Logo DBNL
Nvchteren Loth. Dat is, middel om op te staen, uyt de ziel-verderffelijcke sonde, van dronckenschap, tot een maetich, ende godtvruchtich leven (1623)

Nvchteren Loth. Dat is, middel om op te staen, uyt de ziel-verderffelijcke sonde, van dronckenschap, tot een maetich, ende godtvruchtich leven

(1623)–Daniel Souterius–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

De vierde Predicatie.
Andere oorsaecken door welckmen tot dronckenschap vervalt.

DE H. Propheet David Psalm 129. ghetuycht, dat Gods Kercke alhier op aerden alletijdt ende aller weghen besprongen, ende vander jeught aen, + aenghevochten is geweest van vele vyanden. Even 'tselfde moghen wy segghen van onse Ziele: Want, behalven dat de Duyvel, het Vleesch ende die Werelt haere dootlijcke vyanden zyn, so zynder noch andere byvallende oorsaecken, die onse Ziele vyandichlijck vervolgende,

steedichs tot sondigen verwecken. Ghelijckmen den Voghelen vele stricken set, ende vele netten uytspant om te vangen, ende gevangen hebbende, te dooden: also werden vele stricken ende vallen gheset voor onse lieve Ziele, op dat sy int net der sonde ghevangen ende tot den eeuwigen doot gebrocht worde. Dit selve konnen wy afnemen uyt de bygebrachte aenleydende oorsaecken, die vele Menschen tot de Ziel-moordelijcke dronckenschap vervoeren: Laet ons comen tot eenige andere oorsaecken, als namelijck dese:

1. Vermaeckelyckheydt.
2. Ongheloovicheydt.
3. Sterckheydt int drincken.

Door allen desen middelen, hoe jammerlijck de mensche tot droncke-drincken verleyt wordt, sal niet swaer vallen te bewysen, ghemerckt de daeghelijcxse Exemplen 'tselfde bewaerheden. Daerom te meer salt noodich zyn hier van te spreecken, op dat yeder werde gewaerschout ende vermaent d'oorsaecken te myden, waer door hy tot dronckenschap can ghebracht werden.

I. Onder d'aenleydende oorsaecken tot dronckenschap, is ten sevensten, vermaeckelyckheyt.

DE sevenste oorsake, + die den Mensche tot dronckenschap verleydt, is de Vermaeckelyckheydt ende smaeckelijckheyt, die de Drincker neemt int swelghen van vele Wijns ofte stercken drancks. Daerom seght Augustinus seer wel: + De droncken-

schap is eenen lieffelicken Duyvel, een lecker vergift, ende een soete sonde: Die daer mede bevanghen is, en heeft hemselven niet: Ende wie sich droncken drinckt, en sondicht niet slechtelyck, maer is gantsch en gheheel een sonde. Laet ons dan uytroepen: O leckere spongieuse tonghe, in hoe groot verdriet brenght ghy uwen Heer de Ziel, wanneer ghy om een haest voorby gaende ketelinghe der keele, ende verdwynende drinck-lust, so licht een brant-teecken behaelt, ende so grouwelicke sonde doet! Een dronckaert, die om syn vermaeckelijckheyt ende smaeckelijckheyt te vol doen, ingulpt den stercken dranck, en can anders niet opt eynde (comende syn dwaesheyt te verstaen ende zyn zonde te ghevoelen) dan een droevich gheklach over hem selven maecken, volgens 'texempel van Lysimachus Coninck van Thracien, de welcke door waters noot hem selven met zynen Leger opghegeven hebbende, ende nu zynen dorst met een smaeckelijcke teughe ofte dronck ghestilt zynde, seyde, met luyder stemme uytroepende: + O Goden, dat ick om soo eene cleyne ende corte wellust, my uyt eenen Coninck, een Slaeve ghemaeckt hebbe! Dit behooren voorwaer alle Droncke-bolten ende Slempers wel te bedencken, namentlijck, hoese voor eene smaeckelijcke wellust die sy met vermaeckelijckheyt, door onbehoorlijck ghebruyck vanden dranck nemen, verliesen de croone van eerbaerheyt, werden berooft vande deuchden ende gaeven, die de maticheyt ende soberheyt aenbrenghen, als zyn, recht gebruyck der sinnen, vrolijckheyt des gemoets, gherusticheyt der conscientie, ende werden niet anders dan, Slaeven der sonde, om die te dienen in haere boose begeerlijckheyt.

Des Dronckaerts vermaeckelijckheyt, mach vergeleecken worden by de vermaeckelijckheyt, die het Vischken neemt int inslocken van des Visschen-vanghers aesken, waer nae het compt te ghevoelen den dootlijcken anghel. Ofte gelijck het ketelen onder d'oxelen wel eenen lach verweckt, maer die noch lieflijck, noch voorderlijck en is, maer geheel quellich ende eener crampe niet ongelijck, also zyn oock de vermaeckelijcke wellusten des Dronckaerts, die hy int balghen ende suypen neemt: Want die selfde brenghen den lichaemen aen onghesontheden, verstooren de ruste des Gheests ende verwecken groote beroertheden inde Ziele.

Applicatie, ofte Toeeygheninghe.

NEemt dan geen vermaeckelijckheyt ofte smaeckelijckheyt int droncke-drincken. + Laet uwen lust wesen int goede nae te jaghen. Proeft ende smaeckt hoe lieflijck die Heere sy. Vwe vermaeckelijckheydt zy gheleghen in allerley deughsaeme oeffeninghen.

Gedenckt eenmael aenden onsaligen Rijcken brasser, + diens vermaeckelijckheyt was, daegelijcx te bancketeren ende te sitten aen leckere tafelen: Maer hoe ist met hem vergaen opt leste? Hy stierff, ende zyn Ziele wiert begraeven inder Hellen. Weet dat dit tot een Exempel beschreven is, voor die namaels souden also leven in dronckenschap ende brasserye: Want God weet den Dronckaerts tot den dagh des oordeels ter straffe te behouden, + ende aldermeest de ghene, die het Vleesch volghende, in onreyne begeerlijckheden wandelen. Vreest dan, ende ziet toe dat ghy in soodanich

oordeel Godts, door uwen drinck-lust niet compt te vervallen. In plaetse van uwe sondige vermaeckelijckheyt ende smaeckelijckheyt, neemt uwe vermaecken inde Schriften Moysis ende der Propheeten, + op dat ghy den rampsalighen Rijcke brasser onghelijck mooght bevonden worden, ende zyner straffe nemmermeer deelachtich worden. Door 't leesen van Godts woordt, ende d'oeffeninghe der deughsaeme wercken, kont ghy uwe voorvermelde snoode wellust ende sondighe vermaeckelijckheydt haest uytdempen.

II. Onder d'aenleydende oorsaecken tot dronckenschap, is ten achtsten: Ongheloovicheydt.

DE achtste oorsaecke door welckmen compt tot dronckenschap, is Ongeloove, + dewelcke steeckt inden Dronckaert, die over zyn quaedt leven aenghesproocken, vermaent, ende voor de schaeden die hem daer uyt treffen sullen, trouwelijck ghewaerschout, al dat inden wint slaet, neemt het niet aen, nochte gevet eenich gheloove al watmen hem tot zynen beste spreeckt. Laet yemant, (by exempel) hem soecken van 'tonmatich ghebruyck des Wijns af te brenghen, door voorwendinghe vande spreucke des Wijsemans: + Siet den Wijn niet aen dat hy root is, ende in het glas schoon staet: Hy gaet fyn glat in, doch daer nae steeckt hy ghelyck als een Slanghe, ende vergiftiget ghelyck als een Ader. Laet daer en boven, de vermaender daer by een uytlegginghe doen, ende segghen: Ey lieve laet myne woorden tot uwer ooren ingaen ende neemtse ter herten, 'tsal met u gaen, ghe-

lijck de Wijseman voorseyt, so ghy by tijts den overdaet des Wijns niet en begeert nae te laeten: Want ghelijck fenijn de leden lam maeckt, soo maeckt oock 'tmisbruyck des Wijns, den leden lam, bevende ende onmachtich. Fenijn verswackt de crachten des Gheests ende des verstants, alsoo wordt s'menschen verstant door den Wijn omghekeert, + ende stercken dranck verandert de sinnen, ende het wesen der menschen. Daer is mede fenijn, dat den mensche doet vallen in een dootlijcken slaep, + insghelijcx is 'tmisbruyck des Wijns een fenijn, dat den Dronckaert in den slaep ofte ongevoelen van zyne sonden, doodt ende ter Hellen doet sincken: Overdadicheydt heeft vele persoonen omghebracht: + Ende maticheydt niemandt. De Wijnen hebben ontallijcke beschadicht, ende de spaersaemheyt niet eenen. Vele hebben onder hare bancquetten den Gheest gegeven, ende hebben hare tafelen met haer eyghen bloedt ghevullet. Soodanige ende derghelijcke redenen voorghestelt zijnde, wat ist dat alsdan de Dronckaert tot antwoordt gheeft? Verfoeyt hy als dan zijn sonde? Bedroeft hy hem over zyn quaede ganghen? Beraedt hy hem beter? Int minste niet. 'tIs al den dooven ende den ongeloovighen ghepredickt: Niemandt ghelooft sulcke predickinghe, De Duyvel en is in haeren oogen soo swart niet, alsmen hem schildert. Met de dronckenschap en ist soo qualick niet ghestelt alsmen (segghen sy) hen soeckt wijs te maecken. O ongheloovighe ende traeghe van herten, om te verstaen datmen siet daeghelijcx in anderen met waerheydt te gheschieden! Ia onsalighe, die niet en willen weten dat tot haeren vreede dient, + noch die niet en willen den tijdt haerer besoeckinghe bekennen! Grooter gheloove

is te vinden gheweest by den Heydenschen Coninck Cyrum, die door Astyages zynen schoon-vader ghevraeght, + waerom hy den Wijn niet en hadde willen drincken, die hem in een schaele was aengheboden gheweest, antwoorde: Overmits ick meynde, dat het vergift was, hebbende dese voorleden daeghen ghesien inde maeltijdt, die ghy uwe vrienden hebt ghedaen, datter niemandt en was, die daer van dronck, of hy wiert corts daer na in zyn lichaem ende in zyn verstandt ghekrenckt, zyne sinnen ende alle redelijckheydt verloren hebbende. Hebben hem, die schaeden spruyttende uyt de dronckenschap, konnen voor dronckenschap verschricken ende hem byde maeticheydt behouden: Hoe comt dat de Christenen de dronckenschap niet en mijden, daer nochtans de schaeden ende hindernissen van dien, ghenoechsaem worden aenghedient? Haerlieder ongeloove doet dat: Want 'tsy datmen hen leert: + Dat dronckenschap een ontsteeckinghe zy, van rasernye. Dat dronckenschap zy een fenijn der sotheydt. Datse verandert de sinnen ende het wesen der menschen. Dat door dese, van menschen worden als paerden die malkanderen toe briesschen: Sy verliesen haer stem: Sy veranderen haer coleur: Haere ooghen ontsteecken ende werden vyerich: Sy hyghen met haren mont, ende branden in rasernye. t' Sy datmen uyt Chrysostomo hen voorhout: + Datter gheen schadelycker noch schandelijcker sonde zy, dan gulsicheydt ofte dronckenschap: Want dese maeckt het verstandt bodt ende plomp, ende de Ziele vleeschelyck. Dese maeckt het verstandt blint, ende laet niet toe, dat het yets doorsie. 'tSy datmen uyt Isidoro voortbrengt: + Dat niemandt can tot de volmaecktheydt der deuchden comen, ten zy hy eerst de Gulsicheydt ende de overda-

dicheydt temme. Want ghelijck alle vleeschelijcke begheerlickheden, door onthoudinghe afghesneeden worden: Also worden oock alle deughden der Ziele, door de sonde van overdaedt ofte dronckenschap om ver ghesmeten, ende uyt geroyt. Ende derhalven, datmen desen vermaent, dat sy haere keele anders ghewennen willen, ende den buyck inbinden: + Want soo langh den buyck niet in ghegordet ofte inghebonden wordt, soo worden alle de deuchden ghelijck door de wellusticheydt des vleeschs overrumpelt. Soo ist dat sy dese vermaninghen ende waerschouwinghen niet ter herten nemen, maer als ongheloovighe Thomassen verachten, ende veracht hebbende, voortgaen inde sonde van dronckenschap, ende alle andere boose wercken des vleeschs, tot haerlieder groote schaede ende onghelucke.

Applicatie, ofte Toeeyheninghe.

LIeve Christenen laet V. L. raeden ter wyle ghy lieden u verloopt in eenighe sonde: + Wie nae de stemme des Leer-meesters luystert ende dien volcht, die salt wel ghelucken. + Wanneer dan yemant tot u comt ende spreeckt, houdt op, hout af van u onghebonden leven, verlaet u dronckenschap die teghens u Ziele strijdt, ,+ soo en seeghendt u niet in dyn herte, ende en spreeckt niet: Het gaet my wel, dewyle ick wandele als myn herte dunckt, doende de dronckenschap tot den dorst, de Heere wil soodanighen niet ghenaedich zijn. De Godloose late veel liever af van zijnen weghe, ende de Quaet-doender van zijne ghedachten, ende bekeere hem tot den Heere, soo sal hy hem zyner ontfarmen: Want by hem is vele vergevinghe.+

Luystert nae den genen, die u ten besten raedt ende uwer Zielen salicheydt soeckt. Indien yemant u voor dieven waerschoude, de welcke quaemen om u goet te benemen, soude ghy die waerschouwinge niet aennemen, ende door deselve u op de wacht begeven? Maer hoe veel meer behoorde ghy den raedt ofte waerschouwinghe plaetse te gheven, te ghelooven ende te achtervolgen den Godsaligen Vermaenders, die u waerschouwen voor de Duyvel, die door de dronckenschap een aenslach op uwer Zielen salicheyt ghemaeckt heeft? Ghelooft dan den woorden die u vermaenen nae de Godtsalicheydt te wandelen. Verlaedt uwe dronckenschap, waecket ende weest nuchteren, doodet uwe aertsche leden, + op dat ghy leven mooght. Dienet niet langher uweb boosen appetijdt ende wellust van drincken. Maeticheydt is een treffelijcke deught, wie hem daer nae schickt, die sal van Godt bemindt, ende van den menschen gheeerdt zijn. Daer toe als ghy vermaendt wordt, soo weest gheeloovich, + ende blyft niet langher ongheloovich.

III. Onder d'aenleydende oorsaecken tot de dronckenschap, is ten neghenden, Sterckheydt int drincken.

T'Is oock een verleydende oorsaecke tot dronckenschap, + dat de mensche hem laet voorstaen, hy can veel drincken ende is sterck ghenoech om in overdaedt den Wijn te drincken, sonder droncken te worden, ofte int verstant ende sinnen ghequest te worden. Dat is het Romeyns stuck ende d'over-

winninghe waer van ettelijcke haer wel dorven beroemen, pocchende datse veel connen drincken, jae datse haere mede-ghesellen connen van den banck drincken, sonder selfs van den dranck beschaedicht te zijn.

Desen roem hebben vele ghehadt onder den groote Drincke-broers: +Darius Hystaspis Coninck der Persen, die de Toveraers liet dooden, is soo stercken drincker gheweest, dat hy daer van prijs socht noch nae zijn doot: Want hy liet op zijn Graf setten: Vinum multum bibere potui, idque perferre: Ick hebbe veel Wijns connen drincken, ende die verdraeghen. Een ander, ghenaempt L. Piso, ten tijde van de Asiatice oorloghe, + doen hy ghemaeckt was een Goevernuer ende bewaerder ende bewaerder van een Stadt, konde wel gheheele nachten met drincken doorbrenghen, ende nietemin inden dach bequaem zijn, om de saecken die de regiringhe der Republijcke aenginghen, te besorghen. Xenarchus Rhodius, + van weghen dat hy vele Wijns konde laeden ende in nemen, wiert ghenaemt Metretes, dat was een mate de welcke hielt twintich Congios, ende eenen Congius was ontrent twee stoop. De Coninck Cambyses Cyri Soone, was een stercken Drinckert, die al of hy schoon veel dranck, nochtans niet droncken wiert: Daerom doen Prexaspes, eene zynder Raedts-Heeren hem berispte over zyn veel drincken ofte dronckenschap, soo gaf hy hem tot antwoorde weder: Dat hy niet en liet wel zyns selfs te wesen, + al wast schoon dat hy veel dronck. Ende om dat te bewijsen, soo soude hem Brexaspes sijnen jongen Soone stellen om nae te schieten ende te micken, als hy nu wel gedroncken hadde, raeckte hy 'therte niet, soo soudemen hem ten rechte voor eenen Dronckaert

achten, maer raeckte hy 'therte, soo mochtmen daer by af nemen, dat hy by zijnen verstande was, 'twelcke alsoo gheschiede: Want als hy wel ghedroncken hadde, so dede hy den Iongen stellen, nae den welcken hy schoot, ende dede hem daer nae open houwen, om te besien of 'therte gheraeckt was, ende doenment nu also bevont, toonde hy't den Vader Prexaspes, segghende: Nu moet dy immers bekennen dat ick gheen Dronckaert en ben. Maer daer nae wert hy door het drincken soo dol ende tyrannich, dat hy zynen eygen Broeder ende Soone liet ombrenghen, op dat hy alleen sonder eenich met-gheselle ofte naecomelinck regeeren soude.

Laet ons comen tot de stercke-drinckers van onsen tijde, van welckmen wel mach segghen: + Dat sy haere eere stellen in haere schande: Want te roemen van sterck drincken, is niet anders dan te segghen, datmen alle redelijckheydt ende menschelijckheydt af gheleght heeft, ende den gulsighen beesten nae aert, ghelijck daer is een Cameel dier, twelck op een tijt so veel can drincken, dattet ghenoech daer aen heeft voor vele daghen: Iae dese zijn veel beestiger, want sy en laeten hen niet verghenoeghen op een dach vele ghedroncken te hebben, ende daer nae in abstinentie ende onthoudinghe vanden dranck voort te gaen, maer moeten dach aen dagh, den buyck altijdt vol Wijns ofte Biers hebben. Ende begaen alsoo een tyrannije teghen haer selven: Want om dat sy onder het drincken blijven by haer lieder verstandt, soo meynen sy dattet gheoorlooft is, haere Ziele met de pijlen der Godlooser gulsicheydt te doorschieten, waer naer volght d'eeuwighe doodt.

Maer laet dese ghedencken, dat Esaias den Wee uytspreeckt niet alleen teghen de Dronckaerts, die door het drincken haer verstandt verliesen, maer oock teghen de ghene die Helden zyn om VVijn te suypen: + Ende Krijghers om met vollen te drincken. Daerbenevens de Apostel Petrus, + onder de sonden, ten tijden onser onwetenschap begaen, waer van wy behooren berou te hebben, en stelt niet alleenelijck de dronckenschap, maer oock de Suyperije. Bewijsende daermede Esaias ende Petrus, dat wanneer den Apostel Paulus heeft vercondicht, + dat de Dronckaerts het Coninckrijck der Hemelen niet en sullen besitten, dat hy oock onder dit woordt Dronckaerdt, de gheweldighe Suypers heeft begrepen. Ende dien volghende so vermaendt ons de wijseman Salomon, dat wy ons sullen wachten niet alleen voor het gheselschap der Dronckaerts, maer oock der Wijn-suypers: Segghende: + VVeest niet onder den Suypers ende Slempers.

Applicatie, ofte Toeeygheninghe.

COmpt dan herrewaerts ghy Helden int drincken, + ghy die van groote Godloosheydt zijt te beschuldighen, terwyle dat ghylieden roemen dorst veel te connen drincken. Mithridathes, om dat hy hem daghelijcx spijsde met fenijn ofte vergif, wiert in zijn natuere soo sterck, dat hy met gheen ander vergif (dat men hem hadde mogen ingheven, sonder zynen weete) konde omghebrachdt worden: Ghylieden moocht oock roemen soo ghylieden wilt, naemelijck dat V. L. natuere soo seer aenden stercken dranck ghewent is, dat wat Wijn ghylieden drinckt, V. L.

niet en sal beschaedighen aenden lichaeme ofte het verstandt. Voorwaer ghylieden en kont daermede V. L. dronckenschap niet verschoonen, die ghelegen is in veel Wijns te suypen: Want 'tis nietemin een grouwelijcke sonde voor Godt, ende V. L. verstandt wert min oft meer beschadicht. Ende neemt schoon, ten waere soo niet, nochtans sult ghylieden weten, dat daer door de Ziele grootelijcks beschaedicht wordt: Want de stercke Drinckers, zijn als gheweldighe Moordenaers van haer eyghen selfs, ende brenghen hen selven om, met haer eygen handen, met dewelcke sy den Wijn in hare keele gieten. Daerom N. betoondt u selven gheen Heldt int drincken, ende ghedenckt aende vermaeninghe Pauli: VVeest gheen VVijn-suyper. + Want door dese sonde kont ghy de salicheydt der Zielen, Godts gunst, de lieffde des heylighen Gheests verliesen. Weest dan liever, + wacker, nuchteren, gheschickt, ghemaniert, maetich.


Vorige Volgende