Logo DBNL
Nvchteren Loth. Dat is, middel om op te staen, uyt de ziel-verderffelijcke sonde, van dronckenschap, tot een maetich, ende godtvruchtich leven (1623)

Nvchteren Loth. Dat is, middel om op te staen, uyt de ziel-verderffelijcke sonde, van dronckenschap, tot een maetich, ende godtvruchtich leven

(1623)–Daniel Souterius–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

De seste Predicatie,
Inhoudende d'oorsaecken, die den mensche in de sonde van dronckenschap doen voort gaen.

AVgustinus seght seer wel: Peccare humanum est, Diabolicum in peccato perseverare: 'tls menschelyck te vallen in sonden: Maer voort te vaeren zyn Duyvels vonden. Dese spreucke

heeft een vast fundament: Want het sondigen comt uyt broosheyt ende menschelijcke swackheydt, maer in de sonde te blyven steecken, is boosheyt ende moetwillicheydt. Het eerste zijn Gods kinderen onderworpen: + Want de rechtvaerdighe valt seven mael des daeghs. Maer het ander hebben de Godloose ghemeyn met de Duyvel, die hem des quaet-doens nimmermeer berout, maer ghestaedichlijck vermaecken schept in de wercken der duysternisse. Van desen lesten aert, synder vele, die in plaetse datse de sonden sullen haeten ende verlaeten, daerinne met vermaecken voortgaen, + 'tquaede doende sonder vertsaghen, jae met behaghen.

Laet ons sulcks aenmercken inden Dronckaerts: Want dese, in plaetse datse hen bedroeven souden, over haeren sondighen drinck-lust ende overdaet, soo ist dat sy, veel eer ende meer hen daerinne verblyden, haeren doen voorstaen, jae soecken te verschoonen al oft gheen sonde, maer een prijsweerdighe deucht ware: Met Adam haere misdaet voor gheen misdaet bekennende, maer die liever ontschuldighende: Ofte met Cain haer boos feyt bedeckende, waer door sy

de schult grooter maecken, ende niet connen gheholpen worden: + Want die zyn wonden toedeckt, die vervuyllen, ende en konnen niet ghecureert worden, also wie zyn misdaedt niet en belydt, maer soeckt te verschoonen, dien sal het quaelyck gaen. Hoe souden de Dronckaerts gheholpen worden, daer sy de dronckenschap voorstaen ende beschermen? Tot bescherminghe van dese Ziel-moordaedighe sonde, brenghen sy ghemeenlijck voort:

1. Plaetsen der H. Schrifture.
2. Exemplen der H. Mannen.
3. Schyn-Redenen.

Met welcke alle middelen, sy haer feydt soecken staende te houden: Ende zyn ghelyck den ghenen die met swaere Melancholye inghenomen zyn, ofte welcker herssenen met vreemde Phantasyen gequollen zyn: Want gelyck dese haer vermaecken scheppen inde zieckte, ende weygheren den Medecynen in te nemen, want hun dunckt dat sy in sulcken stant gheluckich zyn, alsoo mede de Dronckaerts houden haer leven, dat sy leven ende leyden, voor een gherust goet leven, ende begeeren daer by wel te blyven. O onsalighe Menschen? Laet ons sien of wy desen uyt haerlieder sorghelijcke Ziel-sieckte helpen connen.

I. Worden beantwoort de plaetsen der H. Schrifture, diemen tot voorstant des dronckenschaps, by brenght.

TOt bescherminghe van de sonde des dronckenschaps, comen eenighe voort met de H. Schriftuere: + Ende de selve, willende haere sonde tot

een deucht maecken, soo maecken sy haere sonde dobbel: Want 'tis een sonde hem droncken te drincken, ten anderen ist oock een grouwelycke sonde (nae den subtijlen aerdt des Duyvels Matth. 4.6.) + de H. Schriftuere te verdrayen, om dronckenschap tot geen sonde te maecken, ende bestormen alsoo God met zyn eyghen waepenen. Doch laet ons eens dese ghesellen hooren spreecken. 1. + Ten eersten segghen sy: De Propheet Haggaeus dreyght het volck Gods, + dat sy vele sullen sayen, ende weynich in brenghen, dat sy eeten sullen, doch niet sat worden, dat sy drincken sullen, ende niet droncken worden, dat sy haer bekleeden sullen, ende doch niet verwermen. Waer uyt sy dusdanich een argument smeeden: ‘Ist een vloeck te drincken, ende niet droncken te worden, soo is dronckedrincken wel gheoorlooft', maer 'teerste deel ons segghens, blyckt uyt 'tdreighement dat de Propheet doet, soo volght daerom, het ander dat wy daer uyt besluyten.’

Tot antwoordt dient ghenoteert, + hoe dat 'twoort dronckenschap op twee maenieren can ghenomen worden. 1. Eerstelijck, voor overdaet in drincken, van de welcke in de by ghebrachte plaetse des Propheeten, niet en wordt ghesproocken. 2. Ten anderen, voor mildelijck drincken tot ghenoechsaemheyt oft versaedtheyt: Ende alsoo wort hier het volck ghedreyght, dat sy drincken souden, eeten souden &c. maer en souden niet droncken worden, dat is, ten soude henlieder niet bedyen ofte beklyven: Ten soude hen niet strecken tot ghenoechsaemheyt ofte eenighe versaedinghe, maer veel meer soudet met hen gaen, alst niet den watersuchtigen, oft die met andere quellende sieckten zyn gheslaeghen, toegaet: Want de-

sen, en streckt de spijse ende dranck tot gheen voetsel noch tot versaedinge, doch veel meer tot vergrootinge van de sieckte. Dit is 'trechte verstant der Prophetische woorden, ende tot versterckinge van 'tgunt gheseydt is, + moeten wy weten, dat d'uytwendighe creatueren van dranck ende spijse, en konden met haerlieder substantie, den menschen kinderen niet helpen, ten zy den verborghen seeghen Godts daer op come: Want behalven dat broodt ende dranck, is daer noch de staff des broodts, de staff des drancks, dat is, de macht ende cracht, waer door het voet, ende het leven onderhout, welcke macht het heeft van het besluydt ende den seeghen Godts in sich. Hierom dreyght Godt by Ezechielem, + den staf des broots wech te willen nemen, dat sy sullen eeten ende drincken, doch met commer eeten ende drincken. Ghelijck wy sien, wanneer een oudt swack man, zynen staf wech doet, dat hy terstont ter aerden neder valt, even alsoo, in dien de Heere wech neempt den staf des broots ofte des drancks, dat is zynen verborghen seeghen, al hadde schoon een Mensche alle leckernyen onder den Hemel, soo soude doch hem zyn leven begheven int midden der selver alle, want het swacke leven des menschen moet nootwendichlyck vervallen, indien de Heere eenmael den staf wech neemt. Want wat reden isser dat het broot ende den dranck, 'twelck geen leven in hem en heeft, onse lichaemen souden voeden, ende ons leven ende sterckte geven, ende dat het gene, t'welcke gheen hitte in sich en heeft, als onse clederen, ons souden warm houden, waere dat niet om het Woordt ende besluyt Godts, ende zyner seegheninge over 'tselve? Ende om dat wy weten souden, dat het niet zo seer het Broot, ofte de Wijn en is, 'twelc-

ke met zyn uytwendighe substantie het leven des menschen onderhout, als de Zeeghen Godts in het broot ende inden dranck, door de cracht zyns Woorts ende besluyts, daerom seght de Heer Christus +: De mensche sal niet van den broode alleenelyck leven, maer van allen woorde, dat uyt den monde Gods gaet. Dese woorden Christi zyn ghenomen uyt Deuteron: 8.3. + Alwaer Moyses den kinderen Israels (die nu in grooter benautheyt ende met honghers noot swaerlijck ghequelt waeren, ende niet te eeten en hadden ) bethoont, dat de Heere haer spijsde met Manna, om haer te leeren, dat de menschen niet alleenelijck en leven by de substantie des broots, maer door alle woorden die uyt den mondt Godts voortcomen, dat is, zyne Voorsienicheyt, Besluyt, Wille, Wel-behaghen, ende Goetwillicheyt, belangende het onderhout des menschen leven, alsoo dat alle natuerlijcke ende ordinaire middelen, die van den Mensche tot zyn tytlijck leven ghebruyckt worden (als zyn Broodt, Wijn etc.) niet voorderlijck en zijn, ofte macht hebben om te voeden, sonder Godts seegheninghe. Waer op de Propheet Haggaeus inde voorgaende woorden siende, dreycht daerom het volck, dat dese straffe henluyden sal over comen, dat sy sullen drincken ende niet droncken worden: Want Gods seghen en sal niet wesen by de uytwendighe substantie des drancks, ende daerom en sullen sy daer van gheen versaedinghe, nochte ghenoechsaemheyt ontfanghen.

2. + Ten tweeden, werpen de Dronckaerts voort, om haere dronckenschap voor te staen, 'tgunt gheschreven staet by den Euangelist Iohannem, namentlijck, +dat de Gasten wel ghedroncken hadden, ende dat Christus nietemin het water in Wijn veranderde, in

de ses steenen vaeten, welcker maet, (nae de rekeninghe van de gheleerden) uytbrachte ontrent 580. stoopen excellenten Wijn: Ende Christus beval den Dienaeren, dat zy dien Wijn voort brenghen souden, op dat de aensittende Gasten daer van souden drincken.

Tot antwoordt wort gheseyt: + Dat al 'tgunt hier geseyt is, int minste niet rechtveerdicht eenige onmaticheyt ofte overdaet, in 'tghebruycken vanden Wijn tot dronckenschap 1. Want de Heere Christus en sal hem selven niet teghen spreecken. Hy is, die de dronckenschap by + Lucam 21.34. verbiedt, soude hyse toelaeten? 2. De Dronckaerts werden gedreyght met tytlijcke straffen, + Esa 5.11.12.13.14. ende met eeuwighe straffen. + 1.Corinth 6.10. Gal. 5.21. Souden dese Bruylofs-genooten, haer droncke ghedroncken hebben, inde tegenwordicheyt Christi, ende zyner Apostelen? Hy soude de selve, als de Meester der soberheyt, daer over ghestraft hebben. 3. Ende al hoe wel daer Wijn ontbrack inde Bruyloft, men moet niet dencken, dat sulcx veroorsaeckt is gheweest, door dien sy te gulsich droncken, wy moeten veel meer d'ooghen slaen op Godt, ende verstaen dit de oorsaecke gheweest te hebben, dat God aldaer ghebreck van Wijn heeft laeten worden, op dat Christus soude gelegentheyt crijghen, om zyne Godlijcke macht ende heerlijckheydt te openbaren, want Iohannes hier op siende, seght: + Dit begin der teeckenen, dede Iesus in Cana Galilee, ende openbaerde syne heerlyckheyt, ende zyn Discipulen geloofden in hem. 4. Oock mede dit wel-drincken daer Iohannes van spreeckt, en beteeckent gheen dronckenschap, maer bewijst dat die inde Bruyloft waeren, den Wijn in ghenoechsaeme ende

milde maeniere, tot vermaeckelijckheyt ende des herten verheuginghe ghebruyckt hebben, dat welcke geoorlooft is: Want de Propheet David ghetuycht, dat Godt den Wijn gheschapen heeft, + op dat sy verheughe des menschen herte. De Predicker seyt mede: + Wijn moet den levendighen verheughen: Ende hiermede is de tweede teghenwerpinghe voldaen.

1. Applicatie, ofte Toeeygheninghe.

VVT het gunt, + wy op de teghengheworpen Schriftuer-plaetse des Propheeten Haggaei byghebracht hebben, laet ons leeren hoe wy Godts gaeven sullen ghebruycken: Want aenghesien wy hooren, dat Broot ende Wijn, creaturen Godes zijn, ende sonder zynen seeghen ons niet ten goede konnen strecken, soo zyn wy dan schuldich, de selve met aenroepinghe ende danck-segginghe, zijns heylighen Naems te ghebruycken, op dat wy zynen seeghen over de selve verwerven. D'uytterlijcke substantie en is doch niet, die ons voet, maer Godts verborgen cracht op de substantie: Wie en siet daerom niet, dat wy schuldich zyn, eer wy de creatueren ende gaeven Godts ghebruycken, om seeghen van Godt te bidden over de selve, ende die ontfanghen hebbende, ghelijck wy nae 'teten onse versaedinghe konnen gevoelen, Godt daer nae weder te dancken ende te loven, voor soodanighe beweesene weldaet? D'Apostel vermaent ons hier toe, wanneer hy seght: + Al wat ghy lieden doet, met woorden ofte met wercken, doet het al in den Naem des Heeren Iesu, danckende Godt, ende den Vader door hem.

2. Applicatie, ofte Toeeygheninghe.

OOck, + uyt het bybrenghen van de plaetse Haggaei des Propheeten, ende Iohannis des Euangelist, teghen den sin ende meeninghe der woorden, sullen int particulier de voorstanders des dronckenschaps gheleert worden, hen voortaen te wachten de Heylighe Schriftuere soo verkeerdelijck by te brenghen: Want dit is het doen der Ketteren, die de schriftuere weten te misbruycken ende te verdrayen, tot bescherminghe haerer dwalinghen. Dit was oock de maniere van den Godloosen Apostaet ende Christ-verloochenden Keyser Iulianus, + die de plaetsen in de H. schrift wiste te verdraeyen, wanneer hy de Christenen wilde bespotten, ofte zyn boose feyten ontschuldigen. Iae dit is eene Duyvelsche ende Satanische practijcke, schriftuere qualijck ende verkeerdelijck te alligeeren, ende te segghen: + Daer is gheschreven, ghelijck te sien is, doen hy Christum versocht inde Woestijne.

'tIs een groote schande, wanneermen eerlijcke luyden woorden, in een ander sin ende meeninghe treckt, ende bybrenght, dan sy ghesproocken zijn: Hoe veel schandelycker ende grouwelycker moet het dan wesen, den woorden des Heylighen Gheests te verkeeren, ende verdraeyen in een ander sin, als den H. Gheest die door zyn dienaeren voort brenght, ende die noch tot verdedinghe van vuyle sonden (al of hy behaghen hadde int quaede) misbruycken? Godt verboodt int Oude Testament, + dat de heylighe olye, tot eenighe andere eynde (die alleenlyck was tot salvinge van den Hoghen-Priester) soude misbruyckt

worden, ende die het deden, souden hen opt hooghste teghens den levendighen Godt vergrijpen, ende ghestraft worden. Denckt nu, ghy misbruyckers der H. Schriftuere, wanneer ghy tot bescherminge van uwe dronckenschap met de schriftuere voortcompt, ende lichtveerdichlyck die in den mondt neempt, of ghy niet op u en laet den vloeck Godts? Die doch een jaloursen Godt is, ende niet en can lyden dat eenen armen aerdt-worm, (welcken hy soo lanckmoedichlijck verwacht tot bekeeringhe) zyn Heylich Woort (dat hy uyt die hooghe Hemelen heeft laeten comen tot troost der Zielen, ende om den mensche totten Coninckrijcke Godes te laeten onderwijsen) sal met 'tschatserye, schimperye, ofte met ernst, om de sonden aen te prysen, voort brenghen. Ist dat ghy de H. Schriftuere begeert te gebruycken, verhaeltse met alle eerbiedinghe, in den sin ende meeninghe, als sy vanden H. Gheest ghegeven is, door den heylighen + Mannen, die de selve ghesproocken hebben, ghedreven zynde vanden Gheest Gods, soo canse u tot voordeel strecken: Want de selve sal u leeren den ouden mensche aflegghen, die door de begheerten der dwaelinghe verderft, ende daer en tegen, + den nieuwen mensche aen doen, die nae Godt gheschapen is, tot waerachtige rechtveerdicheydt ende heylicheydt. Dit dan doet, ende het ander laet, soo mooght ghy, van een bespotter der H. Schriftuere, + een recht-gebruycker, ende daeder des Wets worden.

II. Wordt gheantwoordt, op d'Exemplen der Heylighen, die hun droncke-ghedroncken hebben.

DE Dronckaerts soecken haer te behelpen met d'Exemplen van Heylighe Mannen, +welcker leven dicwyls inde Schriftuere gepresen wort, ende nochtans hebben hen droncke-gedroncken. Sy segghen ten eersten, + dat Ioseph ende zyne Broeders droncken, ende wierden t'saemen droncken, het staet dan ons mede vry droncke te drincken. Laet ons eens de schriftuer-plaetse insien: Int boeck Genesis staeter aldus +: Ende men droech eten voor, van zyne tafel: Doch BenIamin wort vyfmael meer dan den anderen toeghedient, ende werden droncken met hem. +

Antwoordt. Dit en past niet op den Dronckaerts, den woorden doetmen ghewelt aen, dewyle zy in eenen anderen sin uytgheleyt worden, als sy beschreven zyn. + De sin des Text is dese. 1. Oft, dat sy 'tsaemen droncken vanden besten Wijn. 2. Oft, dat sy mildelyck (ghelycker staet by Haggaeum, 1.6.) ende genoechsaemlyck, maer niet onmaetelyck droncken: + Want dat woordeken Shakar beteeckent oock mildelyck te drincken tot vrolyckheydt, dat welcke toeghelaten wort: Eccl. 10.19.

2. + Verders, tot voorstant van de dronckenschap, wordt Noaghs dronckenschap by ghebracht, welcke (segghen sy) in de schriftuere + wel ghedacht, maer nerghens verdoemt en wort. +

Antwoort. De gene die voor hebben hare dronckenschap door dit Exempel te ontschuldighen, doen als die hen willen bedecken met eenen natten sack.

1. Want dese vroome man, is maer eens droncke geweest, + doch gheensins een Dronckaerdt, hy en heeft zyn daeghelijcx werck daer van niet ghemaeckt, ghelijck die Dronckaerts doen. 2. Ten anderen zyn sonde mach vermindert, hoe wel niet ontschuldicht worden: Want also Noagh gehouden wort voor den eersten planter van de Wijn-stocken, so can zyn dronckenschap veroorsaeckt zyn, door dien hy geene bevindinghe en hadde van den Wijn, ofte de cracht der Wijn-druyven: Maer de Dronckaerdts huydendaegs en connen sulcke ignorantie niet voorwenden, zy kennen den Wijn maer al te wel, als van welcke sy meer gewondet zyn geweest, ende hoe stercker Wijn, hoe liever sy die hebben, om hare genode gasten, mede hen selven, te dronckender te maecken. 3. Staedt noch te noteeren, dat Noaghs faute in Godts woort verhaelt is, niet om nae ghevolcht te worden, maer wort aengeteeckent tot een waerschouwinge van allen naevolghende eeuwen. 4. Bemerckt oock daer op, de schandelijcke verweckingen, die Noags dronckenschap gevolcht zyn, + namelyck, dat hy lach in der Hutten ontdeckt. Item, dat Cham zyn Soone zyn schaemte ontdeckte. Item, dat Noagh door zyn eygen mont vermaledyde synen Soone Cham, ende al zyn gheslachte. Wanneer Moyses al dit beschrijft, verdoemdt hy daer mede niet claerlijck ghenoech Noaghs dronckenschap? So dat yegelyck, die hem met zyn exempel wil behelpen, tot ontschuldinge van syn sonde, diergelijcke schanden, schaeden ende oordelen Godts op sich, te verwachten heeft.

3. + Ten derden, weten de Dronckaerdts noch te spreecken van eenen Loth, die hem tweemael droncke ghedroncken heeft, + want daer staedt int

boeck Genesis aldus: Des morghens sprack de outste Dochter tot der Ionghster: Siet ick hebbe gisteren by mynen Vaeder ghelegen, laet ons hem desen nacht, noch Wijn te drincken gheven, dat ghy henen gaet, ende legghet u tot hem, dat wy saet van onse Vaeder behouden, alsoo gaeven sy haeren Vaeder dien nacht oock Wijn te drincken. Dewyle Loth aldus droncke hem ghedroncken hadde, so meynen eenige, droncke-drincken, is gheen sonde.

Andtwoordt. + Hier op laedt ons aen-mercken. 1. Waerom dit Loth overcomen is. 2. Ende hoe weynich dit Exempel den Dronckaerdts helpen can.

Eenighe + meynen, dat hy niet soo seer door den Wijn is overvallen gheweest, als om syne onmaeticheyts wille, van Gode is gheslagen met den Gheest van dommicheydt ende onghevoelijckheyt: Waer by eenighe voeghen, dat hem sulcks te meer is overcomen, ter oorsaecke van zyn ongheloove, overmidts hy den Engel eerst op den Berch, ende daer naer tot Zoar, over zyne behoudenisse niet ghelooft en hadde. Hoe het zy, Hieronimus seght seer wel: + Decepit Loth ebrietas, & quem Sodoma non vicit, vina vicerunt: De dronckenschap heeft Loth bedroghen, ende den Wijn heeft verwonnen den ghenen, die Sodoma niet en heeft connen overwinnen.

Ten anderen dit Exempel Loths, en can den Dronckaerts niet ontschuldighen: Want het wort in Godes H. Woordt ons voorghehouden, + niet om naer te volghen, + even soo weynich als het overspel van David, ende de broosheyt des Apostels Petri, die den Heere Christum tot drymael versaeckte, oft d'Afgoderye Aaronis, int maecken van een gulden kalff,

maer veel meer, op dat wy sulcks souden schouwen. Wie can seggen, Overspel is geen sonde, Verlooginghe, Afgoderye zyn gheen sonden, want dese sonden zyn van treffelijcke Mannen Godts begaen? Soo weynich can yemant segghen: Dronckenschap is gheen sonde, want den heyligen Man Loth is daer in ghevallen. 2. De fauten die de Heyligen begaen uyt swackheydt, en privilegeren de sonden niet, ofte en maeckense niet tol-vry, maer stellen ons voor ooghen de Menschelicke swackheyt, om te beter op onse hoede te zyn, te waecken, ende te bidden. 3. Denckt oock als dat die goede man Loth, daer toe ghebracht is door zyne Dochters: Maer de Dronckaerts huyden-daeghs en hebben gheen aendryvers van doene, zy zyn selfs Meesters ghenoech, om haer selven tot droncke-drincken aen te porren. 4. Steldt u noch voor ooghen, de rampsalighe vruchten des dronckenschaps in Loth: + Want hy in zyn dronckenschap beginck met zyn twee Dochters een seer yesselicke bloet-schande. + Item, daer uyt zyn ghecomen twee Soonen Moab en Ammon, van welcken twee boose vervloeckte Natien zyn gesprooten, de Moabiters, ende Ammoniters, vyanden der Kercke Godes. Doch om eens voor al, allen te leeren, die haer met d'Exemplen der ghevallen Heyligen soecken te verschoonen, soo segghen wy, dat de fauten ende ghebreecken der heyligher Mannen Godts, beschreven worden tot gheenen andren eynde, als tot dese naevolghende. + 1.+ Op dat wy uyt haerlieder, val verstaen mochten, datter geen mensche en is die niet en sondicht. + 2.Chron. 6.36. Ende dat wy allen in velen struyckelen + Iacob. 3.2. Item ten 2. + Datter niemant, hoe heylich hy zy, gherechtveerdicht en wordt, uyt de wercken der Wet,

maer door het gheloove Iesu Christi. + Gal. 2.16. Rom. 3.28. Item ten 3. + Op dat wy ons te meer verseeckeren mochten van de ghenaede ende goedertierentheydt Godts t'onswaerts: Want ghelijck door de ghenade Godts haerlieder groove sonden zyn vergeven gheweest, soo wil Godt oock ons onse overtredinghe, alse ons leedt is, van hem doen: Want dit is een woort ende aller aenneminghe weerdich, Christus is ghecomen, om de sondaren salich te maecken. + 1.Tim. 1.15. Item ten 4. + de vallen ende sonden der Heylighen worden beschreven, op dat wy niet vermetelijck op ons selven vertrouwende, en spreecken ter wylen het ons welgaet: Ick en sal nemmermeer daer nederligghen. + Psalm. 30.7. Maer souden wercken onses selfs salicheyt in vreese ende beven, + Godt biddende dat hem ghelieve ons door zyn Vaederlijcken handt te houden ende t'onderhouden, op dat wy niet daer henen vallen. Item ten 5. + worden hare faulten voor gheleydt tot waerschouwinghe, op dat die hem laet duncken, dat hy staedt, toe siedt, dat hy niet en valle. + 1.Corinth. 10.12. Want hebben soo heylighe ende so treffelijcke mannen swaerlic gevallen, wat salt dan van ons wesen, die daer leven onder Dronckaerts, ende die daer toe van ons selven gheneycht zyn, ende die door andere daer toe ghedronghen worden, soo wy niet allenthalven op ons hoede en zyn, ende soo wy niet volstandelijck de aenlockinghen ende becoringhen wederstaen? 6. + Eyndelingh 'tis, op dat wy mochten door haeren val verstaen, dat de mensche van hem selven niets en is, wanneer Gods Geest niet by en staet ende hem krachtelijck steurt, maer hy hemselven ghelaten, lichtelijck daer henen stort ter neder, derhalven wy schuldich zyn te bidden, dat

die goede Godt ghelieve het willen, ende het volbrenghen in ons te wercken, + Philip. 2. Dat zynen stock ende staf ons trooste, ende stercke: + Psalm. 23. Ende dat hem ghelieve, niet alleenelijck den goeden aenvanck onses gheloofs te seghenen, Maer den voortganck ende uytganck, om daer van de croone des levens te verwerven.

Dewyle wy nu verstaen tot hoedanighen eynden, de groove ghebreecken ende sonden der Heyligher Mannen in Godes woort verhaelt worden, so volcht, dat eenighe Menschen seer qualijck beraeden zyn, die de sonden der Heylighen ophaelen, om daer mede haerlieder eyghen vuylicheden te bedecken, ofte te verschoonen.

Applicatie, ofte Toeeygheninghe.

HEt is teghens den aert der kinderen Gods, de sonden te willen ontschuldighen, daer men veel meer behoort de middelen te soecken, door welckmen uyt de sonde ende val can haestelijck opstaen. + Weet ghy d'Exempelen van ghevallen Heylighen? Soo gebruyckt die niet, om in uwen val onboetveerdich voort te gaen, want dat en hebben Gods Heylighen niet ghedaen, maer laedtse als opgherichte baeckenen ende merck-teeckenen voor u zyn, op welcke ghy als een goeden piloot mickende, de steen-clippen ende sant-platen der sonden, meugt mijden. Daer nae laetse u zyn als Leer-meesters, die u connen leeren hoe ghy in u sonde des dronckenschaps niet en moet blyven legghen, Maer, ghelijck zy ghedaen hebben, cloeckelijcken opstaen, om een beter leven te voeren.

Wanneer ghy yemant saeght voor u gaen op der straten, ende voor u vallen over een steen, soude ghy den selven volghen, ende moetwillens uwen voet aen den steen stooten, om een swaeren val te doen? Neen ghy, maer ghy soude acht nemen op uwe voeten ende ter syden afwijcken, om niet te vallen. Dit zyt ghy noch meer gehouden te doen, ten aensiene uwer Ziele, so dat wanneer ghy verneemt dat andere inde sonde der dronckenschap ghevallen zijn, ghy en mooght die niet nae volgen, maer door haer exempel sult ghy u vermaent houden, om die sorghelijcke steen-clippe des dronckenschaps te schouwen, daer aen ghy schipbreucke der salicheyt cont doen.

Hebt ghy lust d'Exemplen der Heylighen, ende haere daden by te brenghen, brenght voor, al het gunt daer in sy wel ghedaen, ende prijs verdient hebben. + D'Apostel seght: + Broeders, weest myne navolghers: Waer in? Int goede dat hy dede, niet int quaede: Dit begeeren oock alle heylighe Mannen Godts wel, dat wy hen naevolghen int gunt, daer mede zy anderen voorgegaen zyn. Aldus wil Ioseph wel dat ghy hem sult navolghen in sijne kuysheyt ende vreese Gods. Noagh begeert wel, dat ghy met hem een navolgher der gherechticheyt sult zyn. Loth + wenscht wel, dat ghy met hem wilt trecken uyt Sodoma, ende verlaeten den quaeden deses boosen Werelts, om op den heylighen berghe des Heeren u te onthouden. Wat seght ghy hier toe? Ey lieve, volgt hier in hare voet-stappen, ende volbrengt de begeerten deser H. Mannen: Siet over 'thooft de fauten, die zy door Menschelijcke swackheydt begaen hebben tot haeren grooten leedtwesen, ende steldt voor ooghen hunlieder mannelijcke daden, daer mede sy ons wel

voorgegaen zyn: Soo sult ghy weldoen, ende volbrengen de lesse des Apostels, die daer seght: + Haedt het quaet, ende hanckt het goede aen.

III. Worden wederleydt de Schyn-Redenen, die de onredelycke Dronckaerts by brenghen, tot bescherminghe van haerlieder dronckenschap.

LAet ons nu wederlegghen de Schyn-Redenen, + met welcke de Dronckaerts, nae den const haerer droncke reden-kavelinge, de dronckenschap soecken voor te spreecken, ende (als vrome Patronen vanden swelgh const) staende te houden. + I. Vooreerst, wenden sy voor, datter een oude Reghel is, die seght dattet goet is in sommighe oude slepende sieckten hem droncke te drincken, so ist dan mede wel gheoorlooft, op sommighe gheleghentheden droncke te drincken, iae gheleerde Medecyn-meesters als Rasis Avicenna, Menesitheus by Atheneum lib. II. + Ende andere meer, leeren dat het grootelycx tot ghesontheyt dient, twee ofte drie mael ter Maent droncke te wesen.

Antwoort.+ 1. Het zy, datter zyn die sulcx leeren, daer zyn weder andere die soo gheleert zyn als sy, die het teghendeel leeren, als daer is, Rabbi Moyses tractatu. 4. ad Soltanum Babyloniae, Guielmus Plautinus lib. 1. c. 8. de curatione morborum. 2. Ten anderen, segghen wy met Hieronymo: Quod in Sripturis authoritatem non habet, eadem facilitate contemnitur, quâ approbatur: Dat in de H. Schriftuere niet ghegrondt is, machmen soo lichtelyck verwerpen, als het van eenighen lichtelyck by ghebracht, ofte lichtveerdichlyck aenghenomen wordt.

3. Oock het waere soo sy seyden, soo en can in goeder conscientie niet gheschieden, datmen een ongheoorlooft middel, om eenighe sieckte te ghenesen, mach ghebruycken, niet meer dan of yemant met den Coninck Saul, + wilde de Toveresse tot Endor gebruycken tot zynder hulpe, ofte met Assa, + den Beelzebub woude laeten vraeghen tot veroveringhe van zyne ghesontheyt: Want men mach gheen quaet doen, op datter wat goets daer uyt volghen soude. 'tIs beter eerlyck te sterven van zyne sieckte, dan 'tleven te preserveren met middelen, die teghen Godt, ende zyn H. Woort stryden. + 4. Soude de mensche niet dwaes ende dul zyn, welcke het bloeden van zyn vingher, sochte te stelpen ende ghenesen met een wonde te geven aen zyn herte? Noch dulder is hy, die om de ghesontheydt zyns lichaems te besorghen, hem droncke-drincket, want hier mede gheeft hy de Ziele een dootlycke wonde: + Want de besoldinghe der sonde is de doot. Ende ist dat ghylieden nae den vleesche leeft, soo sult ghy sterven. + Nu ghelyck daer gheen verdoemenisse en is, + voor die nae den Gheest wandelen, soo isser dan een verdoemenisse voor die nae den Vleesche wandelen. 5. Het lichaem is maer een Karcker daer in de Ziele ghevanghen leyt: Wanneer nu die Karcker begint door kranckheden te vallen, men moet haer oprechtinghe niet soecken met de destructie ofte onderganck der Zielen. Vervloeckt sy de Man (sprack Iosua) + die de stadt Iericho opricht ende bouwet: + Als hy haeren grondt leyt, dat coste hem zyne eerste Sone: Ende wanneer hy haere poorten settet, dat coste hem zynen jonghsten Sone. Niet min is hy ongheluckich ende onsalich te achten, die den bauvalligen aertschen Tabernakel zyns lichaems, soeckt

te bouwen ende op te richten met schaede ende verlies van de salicheyt zynder Ziele. 6. Daer syn ordinaire middelen, die Godt den Medecyn-meesters heeft laeten weten, diemen om sieckten te ghenesen, mach ende moet ghebruycken: Dese wanneermense met aenroepinge van Gods H. Naeme gebruyckt, door den selven canmen ter ghesontheydt gheraecken: Want zy worden van Godt gheseghent, dat sy cracht hebben, om d'ongesontheden te verdryven, ende de welvarentheydt aen te brenghen. Wegh dan met uwen ouden Reghel, die gans ongheoorlooft is.

2. Noch meynen de Dronckaerts, dattet schijn ende coleur heeft, om haerlieder dronckenschap te blancketten ende verschoonen, wanneer sy segghen: + Het buyrt wel, het mackert wel, alsmen met elckanderen eenen soef soeffet, ende te saemen drinckt datmen vanden banck rolt.

Antwoordt. + Dit is een droncken mackerschap, ende een Duyvelsche buyrdtschap, diemen door het t'saemen drincken soeckt. Der Christenen Mackerschap, ende buyrtschap, bestaet in de leere der Apostelen, Gebeden, H. Sacramenten, ende inde wercken der barmherticheydt: De Mackerschap der Apostelen Christi bestondt eertydts daer in, + dat sy by elckandren quaemen in een opper-saele, ende al daer bleven eendrachtelyck int bidden, ende smeecken te saeme. Laet d'onse mede op sulcken voedt toegaen.

3. Andere wenden voor tot harer ontschuldinge: + Dattet een ghetuygenisse van vrientschap is, alsmen malkandren int drincken bescheyt doet, ende malcandren toevet met volle beeckers.

Antwoordt. +1. 'tIs een arme vrientschap, daer de tafel het fundament is vande vrientschap: Ende wanneer de Wijn ende 'tBier den eenigen bant zyn, om de vrienden onder den anderen te verbinden ende te vereenighen: Want als de keucken niet meer en roockt, dan vlieden dese keucke-vrienden mede. + Plautus seght seer wel, Vt cuique homini res parata est, firmi amici sunt, si res lassae, itidem amici collabascunt: Die veel te geven heeft, kryght vele vrienden, Maer wanneer dat op houdt, alsdan sal hy hem alleen vinden. 2. Noteert noch dat haere vrientschap gheene ware vrientschap en is, door dien sy buyten de paelen van Maeticheyt is, ende daerom wel een vyandtschap mach heeten: Want onder den schijn van vrientschap, dwinghen sy anderen boven haeren wil ende vermoghen te drincken. Sy roepen, myn vrient doet bescheyt. O onbescheydene menschen! Is dat reden ende bescheydt, te drincken meer als men dorstet, ende als men can drincken, sonder hem selven te krencken? Is dit bescheyt eysschen, te dringhen dat een ander soo veel drincke als ghy? Niet meer bescheyts en is het, dan te willen dat de selve soo veel eedt, als ghy: Ofte dat hy even so grooten schoen aendoe, als ghy, hebbende nochtans cleynder voeten: Ofte dat hy soo veel Wijns in een cleyn vat doe, als ghy in een groot vat. 3. Wilt ghy weten wat vrientschap te onderhouden is met zynen Naesten? 'tIs hem tot deught ende Godtsalicheyt vermaenen, ende niet tot droncke-drincken.

Applicatie, ofte Toeeygheninghe.

DVs vele sy gheseyt, tot beantwoordinghe van al 'tgunt men ghewoon is by te brenghen, tot bescherminghe van de vuyle dronckenschap. + Yeghelyck sy vermaent, ende vrientlyck ghebeden, die hem tot dronckenschap bevint gheneeghen, niet te willen alligeren de H. Schrifture, Exemplen, ofte Redenen om zyn sonde voor te staen. Het is des Duyvels aert de sonde schoon op te proncken, ende den Menschen die aen te prysen als eene deucht. Dat dan een Christen liever arbeyde, om hem van die Moordadige lust van drincken ende schincken los te maecken. Soo ghy uwe Paert ofte Osse inden graft saeght ghevallen, soudet ghy niet terstont raedt ende daet, ende alle middelen ghebruycken, om die selve daer uyt te trecken? Waerom en zijt ghy niet sorchvuldich, ghy segghe ick, die daer leght inden sorgelycken poel van dronckenschap, om u selven by tyts daer uyt te verlossen, op dat uwe lichaem ende Ziele behouden blyve? Het is voorwaer bedroeflyck, inde ooghen der Menschen, dat een man hem moetwillich int water werpt, van boven neder de brugghe, ende wil hem verdrincken, Maer noch bedroeffelycker saecke isset, wanneer een mensche in zyn dronckenschap daeghelycx voortgaet, ende daerover aenghesproocken ende bestraft zynde, zyn feyt noch soeckt te verdedighen, al of hy wel dede. Och! Dat de Mensche zyner hem liever ontferme, ende dat hy liever waer neme den regel der soberheyt, op dat hy daer door bequaem gemaeckt worde, tot nacominge zynder eygene beroepinghe, ende tot alle gheestelijcke oeffeninghen, als

daer zyn: Ghebeden, 'tghehoor des Woordts ende d'overdenckinghe van dien: Waer toe die Ziele alderbequaemst is, die minst met Wijn begooten wort, ende die altydt nuchteren ende sober is.

+ Wat willen wy de dronckenschap voorspreecken? Daer doch gheen Dronckaert en sal besitten dat Coninckrijcke Gods. + De dronckenschap (seydt Hieronimus) + heeft onder de wercken des vleyschs, de veerthiende plaetse: Ghetuyghende dat de Dronckaerts het Ryck der Hemelen niet en connen besitten. Wie behoorde dan desen vyant, die de Ziele inde Helle treckt, voor te staen? De Heylighe Schriftuere verdoemt hem, ende willen wy hem onder den vroomen stellen? + D'Exemplen der Heylighen wysen ons aen zyne bedrieghelijckheyt ende verleydende cracht, sullen wij hem anderen aenprijsen? De Redenen leeren den redelijcken menschen, dat sy een afkeer van hem behoorden te nemen, ende sullen wy, als onredelicke Menschen, met schijn-redenen, zyn quaet trachten te bedecken? Gantschelijc niet: dat en betaemt ons niet, die welcke Christenen willen ghenaemt zyn, ende zyn tot Gheestelycke Coninghen ghemaeckt: + Want desen betaemt over de begheerlijckheden te heersschen, ende toe te sien, dat de sonde gheen overhandt hebbe in haren sterffelicken lichame, om haer in zyne lusten ghehoorsaem te zyn, want +, de sonde moet gheen overhandt hebben. Maer wy moeten over de selve heersschappye voeren, onsen ouden mensche met zyne begheerlyckheden doodende, op dat wy daer door d'overwinninghe behalen, ende vercrijgen de croone des levens: De welcke niet bereydt en is voor de ghene die inden vleesche leven, maer voor den ghenen, + die in den Gheest leven, ende in den Gheest voordtgaen:

Want dat is buyten twyfel (het welcke yeder wel behoorde alletydt te ghedencken) + wie in zyn Vleesch saeydt, die sal van den Vleesche verdervinghe maeyen: Maer wie inden Gheest saeydt, die sal het eeuwighe leven maeyen. Laet ons weldoende niet vertraeghen: Want te zyner tydt sullen wy maeyen sonder ophouden.


Vorige Volgende