Logo DBNL
Nvchteren Loth. Dat is, middel om op te staen, uyt de ziel-verderffelijcke sonde, van dronckenschap, tot een maetich, ende godtvruchtich leven (1623)

Nvchteren Loth. Dat is, middel om op te staen, uyt de ziel-verderffelijcke sonde, van dronckenschap, tot een maetich, ende godtvruchtich leven

(1623)–Daniel Souterius–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

De eenentwintichste Predicatie.
Dat een Dronckaerdt sondicht teghens dat thienste Gebodt, inde Wet Gods: luydende aldus: Ghy en sult niet begeeren, &c.

ALhoewel (nae het blindt, ende verkeert oordeel des Werelts) de dronckenschap een cleene, jae gheene sonde gereeckent wert, nochtans is sy een seer swaere, ende seer leelicke sonde. d'Apostel steltse selve onder de wercken des vleeschs, + dronckenschap, ende brasserye, Ende besluyt, dat de ghene die sulcx doen, het Coninckrycke Gods niet besitten sullen. Insghelycx d'Apostel Petrus op den Pincxterdach, vervult met den H. Gheest, zijn eerste predicatie doende tot den Ioden (ende tot die ghene de welcke dat werck des H. G. van dronckenschap, Godslasterlyck beschuldichden, spraken: + Sy syn vol Most) dese terstont zijnen mont op, ende seyde, + dese en zyn niet droncken ghelyck ghy meynt, dewyle het de derde ure van den daeghe is. Daermede hy die dronckenschap, als een groote blame, vander Apostelen halse afweerde, ende uyt den ghetale der vroomen, ende Godsalighen

uytsluyt, al de ghene die tot die selve faute gheneghen zijn. De leelickheyt deser sonde blyckt ghenoech in Noë, + dewelcke, doe hy van den Wijn bevangen was, die hy niet als een Dronckaert, uyt gulsicheyt hadde inghenomen, Maer als eene, die, ofte de cracht des Wijns niet en wiste, ende onversiens eer hy't gewaer wert, vande selve wiert verrast, ende overwonnen, ofte dat hy zijn herte, 't welck met seer groote droefheyt was bevanghen, sochte daermede te verquicken, Soo ist gheschiet, dat zijn schaemelheyt, ende naecktheydt daer door (tot zijner groote oneere) ontbloodt wierdt, waer uyt wy konnen des dronckenschaps schaede, ende schande afnemen, ende hoe dat des menschens schande, die hem van den Wijn laet overwinnen, op 't alder grofste ontbloot, ende ontdeckt wort.

De leelickheyt deser sonde hebben wy oock genoech verthoont, mits bewijsende inde voorgaende predicatien, dat de Dronckaert een verbreecker is van negen Gheboden Gods, Nu laet ons comen tot dat thienste, ende leste ghebodt in de Wet des Heeren: 't welck oock een Dronckaert verbreeckt. Het Gebodt luydt aldus:

10. Ghy en sult niet begeeren uwes naesten Wijf, noch zyne Knecht, noch zyne Dienst-maghet, noch zyne Osse, noch zynen Esel, noch eenich dinck dat uwen naesten heeft.

Het ooghmerck Godts is in desen, uyt te royen den wortel van alle sonden, naemelyck de quade begheerlickheyt, ofte onghereghelde lust. De welcke, soo sy in yemanden steeckt, soo is sy voornaemelyck in den Dronckaerdt, wiens vleesch geyl, ende doordroncken met den stercken dranck, so gebeurt dat die sonde van begheerlickheyt in hem domineert, ende heerschappye

neemt, om't vleesch te dienen in zijne ongheschicktheden, ende ongheregeltheden, ende Wereltsche begeerlickheden. Dat welcke, op dat wy claerlyck doen blycken, laet ons vooreerst seeckere soorten, ende trappen stellen, door welcke hy hem maeckt een violeerder van dit thiende ghebodt, als daer zijn dese.

1. Gheestelycke sorgeloosheyt, plaets geven.
2. Vermaecken nemen inde sonde.
3. De occasien vande sonde niet myden.
4. Syne ooghen, ooren, ende andere uytterlicke sinnen niet bewaeren, van't quade te begeeren.
5. Den Heylighen Gheest bedroeven.
6. De quade begheerten verschoonen.
7. Op Gods ghebodt niet passen.
8. De quade exemplen vande Werelt volghen.

Door dese acht weghen, brenght de Satan den mensche af vande liefde Gods, ende des Naesten, ende doet hem branden met snoode Wereltsche begheerlickheden, sonder ophouden. T'is noodich dat wy dan hier van spreecke, op dat wy daer nae voorhouden moghen, de remedien tot ghenesinge, ende wechneminghe van de selve onghereghelde lusten, ende begheerten.

De Dronckaert is een overtreeder des thiensten gebodts. Ghy en sult niet begheeren, &c. Wtwysende de acht boven ghemelde ghebreecken.

T'Is wel waer dat alle quade lusten, + ende ongeregelde begeerten, spruyten uyt de verdorventheyt onser Nature: Want, + een yeghelick wordt

versocht, als hy van zyne eyghen begheerlyckheyt afghetrocken, ende verlockt wort. Nietemin hier toe is een grooten stoocker, ende helper de Sathan, + die een versoecker is ten quaede. Dese vyandt, doet den eersten voorslach vande sonde, die hy den mensche voor oogen stelt om hem aen te locken, ghelyck een Voghelvangher, die't saedt voor d' ooghen der Voghelen naeckt leght, om de selve aen te locken. Daer op volght de ketelinghe, ende verleydinghe der sonde, waer door't herte verlockt wordt, om nae den voorslach des Sathans te luysteren, ghelyck Eva dede, + die, doe de Sathan haer den boom hadde ghethoont, sy begon nae des Duyvels raet te luysteren, ende haer voor te laeten staen, dattet goet was van dien boom te eeten. Op welcke aflockinghe ghevolcht is, de toestemminge vanden wille, tot den voorslach des Sathans, ende wanneer die volght, so ist een teecken dat de Sathan, den mensche overwonnen heeft, ende de sonde nu al volbracht is: + Want 1. De verlockinghe gaet vooren, daer nae als 2. de begheerlickheydt ontfanghen heeft, baerdt sy de sonde 3. ende de sonde als sy volbracht is, brenght de doodt voort. Also dat, die ghene welcke na haere begheerlickheden wandelen, ende die selve sonder vreese dienen, die toonen dat sy vande sonde gansch ingenomen zijn, ende dat sy onder de macht des Duyvels staen: + Want die sonde doet, is uyt de Duyvel, want den Duyvel sondicht vanden beginne. Ende wie daer wandelt nae den loop des Werelts, + die is onder desen Oversten, ende macht des luchts, ende des gheests, die nu werckt in de kinderen der onghehoorsaemheydt, Onder dewelcke oock alle die ghene zijn, die daer wandelen inde begheerten des vleeschs, doende den wille des vleeschs, ende der ghedachten.

Welcke vyant Gods, ende onser Zielen, dewyle hy ons niet goets en wenscht, maer alles quaets, ende hy daer op uyt is, om ons door snoode begeerten te brenghen, tot de overtreedinghe des thienden Ghebodts, laet ons sien door wat trappen hy den Dronckaerdt, daer toe als ghevanghelyck leyt.

I.

1. Ten eersten, isser Gheestelicke sorgeloosheyt, + door welcke de Dronckaert so verde ghebracht wordt, dat hy gheen acht neempt op zijn herte, ende Ziele, maer laet zijn ghedachten int wilde vliegen, hem selven voedende met alle ydele ghepeynsen, meynende sulcks staet hem vry te doen, + ende God en let daer op niet, ofte soo hy daer op let, hy en wil den mensche dat niet toereeckenen. Waer door gheschiet dat veler dronckaeren herten zijn, als stinckende kooten, ende stallen van alle vuylicheden, ende grouwelijcke onreynicheden, daer in den Gheest der onreynicheyt wil woonen. Doch voor Godts vierschaere en sullen dese niet vry zijn, ghelyck sy meynen: want aenghesien, + Op dien lesten dach, God sal oordeelen de verborgen wercken der Menschen, Ende als dan int licht sal brenghen, + dat in duysterheydt verborghen is, ende den raet der herten sal openbaeren, so sullen die ydele ghedachten (door welck een mensche hem sorgheloos, ende Godloos maeckt) niet vergheten worden, maer Godt salse met andere haere groote sonden hen onder d'ooghen stellen, + om daer over het vonnis der verdoemenisse te vellen, dat sy sullen moeten hooren.

II.

2. Ten anderen, + de Dronckaerts nemen vermaecken inde sonde, ende in haer sondighe wercken scheppen sy groote ghenuchte, 't herte verheught hen meer in

vele Wijns, ende allerley brasserye, dan in Gods ghetuyghenisse, ende Heylighe Woordt, voor al welck sy t'eenemael walghen. Straft hen daer over, so sullen sy meenen van u veronghelyckt te zijn, als die de bestraffinge (so sy meynen) niet en verdienen. Waerom doch? want in haere ooghen en doen sy gheen quaet, de sonde is haer te behaeghelyck, ende te vermaeckelyck. De Wijseman seght, + dat de dwasen hare spotterye dryven met de sonde, daer en teghen, dat de vroome haren lust aenden oprechtighen hebben. Dese dwaesen zijn de Dronckaerts seer ghelyck, al oft broeders waeren, van een moeder gebaert: want hoewel zy Gods recht weten, ende hen ghenoech gheseyt wert, dat die gene die sulcx doen, den doot weerdich zyn, + So en doen sy niet alleenlick sulcx: Maer hebben oock een wel behaeghen inden ghenen die het doen, ende prijsen dien, + die mede loopen in de selve onghebonden overdaet. Hoe groot een vermaecken datmen inde sonde nemen can, wijsen ons wel levendich aen, die Godloose propoosten der wulpse Ionghelinghen, welcke aldus al spreeckende, int boeck des Wijsheyts, ingevoert worden. Wel aen nu, ende latet ons wel leven, dewyle dat het voorhanden is, ende onses lyfs ghebruycken, dewyle het jonck is. + Wy willen ons met den besten Wijne, ende Salve vullen, Laet ons de mey-bloemen niet versuymen, laet ons cranssen draeghen van jonghe roosen, eer sy verwelckt worden. Onser gheen en laet het hem feylen met pralen: datmen alomme speuren mach, dat wy vrolyck gheweest zyn, wy en hebben doch niet meer daer van, dan dat. Hiermede stempt seer fijn over een, 't gunt een wellustighe persoon by Senecam aldus spreeckt: +

 
--- Potius annorum memor,
 
Mentem relaxa, motibus festis facem
 
Attolle; curas Bacchus exoneret graves.
 
Aetate fruere. mobili cursu fugit.
 
Nunc facile pectus, grata nunc iuveni Venus.
 
Exultet animus cur toro viduo iaces?
 
Tristem iuventam solue: nunc luxus rape,
 
Effunde habenas, optimos vitae dies
 
Effluere prohibe.
 
Laetitia Iuvenem, frons decet tristis senem:
 
Quid te coerces, & necas rectam indolem?

Het inhout deser woorden, mooght ghy seer naer uyt 't voorgaende afnemen, ende alsoo sal blycken hoe groot vermaecken sy nemen, in haerlieder sonde der wellusticheydt, dewelcke daer sy behoorde gheacht te wesen voor een furieuse beeste, die als een dullen hont de siele bydt, ende op het leste de conscientie 't fenijn van de afgrijselicke quellinghe inschiet, daer ist veel meer dat sy (O onsalige, ende qualick beradene menschen!) de selve sonde des dronckenschaps houden als haeren lieven vrient, met welcke sy gheerne omgaen, ende aen welcken sy groot behaeghen nemen, De welcke nochtans voor hen niet anders en is, als den doot ghesworen vyant, die al cussende, ende smeeckende, 't eeuwich verderf aenbrenght, ende onder den mantel van eenen uytterlicken groet ofte omhelsen, 't mes uyt treckt om hem te dooden, eer zy het verraedt ghewaer worden. Sulcks gheeft ons te kennen, die Heere Christus, int exempel vanden Rijcke-brasser, dies vermaecken gheheelyck bestont, dat hy daghelycks aen leckere tafelen sitten mochte, + ende daeghen des wellevens maecken. Doch zijne wellusten zijn sy voor hem niet gheweest als scherpe sweerden, die hem ghedoot hebben? Sijn sy niet gheweest, als hollende paerden, die de Ziele in den put des verderfs, jae inden afgront der Hellen ge-

worpen hebben? Want wat volght de wellust deses Werelts, ende de begheerlickheyt des vleeschs? + niet dan rouwe, ende anghst des Gheestes in die plaetse, daermen eeuwichlyck vande opperste salicheyt versteecken moet legghen.

III.

3. Ten derden, + de Dronckaerts en trachten oock niet, om de occasien van de sonde te mijden, als daer zijn dese 1. ledicheyt, 2. gulsicheyt, 3. quaedt gheselschap. Door al welcke middelen sy tot vele sonden ghebracht, ende tot vele snoode begheerlickheden vervoert worden. d'Apostel vermaent ons, + dat wy den Duyvel gheen plaetse sullen geven, dat is gheen oorsaecke ofte stoffe ofte gelegentheyt geven sullen, om zijn gewelt ofte laeghen (die hy op ons leyt) int werck te stellen, tot inneminghe van ons herte, Maer desen raedt des Apostels, wordt van velen niet waer ghenomen, doch daer teghen ghedaen, waer door gheschiet, dat de Duyvel sonder tegenstant, stoot, of hindernisse zijn intrey tot velen doet, om hen te doen doen, wat hy wil: Want daermen de occasien tot sonde niet vermijt, daer ist datmen den Sathan inlaet, ende triumfantelick inhaeldt, tot in't palleys van't herte. Die inwoonders van Troyen waeren seer onvoorsichtich, ende ongheluckich, doch door haer eyghen schult, doe zy het Troyaense Peert, vol van ghewapende vyanden, met vroyelijckheydt, ende juchghen binnen haerlieder Stadtsmuyren, met coorden introcken, want in den selven nacht, doe yder hem te slaepe gheleyt hadde, braecken die ghewaepende mannen uyt, naemen haere Stadt in, ende dooden die daer binnen waeren. By dese Troyaenen zijn de Dronckaeren te verghelycken, die d'occasien van sonde niet willende schouwen, nochte

voorby laeten gaen, maer de selve gebruyckende, doen anders niet dan dat sy als met stercke seelen, ende touwen den Duyvel binnen de muyren, van haere Zielen intrecken, van welcken sy daer nae worden beschadicht aen Lichaem, ende Ziele, Dat is den loon, die alle ontfanghen, welcke den Duyvel door haere begeerlyckheden plaetse, ende ruymte geven.

IIII.

4. Voor welcken vyandt hen die Dronckaerdts te min konnen wachten, + doordien sy oock d'oogen, d'ooren, ende haer andere uytterlycke sinnen niet en soecken te bewaren, die als vensteren zijn, waer door de begeerlyckheyt insluypt, ende tot het binnenste onses herten incruypt. De Wijseman soeckende ons te bewaren voor de dronckenschap, raedt datmen sorghe sal draeghen voor zijn ooghen, om door begheerlyckheyt der oogen, daer toe niet verleyt te worden, seggende. Siet den Wijn niet aen, + dat hy root is (segt hy) ende in het glas schoon staet, hy gaet fijn glat in, doch daer nae steeckt hy ghelyck een Slanghe. Ghelyck Eva door't aensien wierdt beroert om de sonde te bedryven, soo wordt de mensche mede verlockt, door't misbruyck van zijn oogen, ende andere sinnen, ende tot vele fauten gebrocht, die hy anders niet soude hebben dencken te bedrijven. Daerom is het aenschouwen vanden Wijn, ofte vanden Herreberghen, van't droncke gheselschap, ende van't gunt daer aen kleeft, voor den Dronckaeren oogen so hinderlyck, als't aenschouwen van Bathseba de huysvrouwe Vriae, + schaedelick was voor d'ooghen Davids, want daer Davidt door zijn aenschouwen tot Overspel ghebracht wierdt, daer werden de Dronckaeren door haer aenschouwen tot den dullen dronck vervoert, door welcken dronck zy op't eynde

oock in Overspel, oft Hoererye, ende dierghelycke oncuysheyt comen te vervallen.

V.

5. Dese zijn mede, + die den heylighen Gheest bedroeven: Want sy de aencloppinghe des selves niet soecken waer te nemen. De Heylighen Gheest clopt aen des Menschens herte, + met nytterlycke vermaeninghe zijner Leeraren, door het gepredickte woordt, Ende mede clopt hy aen, door goede beweeginghen inwendich: + Siet, hy staet aende deure, ende clopt: ist dat yemandt zyn stemme hoort, ende de deure open doet, hy sal tot hem comen. Welcke cloppinghe dese vleeschghesinde menschen niet waer nemen, om tot boetveerdicheydt te comen, maer door haer vleeschelijcke ghedachten, ende ghenegentheden uytblusschen. Somtyden moghen sy eenighe beweeginghen betoghen, al off sy haer sondich leven wouden verlaeten, ende afstant doen van haere dronckenschap, maer dese haere beweeginghen en duyren niet langhe, sy gaen subijtelick over, ghelyck Pharao: want doe God Egyptenlant plaeghde, sant Pharao om Moysen, ende beleedt dat God rechtveerdich was, maer dat hy, ende zyn volck boos waeren. + Ende begheerde aen Moysen, dat hy God soude bidden, dat hy de plaghe wilde wech nemen, die oock also dede, Maer so haest als de handt Godts ophielt, keerde hy wederom tot zijne oude wederspannicheyt. Also doen dese, die slechs met schielicke, ende haest voorby gaende beweginghen over de sonde geraeckt, ende ghevoert zijn, den hont gelyck zijnde, die uyt het water compt, zijne ooren schudt, ende nochtans terstont hem wederom daerin begheeft, want deser menschen wijse, ende maniere van bekeeringhe gaet niet anders

toe, dan wanneer benautheden over hen komen, dan roepen sy, dan willen sy voor God haer verootmoedighen, dan bekennen sy haere sonden, ende gheven met Achab een schijn, al off sy haer t'eenemael wilden tot een beter leven gaen begheven, Maer (och arm) de ghemeene bevindinge leert, dat dese dingen niet meer en zijn, dan steecken rysende uyt onseeckere, ende vlieghende beweginghen int herte: Want sy gaen haest over, ende alsdan keeren sy weder tot haren ouden gang, ende worden soo verkeert van leven, als sy oyt te vooren waeren: ghelyck zijnde een boom, die in't waeter leyt, die voor eene wyle groen bewast, maer daer nae verdorret, datter geen groenicheyt meer aen en comt, Also dat dese soorte van Menschen gheseydt moghen worden, het aencloppen des H. Geests in den wint te slaen, ende de ghenade Godts (die haer door de predicatie daeghelycx wordt aengheboden) met den voeten te stooten: Want zy't herte gestadich beweegt houdende tot alle wellusticheden, bedroeven opt alderhoochste den Heylighen Gheest.

VI.

6. Daer by compt noch, + dat de Dronckaerts haere quade begheerten verschoonen, sy verdedigen de selve, ende als Advocaten van quade saecken, stryden mannelick voor de selve, met den Phariseen rechtveerdigen sy haer voor den menschen, + maer Godt kendt haere herten. Hoe wel machmen tot desen seggen: Waert ghy lieden blindt (dat is, dat ghy uwe blintheyt gevoeldet ende bekendet) so en sout ghy doch gheen sonde hebben, + dat is, ghy sout connen ghenesen worden, maer nu ghy lieden seght: Wy sien, daerom blyft uwe sonde. Doe de Ghemeente van Laodiceen haer liet voorstaen, + sy was Rijck, ende en hadde gheen gebreck, Doen was sy ellen-

dich, jammerlick, aerm, blint, ende naeckt. Also, hoe meer dese het schoon willen maeken voor haere deuren, hoe vuylder het is, hoe meer sy haer boose wercken soecken goet te doen schijnen, hoe meer de boosheyt der selver aen den dacht compt, ende metter daedt blyckt dat zy noch verre zijn, van de gaeve der weder-gheboorte. Die hem ghestadelick beweeght vindt, met het ghene dat oprechtelick goet is, 't sy wat meer ofte wat min, soo ist een teecken dat syn boose natuere verandert is, ende dat hy wederbooren is: + want die des Geestes is, die smaeckt dat des Gheests Gods is: Maer ter contrarien, so yemants herte altyt gheneycht is tot de wellusticheden der sonde, ende die noch pooght te verdedigen, so mach hy ten rechten hem selven verdacht houden, dat hy niet wederbooren is: + Want die nae den vleesche syn, smaecken dat des vleeschs is. Tot exempel. Indien een mensche geheel zijnen sin ghesedt heeft op drincken, ende ingulpen des wijns ende stercken drancx, weynich ofte gheen vermaeckinge in yet anders hebbende, (als dese doen, die haer sonde van dronckenschap dorven verschoonen, hier mede ofte daer mede) so is dat een teecken eens onwederghebooren, ende vleeschelicken gemoets, want het heeft lust tot de dingen, die des vleeschs zijn. Daer en teghen, soo wie zijn herte beweeght heeft met een begheerte, om den wille Gods te doen, in't betrachten der wercken der Liefde, ende der Religie, die (segghe ick) heeft een gheestelijck ende vernieut herte, ende is wederghebooren door den Heylighen Geest. Dat welcke seecker teecken der wedergheboorte, de dronckaerts niet connen hebben, soo langhe sy haer quade begeerten verschoonen.

VII.

7. Insghelycx ist oock een teecken, + van niet weder-

booren te zijn so langhe de Dronckaerts op Gods ghebodt niet en passen, maer moetwillichlyck dat verwerpen, verachten, bespotten: + Want de Goddeloose (dronckaert) is so stout, ende toornich dat hy nae niemanden en vraeght, in allen zynen nucken hout hy Godt voor niets. Hy vaert voort met zynen doen altoos: hy handelt trotsich, hy spreeckt in zyner herten: Ick en sal nemmermeer omgestooten worden, het en sal alle weghe voort aen geen noot hebben. Die dwaesen, + (Dronckaerts) spreecken in haer herten, daer en is gheen God, sy en deugen niets, ende zyn eenen grouwel in haren wesen, daer is niet een, die wat goets doet. Die Godloose (Dronckaerts) lasteren God, + ende in haerlieder herten spreecken zy, God en vraeght nae ons niet. Ende hier uyt comt dat sy haer leven soo verwoesten, datse Godt in grouwelycke onghelucken laet vallen, met verlies van haerer Zielen salicheyt.

VIII.

8. Ten lesten, + so langhe als de Dronckaerts de quade Exemplen van de Wereldt willen volghen, soo en ist niet te verwonderen, dat vele snoode begheerten in hen d'overhandt nemen. Die Ioden hielden haer als de Heydenen, + ende volghden de exemplen der ghene van daer sy henen quamen, ende ontheylichden also den heylighen Name Gods. Insghelycks mede geschiet huyden ten daeghe, van de Dronckaerts, wanneer sy haer niet en willen draghen als Christenen betaempt, maer haere Wereltsche ghesintheden verschoonen met d'exemplen 1. ofte van andere, die eenmael ofte tweemael in dronckenschap ghevallen zijn, doch daerom voor gheen Dronckaerdts te houden zijn, als daer waeren Noë ende Loth. + 2. Ofte met d'exemplen van andere groote personaeghen, die de selve sonde pleeghen, + daer

wy doch niet en moeten het quaede, maer het goede naevolghen. 3. Ofte met de quaede costume, ende daeghelijckse ghewoonte haer behelpende, daer doch onsen Godsdienst verheyscht, + hemselven onbevleckt te houden vander Werelt. 4. Ofte met de alghemeenen sondighen ganck des Werelts, + in allen by nae Landen, haer sonde soeckende staende te houden. Latende haer voorstaen, dattet hen niet oneerlick en is met den grooten hoop der menschen (ghelyck oock eertydts Rathboldus, der ouden Vriesen Coninck placht te seggen) den breden wech ter Hellenwaerts te wandelen, + dan met den weynighen, ende cleensten hoop den nauwen wech, die tot den leven leydt, in te gaen. O onwijse menschen! Verlaet u daer niet op, dat den hoop groot is, + met dien ghy quaet doet, maer ghedenckt, dat u de straffe niet verre is, Overmits ghy door allen desen trappen opclimmende, een overtreeder, ende violeerder zijt des thienden Ghebodts: Ghy en sult niet begeeren, &c.

1. Applicatie, ofte Toeeygheninghe.

GHylieden, + die nae uwe eyghen begeerlickheden wandelt, + Mercket nu op, ende leert bekennen den sondighen staet daerin ghylieden steeckt, ende in plaetse van daer in te blyven, tooght veel meer een gheestelicke treuricheyt over uwe sonden. Salich zyn de treurighe, + want sy sullen vertroost worden. Ghy die uwe Wereltsche gheneuchten, ende vleeschelicke begheerten hebt naeghevolcht, bedroeft u daer over, schreyt over uwe sonden, + weest bedruckt ende droevich, ende weent, laet uwe lacchen in droefheyt veranderen, ende uwe blytschap in droefheydt, vernedert u voor God, ende hy sal u verhoogen. Alsulcken maeniere van treuren, is beter

dan lacchen: + want daer door wordt het herte ghebetert. Het is een uytnemende vreucht ende vrucht, van den Geest der genaden ende des ghebedts, dat wy hertelick over onse sonden ons bedroeven ende beclagen, gelyck ymandt zijn een eenich kindt beclaecht, + ofte als een hem bedroeft, over syn eerste kindt. Dit is de Goddelicke droefheydt, de welcke werckt onberouwelicke beteringe ter salicheyt. Waer toe ons allen d'Apostel vermaent, + in den tweeden brief tot den Corinthen.

2. Applicatie, ofte Toeeygheninghe.

TEn anderen, + op dat die Sathan u door quade begheerten, niet versoeckende vervoere, draeght sorghe dat ghy de eerste beginselen vande quade gedachten, ende begheerten teghenstaedt. Waer by compt (ick bidts u) dat ymant tot suyperye, brasserye, ende dronckenschap hem t'eenemael begeeft? Om dat hy zijn affecten niet en breydelt. Dese wanneer yemant in hem ghevoelt, soo is hy ghehouden deselve in den eersten te bedwinghen, eer dat sy uytbreecken tot eenich schandelick moetwillich wesen.

Haman een boos mensche, als hy sach dat Mardocheus de Iode sat in de poorte des Conincx, ende dat hy niet en woude opstaen, wiert hy vol toornicheydts, nochtans seght de Text, + dat hy hem selven wederhielt. Ende als Abimelech een Heydensch Coninck, + Sara Abrahams wijf ghenomen hadde, bedwanck sich so, dat hy de selfde niet aen en raeckte met een oneerlicke handt, om oncuysheydt te bedryven: Hebben haer aldus de Heydenen connen breydelen, dat hare begeerlickheden in uytwendige daden, om dese ofte die sonden te bedryven, niet uytgheborst en zijn, hoe veel meer sullen

de Christenen, die ghelooven dat sy den Geest der heylichmaeckinghe ontfanghen hebben, door werckinge des Gheests, trachten om de verdorventheyt der natuere te wederhouden.

De Conincklycke Propheet seght: + Ick houde staech alle uwe bevelen, ick haete allen valschen wech. Ick besinne myne weghen, ende leere myne voeten tot uwe ghetuygenisse. Indien wy dit niet mede en doen, so gheven wy den Duyvel veel voordeels, om ons herte in te nemen, ghelyck Gregorius seer wel seght: + Indien wy, de cleyne beginselen der sonde versuymen teghen te staen, so sullen wy heymelick verleyt worden, eer wy het ghewaer worden, om eenighe meerder sonden stoutelick te bedryven. Item. Augustinus die seght aldus: + De Mensche, soo langhe als hy dit vleesch ommedraeght, en can niet zyn, sonder swackheden, ende lichte sonden. Maer ghy en moet die sonden, die wy licht noemen, niet cleyn achten: want indien ghy de selve cleyn acht, als ghyse weecht, schrickt ten minsten, als ghyse teldt: want vele cleyne maecken een groot: vele druppelen maecken een Riviere, ende veel graentkens maeken een clomp deechs. Hierom dan, + vermaent u selven alle daeghe, op dat niemant van u lieden verhardt en worde, door de verleydinghe der sonde.

Laet ons alle last, ende seer aenleggende sonde, afleggende, + volstandelick den strydt lopen, die ons is voor ghesedt, siende op den Leytsman, ende volmaecker onses geloofs Iesum.

Dit is den wille Gods, namelyck onse heylichmaackinge, + dat een yegelick syn vat besitten sal in heylicheyt, ende in eere, ende niet in quade bewegingen der begheerlickheyt.

Daerom vermaen ick u wederom, leght af den ouden mensche nae de eerste wandelinghe, die door de be-

gheerten der dwalinghen verderft, + ende wort vernieut in den Gheest des gemoets, den nieuwen mensche aendoende, die nae God geschapen is, tot waerachtighe rechtveerdicheyt, ende heylicheyt.

3. Applicatie, ofte Toeeygheninghe.

DAn laet ons (eer wy hier uyt scheyden) alle de voorgaende stucken, + wat naeder, ende particulierder ons toeeyghenen tot leeringhen. 1. Ten eersten dewyle de Dronckaerdt door dronckenschap vervalt inde Gheestelicke sorgheloosheydt, laet ons daer van wachten, ende den reghel des Wijsemans volgen, die welcke seydt: + Bewaerdt uw herte met allen vlydt, want daer uyt gaet het leven. Oock sullen wy ghedencken aen't gunt ons Paulus voorhout, inden brief tot den Hebreen: + Vermaent u selven alle daeghe, soo langhe alst heden ghenaempt wordt, op dat niemandt onder u lieden verrascht en worde door de verleydinghe der sonde. 2. Neempt gheen vermaecken in de sonde, stelt u liever alletydt voor ooghen de spreucke des Predickers die aldus luyt, + Doet dan wat uwer herten lustet, ende uwe ooghen behaeght, Nota, ende wetet, dat u God om dit alles sal voor het gherichte voeren. Daermede hy wil leeren, + dat wie inden vleesche saeyt, vanden vleesche verdervinghe sal maeyen, ende wie inde sonde zijn ghenuchte wil scheppen, dat hy den ghenen ghelyck is die al danssende, ende lacchende hemselven tot der Hellen brenght. 3. Mijdt oock d'occasien die tot sondighen wercken brenghen. Niet alleene het boose moeten wy schouwen, jae maer ons onthouden van allen boosen schijn, + door welcken wy oock den Duyvel plaetse gheven om ons tot den ooren toe inde sonde te

dompelen. Doch daer teghens, laet ons toesiende op onse hoede alletydt zijn, + ende aendoen den Heere Iesum Christum, ende besorghen het vleesch niet tot lusten. 4. Bewaert uwe ooghen, ende uytterlicke sinnen dat sy niet en vlieghen naer eenighe ydelheyt. Tot dien eynde met Iob, + tracht een verbont te maeken met uvven ooghen. Waer toe wy Godt den Heere ghestaedich sullen bidden, dat hy onse sinnen wil stieren in zijne weghen, + Een hoorende oore, ende een siende maeckt de Heere beyde, Daerom laet ons hem aenroepen, dat wy der beyde recht ghebruyck mogen behouden, ende seggen: O Heere vvendet myne ooghen af, ende mijne ooren dat sy niet en sien, nochte en hooren naer ydelheydt, maer verquickt my op uvven vveghe. + 5. Den Heylighen Gheest bedroeft doch niet, waer mede wy verseghelt zyn tot den dach der verlossinghe, + de ghenaede Godts wordt ons niet te vergheefs aengheboden, wy en behoorense dan niet te verstooten, op dat wy ons selven niet onvveerdich des eeuvvighen levens en maeken. + Wy behooren, so veel ons aengaet (naemelyck wanneer eenighe goede bewegingen in onse herten comen, als beginselen van verder ghenaede) die niet uyt te blusschen, maer die selve op te queecken, ende te onderhouden, ghedenckende dat het Coninckrijcke der Hemelen gelyck is, een Mostaert-zaetken, 't welcke wanneer het ghesaeydt wordt, is het minste van allen zaeden, Maer daer nae wasset op tot eenen grooten boom, also dat de voghelen des Hemels haere nesten daerinne maecken, Aldus zijn oock de eerste beweginghen des Gheests Godts in onse herten, ende daerom moeten wy die niet waerloosen, maer soecken op te queecken, ende te onderhouden, waermede wy den Gheest Gods sullen verblijden, ende oorsaecke ge-

ven, om des te krachtelycker in ons te wercken, ende zijn ghenaede te bewijsen. 6. Verschoont nemmermeer uwe quade begeerten, maer straftse liever. Wie die verschoont is niet alleen een sondaer, maer dat meer is hy is een verdedigher der sonde, ende set hem reghel recht als een vyant, ofte wederpartye teghens God, die de sonde verdoemt. Die de sonde verschoont, is een Antichristus want daermede pooght hy des Duyvels rijck (dat een ryck der sonden is Rom. 6. een rijck der duysternisse Coloss. 1.13. een ryck des doots is 1.Corinth. 15.) nae zijn vermoghen met alle macht, ende cracht meer, ende meer op te richten, ende te stercken. Willen wy dan niet teghens Godt, teghens Christum, teghens onse salicheydt campen, wy moeten onsen doen onrechtveerdigen, ende beschuldighen so sal ons Godt rechtveerdighen, ende onse sonden quijtschelden. 7. Op Godts ghebodt sullen wy alletijdt wel passen: Want dat is lieffelyck, + wiet doet sal leven, doet wat u van Godt gheboden is dewyle ghy den tydt hebbet, so sal hy het u wel belonen te zijner tydt. Laet ons dan de hooft somme aller leeringhe hooren: + Vreest Godt, ende hout zyne gheboden: want dat behoort alle menschen toe. Want God sal alle werck voor't gherechte brenghen dat verborghen is, het sy goet, ofte quaedt. 8. De quaede exemplen van de verdraeyde Werelt stelt ter zyden. Willen wy Christenen genaemt zijn, ende inder daedt wesen, wy moeten tot den ghenen niet vallen die ons quaelick voorgaen, maer door onsen vroomen wandel maecken dat sy tot ons vallen die quaelijck leven, op dat wyse den Heere ghewinnen. + Alderliefste, en volght het quaede niet nae, maer het goede. Die goet doet, die is uyt Godt, maer die quaedt doet, die en heeft Godt niet ghesien.

Het is een stuck van onsen redelicken Godsdienst dat wy dese Werelt niet ghelyck en worden, maer dat wy door de vernieuwinghe des ghemoets, + ons selven onbesmet houden van de Werelt. Wy sullen dan niet volghen des Werelts quaede ghewoonte, ofte ondeuchdelijcken voorganck, maer toesien dat vvy onbeschuldicht moghen zyn, + ende eenvoudich, ende onstraffelijcke kinderen Gods, midden in dit cromme, ende verdraeyde gheslachten, onder vvelcke vvy moeten schynen als lichten der Werelt. Waer toe de God des vreedes ons gheheel ende volmaectelyck heyligen vvil, + op dat onsen volmaeckten Gheest, ende Ziele, ende Lichaem bevvaerdt vvorde onstraffelyck, in de toecompste onses Heere Iesu Christi, Amen.


Vorige Volgende