Nederlandsche gedichten uit de veertiende eeuw van Jan van Boendale, Hein van Aken e.a.

(1869)–F.A. Snellaert– rechtenstatus


Wat scolieren toe behoert. C. XIII. SColieren selen stille wesen/ Gherne studeren en̄ lesen / 1075[regelnummer] En̄ haren sin bedwinghen Van onnutter wandelinghen; Want die den sin lude en̄ stille Tallen dinghen setten wille Moet van al te min onfaen. 1080[regelnummer] Een scolier / sonder waen / Sal hem altoes keren Te nutteliker leren En̄ hebben sulke boeke Daer hi wijsheyt in besoeke 1085[regelnummer] En̄ aen die cleyne yrst beghinnen / En̄ also opwaert climmen. Die een huus maken sal Leghet fondament voer al. Soe tfondament starker es 1090[regelnummer] Soe men daer op / sijts gewes / Maken mach swaerder last / En̄ so es dat huus dan vast. Also moeten die kinder Yerst leren dat minder 1095[regelnummer] En̄ / daer na / ten meeren cleven
[pagina 41]
Dan es haer const yrst beseven En̄ uut eenre wortelen gheporret Die nemmermeer en verdorret. Dit staet ghescreven in decreten. 1100[regelnummer] Paulus doet ons weten: Sonder leydere en gaet te geenre stont Den wech die u niet en es cont. Oec so seghet een wijs here Dat hi valt alte zere 1105[regelnummer] Die hem selven te vlieghene geeft Eer hi vloghele of plumen heeft. Voer uwen meester telker stede Sijt sober en̄ stille mede/ Ende neven hem niet gaen/ 1110[regelnummer] En altoes sijt hem onderdaen. Oec en suldi begripen niet Wat ghi van hem hoert of siet. Die jonghere sal den meester minnen/ So sal hi vele te bat versinnen 1115[regelnummer] Die leringhe / en̄ vele te bat verstaen Die uut sijns meesters monde gaen. Maer heeft hi den meester leet Dweers dat hem uut herte gheet. Alse die meester lesen wille/ 1120[regelnummer] Sal die jonghere swighen stille/ En̄ sijn herte setten voert Op die dinc die hi daer hoert; Want swighen ende spreken es tijt Elc te sinen poente / des seker sijt/ 1125[regelnummer] Also ons Salomon seyt.
[pagina 42]
Men sal yrst leren die waerheyt Swighende / en̄ dan daer naer Die worde prediken openbaer. Men sal swighen ende horen 1130[regelnummer] En̄ daer toe gheven die oren Want die meester utet node sijn woert Daer mense niet gherne en hoert; Maer alse hi siet dat die scoleren Sine woerde gherne leren/ 1135[regelnummer] So glorieert die meester in dat En̄ hi leeft des vele te bat Scoliere die ter scolen gaet En̄ niet en onthoudt dat hi verstaet Hi slacht den sacke die heeft een gat 1140[regelnummer] Die en onthoudt dit no dat. Ghine sult ghene ghenoechte ontfaen. In behaghele worde sonder waen/ Ghesiert oft bloemen waren; Maer ghi sult sueken twaren 1145[regelnummer] Den sin ende sine vertuut En̄ daer af dmarch sughen nut. Also die ziele / sijts gewes / Boven den lichame es Also es meer no min 1150[regelnummer] Boven die littere den sin Also men daer vint ghescreven / Die littere doot / die gheest leven. Die alle die loye die wesen Binnen en̄ buten conste lesen/ 1155[regelnummer] En wiste hi niet den sin daer af/ So en conste hi met een caf
[pagina 43]
Alse ghi voer den meester hoert Suldi sijn al onghestoert En̄ al ute uwer herten setten 1160[regelnummer] Dat u aent verstaen mach letten/ En̄ bedencken u te voren Dat ghi niet meer en sult horen Dan ghi int ghevoech Onthouden moghet ghenoech. 1165[regelnummer] Ghi sult vraghen altoes met Dinghen die ghi niet en wet Den ghenen die de waerheyt weten En̄ dat onthouden sonder vergheten. Van uwer conste / wats ghesciet 1170[regelnummer] Ne suldi u selven prisen niet. Want prijs en̄ lof in eygenen mont Wert onsuver talre stont. Die hem selven vroet segghen / Salmen metten sotten legghen. 1175[regelnummer] Die een meester wille wesen Hoede hem wel van desen/ Dat hi hebbe spade en̄ vroe Dat enen meester behoert toe. Hets sulc clerc die besochte 1180[regelnummer] Die tenen meester niet en dochte. Sulc goeden monc men oec vint Die tenen abdt en dochte twint. Een meester sal sijn ghetam / Bescheden ende oec eersam / 1185[regelnummer] En̄ wel sijn ghefondeert In die dinc die hi voert leert Eerlijc van allen saken
[pagina 44]
En̄ van cenre scoenre spraken. Men sal oec studeren met staden 1190[regelnummer] En̄ den sin niet te zere verladen: Wat men sonder mate doet/ Dat valt gherne onder voet; Maer dat men met maten past Dat duret gherne / want hets vast; 1195[regelnummer] Want oefeninghe / wet dat al bloet / Die met erenste duret te groet / Doet sin en̄ nature saylgeren En̄ sonderlinghe in studeren; Want ons een wijs man seyt 1200[regelnummer] Dat in midden leghet die salicheyt. Oec een ander meester seghet Dat die cracht in midden leghet. Dat derde poente / dat ghijt wet / Daer men den sin mach rusten met 1205[regelnummer] En̄ te poente setten weder: Men sal den boeke legghen neder / En̄ yet anders gaen werken / Daer die sinne bi ghesterken / Of yewerinc gaen spacieren / 1210[regelnummer] Daer die sinne bi glorieren. Noch sijn .ij. andere saken Die den meester connen maken Deen es const en̄ dander wijsheyt. Die dese .ij. niet en weyt / 1215[regelnummer] Hine mochte nemmermeer sijn Van sijn consten meester fijn. Eest dan dat ghi u leren Ter clergyen wert wilt keren/
[pagina 45]
So suldi met .iiij. saken 1220[regelnummer] Uwen sin goet maken En̄ scerpe te sulken dinghen: Deen es met erenstigher meyninghen; Dander es sonder waen Erenstelijc lesen en̄ dat verstaen; 1225[regelnummer] Dat verde es datment al Int herte wel vesten sal. Dat vierde es / siet die lesse / Datmen die ghedenckenesse Int herte dicke sal overslaen 1230[regelnummer] Sone maecht uter herten niet gaen. Drierehande oetmoedecheyt Sal hi hebben die ter studiën gheyt: Dierste es / hoe dat vaert / Dat hi ghene scientie onwaert 1235[regelnummer] Noch Scrifture hebben en sal; Want die Scrifturen sijn al Ghemaect tote onse lere. Seneca seghet / die here / Dune souds niemans onwijsheyt 1240[regelnummer] Versmaden / noch hebben leyt; Want aen beyde machmen leren / Die te rechte wilt bekeren. Arch te connen hoert toe den vroeden Om dat sire jeghen hebben hoede 1245[regelnummer] Selen / ende altoes vlien En̄ ter doghet altoes tien: Dander es dat die scolere Hem niet en scame van wien hi lere Weder hi sot si ofte vroet
[pagina 46]
1250[regelnummer] Want Seneca ons verstaen doet: Hets beter cleyne dinc studeren Dan te wesene sonder leren. Die derde wijsheyt / des sijt vroet / Als hi worden es clerc goet 1255[regelnummer] Dat hi dan / vroech noch spade / Andere clercke niet en versmade; Want Seneca spreect dit woert: Dat ghi cont / leret voert Oetmoedelijc / dat radic nu / 1260[regelnummer] Den ghenen dies begheert van u. Seneca seghet / die wise man / Die niet en leert / verghet dat hi can/ En̄ hi seit oec datmen sal Aen andere liede leren over al; 1265[regelnummer] Want dien alle de liede gheven Wert in rijcheden saen verheven. Een wijs man seghet aldus hier ave Haddic enen voete inden grave Nochtan so woudic leren / 1270[regelnummer] Daer af comt so vele eren. Hets beter leren min En̄ dat onthouden in den sin / Dan datmen vele leren wilde En̄ dat selve niet onthilde. 1275[regelnummer] Tullius seit oec daer toe: Dat ic sdaghes hore of doe / Dies ghedenckic savonts al Eer mi die slape comen sal. Die wise Seneca seyt: 1280[regelnummer] Mi en leet noyt dach in ledecheyt /
[pagina 47]
Want oefeninghe des arbeyds can Goeden sin maken inden man. Goede scolieren selen sijn Erenstich als een swijn / 1285[regelnummer] Dat smorghens uut gaet / En̄ al den dach soeket sijn aet / Sonder rusten / dat es waer. En̄ altoes leren hier en̄ daer. Dus selen clercken sijn die leren 1290[regelnummer] Die hem ter wijsheyt willen keren.	[tekstkritische noot]vs. 1118. H. Te min het hem in therte gheet.

Vorige Volgende

Wat scolieren toe behoert. C. XIII.