Logo DBNL
Nvchteren Loth. Dat is, middel om op te staen, uyt de ziel-verderffelijcke sonde, van dronckenschap, tot een maetich, ende godtvruchtich leven (1623)

Nvchteren Loth. Dat is, middel om op te staen, uyt de ziel-verderffelijcke sonde, van dronckenschap, tot een maetich, ende godtvruchtich leven

(1623)–Daniel Souterius–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

De sesentwintichste Predicatie.
Uier andere Remedien, om uyt de sonde des dronckenschaps, vruchtbaerlyck te moghen opstaen.

TOt een harden quast, is een scherpen harden beytel noodich, tot een groenen grooten wortel, zijn stercke ysere wigghen van doene, om daermede die te splijten, ende te verbreecken, Also mede tot vernielinghe, ende vernietinghe van de dronckenschap, werden stercke, goede remedien verheyscht, Van welcke ick begonnen hebbe eenighe te verhaelen, by de selve laet ons dese vier noch doen.

1. Boetveerdicheyt.
2. Doodinghe des ouden Mensches.
3. Maeticheyt.
4. Raet-volginghe.

Dese stucken bleven over in de voorgaende predicatie, nu laet ons die selve met gemack, ende aendacht verhandelen. Godt wil daer toe ons tydt ende ghenaede vergunnen.

I. Remedie. De Dronckaert bewyse hem boetveerdich.

VOor den Dronckaerdt is noodich, + om uyt zijn sonde los te gheraecken, dat hy den middel van Boetveerdicheydt ghebruycke, ende zijn sonden by hemselven overlegghe, ende overweghe, om die te

beschreyen, beschreyende, langhs soo meer te haeten, ende te vlieden. Desen raedt gheeft Petrus den Ioden, segghende tot hen: + Soo betert u lieden dan, ende bekeert u, op dat uwe sonden mogen uytghedaen worden. T'gunt hy anderen raet dat heeft hy ons door zijn exempel mede gheleert: want doe hy in die grouwelicke sonde van verlochinge zijns Heeren gevallen was, soo en bleef hy daer in niet legghen, + maer Petrus ginck uyt, ende weende bitterlyck, met traenen te kennen gevende de droeffenisse, ende berou zijns hertens, welck hy over de bedrevene misdaedt by hem nam: Niet min is een Dronckaerdt schuldich zijn hertelyck leetwesen te bethonen over zijn sonden, als daermede hy soo langhen tydt niet Gode, maer zijnen vleesche ghedient, ende God also vertoornt heeft. Dit is, buyten twijffel van Loth, ende Noë gheschiet: want ghelyck wy bevinden dat sy in de sonde van dronckenschap ghevallen zijn, alsoo mede en is daer aen gheen twijffel, of desen mannen, hebben haere sonde, ende schult overleydt, ende bekent voor den Heere, ende hebben daer nae sulck een leetwesen daer van gehadt, dat den overighen tydt haers levens hen niet ghenoechsaem en is geweest, om de selve sonde (die sy maer eenmael als Noë, ende tweemael als Loth hadden bedreven) te beweenen. Soo dat ghelyck dese heylighe Mannen door haerlieder val, een steen der ergernisse velen zijn, Insghelycx moeten sy door haere weder-opstandinghe ende ware bekeeringe, allen Christenen een spiegel van boetveerdicheyt zijn, om over haerlieder sonden hen alsoo te bedroeven, dat sy die, niet meer en bedryven. Dat welcke een waere bekeeringhe is (ende ghelyck Paulus spreeckt) + een bedroeffenisse tot beteringhe, een Godtlijcke bedroeffenisse, die nae Godt is, de welcke

werckt onberouwelicke beteringhe ter saelicheydt.

Eenighe Dronckaerts salmen vinden, die somtyts raeckende inde bedenckinghe haers onghebonden levens, alsdan sullen daer over teeckenen geven van berouw, ende dat met claeghen, suchten, belovende sulcx niet langher te willen doen. Doch dese droeffenisse is maer voor een weecke, ofte voor ettelicke daeghen duyrende. Haer berouw is als Achabs berouw, die weder keerde tot zijn voorighen Godloosen handel. Ende daerom en can sulck berouw voor gheen waere boetveerdicheyt ghereeckent worden: Want hy is maer een bespotter, ende gheen berouwer, die 't gunt hy beschreyt heeft, daer nae weder moetwillichlyck bedrijft. Augustinus seght tot dien eynde, + Inanis est paenitentia, quam sequens culpa coinquinat. Nihil prosunt lamenta, si replicentur peccata: nihil valet à malis veniam poscere, & mala denuo iterare. T'is een ydel berou welck de volghende schult weder besmet. De clachten diemen doet over de sonden, en strecken tot gheen voordeel, wanneer de sonden weder bedreven worden. Ten helpt niet vergevinghe der sonden te begeeren, wanneermen weder de sonden doet. Item, + Irrisor est, &, non paenitet qui adhuc agit, quod paenitet. Nec videtur Deum poscere subditus, sed subsannare superbus. T'is een spotter, ende zyn leetschap is gansch niet oprecht, die 't gunt noch doet, daer over hy leetschap wil betoonen. Die selve voorwaer en gelyckt niet, dat hy met ootmoet God aensoeckt, maer veel meer dat hy als een trotsaert, God versoeckt. Wat is hy dan gehouden te doen, die met een waere oprechte boetveerdicheydt hem begheert tot God te bekeeren? Die selve sal in zijn onberouwelijcke beteringhe ende bekeeringe voortvaeren: + Want de rechtveerdighe sal zyn wech behouden, ende die reyn van han-

den zyn, sullen sterck blyven. Soo wie dan rechtveerdich is, + die worde noch rechtveerdigher, wie daer heylich is, die worde noch heyligher. Waer toe ons d'Apostel vermanende, seght: + So dan myne broeders weest stantvastich onbeweghelick, ende overvloedich in den wercke des Heeren, wetende dat uvven aerbeyt niet ydel sal zyn inden Heere. Item, + Laet ons vveldoende, niet moede vvorden: want te zyner tydt sullen vvy maeyen, soo vvy niet en besvvycken.

Om dit naer te comen, laet yder bedencken, dat de eyghenschap der vvaerer deucht is, niet vvel te beginnen, maer vvel te eyndighen. Waer toe dan van noden is int werck der bekeeringhe van de sonde, af te treden, ende voort te gaen van sterckte tot sterckte, + om meer vruchten voort te brenghen in onsen ouderdom, gelyck de kercke van Thiatyra, + vviens vvercken meer vvaeren, op het laetste, als op het eerste, daerom sy weerdichlyck ghepresen wort van onsen Salichmaecker Christo.

Int boeck Levit. 3.9. wort gheboden datmen den steert van de offerhande offeren sal op den Altaer: + Daermede beteeckent was, dat wy in yder goet werck niet alleenelyck beginnen, maer tot den eynde toe, daer in voortvaeren moeten, ende offeren het eynde des selven Gode alsoo wel, als't beginsel, andersins verliesen wy onsen aerbeyt, ende missen onsen loon. Daerom ghebiet Iohannes, + ons selven te vvachten, dat vvy niet en verliesen, dat vvy gearbeyt hebben, maer den vollen loon ontfangen. God is Alpha, ende Omega, ende daerom verheyscht hy soo wel een goet eynde, als een goet beginsel, ende onse schuldighe plicht is niet alleenelyck Christi ghebodt ghehoorsaem te wesen, wanneer hy seght: + Venite ad me: Compt tot my. Maer oock, + Manete in me: Blyft in my: Want alleenelyck

de ghene die volstandich blyft tot den eynde, + die sal salich vvesen. Ende wie de baene uytloopt van den beginne tot den eynde, + ende volbrenght zijnen loop niet, die sal den prijs ontfanghen. Dat dan de ghene, die dronckaerts zijn, hen door de hulpe Godes ontwerren uyt het slyck, ende de goote der dronckenschap. Tervvyl het noch tydt is om boetvaerdicheyt te betoonen, moeten sy haer met alle naersticheyt bevlytighen door Godts hulpe op te staen, + ende ootmoedich van gantscher herten den Heere met den Propheet biddende, segghen: Verlost my uyt den dreck, dat ick niet en versincke: Soo wie hemselven allencxkens hier van ontrect, die sal wel vande dronckenschap verlost werden, ende en sal hier naemaels de ondraghelycke straffe der Hellen niet lyden.

II. Remedie. De Dronckaert sal zyn vleesch cruycighen.

TEn anderen is oock een middel om te gheraecken uyt de sonde des dronckenschaps, + 't Vleesch te cruycigen, met zijn boose bewegingen. T'is een sotticheyt 'tvleesch te willen stercken met den wijn, op dattet onsen gheest swack maecke, jae 'tis een dullicheydt, dat wy toelaeten, dat het vleesch ons doode, daer wy't behoorden te dooden. Wy behooren veel meer't vleesch zijn macht te benemen, om onsen gheest te stercken. Het staet wel dat de vrouwe van den huyse herssche over de dienst-maghet, Noch beter past het, dat ons vleesch hem den Gheest onderworpe, 't welck sonder allen twijffel gheschieden sal, als wy onse weerdicheyt, ende ghegeven authoriteyt bedenckende, dat vleesch met zijne lusten daghelycx dooden. Hierom seght d'Apostel, + die Christi zyn, die hebben het vleesch ghecruyscht met de bewegingen, ende begeerten.

Ende dit sullen wy doen, indien wy om onse voorleden sonden bedroeft zijn, onse sonden die in ons leven cruycighen, ende ombrenghen, ende doodigen de verdorventheydt onser natueren, die teghen den Gheest Gods wederspannich is.

De middelen om dat selvighe te crucighen zijn drie, 1. De eerste is, door het gheloove ons Christum den ghecruysten toe te eyghenen, ende dat is te gelooven, niet alleenelyck dat Christus voor ons, maer dat wy ooc met hem zijn gecruyst geweest, want daer dit geloove is, daer en sal de sonde geen heersschappye meer hebben: Ten welcken opsiene, oock d'Apostel Petrus seyt: + Dewyle dan Christus voor ons inden vleesche gheleden heeft, soo wapent ghy u oock met dat selve ghevoelen, namelyck, dat wie inden vleesche gheleden heeft, die heeft ghehouden van de sonde, om nu niet nae menschelicke begeerlickheden, maer nae Gods wille, den tydt die noch over is, te leven. 2. De tweede middel is het vleesch te verslaen door het sweert des Geests, + welck is Gods Woort: Ende dit gheschiet door eene ernstighe toeeygheninghe der gheboden, ende dreyghementen Gods, aen onse verscheydene beweginghen, ende begheerten. 3. De derde middel is, alle aenleydingen der sonde te vlieden, ende de eerste beginsels des quaets af te snijden. + Door dese drie middelen sal een Dronckaert soecken de beweginghen, ende begheerten zijns vleeschs te cruycigen, op aldien hy niet langher en begheert in zijn cromme wegen, + ende verdoemelicke sonde te leven, maer daer uyt op te staen tot een beter leven, om volghens zijn beroepinghe doorgaens in zijnen leven de Godsalicheyt nae te volghen.

III. Remedie. De Dronckaert, leve maetichlyck.

TEn derden, + sal een Dronckaerdt hem ghewennen tot soberheyt, ende maticheyt. Soberheyt is een gaeve Godts, waer door wy houden een heylighe maeticheydt int ghebruycken onser diete: + Wanneer ghy sit, ende eet, &c. bemerckt neerstelijck wat u voorgeset is, ende settet een mes aen u kele, dat is, weest seer sorchvuldich, ende ommesichtich int nemen uwer spijse, ende dranck, breydelt uwen lust, wacht u dat ghy de maete niet te buyten en gaet.

d'Apostel acht de maticheydt soo hooghe, dat hy de selve steldt onder de drie Hooft-deughden, + daer toe ons de salichmakende ghenade Gods verschenen is. Insgelycx steldt hyse onder de vruchten des Geests. + Sy wort de laetste vrucht ghestelt, maer die nochtans niet de laetste in treffelickheyt te reeckenen en is.

Dese deucht is ten deele geweest in vele Heydenen, die haer leven soberlyck aenstelden, ende wisten haere begheerten te toonen. Scipio AEmilianus was een beminder van een sober leven, alsoo dat hy van haere ampten afsettede, dien hy vernam leckerlyck, ofte gulsichlyck gheleeft te hebben. + Pompeius gewende zijn Soldaten tot soberheyt, also dat sy by ghebreecke van voetsel, hen selven als de beesten, met cruyt, ende andere wortelen, die sy op 't velt vonden, verghenoegen lieten. Die van Sparta waeren de soberheyt so seer toeghedaen, dat selfs zy vyandt waeren der wellusten in haere bancquetten, die met so pryselicke maticheyt toeghemaeckt wierden, dat sy geheel Grieckenlant door ghenaempt wierden, Scholen der soberheydt ende maeticheyt. Assuerus de Coninck in zijn royael, + ende Co-

nincklycke bancquet, geboodt niemant te overlasten, maer liet een yeghelick drincken in maeticheyt als het hem behaeghde. De Turcken, Francoysen, Spaingaerden zijn in haeren dranck seer sober, ende met haerlieder maeticheydt beschaemen sy ons Nederlanders, verde.

Lieve Heere, waerom ist dat de Nederlander so gulsich hem begheven wil tot het drincken? Vele zijnder dient leet is veel gheeten, ofte ghedroncken te hebben, maer niemant, dien het berouwt heeft, soberlyck gheleeft te hebben. T'is dan te verwonderen waerom dat eenige so nat-gierich zijn, dat sy haren drincklust met geen Bier, ende Wijn konnen lisschen? Laet doch eenmael't exempel van't maetich, ende sober leven Iesu Christi den Christenen beweghen, die den Heere van allen, liet hem contenteren met water te drincken, + ende droogh broot te eeten.

Tot welcken eynde de Christenen dese vijf reghels sullen waernemen. 1. De eerste is, dat sy de schepsels Gods sullen heyligen door het woort, + ende het ghebedt. Het woort moet ons thoonen wat wy moghen doen: ende 't ghebedt verwerft het doen des selven. 2. De tweede reghel is, dat wy moeten toesien dat wy niet en sondighen in't gebruyck der creaturen. In desen aensiene sant Iob om zijne kindren, ende heylichdese, ende offerde brant-offer tot Godt nae het ghetal der selver alle, + vermoedende dat sy Godts gaven in haere maeltyden souden misbruycken. 3. De derde reghel is, dat wy de schepsels Godts moeten ghebruycken met dancksegginghe. + 4. De vierde reghel is, dat wy schuldich zijn ons te laten bepalen, ende bemaetighen in't ghebruyck van onse vryheydt, eensdeels door de Wetten der Overicheyt, ende eensdeels door de Wet-

ten der liefde, in de saecke van erghernisse. Ick segghe, in't ghebruyck: overmits dat de vryheydt selve is inwendelyck in de conscientie: ende 't ghebruyck der selver is dickwils in het uytwendige werck: ende daerom onder de order der menschelycker Weth. 5. Ten vyfden, onse vryheyt moet ghebruyckt worden tot rechte eynden, als naemelyck ter eeren Gods: Het sy dan, + dat ghy eet, ofte drinckt, of yet doet, doet het al ter eeren Gods. Tot onderhoudinghe der nature, ende niet om het vleesch te verlustighen: + En besorcht het vleesch niet tot lusten. Ende ten goede onses naesten: Der heylighen noot mededeylende, + gheerne herberghende:

Siet dat ghy conscientie maeckt, om dese reghels te onderhouden: ende dat te liever, overmits, dat het heylighe, ende gheestelicke ghebruyck der Christelijcker vryheyt een teecken is, dat ghy zijt in't Coninckrijcke Godts, ende een waerachtich lidtmaet des selven: ghelyck ter contrarien, het misbruyck der segeninghen Godts bewijst, dat ghy noch zijt in't rijcke der duysternisse. Als eenighe menschen, dinghen van grooter weerden, om cleynen prijs vercopen, ende daer nae hen selven begheven tot wulpscheydt, ende verquistinghe vandien, so seggen wy gemeenlyck dat sy dieven zijn, ende gheene rechte eyghenaers vande dinghen, die sy gerecht hebben. Also machmen oock seggen, van de ghene die de Christelicke vryheyt misbruycken, datse niet anders en zijn, dan geweldenaers, ende gheene rechte eyghenaers der selver.

IIII. Remedie. De Dronckaert volghe, den raet des H. Gheests.

TEn vierden, + is daer gheen beter middel om uyt die Siel-verderffelicke stricken des dronckenschaps (daer in yemant langen tydt verstrickt gheleghen heeft) ontwerret, ende verlost te worden, dan den heylsamen raedt des Heylighen Gheestes (ons in de schriften der heylighe mannen Godts gheopenbaert) naer te volghen: Want wat raet ons de Heylighen Gheest? + naemelyck: Laet ons eerbaerlick wandelen als inden dage, niet in brassen, ende dronckenschap, niet in slaep-camer, ende wulpsheden, niet in kyven, ende nydicheyt, Maer doet aen den Heere Iesum Christum: Ende besorcht het vleesch niet tot lusten. Wat raedt de H. Gheest noch meer? hy seght: + Drinckt u niet droncke inden Wijn, waer in overdaet is, maer wordt vol des Gheests. Wat raet gheeft hy noch? + So doot dan uwe aertsche leden, quade beweginghen, quaede begeerten. Ende al wat ghylieden doet met woorden, ofte met wercken, doet het al in den Naem des Heeren Iesu, danckende Godt, ende den Vader voor hem. Wat raet de H. Gheest noch meer? +Lieve, ick vermaene u als uytlanders, ende vreemdelinghen, onthout u van vleeschelickheden, die teghen de Ziele stryden. Ende hout uwe wandelinghe eerlyck, &c. Wie wil desen raedt inden wint slaen? De H. Gheest in allen desen en ghebiedt niet te doen, dat tot des menschen verderve streckt, maer tot zijne behoudinge noodich, ende dienstich is, behoort hy dan, dat niet vlytelich aen te grijpen? De knechten Naemans spraecken tot hem, + ende seyden: Lieve Vader, wanneer de Propheet wat groots hadde geheeten, soude ghy dat niet doen? hoe veel meer, soo hy

tot u seyt, Wascht u, soo wort ghy reyn? Maer laet ons oock also segghen. Indien u de H. Gheest door den mont, ofte schriften zijner dienst-knechten ghebieden soude, (ghelyck hy doet) Staet nae dat eeuwich leven, soude ghy dat eeuwich leven niet begheeren? maer nu om u daer toe te brengen, hy wijst u den wech aen, die welcke gaen moeten, alle die erfghenaemen sullen zijn des eeuwighen levens, ende de H. Gheest seght tot dien eynde. Weest boetveerdich, wandelt eerbaerlyck. Drinckt u niet droncke. Doot u vleesch. Onthout u van vleeschelickheden, leeft maetichlyck, behoort ghy dan zijnen raet niet aen te nemen, ende die te betrachten?

Applicatie, ofte Toeeygheninghe.

DVs verre hebben wy wederom vier Remedien byghebracht, + met welcke een Dronckaerdt hem behelpen can, om zijn sonde des dronckenschaps te verlaeten, by aldien hy die remedien in't werck pooght te stellen.

Hierom dan vermaenen wy eenen yegelyck op desen allen te willen letten. Indien doch, u een Medecyn-meester een goede recepte gaeve tot gheneesinghe uwer lichaemelicke kranckheyt, soudet ghy hem niet bedancken, ende zijn remedie ghebruycken? Hoe veel meer dan zijt ghy gehouden dese remedien te gebruycken, die u konnen helpen, ende verlossen van een sieckte die veel schadelicker is als een natuerlycke kranckheyt, welcke u lichaem sieck ende ellendich maeckt?

Doe Iesus te Caphernaum ingegaen was, trat tot hem een Hooftman over hondert, hem biddende, ende segghende, + Heere, myn knecht leyt te huys gichtsieck, ende seer ghequelt, Item, Heere ick en ben niet weer-

dich dat ghy in myn huys comet, maer seght alleenelyck het woort, ende myn knecht sal ghesont worden. Bemerckt hier, hoe sorghvuldich de Meester is om eens anders persoons ghesontmaeckinghe, en sult ghy niet veel meer uytsien, ende becommert zijn om uyt de sieckte uws dronckenschaps op te staen? Gaet het u niet aen, dat u lichaem door den dronck verslijt? Gaet het u niet aen, dat u ziele door wellust vergaet, ende in den gront der Hellen nederdaelt? O lieve, ontfermt u uwer, ende neemt aen de remedien, ende steltse int werck tot uwen beste. Doe Hiskias uyt den Propheet Gods vernomen hadde de remedie teghens zijn pijnelicke sieckte, hy en heeft die selfde remedie niet verworpen, + want Iesaia de Propheet sprack, brenght een stuck vyghen hier, doe sy die brachten, leyden syse op het gheswel, ende hy wert gesont. Also doet mede, appliceerde dese goede recepten u toe, ofte neempt een uyt allen desen remedien, ende voeghtse uwen leven toe, leytse op d'etterighe gheswellen uwes sondigen levens, ende ghy sult ghesont worden niet alleen aenden Lichame, maer aender Siele. Waer toe ghy gestadelyck ende vierichlyck sult bidden, + dat Godt u volmaecktelyck will heylighen naer Ziele, ende Lichaem, ende dat ghy alsoo onstraffelyck mooght bewaert worden tot de toecompste onses Heeren Iesu Christi, Amen.


Vorige Volgende