Logo DBNL
Nvchteren Loth. Dat is, middel om op te staen, uyt de ziel-verderffelijcke sonde, van dronckenschap, tot een maetich, ende godtvruchtich leven (1623)

Nvchteren Loth. Dat is, middel om op te staen, uyt de ziel-verderffelijcke sonde, van dronckenschap, tot een maetich, ende godtvruchtich leven

(1623)–Daniel Souterius–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

De tweede Predicatie.
Uan de oorsaecken, door welckmen tot dronckenschap ghebracht wort.

DE Wijseman sijn Soone een goede lesse gevende, seght tot hem aldus: Hoort myn Soone, ende zyt wys, ende richtet uwe herte op den weghe, weest niet onder den suypers. Ende daer na seght hy noch: + Siet den Wijn niet aen dat hy root is, ende in het glas schoon staet, hy gaet fijn glat in, doch daer na steeckt hy ghelyck als een slanghe, ende vergiftiget ghelijck als een ader. Met welcke vermaeninge hy, allen, inde naeme zijns Soons aenspreeckende, wil leeren schouwen die boose wellust der dronckenschap, de welcke een Moeder des quaets is, een bestrijder der deucht, + ende maeckt van seedige Menschen, wulpsche heynschten. Ende aenghesien dese sondighe wellust vele menschen huden ten daeghe in-

ghenomen heeft, is niets noodigher, dan datmen met de voorgaende vermaeninge, den selven aenspreecke. 'Tis waer, dit doen dagelijcx de vroome Leeraren in haere huys-soeckinghe mede in haere openbare predicatien, maer wie isser die daer na hooren wil? Wie isser die zijn herte daer na richtet, dat hy de goede leeringhe aen neme? Het gaet veel meer, gheheel anders: Namentlijck, yder slaet inden wint den heylsaemen raet die hem wort gegeven, ende begeeft hem liever, + om gierichlijck te volghen zijn eygen wellust die daer teghen de Ziele strydt. Willen wy hier van gaen ondersoecken d'oorsaecken, wy sullen bevinden, dat de Mensche tot desen onsalighen drinck-lust verweckt wert, door verscheyden middelen, van welcke wy teghenwoordich dese drie navolghende sullen verhaelen. +

1. Des Menschens verdorvene Naure.
2. Aenraedinghe des Duyvels.
3. Quaede inbeeldinghe.

Dese zijn die oorsaecken ofte middelen, door welcke vele luyden haer begheven tot het droncke-drincken, in sulcker voeghen dat sy opt eynde daer van een ghewoonte ende ambacht maecken. Laet ons daerom van een yder oorsaecke punctuelijck spreken, op dat een yeghelijck hem voor de selve te beter verhoede, ende te wijsselicker toesie, dat hy hem door de selfde niet en laete ter eenigher tijt int verderffelijck Rijck der dronckenschap rucken ende sleepen.

I. Onder de aenleydende oorsaecken tot de dronckenschap, is eerst aen te mercken, des Menschens verdorvene Nature.

BAsilius Magnus segt seer wel, dat de dronckenschap eenen Duyvel is, diemen door wellust in het herte neemt. + Te verstaen gevende, dat de wellustighe begeerte der verdorvene Natuere inden mensche, den mensche verrucket tot het quaet, dat hy willich ende bereyt hem overgheeft tot navolginghe van allerley sondighe lusten. + Het gaet in desen met hem, ghelijck het toegaet met de Ghieren, Aerenden ende dergelijcke Voghelen, die met eenen sonderlinghen lust vlieghen nae de vuyle stinckende aessen, niet achtende de lustighe velden noch Hoven. Ofte ghelijck de vlieghen, de ghesonde ende onverseerde deelen int lichaem blijven laten, gaen sitten inde schurftheyt ende sweeren, also gaet het oock toe, met onse verdorvene Natuere, die 't ghene dat eerlijck, wel, ende stichtelick ghedaen is, dat gaet zy onaenghesien voorby, maer dat leelijck is, dat onbehoorlijck is, als daer is quaede wellust ende dronckenschap, dat pleecht sy gheerne. Hierom, spreeckt seer wel d'Apostel Iacobus, + Niemant die versocht wort, segghe, dat hy van Gode versocht wort: Want God en can met gheenen quaede versocht worden, hy en versoeckt oock niemant, maer een yegelijck wort versocht, als hy van zyn eygen begeerlyckheyt afghetrocken ende verlockt wort, daer na, als de begheerlijckheyt ontfanghen heeft, baert sy de sonde, ende de sonde, als sy volbracht is, brenght de doot voort. 'Tghetal der graden int bedrijven eener sonde, wor-

den hier van Iacobo seer fijn aengeteyckent naemelijck in haere 1. aenvechtinge 2. ontfanginge 3. geboorte 4. volcomentheyt. + De werckelicke sonde inden eersten graet der aenvechtinge is, + wanneer 't gemoet op eene schiedelicke beweginghe wech ghetrocken wort om quaet te dencken ende met eenen ghekittelt wordt door eenich vermaecken inde selve. Want eene quaede beweginghe in 't ghemoet in gheworpen, van het vleysch ende den Duyvel, is ghelijck het aes dat in 't water geworpen wort, ende visschen aenlockt ende vermaeckt, ende veroorsaeckt dat zyder aenbyten. Zonde in ontfanginghe is, + als daer met het vermaecken des ghemoets t'samen gaet toestemminghe des willens om dat quaet te bedrijven, daer op men ghedacht heeft. Zonde inde gheboorte is, + wanneer dat sy voortcompt tot de daet ende uytvoeringe. Zonde in volcomentheyt is, + wanneer de menschen ghewassen zijn tot eene ghewoonte ende ghestaltenisse der sonde, door eene langhe betrachtinghe. Want het dickwils bedrijven eender, ende der selver sonde, laet eene boose indruckinghe in het herte, dat is eene stercke ofte gheweldighe toegenegentheyt, tot dat, ofte tot eenich ander quaet, Ende de sonde dus volcomen gheworden zijnde, brenght de doot voort: Want ghewoonte int sondighen, brenght voort hardicheydt des herten, hardicheydt des herten onboetveerdicheydt, ende onboetveerdicheyt verdoemenisse.

Ende, och of God gave, dat de sonde des dronckenschaps langhes dese vier trappen niet en waere in velen menschen opgheclommen tot hare volcomentheyt. Want daer zijnder die de wulpsheydt liever hebben dan God. + Ende daer wandelen vele, die vyan-

den des Cruyces Christi zyn: + Wiens eynde is de verdoemenisse, wiens God de buyck is. Dat zijn die ghene, die haer selven met spijse ende Wijn ende sterckendranck opvollen, soo langhe als haer vel dat houden mach. Ia selfs die, die hen uytgheven voor groote heylighe, ende van strengher leven te voeren als andere, die zijn so vet ende so dicke, dat hen d'oogen van drincken uyt den kop puylen, alsoo dat sy alle man voor een spreeck-woort dienen. O ongheluckighe ende onsalige Menschen, die door de brandende koole haerder wellustighe begeerten ende begeerlijckheden hen dus laeten ontsteecken tot dronckenschap! O onwijse luyden die hen dus laeten verheeren vande verdorventheyt haerder Natuere! + Hoe langhe wilt ghy onbesinneden, onbesinnet zyn? Keert u tot myner straffe: Siet ick wil u uytseggen mynen Gheest, ende u myne woorden kont doen.

Applicatie, ofte Toeeygheninghe.

NIemant volghe zijn verdorvene Natuere, door welcke hy can versocht worden ten quaede, + ende afghebracht worden van deuchden tot ondeuchden, van maeticheyt tot dronckenschap. 'Tis wel waer, men sieter vele die, als onwederborene menschen, den loop haerder verdorvene Natuere volghen, die niet anders en weten te spreecken dan van fretsen, suypen ende swelghen. Sijn den verweenden Coninck, Sardanapalo ghelijck, diens woort altijt was: + Eet ende drinckt, ende speelt, want na den doot en is gheen wellust meer. Sy zijn den Cyclopibus ghelijck, van welcken Euripides spreeckt, dat sy seyden: VVy en kennen gheen ander Godt, dan onsen buyck, dien doen

wy offerhande, + ende offeren hem Ossen, Schapen ende hoopen tonnen Wijns.

Maer wy Christenen, + laet ons desen hoop niet volghen, welcker weghen gaen ten verderve. Wy en zijn daer toe niet gheroepen, dat wy den vleesche sullen dienen tot voldoeninghe van onse boose begeerlijckheden, maer zijn daer toe gheroepen, + dat wy maetichlijck sullen leven in dese teghenwoordighe Werelt. Ghedenckt hier toe de woorden Pauli: + Die Christi zijn, die hebben het vleesch ghecruyscht met de beweginghe ende begheerten. Ick segghe u dan: + Wandelt nae den Gheest, soo en sult ghy de begheerten des vleeschs niet volbrenghen.

De verdorventheyt onser wederspannigher natueren is, als de groote ende machtighe Goliath, ende de ghenaede Gods die wy ontfanghen, als den jongen ende cleynen David: Ende daerom, indien wy begeeren, dat de ghenaede de overhant crijghe, teghen het vleesch ende de verdorventheyt, so moeten wy den stercken man zijne wapenen uyt trecken ende berooven van zijn gheweer: Dit gheschiet wanneer wy alle de leden onses Lichaems overgeven om instrumenten te wesen des dienst Godts in gherechticheyt ende heylicheyt. Item wanneer wy tot versmooringhe ende verdempinge onser verdorventheyt uyttrecken het sweert des Gheests Ephef. 6. Welck is Gods woort, ende strijden met dien onbesuysten Reuse, hem hart aenvallende met de oordeelen ende dreyghementen Godts, ende als met cluppelen ter nederslaende. 1.Corinth. 9.27. Ende so wanneer de begeerlijckheyt begint te ontfanghen ende eenighe sonde voort te brenghen, soo moeten wy die het hoofdt verpletteren, ende teghen den gront lappen als een

Voghelken in den dop, op dat sy niet tot onsen verderve op en wasse.

II. Onder d'aenleydende oorsaecken tot dronckenschap, is ten tweeden aen te mercken: Des Duyvels aenraedinghe.

DIe tweede aenleydende oorsaecke tot dronckenschap, + is de verleyder de Duyvel, onser aller vyant, die rontom ons gaet als een bryesschende Leeuw, soeckende wien hy verslinde. + Hy is een listich Serpent, welck op des Menschens ghenegentheyt acht slaet, ende dien hy vint van sodanige complexie, dat hy vermaeckelijckheden, wellusten, vrolijckheyt soeckt, ende zijn genuchte daer in schept, dien valt hy daerom te dapperder aen, ende daeghelijcx verlockt hy hem om te bancketeren ende om aen den bierbanck te zitten. Men conde daerom vande dronckenschap segghen, 't gunt Paulus vande begheerlijckheyt gheseyt heeft, te weten, dat het een vande principaelste middelen, is die de Duyvel gebruyckt om ons tot hem te trecken, ende in zijne stricken te verwerren: Want noyt anders gesien is, dan wie tot dese sonde, lust hadde die selve wiert versoncken in schaede ende verderffenisse. + 1.+Ten is desen boosen Gheest niet verborghen, hoe dat door de vleeschelicke wellusten ende snoode drinck-lusten, dat Vleesch seer sterck ghemaeckt wort, om teghens den Gheest staedelijck te strijden 2. + Hy weet oock wel, dat de menschen haer den onreynen beesten ghelijck maecken, so lange sy hen daeghelijcx missen ende op aerden wellust hebben, + haer herten voedende, als in eenen Feest-daeghe.

3. + Hy verneemt oock wel, hoe door den drinck-lust, alle sucht tot deught ende Godsalicheyt uytgebluscht wort: Want dronckenschap is de moeder des quaets: Een vyant vande deucht: + Een cloeck man maeckt sy traech ende luy: Den matigen maeckt sy wellustich: Sy en kent de gerechticheyt niet: De voorsichticheyt blust sy uyt. Want ghelijck 't water strijdt tegen het vier, also stryt oock den onmatigen VVijn tegen de reden. 4. + Hy weet wel, dat de overvloet des Wijns de ghestadicheyt ende zeedicheyt des ghemoets lesschet: + VVant ghelijck den roock de byen verdrijft, also verdrijft oock de dronckenschap de gheestelijcke gaeven. 5. + Hy is in ervarentheyt gecomen, hoe hy dappere, kloecke mannen Godts, door zijn listen ende laeghen verrasschende, door den dronck verleyt heeft tot groote sonden. + Den eersten mensche die hy met 't fenijn des dronckenschaps beschadichde, was Noah, daer door zijn naecktheyt ontblootet wiert, zijn eygen kint hem bespottede. De tweede is gheweest Loth, + dien hy door dronckenschap trock tot bloetschande met zijn eygene Dochters: Want de dronckenschap is des Duyvels Dalidah; ist saecke dat eenmael door haer bedroch de gheestelicke Philistinen die ons teghen zijn, ons ende onse sterckte comen te binden, soo sullen sy lichtelijck een geckspel van ons maecken, ende ons trecken tot allerley onghebondentheyt. 6. + Desen loosen Gheest heeft noch wel onthouden, hoe hy door dese practijcke den Sodomiteren onder zyne macht heeft ghebracht, + de welcke volghende het vleesch in onreyne begeerlijckheden, zijn verbrant, omghekeert, ende verdoemt. 7. + Desen verleyder ziet wel hoe een mensche door droncke-drincken onbequaem ghemaeckt wort om Godt te dienen: Want die van gulsicheyt

overwonnen is, en can Godt noch bidden, noch dancken, noch oock eenighe gave van hem ontfanghen: Ghelijck in modderighe ende waterige plaetsen niet en can groyen, hoe goet oock het saet zy datmen daer in zaeyt, also in een herte dat van dronckenschap overwonnen is, + (welcke is, magna animae submersio, een groote versmooringhe der Ziele) en can gheen onderwysinge plaetse grijpen. Ende niet alleene maeckt de dronckenschap ons onbequaem tot het goede, maer ontsteeckt ons oock tot vele quaets teghen den Heere onsen Godt: Ghelijck Israel nedersadt t'eten ende te drincken, ende stont op te spelen. Also wanneer de luyden haren buyck hebben boven maten op getast, sy verheffen hun teghen God, ende dan comen sy in lasteringen, quaetspreecken, brootdronckenheyt, ende in allerley ongheregelt wesen te vervallen, daerom de Duyvel vrolijck ende blyde is. 8. + Desen snooden boosen Gheest weet oock, hoe de dronckenschap den mensche treckt tot grouwelicke sonden tegen zynen naesten. + Waer is wee? Waer is ghekijff? VVaer is twist? VVaer zyn wonden sonder oorsaecke? Naementlycken, daermen langhe by den VVyn sittet. Sy sitten neder in eenicheyt, staen op in onreynicheyt, ende daer geen crackeel is, daer maeckt de dranck twist, selfs tot bloetstortens toe, ja dickwils totter doot toe. 9. + Hy voorsiet daer by, vele swaricheden die den dullen dronck aenbrenght beyde over ziele ende lichaem. Want een Dronckaert is een verquister zyns eyghen levens. + Sy verswackt de natuerlicke sinnen soo dat een droncken mensche geen onderscheyt can maecken tusschen vrient ende vyandt, tusschen 't lichaem ende de schaduwe. Daerom machse wel ghenaemt worden, + mors momentanea, dat is, een subyte doot, die 't ghe-

bruyck der Menschen sinnen voor een tijt beneemt. 10. + Dat meer is, die Duyvel onse verleyder weet wel, dat dese dronckenschap 't natuerlick leven verswackt, verstickt de radicale vochticheden, ende bringht voor seer schadelicke cranckheden, sy verderft de maghe, sy besmet den adem, verduystert de oogen, ontbint de juncturen, ende voordert den doot, also dat een Dronckaert wort een executuer zijns selfs, ende naer Godes rechtveerdich oordeel wort hem zijn oordeel vercort door de selve middelen, daermede hy het ghemeent heeft te verlenghen. 11. + Dat noch het slimpste ende ellendichste is, die Duyvel weet wel, hoe dat een Dronckaert onbekeerlijck in zijn sonde voortgaende, niet en sal Gods Coninckrijcke besitten, maer sal met den overspeelders ende dootslaeghers inden brandenden poel eeuwichlijck ghepynicht worden: + Want een Dronckaert maeckt hy so Godloos als Esau, de welcke, ghelijck hy 't recht zyner eerst-geboorte vercocht om een schotel Moes, alsoo vercoopt de Dronckaert zijn deel des Coninckrijcx Gods om eenen buyck vol drinckens. Om aller deser oorsaecken wille geschietet, dat die boosen Gheest allen vlijt ende neersticheyt aenleght, dat hy den mensche tot den drinck-lust verwecke ende tot hem trecke: Want daer hy hem vint wellustich, in de wellusticheyt sorgheloos, daer ist dat hy hem te lichter can overvallen ende berooven van zijn salicheyt.

De Duyvel heeft zijn Stratagemata, ende erchlisticheden daer mede hy tegens den menschen-kinderen crijcht, ende soeckt zyn voordeel ende overwinninghe daer by te behaelen. Men mach wel seggen, dat hy doet, ghelyck eertijts Fabius Maximus dede, doen hy sochte Hannibalis Soldaten te vermeesteren: Want

desen voornoemden Fabius, op een tyt doen hy tegens Hannibal vocht, liet 't Lant van Campanien (dat een seer vruchtbaer ende overvloedich Lant was) innemen, ende den tijt van ses ofte seven Maenden daer in stille liggen ende goede dagen hebben: Wel voorsiende, dat Hannibalis Soldaten, nae so veel arbeyts ende armoede, alse geleden hadden, comende te smaecken de goede vruchten dier in wiessen, terstont daer aen souden verleckeren, ende volghens, cleynhertich, onachtsaem ende radeloos werden, also dat het hem daer nae niet swaer en soude zijn de selve te overwinnen ende doodt te slaen. Even also weet de Duyvel zijn listighe aenslaghen te maecken op een mensche: Terwyle hy weet, + dat hy aen hem gheen kans en heeft als hy in syne Wapenen gegort staet, nuchteren is, waecket ende biddet (daer toe Petrus ons vermaent) so ist dat hy een mensche begint te raeden, dat hy hem sal neder slaen, ende zijn leeger leggen aldaer, alwaer 't herte door leckernyen ende stercke Wynen ende vleeschelicke vermaeckelijckheden hem mochte vermeyen, 't welcke wanneer de mensche doet, so verdwaelt hy van zijn voorgaende vroomicheyt, ende verdwaest door zyne wellusten, also dat den Duyvel licht valdt hem te overweldighen, jae sonder moyte onder syne macht ende heersschappye te trecken. Want die haer tot de overdaet ende gulsicheyt beheven, + die kiest de Duyvel seer geerne tot zyne woonsteede: + Ghelijck hy lust hadde te blijven inden Gaddarenen Lande, mede al daer inden swynen te vaeren, op dat hyse vanden berghe inde Zee werpen mochten ende verdrincken, insghelijcx soeckt hy zyn woon-plaetse by den wellustighen menschen, die een beestich onreyn leven leyden, op dat hyse daer nae

mochte inde Zee des verderffs werpen met Lichaem ende Ziele.

Applicatie, ofte Toeeygheninghe.

YEghelijck sie dan toe, + dat hy dus niet vande Duyvel verrascht nochte bedrooghen en worde. De kennisse van zijn listighe practijcken, behoort ons wacker te maecken, om neerstelijck op onse hoede te staen met nuchteren herte ende goede maeticheydt. Wanneer de vincke-vanger zyn netten uytwerpt, zyn stricken stelt voor d'ooghen vande Vogels, so worden sy vertsaegt ende vlieden, ja vliegen met alle snellicheyt van daer, om haer dat leven te salveren. Hoe veel meer behoort by ons Menschen desen schrick te wesen, om sorchvuldichlijck te wachten voor de stricken des Duyvels, die hy ons legt int eeten ende int drincken, op dat hy aen onsen leven ons niet beschadige? Laet ons niet het dulle vee gelijck zijn, dat van selfs inde uytghespannen netten des Iaghers loopt, van welcken het de keel ofte strop afghesneeden wort, ende 't inghewandt den honden voorgheworpen wort. So lieff wy ons leven, ja onser Zielen salicheyt hebben ende soecken te behouden, sullen wy den Duyvel wederstaen, ende zynen raedt daer mede hy ons tot droncke-drincken aenport verwerpen, veel meer ende eer volghende den raet Pauli: + Drinckt u niet droncken inden VVijn. Item den raedt des Apostels Iacobi: + Wederstaedt den Duyvel, ende hy sal van u vlieden.

III. Onder d'aenleydende oorsaecken tot dronckenschap, is, ten derden: Quaede inbeeldinghe.

DE derde aenleydende oorsaecke tot dronckenschap, + is de quaede inbeeldinghe, de welcke eenighe menschen insonderheydt van beroerde ghemoederen ende Melanckolijcken Gheeste hebben: Want daer en is gheene mensche, die niet somwylen de verschrickinghen der conscientien, om der sonden wille en ghevoelt, ende laet hem alsdan voor staen, hy can ende mach die selve beroeringhen verdryven met vrolijck gheselschap ende ghenoegelijcke boertige Droncke-broers, daerom sy den drinck-huysen dagelijcx besoecken, ende op den Bier-bancken ofte Wijn-bancken haeren tijt onnuttelyck doorbrenghen. Dit is een seer verkeerden raet ende middel tegens haerlieder sieckte want sy maeckt die grooter, ende veroorsaeckt datse dieper ende dieper in sonden vallen, waer door de Gheest met meerder quellinghen doorsteecken, 't herte met swaerder bedroeffenissen gheperst wort.

Daer en can voor een beroert ghemoet gheen Medecyne inde overdaet des Wijns wesen: + Want gelijck ten daeghe des doots, ende ten daeghe des oordeels, 'tswelgen van stercken dranc niet te stade comt, nochte ons can troosten, maer veel meer sal beswaeren, ende Godts oordeel, dat over den Dronckaerts sal gesproocken worden, des te grouwelicker sal maecken, also in desen leven en can stercken dranck de beroertheyt eens bedroefden Gheests niet weeren. Of

so yemant meynt, ja, om dat somwylen 't lichaem vol ghesopen zijnde, de quellinge ophout, de Gheest hem begint wat te vervreuchden, ten is maer een opschortinghe die voor eenen cleynen tyt duert, daer na comt de quellinghe des ghemoets noch harder aen. + Het gaet met den selven, gelyck het met de Coninck Saul toe ginck, die van eenen boosen Gheest seer onrustich ghemaeckt wiert. + Doe David de Harpe name, ende speelde met zyner handt: + Soo verquickte hem Saul, ende het wierdt beter met hem, ende de boose Gheest weeck van hem; Maer doen David op hiel van speelen, so verdween die verquickinge haestelijck, ghelijck sy haestelijck ghecomen was, ende de boose Gheest wiert weder over hem veerdich: Insghelijcx, na dat een gequelt ghemoet uyt den Wijn wat ruste (soo het meynt) ghekreegen heeft, naderhandt wort het door d'onrusticheyt des te stercker aengegrepen.

Verde sy mede, + dat een vrolijck gheselschap van Drincke-broers, een Melanckolyck ghemoet, ofte een gequelt herte, can voorderlijck zijn, ja maer wel achterdeelich: Want het verleyt den mensche tot droncke-drincken. Met den Cryghers leertmen crijghen, met den drinckers daer men te samen compt om met vollen uyt te suypen, leertmen suypen ende swelgen, alwaert datmen te vooren daer toe gheen geneegentheyt gehadt en hadde. Dit quaet geselschap is van natueren, cracht, ende werckinge, als het cruyt is, datmen Eringion noemt, want wanneer een Geyte int voor by gaen yet daer van afbyt, door eene verborghene cracht die daer in is, staet dan stille met de gheheele kudde, tot dat de Herder comt, ende nemet uyt haeren mondt: Eene by na ghelijcke cracht heeft 'tgheselschap der dronckaren, om ondeucht allen dien

mede te deylen, daer mede omgaen: Want sy verleyden andere luyden door haerlieder daet, ende doense stille staen in goede wercken, ende ontsteeckense, niet anders als het vier het houdt datter by light, + oft als den suer-deegh den gheheelen klomp deeghs versuert, daer mede hy vermenght is, dat ten langhen lesten, de wellusten overhandt nemen over den ghenen die haer gheselschap ghebruycken.

Om deser oorsaecken vermaendt Tobias zynen Soone, + dat hy niet eeten ofte drincken sal onder den Dronckaerts. De Wijseman gheeft mede desen raet aen zynen Soone: Myn Soone uwe herte en volghe niet de sondaers, maer weest daeghelijcx inde vreese des Heeren: + Weest niet onder den suypers. D'Apostel seght oock: + Hebt gheen gemeynschap met de onvruchbare wercken der duysternisse maer straftse liever. Ende op een ander plaetse seght hy: + Ick hebbe u lieden geschreven, dat ghy u niet en sout vermengen, namentlyck ist dat yemant, die een broeder ghenaemt wort, een Hoereerder is, oft een Gierichgaert, oft een Afgoden-dienaer, oft een Lasteraer, oft een dronckaert, oft een Roover, dat ghy met sulcke oock niet eeten en souden. Dewyle niet alleenelijck de sonde, maer d'occasie tot de sonde te schouwen is, soo ist niet te verwonderen, dat door die voorighe Schriftuer- plaetsen, den ommegangh, diemen met quaet gheselschap neemt, tenemael verboden wort, want met den quaeden omgaende, leertmen niets dan quaede wercken volghen, met den Dronckaerts gaende en staende, leerdtmen seer haest 't onghebonden leven met drincken ende schincken aenvanghen, alle sorghe ende eerlijcke oeffeninghen uyt den sin stellende.

1. Applicatie, ofte Toeeygheninghe.

GHy dan, + die u selven inghebeeldet hebt, door den Wijn uwen bedroefden Gheest te stillen, laet vaeren soodanigen onbehoorlicken snooden middel, ende leerdt veel liever u selven te stercken ende te vertroosten met Godts H. woort. + Daer en is geen quellinge des lichaems, oft sy heeft een Medecyne ende heelinghe inde heylige Schriftuere. Wat de spijse den lichaeme aendoet, om de crachten te vermeerderen, dat selve doet aen de Ziele, het lesen der heyligher Schriftuere. Laet dan alle uwe vreuchde zijn, die te lesen ofte te hooren lesen, gaet u vermeyen in die lustighe weyden der H. Schriftueren, pluckt de seer groene cruyden der heyliger spreucken, eedtse, herknause, ende de selve vergaderende, bewaertse in het koffer dijner ghedachten, ende daer en boven poocht den bystandt ende troost des heyligen Gheests te vercryghen, ende arbeyt om uwe sonden afghewasschen, ende uwe herte ghesuyvert ende ghereynicht te hebben, door het bloet Christi, dat welck de alderbeste Medecyne is voor uwen bedroefden Gheest.

2. Applicatie, ofte Toeeygheninghe.

TEn anderen, om u voor dronckenschap te wachten, + is u ampt, 't quaet gheselschap ende de Collegyen der Droncke-broers te myden. + Die de sonden selve wilt vermyden, vermyde eerst de ghelegentheyt der sonden. + Dit sullen wy doen ist dat wy 't quaet gheselschap vlieden, dat een voetsel ende aenlockinghe is tot de sonden. + Treckt gheen jock met den quaeden.

+ Volghet niet boose lieden, ende en wenschet niet by hen te zyn, want hare herte poget na schaede, ende hare lippen raden tot ongeluck: + Ieremias segt: Ghy en sult in geen Drinck-huysen gaen, by hen te sitten, noch te eten, noch te drincken. + Proverb. 22.5.24. Doornen ende stricken zyn op den wech des verkeerden. VVie hem daer verre van maeckt, die bewaerdt zyn leven. Maeckt u dan by tijts uyt der stede, daermen met vollen malcandren toedrinckt. + Wyckt, wyckt, treckt uyt van daer, ende en roeret niet onreyns aen. Gaet uyt van haer, reyniget u, ghy die des Heeren vaten draeget. De stemme uyt den Hemel selfs, waerschout u, dat ghy sult vlieden 't quaede gheselschap: + Gaet uyt van haer myn volck, op dat ghy harer sonden niet deelachtich en zyt, op dat ghy niet van hare plaeghen en ontfanght. + Houdt u van den onrechten, soo en treft u gheen ongheluck.

Sijt ghy Melanckolijck? + Vint ghy u beswaert van Gheeste? Soeckt raedt by den wysen, Proverb. 23.19. VVie met den wysen omgaedt, die wort wys. Proverb. 13.20. Soeckt ghy vertroostinge? Hout u altyts tot Godtvreesende lieden, die ghy weet dat sy Godts ghebodt houden, + die ghesinnet zyn als ghy zyt: Die medelydinge met u hebben, so ghy struyckelt: Ende blyft by haeren raede: want ghy en sult gheen ghetrouweren raet vinden. Eccl. 37.15. Hout geselschap met vroome lieden, + ende weest vrolyck, doch inde vreese Godts. Eccl. 9.21.


Vorige Volgende