Nederlandsche gedichten uit de veertiende eeuw van Jan van Boendale, Hein van Aken e.a.

Vanden goeden wiven. C. XXXV.

IAn / mi wondert sekerlike

Dat ghi aldus fellike
Spreect toten vrouwen weert.
Het schijnt ghi hebtse onweert.
Men seyt ghemeynlike nochtan /
Dat van rechte elc man
Vrouwen prisen en̄ eren sal /
Waer hi comt al over al.

Wouter / wat ic u lere /

Ghi blijft altoes in enen kere /

[p. 238]

 

Even dul en̄ even blent /

 

Ghine verstaet noch en leert twent.

 

Suldi yet verstaen of inhalen /

2985

Dat moetmen u tallen malen

 

Knuwen / also men pleghet

 

Den kinde dat in die wieghe leghet.

 

Woudi die waerheyt verstaen in trouwen /

 

So en seydic u niet van vrouwen

2990

Maer van wiven / sijts gewes /

 

En̄ wet dat groet ondersceet es

 

Tusschen den vrouwen en̄ den wiven /

 

Alsic u hier na sal bescriven /

 

Op dat ghijt wel verstaen wilt.

2995

Maer u sin heeft so harden scilt /

 

Dattene cume enech man

 

Met worden yet doerhouwen can.

 

Nochtan wildi altoes callen

 

En̄ bevroedt sijn van allen;

3000

En̄ om dat ghi sijt so ruyt /

 

Sal ic u segghen over luyt

 

Die dinc / ende bat verclaren

 

Dan si vore verclaert waren.

 

Wouter / en verstaet niet dat

3005

Men hebbe in menegher stat

 

Goede vrouwen oec vonden /

 

En̄ doet noch te desen stonden.

 

Maer mijn meyninghe es groet en̄ cleyne

 

Op die broescheyt / die God ghemeyne

3010

Gaf der wijffeliker naturen

 

Boven allen creaturen;

 

Want ghemeyne nature der wijslijcheyt

[p. 239]

 

Es al gheneyght ter broescheyt;

 

Maer diere minst toe es gheset

3015

Hi mach hem hoeden te bet;

 

En̄ die hem also wel bevroeden

 

Dat si met voersienegher hoeden

 

Haer ingheborne nature verdriven /

 

En̄ in vremde nature becliven

3020

Daer si mede staende bliven

 

In eren en̄ in reynen live /

 

Si sijn wel weert dat mense crone

 

En̄ lone metten hoechsten lone /

 

En̄ hem en moghen alle die leven

3025

Niet te vollen prijs ghegheven;

 

Want si hebben met crancker macht

 

Ghedaen vele meerre cracht

 

Dan ofte een man allene

 

Verwonne een borch ghemaect van stene /

3030

Alse Salomon seghet / die wise.

 

Oec seghet een ander meester van prise /

 

Dat de ufeninghe der saken

 

Een ander nature can maken.

 

En̄ diere vrouwen vindtmen vele

3035

Die in erenste no in spele

 

Niet en daden dat hem mestoede;

 

Want haer voersieneghe hoede

 

Heeftse in sulker doeght gheset /

 

Datse alle archeyt in hare belet.

3040

En̄ der goeder vrouwen leven

 

Dat es also sere verheven

 

Datment cume can ghesegghen /

 

Ofte in scrifturen ghelegghen:

[p. 240]

 

Si es sierheyt ende ornament

3045

Haers mans waer mense vent /

 

En̄ sijn tresoer en̄ sijn scat /

 

En̄ waer si es in elke stat

 

Es si van sire eren een hoede.

 

Van sinen live / van sinen goede

3050

Draghet si trouwe harde groet /

 

En̄ es ghetrouwe toter doet.

 

De goede vrouwe es dicke vroet /

 

Haer raet die es gherne goet

 

En̄ es altoes eersam mede;

3055

Gherne so houdt si in vreden

 

Haren man waer si can;

 

En̄ alse te vernoye es haer man /

 

Troest sine met soeten worden soe

 

Dat hi blide werdt ende vroe /

3060

En̄ hi verliest sorghe en̄ pine.

 

Si es recht een medecine

 

Haers mans van allen quaden saken

 

Diene droeve mochten maken.

 

Verdient hi oec bi sire scoude

3065

Dat menne daerom scelden soude /

 

Dat seghet si hem so suetelike

 

Dat hijs hem al heymelike

 

Te bat huedt altoes voert an /

 

Op dat hi doghet hevet an.

3070

Goede vrouwen men niet en soude

 

Gheliken silvere no goude /

 

Noch purperen pelnen no saffieren /

 

Noch ghenen ghestennte so diere /

 

Noch al den goeden ghemeynlike

[p. 241]

3075

Diemen vindt in ertrike /

 

So edel en̄ so vol trouwen

 

Sijn die gherechte vrouwen /

 

Sijn si rike / sijn si mate.

 

Maer dat dunct mi grote onmate

3080

Dat die quade wive vol blamen

 

Hebben moeten vrouwen namen:

 

Al waren si coninghinnen /

 

Men soudere niet tellen binnen.

 

Hets waer / alle vrouwen sijn wive /

3085

Na die vorme van haren live;

 

Maer alle wive en sijn vrouwen niet /

 

Na die seden diemen aen hem siet.

 

Someghe liede berechten

 

En̄ blameren mijn dichten /

3090

Daer ic segghe ofte scrive

 

Vander broescheyt der wive /

 

En̄ wanen dat ic allene

 

Die goede metten quaden mene.

 

In peynses nye cleyn no groet.

3095

Mine meyninghe es al bloet

 

Op die ghemeyne broeschede

 

Der naturen der wijffelijchede;

 

Dies en selen die goede niet mecken /

 

Noch aen haren lachter trecken.

3100

Die goede vrouwen sijn vol eren /

 

En̄ die hem anders keren

 

Hebben blame / spade en̄ broech /

 

En̄ diere es meer dan ghenoech.

 

En̄ die hier jeghen steken /

3105

Ic segghe u dat si wederspreken

[p. 242]

 

Die goede oude vroede /

 

Die al wisten tquade en̄ tgoede /

 

Beyde Socrates ende Plato /

 

Demonstanes ende Catho /

3110

Salomon ende Ovidius /

 

Seneca ende Oratius /

 

En̄ oec menech ander die ic nu

 

Niet ghenoemen en can u /

 

Die alle leren en̄ scriven.

3115

Die ghebreke vanden wiven /

 

En̄ van hare broescher naturen

 

Boven andren creaturen.

 

Dits haer meyninghe diet wel verstact:

 

Vanden goeden seyden si noyt quaet

3120

Dan op die ghemeyne broescheyt;

 

En̄ die anders hier toe seyt /

 

Hi mesdoet harde sere /

 

En̄ mindert oec daer met sijn ere;

 

Want dat die oude wise spraken

3125

Dat en mach nieman loghen maken;

 

Want hets gheauctoriseert

 

En̄ onder die vroede gheviseert.

 

So wie anders seghet of gaet

 

Dan hier vore ghescreven staet /

3130

Hi wederseghet die oude vroede.

 

Elc sijs wel op sijn hoede /

 

En̄ prise goede vrouwen / dats mijn raet /

 

En̄ oec de ghene die sijn quaet

 

En can hi niet ghemaken goet /

3135

En si dat God selve doet.

 

Watmen leert of watmen seyt /

 

God weet al die waerheyt.