Nederlandsche gedichten uit de veertiende eeuw van Jan van Boendale, Hein van Aken e.a.

(1869)–F.A. Snellaert– rechtenstatus


Van vele plaghen van groten sterften in menech lant. C.XIV. 1675[regelnummer] IN Gods carnatioen vor waer Alsmen screef .XIII^e. jaer / En̄ tusschen .XL. en̄ .L. met / Soe sinde God al onghelet Ene sterfte / in ware dinc / 1680[regelnummer] Die herde wide en̄ verre ghinc / Dat soe vele volcs starf dan Datmen niet ghesegghen en can / Noch ghesommeren en conste. En̄ die sterfte begonste 1685[regelnummer] In Babilonien die stat (Voor waer seidmen mi dat) / En̄ quam alsoe voort ane Over die zee Ambricane In Poelgen / in Calabren alsoe / 1690[regelnummer] In Cecilien / in Cypren toe / In Tuscanen / in Lomberdien / En̄ int lant van Romenien / En̄ vandaer in Vrancrike / En̄ vandaer toe die ghelike 1695[regelnummer] Quam die sterfte doe in Inghelant. Wet datmen meneghe stat vant Daer al die huse met goede Sonder heere en̄ vrouwe stoeden /
[pagina 461]
En̄ sonder hoede cleine oft groot 1700[regelnummer] (Want die liede waren al doot) / Soe dats hem niement onderwant / Datmen ghenen heere en vant Die hem rechts daer toe vermat. Dit vantmen in meneghe stat. 1705[regelnummer] Het gheviel / dats wonder groot / Dat in enen huse bleven doot Op enen nacht alle die liede / Heer en̄ vrouwe en̄ meisniede / En̄ men vant in die stede 1710[regelnummer] Niemen diese ter eerden dede. Ic hoorde over waer tellen Dat van Utrecht .ij. ghesellen / Die wandelen wouden te samen: Int lant van Tabor si quamen / 1715[regelnummer] Daer si ten selven stonden Een stat sonder volc vonden. Si ghinghen op / si ghinghen neder Daer wandelen vord en̄ weder / Deen strate wt en̄ dander in / 1720[regelnummer] Si en vonden meer no min Manne / kindere no wive / Die si saghen te live / Mar die doot laghen op die straten / Die de honde aten. 1725[regelnummer] Int leste / alsic hebbe verstaen / Sijn si in een palays ghegaen / Dat scone was en̄ herde groot / Daer al die liede waren doot / En̄ doorghinghen die woninghe al.
[pagina 462]
1730[regelnummer] Int leste quamen si inden stal / Daer si die beesten vonden doot / Om datmen hem en gaf no en boet. Doen quamen si ten lesten stonden In ene camer / daer si vonden 1735[regelnummer] Ghesteinte / silver en̄ gout / En̄ diereGa naar voetnoot1 juwelen menichfout. Doen vonden si enen sac / Dien hi al vol goets stac / En̄ peinsde hi soude vort mere 1740[regelnummer] Daer met bliven een here. Dander was alsoe ghesint Dat hi des woude twint. Dus soe keerden si te samen Tote datsi opt velt quamen. 1745[regelnummer] Daer viel hi en̄ was doot Die den sac hadde op thoet / En̄ die ander nam sijn vaert Soe hi best mochte thuuswaert / En̄ brochte daer die mare van dien 1750[regelnummer] Dat hi ghehoort hadde en̄ ghesien. Dit hoordic / sijt seker das / Van enen die te gheloven was. Dit onghemac / alsic versta / Es gheheten epyduyma: 1755[regelnummer] Dat deen vanden anderen sterft / Als hi die locht van hem verwerft. Mi vertrac een goet man / Daer trouwe en̄ ere lach an / Dat een scep quam wt Inghelant /
[pagina 463]
1760[regelnummer] Dat over woude in Zelant / Want het was vanden Briele. Oec nam hijt op sijn ziele / Dat waer was al Dat ic u hier segghen sal. 1765[regelnummer] In dat scep waren danne Meer dan .XX. vromer manne. Doen si dus in die zee quamen / Saghen si ende vernamen Dat een groet pert te hen waert quam / 1770[regelnummer] En̄ een man daer op ocht hi was gram / Die opt water quam te hen wert. Si worden alle zeer vervard Om dat pert opt water liep / Dat soe wijt was en̄ soe diep. 1775[regelnummer] Doe hij hen bi quam sprac hi: ‘En vervaert u niet van mi / U en sal gheen arch ghescien.’ Doen sprac een van dien Die daer in scep waren: 1780[regelnummer] ‘Wij sien u over twater varen / Des soe heeft ons wonder groet.’ Die ghene sprac: ‘ic ben die doot / Die nieman en can verdraghen Dien God wilt hebben verslaghen / 1785[regelnummer] En̄ ic come wt Vranckeryke / En̄ van anderen lande des ghelike / Daer ic hebbe ghedaen sulc ghebot Als mi gheboot Onse Here God. God en heeft vergheten niet 1790[regelnummer] Die grote scande en̄ tferdriet
[pagina 464]
Ende die sunderlinghe scade / Die de Sarrasine daden. Des es nu .LX.Ga naar voetnoot1 jare Datsi met bloetstortinghen zwarc 1795[regelnummer] Akers wonnen / die goede stat / Daer Kerstenheit doen in sat / Daer si in versloeghen dan Meneghen goeden kersten man. Die crucifixe ten selven stonden 1800[regelnummer] Die si in die kerken vonden Sleypten si onwaerdelikeGa naar voetnoot2 Achter straten inden slike / Ihesum Cristum te blamen. Des hem Kerstenheit mach scamen. 1805[regelnummer] En̄ om dat God ghene vriende en vint / Die hem der wraken onderwint / En̄ dien es Gods scande / Soe wrect inden lande En̄ sonderlinghe in Vrankerijke / 1810[regelnummer] Welx coninc mechtich es en̄ rike En̄ wel ghereet daer toe / En̄ der Kerken goet daer toe alsoe Heeft over al in sinen lande / Daer hi mede wreken soude Gods ande. 1815[regelnummer] Daer om datten Onse Here Gheplaecht heeft herde zere / En̄ noch meer sal in corter tijt / En si dat hi hem wel castijt. Nu soe vaer ic tInghelant wert
[pagina 465]
1820[regelnummer] Om te doene dat God beghert.’ Mettien verloren sijn doe En̄ dat visioen / si en wisten hoc. Dat es jammer / sonder verdrach / Dat elc Kerstijn wel claghen mach / 1825[regelnummer] Dat soe grote jammer en̄ scade Die de Heiden wilen daden Onsen Here / Ihesus Cristome / Doen si Akers worpen omme / Daer soe menich Kersten bleef doot / 1830[regelnummer] En̄ dat jammer ghesciede groot / Dat noch steet onghewroken. Nochtan / vorwaer ghesproken / Es des leden .LX.Ga naar voetnoot1 jaer; Want men screef doen openbaer 1835[regelnummer] Aldus / soe eest in minen sin / .XIII^c. negen min. Nie sijder en was here gheen / Noch soe hoghe noch oec so cleen / In alder Kerstine lande / 1840[regelnummer] Die hem pynde dese scande Te wrekene / sonder waen / Die sinen God was ghedaen. Alle Kerstine moghen wenen / Dat Cristus en vint ghenen 1845[regelnummer] In al Kerstenheit Die sijn scande es leit / Of die dat wille wreken. Dat mach ic coenlijc spreken. Wat wonder eest dat Onse Here
[pagina 466]
1850[regelnummer] Dien beclaeght dus zere / Die bitterliken sterven woude Aen een cruce om onse behoude / En̄ ons ghereet heeft dat rike Dat duren sal ewelike? 1855[regelnummer] Si varen som te cleinen baten Beide in Prusen en in Garnaten / Om te hebben der werelt ere / Mar om Gode min no mere. Mar ten Heilighen Lande waert 1860[regelnummer] En set nu niemant sijn vaert / Daer God om onse houde Sijn bloet storten woude / Dat Godevaert van Bulioen / .i. arm man / Met groten cost en̄ arbeide wan. 1865[regelnummer] Paus / princen en̄ elc lants here / Ghi moecht u des scamen sere Dat God in soe langhen stonden Gheen vriende en hevet vonden In alle sine Kerstine lande / 1870[regelnummer] Die wreken woude sine ande. Daer om sleetse God hier en̄ daer / Mi es leet dat ic segghe waer. Doen die sterfte / also als ghi Hier voren horet segghen mi / 1875[regelnummer] In dessijde der zee quam / Doen dat die paeus vernam / Die .VI^te. Clement / aldoen / Die sijn hof hielt tAvenioen / Peinsde hi te hant / sonder sparen / 1880[regelnummer] Hi soude sinen persoen bewaren.
[pagina 467]
Doren / vensteren en̄ gaten Van sire kameren utermaten Dedi herde wel vermaken / Daer en soude gheen locht in gheraken 1885[regelnummer] Die hem soude moghen deren. Dat was sijn eerste begheren. Groot vier dedi maken mede In sine kamere telker stede / Om te verdrivene dat venijn 1890[regelnummer] Dat vander locht mochte sijn. Dit was sijn were vander doot / Die sparen en can cleyn no groot / Hi en dede niet alsoe saen Tfolc vasten en̄ wullen gaen / 1895[regelnummer] En̄ met processien cruce draghen Iegheh die grote plaghen / Als paeus Leo wilen dede / Datmen noch in Kerstenhede Hout / alsmen jaerlix mach sien 1900[regelnummer] Op Sinte Marcus dach ghescien / En also men sien mach Vor den Ascensioens dach. Aldus en sochte die Heilighe Kerke Van penitencien ghene ghewerke / 1905[regelnummer] Daer God om sijn gramheit Ontfarmelic hadde af gheleit; Want hi elcs menschen ontfermen kan / Die hem met herten roept an. Doen God / Onfe Heer / dat verstaet / 1910[regelnummer] Sach dat sine Kerke ghenen raet Hier jeghen en vant no en sochte /
[pagina 468]
Hoemen dese sterfte verdriven mochte / En̄ die Heilighe Kerke aldus sliep / En̄ ghene ghenade en riep 1915[regelnummer] (Want ghebeden wilt wesen) / Soe wert God verwect te desen Volcke / dat hertste datmen vant In al Kersten lant / En̄ min achte op Gode / 1920[regelnummer] En̄ min hielt sine ghebode; Want in al haren daghen Op die strate te roven plaghen / En̄ in menighen lande Stichten roef ende brande / 1925[regelnummer] Daer si reden op dat sout / Dat donsculdighe dicke ontgout. Doen dese sterfte was overcomen / Als ghi voren hebt vernomen / Quam si in Hongherien so groot 1930[regelnummer] Dat meer dan half bleef doot. Doen die coninc sach van Hongherien / Dat die paeus en̄ die clergie Hier toe ghenen raet en sochten Hoe si Gode ghesachten mochten / 1935[regelnummer] Dedij den raet dat quamen Alle sine wise lude te samen / Clercke ende leke mede / En̄ versamenden in een stede. Doen droeghen si des overeen / 1940[regelnummer] Dat beter raet en waer gheen Als datmen Gode aenriepe / Al waert dat die Kerke sliepe
[pagina 469]
En̄ daer toe niet en dade / Het stonde al aen Gods ghenade. 1945[regelnummer] Si wouden haer vede legghen ave / En̄ elc anderen sijn mesdaet vergave / En̄ te penitencien oetmoedelijc vaen Van al dat daer waer mesdaen. God en soude moghen laten niet / 1950[regelnummer] Hine soude hens ontfarmen yet. Dus worden / sonder waen / Alle die vede afghedaen / En̄ elc mensche die gout Nae sijn machte sijn scout.	voetnoot1 Hs. Die. voetnoot1 Hs. .XL. Het eijfer slaat op de zwarte pest van 1548. voetnoot2 Hs. onwaerlike. voetnoot1 Hs. lede .XL. Zie v. 1677 en 1793.

Vorige Volgende

Van vele plaghen van groten sterften in menech lant. C.XIV.