Proverb. 23.20. Wort niet droncken in Wijn, waer in overdaet is. Ephes. 5.18. Ten anderen de straffe van dronckenschap, is plaeghe, pestilentie, dieren tydt, ghevanckenisse, Esa. 5.11.12.13. Ten derden: Het exempel der onvernuftiger dieren, die in eten, ende drincken mate houden, ende niet meer en nemen dan haers natueren noodtdruft. Het Peert, ende den Esel, moghen wel school-meesters wesen van velen onder ons. 4. Ist dat wy niet en connen verlaeten eenen beecker Wijns, ofte Biers, die wy niet van nooden en hebben, soo en sullen wy nemmermeer bequaem connen wesen om te verlaten Wyf, Kindren, Huys, ende Lant, om Christi wille. Hebben wy geen ghebiet over ons selven in leurachtighe dinghen, wy en moghen dan niet hopen't selve te hebben in ghewichtighe saecken. 5. Daer zijn mede schaedelicke werckinghen der dronckenschap. Eerstelyck, sy verderft het lichaem: want sy ontsteeckt het bloet met eene onnatuerlicke hitte: ende dese onnatuerlicke hitte brenght voort onnatuerlicken dorst, welcke wederom baert onmaetich drincken, van waer dan voortcompt, watersucht, uytteringhen, alle coude sieckten, ende de doot. Ten anderen sy beschaedicht het ghemoet: want de gheesten des herten, ende der herssenen (zijnde de rechte instrumenten der Ziele) werden door het drincken onghetempert, ende gheinflameert: ende hier uyt rijsen boose inbeeldinghen, ende onghereghelde affectien. Ende alsoo recht de Duyvel zijn

eyghen beelt op, in plaetse van Gods beelt, ende maeckt het gemoet eenen winckel aller boosheyt. Ten derden, die snoode inbeeldinghen, ende affectien, die inden menschen zijn, als sy droncken zijn, blijven steedts in haer als sy nuchteren zijn, alsoo dat sy nuchteren zijnde, noch droncken zijn in ghenegentheyt. Wat conde dan schandelicker en schaedelicker voor den mensche ghehouden zijn, dan dronckenschap, die alsulcke leelicke, ende afgrijselicke stucken aenricht? De bedenckinghe van aldien, behoorde ghenoechsaem te zijn, om yeder man daer van afkeerich te maecken.

II. Remedie. Magistraets toesicht.

MAer also alleman de saecke so verde niet insiet, + ofte overdenckt, so is voor den selven seer vorderlyck des Christelicken Magistraets toesicht, op't droncke-drincken. Want ghelyck als tot uytroedinghe aller booser fauten, grootelycks dient eens Christelicken Magistraets devoir, ende goede toesicht, also isset mede, een bequame middel om den ondersaeten te weerhouden, dat sy niet vervallen tot eenighe sonden, welcke of door boosheyt, of door quaede ghewoonte, opstaen in een gemeente, dat een Magistraet door scherpe Wetten de Dronckenschap verbiede. Want sy is een dienaresse Godts, + die met macht is begaeft, ende voert het sweert niet te vergeefs, ende sent haer Stadt-houders uyt, + tot straffe der quaetdoenders, ende tot bescherminghe van den weldoenders. Wat de vroome Hiskias door zijne goede reformatie, ende wetten vermocht heeft, tot uytroyinghe, niet alleene van de Afgoderye, maer mede aller andere ghebreecken, die

binnen't leven zijns Afgodischen vaders in't Coninckrijcke waren opgestaen, getuycht claerlyck ghenoech de H. Schrifture. Mede Moyses gewapent van God met een staf van authoriteyt om den Kindren Israels te regieren, + die en heeft zijn staf niet nedergheleydt, maer int werck stellende, heeft hy vele boose gewoonten ghestraft, ende verandert, ende een goede forme van Politie onder zijn volck inghevoert. Esdras, Nehemias, Zerobabel, ende andere Princen die van Babylonien nae Ierusalem wederkeerden, hadden groote moyte om't volck in order te brenghen, oock gheen minder aerbeyt, ende sorghe deden sy, om in order te houden, ende hare nieuwe opgherechte Politie te confirmeren met verbiedinghe van disordentlicke leven, wandel, ende handel, daerom sy allen, prijs weerdich gheacht worden. Plato schrijvende vanden Coninck Menoa, getuycht dat hy groote sorge droech om alle dronckenschap uyt zijnen volcke te bannen, tot welcken eynde hy een Wet maeckte, + dat allen, ende eenen yeghelycken hem soude onthouden van sodanighen dranck, door welckmen droncke can worden. By den Gotten is een Wet dat niemant aenden Tafelen anderen met Wijnen sullen soecken droncke te maecken, + op straffe van 't leven te verbeuren. Wie en sal Cloveum, ende Carolum Magnum niet loven, die doch groote sorghe droegen om alle haere Steden met goede Politien te voorsien, ende d'abuysen wech te nemen? + Ludovicus den goedertieren ghenaemt, is so yeverich geweest om de wulpsheden, ende onghebondenheden zijnes tydts te straffen, dat oock den haet veler quaedtwilligher, hem niet en hebben connen verschricken, oft beweghen, om zijn goet voornemen te veranderen. De groote voorsichtic-

heyt des Conincx Caroli des vyfden, dies Naems, is mede oorsaecke gheweest, dat groote feylen, ende sonden onder zijn onderdaenen hebben opghehouden. Ick en can oock niet verswijghen de goede ordonnantien, ende toesichten die in Enghelant genomen werden, + tot weeringhe van de dronckenschap. Tot Sandtwycks zijnder seeckere personen gheordonneert, naemelyck de Meyer, dat is de Schout met zijnen dienaeren, dewelcke op Sondaeghen de Herbergen visiteren, ende so sy daer eenighe drinckende vinden, beslaense in een gelt boete van 22. penningen, by aldien hyse vint met teerlingen ofte kaertspel spelen, so beslaet hyse in dobbele boete, ende so sy daer over met onbehoorlicke woorden den Officier bejeghenen, so wort die boete weder verdobbelt. Door al welcke Stadts-recht, ende toeversicht, de Herberghen van Dronckaerts ghesuyvert werden. Insghelycx in de duytscher Kercke binnen dier Stede, wert discipline ghebruyckt over die gene, welcke op Sondaegen den Godsdienst versuymt hebben met ledichganck, ofte droncke-drincken. Wy vernemen oock uyt seeckere brieven van den Nederlanders uyt Oost-Indien, herwaerts over in Hollant gesonden, Als dat de Overicheyt int Fort Geldria, tot Paliacatten groot devoir, ende neersticheydt aenwendt om de dronckenschap (die de Nederlanders aldaer schandelyck tot ergernisse der Heydenen plegen) wech te nemen, daer op sware boeten stellende. Och of by ons al hier in Hollant, ende elders meer, dusdaenighe goede opsicht by den Offecieren ghenomen wierde over den drinck-huysen, ende Brandewijn-huysen, als mede over den Tobacco-herbergen, ende sluypkotten! Daer en soude so groote disorder, ende Goddeloosheyt in onsen Steden niet ghespeurt worden. Derhalven

segghen wy, dat het ampt is des Christelicken Magistraets, niet alleenelyck de Dronckaerts te verbieden, maer goede Wetten teghens de dronckenschap te maken, als door welcke de vroome die hen daer nae reguleeren, haer te meer conden preserveren, voor de verleydinghe tot die sonde des dronckenschaps. Ende die quaede door vreese, by tydts van haer droncke-drincken aflaten mochten.

III. Remedie. T'ghevoelen van cruys ende ellende.

GHebruyckt u cruys, + 'twelck Godt u toesent, tot een middel om dronckenschap te schouwen. Ende denckt vryelick dat God 't selve tot dien eynde u toesent: Want dewyle de wellusten seer periculeus zijn, daerom is oock de Heere Iesus Christus so sorchvuldich, om die te verbieden by Lucam cap. 21.34. Ende de selfde onthout hy den zijnen, op dat sy haer niet souden comen door de selve te verlopen. Ghelyck dat te sien is in de Historien van allen tyden, ende in d'exemplen der ghene, dien hy gheduyrichlyck onder het jock van den cruyce, ende strenghe discipline ghehouden heeft, op dat sy door aerbeyt, aermoede, abstinentie, kranckheden, ende dierghelycke verdruckingen gheoeffent, de wellusten te beter uyt het herte souden stellen. Indier voegen dat haerlieder benoutheyt een middel, ende stercke doorne-haeghe geweest is om alle toeganghen, ende passagien te sluyten, voor die wreede, ende furieuse beeste des wellusts. Tot desen eynde spreeckt God also. + Siet, ick wil uwen wech met doornen toe maecken, ende eenen woudt daer voor trecken, dat sy haeren padt niet vinden en sal. De heylighe Gheest neemt eene gelijckenisse van den beesten, welc-

ke op den wech gaende groene weyden sien, ende souden daer gheern in wesen, ende daerom gaen sy nae de haghe toe, maer gevoelende de scherpicheyt der doornen, en dorven sy daer in niet treden. Also het volck Godts 't welck ten aensien der sonde, den wilden beesten ghelyck is, siende de groene weyden deser Werelt, 't welck zijn de lieflickheden der selver, ende alle wellustige vleeschelickheden, worden seer daer toe beweegt, Ende soo het niet en waere door de scherpheyt der cruycen, ende aenvechtinghen, twelcke Godts geestelicke haeghen zijn, door welck hy haer inhout, soo souden sy uyt den wech lopen, ende de sonde aenvallen, gelyck een paert inden strijt. Hierom ist dat Godt met zijne kindren aldus huys hout, om te houden inde gehoorsaemheyt zijnder gheboden, ende voor den quaeden te bewaeren, dat hyse gheen weelden toesent, die den mensche te gronde doen sincken, maer hy laetse cruys, ende teghenspoet ghevoelen, om door dien middel vande fenijnighe beeten der schaedelicke Slanghe van wellust, ende dronckenschap bevryt te blyven: want ghelyck, een slange door haer fenijn doot, eerment ghewaer is, so doot de wellust mede zijn beminder. Ofte ghelyck de velwe, die door haer omhelsen, ten langen laetsten de boomen doet sterven, ende omcomen, soo mede door de wellust, ende dronckenschap comender vele om den hals, als voor desen met exemplen bewesen is. In plaetse dat ghy dan met den Godloosen, uyt u cruys soude nemen materie tot wanhope, ofte murmureringhe: treckt daer uyt stoffe om de weelden uws dertelen vleeschs te dooden.

IIII. Remedie. Een vast voornemen om God te dienen.

OM hem voor die vermelde schaedelicke sonde te bewaeren, + is oock seer gheraeden, datmen een heylich, ende vast voornemen heeft om God te dienen: want dat selve voornemen doet alle sonden naelaeten, ende doet betrachten alle goede wercken. Dit voornemen moet in den kindren Godts steecken: alsoo dat alhoewel sy daeghelycks door swackheden struyckelen, soo moet haerlieder voornemen zijn, God aen te hanghen al haer leefdaeghe. Dit blyckt aen den Coninck David. + Ick sweere (seght hy) ende wil het houden, dat ick de rechten uwer gherechticheyt houden wil. Ick neyghe myn herte te doen naer uwe rechten altoos, ende eeuwichlyck.

Insghelycx Petrus, ende d'andere Discipulen, hoe wel sy menschen waeren, ende ghelyck wy, allerley swackheden onderworpen, nochtans hadden sy in goeder ernste voorghenomen, + haeren meester niet te verlaeten. d'Apostel Paulus bekendt mede, + hoewel hy by hem niet en vont het goet te volbrengen, nietemin hadde hy den wille wel. Barnabas de Broeders van Antiochien vermaenende, + raet hen dat sy met een voornemen des herten, by den Heere sullen blyven.

David zijn Sone Salomon vermaenende voor zijnen doot, vemaent hem mede dat hy Godt sal dienen met williger herten, ende dat hy ghestaedelyck in sulck een voornemen soude voortgaen. Blijckt dan wel, datter niet beter en is om de sonden te myden, dan met dit Godtsaelich voornemen zijn herte, ende ghemoet te stercken, naemelyck datmen, altydt Godt sal soecken te dienen, als't welck een oprecht merck-teken

is, uyt welckmen can verseeckert zijn datmen een kint Gods is.

V. Remedie. Hongheren nae de gherechticheyt.

HIer by worde ghedaen een honger, + ende dorst nae de gherechticheyt, want die aldus hongert ende dorstet, die sal niet branden met eenighe gulsicheyt, ofte sondighe drinck-lust. Die voorgaende honger ende gheestelicken dorst 1. Is een ernstich verlanghen nae de gherechticheyt Iesu Christi, die wy door den gheloove deelachtich worden: + ende ten sy wy met dese becleet comen tot Godt, so en connen wy voor hem niet bestaen, veel min eenighen seghen ontfangen. Daer en teghen so wy met dese aenghedaen worden, so worden wy zijner ghenaede, ende vaderlicke liefde ende seghen deelachtich, even ghelyck Iacob met de cleederen zijns outsten broeders Esaus becleedt zijnde, + ontfinck den seghen van zijnen Vaeder Isaac.

2. Ten anderen tot desen gheestelijcken hongher, ende dorst is van nooden dat wy van herten naejaeghen de volmaecktheyt, ende alle goede gaven, vergetende het ghene dat achter den rugghe is, (dat is de Werelt met haere stinckende wellusten) ende streckende naer het ghene, dat vooren is. Dat is, + het voorgesteecken merck, ende den prys der Hemelscher roepinge Gods in Christo. Die ghene die in een tornoyspel rennen ofte steecken nae den rinck, die letten neerstich op 't gunt dat voor d'ooghen is, ende laten dat terugghe is, achter. So moeten de Christenen int tornoyspel deses Werelts doen, alwaer sy, al dat inde Werelt is, naemelyck, + begheerlyckheydt der ooghen, begheerlyck-

heyt des vleeschs, ende grooticheydt des levens, moeten versaecken, ende vergheten, + ende met gheduyricheydt in goede wercken, prys, ende eere, ende onverderffelyckheyt soecken, het eeuwighe leven. Die soo nae de gherechticheydt hongheren ende dorsten, + die zyn saelich:want sy sullen van God versaedicht worden.

VI. Remedie. T'herte overgheven aende gheestelicke wysheyt.

TEn sesten, + wie zijn herte overghegheven heeft aende gheestelicke wijsheyt, die sal mede lichtelyck vyant zijn allen sonden, ende oock de sonde der dronckenschap. Hier toe is van nooden zijn eyghen wille, vernuft, ende de dwaesheyt vande Werelt gansch, ende gaer te versaecken, ende de ghedachten in gheloove, ende leven te buygen onder den gheopenbaerden wille Gods. Dit selve verheyscht van ons de wijsheydt Gods, wanneer sy tot ons seght. + Myn Sone gheeft my u herte, ende laet uwe ooghen myne weghen welghevallen. Hier toe raet, ende vermaent ons de Wijseman: + Gheeft uwe herte ter tucht, ende uwe ooren tot vernuftighe redenen.

Die so doen, dat zijn kindren der wijsheyt, + daer door dat de wysheyt gerechtveerdicht (dat is gepresen) wort. Maer die haer herte overgheven tot Wereltsche lusten, ende tot dronckenschap, dat zijn aerme narren, ende sotten, want sy vallen in het eynde jammerlyck bedroghen. Die Werelt is als een bloetdorstighen vyant die nae't herte van een ander honghert, ende trachtet, also, dat wie hem vande wellustighe Werelt laet betoveren, ende verleyden tot de sonde, die valt in de handen van zijnen onbarmhertigen vyant. Waer teghens goet is, de omhelsinghe van dese gheestelycke

wysheydt, die hem voor alle derghelyck misgheval, ende grief can beschutten, ende bewaeren, want sy noodighet den mensche dat hy hem sal overgheven aen zijnen Schepper, aen zijnen Heere, die niet en soeckt 't verderf des menschen, maer 't leven.

VII. Remedie. Te trachten om de gaven des Heylighen Gheests op te wecken.

DAt hier beneffens een Christen dencke, + Om de gaeven des heylighen Gheests op te wecken. T'welck niet anders en is dan door vierighe ghebeden, ende gheduyrighe oeffeninghe altydt te poghen naer het rechte ghebruyck, ende vermeerderinghe vande gaeven die Godt verleent: want zijn ghenaede en mach in ons niet ydel wesen. + Daeromme vermaendt Paulus zijnen Timotheum, + dat hy de gaeve Godts die in hem was, soude verwecken: Want ghelyck een koole vyers door aenblaesen verweckt, ende ontsteecken wort, soo worden de gaven Godts (by soo varde, sy van ons wel aengheleyt worden) vermeerdert, ende ontsteecken. Ten desen eynde worden Gods gaven in ons vergeleecken by de Talenten, + die yeghelyck van God ontfanghen heeft, niet om die inde aerde te begraeven, dat is, aen d'een syde te legghen, maer op dat hy die ghebruycke ter eeren Godts, tot zijns selfs salicheyts bevorderinghe in den loop der Godsaelicheyt, ende tot profyt van synen naesten: Die so doet, sal meer ghegeven worden, ende hier nae over vele ghestelt worden, ende die so niet en doet, het gunt dat hy heeft sal hem ghenomen worden, ende hier nae inde eeuwighe duysternisse verstooten worden.

Applicatie, ofte Toeeygheninghe.

VVT onse thien remedien, heb ick de seven V.L. voorghedraghen, de drie leste sparende tot de leste predicatie, ende besluyte deses boecks. 1. Laet dese alle, u ghemoet alsoo innemen, ende uwen gheest in sodanigher wijse doordringhen, dat ghy van dronckenschap, als van een fenijnighe Basiliscus schroom, ende schrick mooght ghecrijghen. Tot dien eynde, stelt u alletyt voor hare wellust, ende sietse niet alleenelyck aen van vooren, daer sy u lieflijck aenlacht, maer van achter, want sy in haren steert niet dan schande, ende schaede verborghen hout. 2. d'Overicheyt sal weldoen, so sy door haere goede Wetten, ende Placcaten haren onderdanen een schrick des dronckenschaps aenjaeghen, swaere boeten jae straffen toelegghende, die hen, op die wijse ontgaen, ende de Republijcke groote erghernisse gheven. 3. Denckt aen u cruys ende ellende uwes levens, so en sullen uwe begeerlickheden niet tot wellust, ofte wulpsheyt uytbreken, maer konnen ingehouden werden. 4. Laet u voornemen altydt zijn Godt te dienen, soo en sullen uwe becoringhen u niet tot droncke-drincken, connen verlocken. 5. Honghert en dorstet nae de gherechticheyt, ende Godsalicheyt: Want de salichmaekende ghenaede is verschenen, + op dat wy alle Godloosheyt versaekende, heylichlyck leven souden. Tit. 2. Ten 6. u herte begeeft ten dienste vande Wysheyt, die u soo vrientlick roept, ende nodiget tot haer te comen, Proverb. 1.21.22. etc. Op dat ghy mocht seecker blyven, genoech hebben, ende gheen ongheluck vreesen, Vers. 33. Ten 7. oock en versuymt niet de gaeven des Gheests in u op te wec-

ken, op dat sy tot meerder volcomentheyt, door Gods seghen, moghen opgroyen. Ghy slaeft en draeft om u pennincxken dat ghy gheerft hebt, te vermeerderen, 't welck doch verganghelyck is, ende alst al vermeerdert is, so moet ghy van daer van naeckt, + niet wetende dickmael, wie het erven sal. Hoe veel meer doch behoordy tot vergrootinghe van 't gheestelyck goet in u, dat is, van Gods Hemelsche gaeven, te trachten, dewelcke veel grooter zijnde, u in desen, ende inden toecomenden leven eeuwichlyck sullen by blyven? Dit doende, ende tot dese hanteeringhen u met vlijt wendende, soo sult ghy sterck ghewaepent zijn, tegen het aencomen van de snoode Siel-schaedelicke wellusten, onder welcke de dronckenschap niet en is de minste. Om al dit te volbrenghen, bidden wy Godt onsen lieven Vader, dat hy u, ende ons allen verleene zijnen Gheest, door de verdiensten zijns lieven Soons onses Saelichmaeckers, Amen.


Vorige Volgende