Schatkamer der Nederlandsse oudheden. Of woordenboek, behelsende Nederlands steden en dorpen, kasteelen, sloten en heeren huysen, oude volkeren, rievieren, vermaarde luyden in staat en oorlogh, oudheden, gewoontens en lands wysen

[Loosduinen]

LOOSDUINEN; een dorp in Delfsland, tussen den Haagh en 's Gravesande, duinwaars; welkers klooster, sonder iets te geven, haar verkens mogt senden, om voetsel, in het Haarlemmer Hout; volgens de Gunstbrief van gravin Akyt. van het jaar, 1261, by Matheus, Analector. VI Tom. 19 pag.

Maar, hier sal een andere olifant op de koort komen! Gy, brave Westerbaan, gaat de reyen voor, met deese woorden, uit Okkenburg, 25 bl.

Vrouw Grietje, Floris kind, van deese naam de Vierde,
Die Holland als een graaf tweemaal ses jaar bestierde,
Des graafs van Henneberg (Heer Harmans) egemaal
En Willems suster, die, door syn verwinnend staal,
De Friesen beven deê, en koning nu van Romen,
Der Duitsche keis'ren kroon, te Genna gekomen,
Ontfing van Innocent, die Fredrik gaf de schop
En wierp 'er Henrik eerst, toen Willem, tegens op.
Een arme bedelvrouw, met tweelingen gesegend,

[p. 211]

 

Niet wel, naar haaren sin, van de gravin bejegend,

 

Die haar van overspel en oneer hiel verdacht,

 

Om dat sy 't daar voor hiel dat twee van eener draght

 

Geen kindren konden syn by eene man gewonnen,

 

Sprak, uit verbolgen moed: de Hemel wille gonnen

 

Dat soo veel kinderen mevrouwe tessens baâr,

 

Gelyker dagen syn in een volkomen jaar!

 

Vrouw Griet quam in de kraam van dochteren en soonen

 

(Soo hier de Tafereel den Leeser kan vertoonen)

 

Van honderd maalen drie en sestigh, en noch vyf

 

Naar wensch of naar den vloek, van 't vinnigh bedelwyf.

 

Des kraamvrouws oom, die Guy of Otto was geheeten

 

En op des bischops stoel tot Uitrecht was geseeten,

 

Gaf de geheele soo, gebooren van Margriet,

 

Het Kerstendoopsel in de bekkens, die gy siet.

 

De knechtjes wierden Jans en al de meiden Lysen;

 

Maar moêr noch kinderen en hadden nood van grysen;

 

De moeder stierf eerlang, soo ook de kinders deên,

 

Op eenen dagh, en syn gedekt met deese steen.

 

Men schreef een duisend en daar toe tweehonderd jaaren,

 

En seventigh en fes, ontrent dit kinderbaaren,

 

En vrouw Margriet was oud nu veertigh jaar en twee,

 

Of weinigh min of meer, doe de verhoorde beê

 

Van een verstoorde vrouw soo veel gelyfde sielen

 

Uit Floris dochter deê, als poppe-mensjes, krielen;

 

Op Goede Vrydagh was 't dat sy in't bed gelagh

 

En gaf aan Henneberg dees laaten almanach

 

Des smorgens voor den noen, ontrent het uir van negen.

 

Dats man en paard genoemd, en dagh noch stond verswegen.

 

Die twyfeld aan de saak, of wraakt de trouw der blaên,

 

Van motten-tand geknaagd, of ouderdom vergaan,

 

Daar soo veel ommestands noch over is gebleeven?

 

Noch twyfeldm' aan de saak en mannen, die se schreeven,

 

Noch wraaktmen boek en blad, en houd dit stuk voor jok,

 

Of't euangely was van 't vrouwen spinnerok; &c.

Soo geloofd het Westerbaan; maar niet Scriverius, die poppekraam ontkennende, in gr. Floris de IV 190 bl. En wat bewys? I. Ontrent haar Naam; sommige haar Vrouw Margriet, en sommige weder Machteld noemende. II. Ontrent het jaar van deese misselyke miskraam, welke is by deese, A. 1214; en weder by andere, A. 1266; noch, by andere,

[p. 212]

A. 1276. III. Ontrent eenige omstandigheden, als; of de moeder noch lange daar naa leefde? wat biskop deese kindertjes heeft gedoopt? hebben 'er meer of minder als 365 geweest? is de vader in het Geslacht der Hennebergen wel bekend geweest? IV. Stoke, de tydgenood, schryft van dit wonderwerk niemendal. Beka; mede niet een woord.

Sie vender van deese vertellinge, deselve voor of tegenspreekende; Junius, Batav. 30 cap. 570 pag. Scotanus, Fries. G. 144 bl. Buchelius, in Bekam, 71 pag. Matheus, Analector. VI Tom. 39 pag. Scriverius, wederom, in de Toets over de Gouwenaar, 58 bl. Boxhorn. Stedeb. behalven Bleiswyk, Parivall, Van Spaan, Varnewyk, Guicciardin, Bokkenberg, Goudhoeve, Snoyus, d'Egmonder Chronyk, Van Leeuwen, en mogelyk noch wel honderd andere.

Maar, vroegh nu iemand eens; jy, Saamensteller en Byeenhaaler van deese Schatkamer, kon jy deese vertelling aanneemen? Om dat 'er in de Loosduiner kerk noch de 2 bekkens hangen, waar in sy syn gedoopt, nevens een Latyns geschrift? Hebt gy het niet by Phileleuterus Timaretes, Collector. Monumentor. 226 pag? Gy vraagt en ik antwoord, jaa; te weeten, volgens de hedendaagse Geneeskunde, ons, met haar aldoordringende Ontleedkonst, Ovaria of eyernesten, in de vrouwen vertoonende. Doch de stoffe is te delicaat en niet voor alle menssen. 't Is hier ook de plaats geensins; doch wilje perfors syn onderrecht, gaa sien, Kerchringii Spicilegium Anatomicum; de groote Anatome van den Hr. Prof. Godefr. Bidloo; Blankards Jaarregister, 7 Hondertal. 45 Aanmerk. 263 bl. synde daar een geval my selve voorgekomen, A. 1677, den 11 Julii, binnen Groningen.