Een boos en overspelig geslacht. Moderne literatuur als teken des tijds

6. De moderne literatuur als wapen in de hand van de satan

Geen neutraliteit mogelijk.

De Schrift leert ons, dat er geen andere keus mogelijk is dan tussen Christus en de satan met zijn demonen. Men geeft zich over, óf aan de heerschappij van Koning Christus, óf aan de machten van de afgrond. Dit geldt ook voor de moderne schrijvers. Op het gebied van de moderne literatuur is geen neutraliteit mogelijk. Er is in de grote strijd tussen de krachten van Boven en van de hel geen niemandsland, waar men onttrokken is aan deze worsteling. ‘Wie niet met Mij is, die is tegen Mij’ (Matth. 12:30).

Het gros van de moderne mensen ontkent vandaag het bestaan van een persoonlijke duivel die een strijd zou voeren tegen het Rijk van God. Hoogstens geeft men toe, dat er nog zoiets is als het kwade, maar de duivel als persoon wordt als een lachertje beschouwd. Dit past echter in het werkplan van de satan. Hoe meer men hem verwijst naar het rijk der fabelen, hoe liever hij dat heeft. Hij werkt het liefst anoniem, incognito. Gods Woord leert ons echter duidelijk, dat hij een persoon is. Hij wordt in Efeze 2:2 de

[p. 213]

overste van de macht der lucht, van de geest, genoemd, die thans werkzaam is in de kinderen der ongehoorzaamheid.

In Gods Woord wordt de satan ons getekend als onze tegenstander, die rondgaat als een brullende leeuw, zoekende wie hij zal verslinden (1 Petrus 5:8). Rusteloos is hij bezig om geestelijk verderf te zaaien onder de mensen met de grootste verbittering. Hij leeft in haat tegen God en Zijn schepping. Niets is voor hem veilig, ook de ongelovige mens niet, want hij kan niemand en niets meer liefhebben. Hij wordt genoemd de vorst dezer wereld die met de intelligentie der duisternis uit is op lichamelijke en zedelijke moord. De satan is vijand van God en mens, die tracht het kwade in de hele samenleving te doen doordringen, waarbij hij geen middel ongebruikt laat, ook niet het middel van de moderne literatuur.

De moderne literatuur als satanisch wapen.

Wanneer we de moderne literatuur als geheel overzien, kunnen we vaststellen dat hierdoor, zij het onbewust veelal, het duivelse plan tot ondermijning van de schepping, loochening van het goede en vervalsing van alle waarden, mede tot uitvoer wordt gebracht.

In veel romans treedt het kwaad zozeer op de voorgrond als een element dat het leven beheerst, dat over hun functie als wapen in de hand van de satan geen twijfel kan bestaan. Bijna alle begrippen van goed en kwaad zijn daarin losgelaten. Trouw, liefde, nederigheid, geloof in God, van dit alles is nagenoeg niets meer over.

De moderne literatuur is een epos van het kwaad, vol vernietigingsdrang, vol misbruik van de vrijheid, vol onvoorstelbare haat tegen God, vol liederlijkheid en verwording van het sexuele leven.

In zijn boek ‘Het diabolisme in de hedendaagse roman’ geeft de Vlaming Oskar van der Hallen een overzicht van de wegen die de duivel bewandelt om, ‘dank zij zijn kennis van de menselijke natuur, van de wisselende tijdgeest en het uitbuiten der gunstige omstandigheden, zoveel mogelijk zielen van God te verwijderen.’

-	‘Verwerping van het absolute. Aanvaarding van het rijk van de mens, van een cultuur zonder God. Haat tegen het “zinloos” lijden.

[p. 214]

-	Hoogmoed, leugenachtigheid. Godloochening en zelfvergoddelijking.
-	Diabolisch messianisme, zondige eschatologische verwachtingen. Verheerlijking van de “heilige” zonder God.
-	Verzet tegen de roep van het offer en van de ware volmaaktheid; verleiding van het geschapene.
-	Onheroïsch, egoïstisch leven; roekeloos vertrouwen óp een “verzekering” afgesloten voor de eeuwigheid.
-	Overgave aan vreugdeloosheid, aan onrust en melancholie.
-	Blasfemie, geloof in het noodlot en in de bekoring boven onze kracht; verleiding van uitkomstloosheid en wanhoop.
-	Dwaze aanmatiging en farizeïsme.
-	Overmoed, overschrijding der door God gestelde grenzen; machtswellust. Vernietigingsdrang der losgeslagen wetenschap en techniek. Diabolische beïnvloeding van de loop der geschiedenis.
-	Zelfvernietiging door hartstocht en erotomanie.
-	Wreedheid, geperverteerd instinctenleven. Wantrouwen, afwijzing van de liefde. Toegang verleend aan haat en aan opstandigheid tegen de zedelijke orde.
-	Ontaarding der goede inzichten. Misleiding der deugd, die het zondebesef uitholt. Zondige zoektochten op het terrein van het ongeoorloofde.
-	Gebrek aan verantwoordelijkheidszin in de opvoeding der jeugd.
-	Totale bezetenheid, waarin alle ondeugden hun hiërarchische plaats vinden.
-	Demonisering van gemeenschap en staat; Satan als aanstichter van alle vormen van kwaad; zijn ultieme inspanningen en schijnzege in de apocalyptische tijd’^18.

Afgezien van enkele formuleringen wordt hier een aanvaardbaar overzicht gegeven van het werkplan van de satan in de moderne literatuur. Het zal voor een christen des te meer reden zijn met grote voorzichtigheid met deze literatuur om te gaan, temeer omdat de satan vaak zo gemakkelijk aansluiting vindt bij ons zondige hart.

18 Oskar van der Hallen, Het diabolisme in de hedendaagse roman, Hasselt 1962, 100-101.

[p. 215]

In Efeze 6:10-20 worden de christgelovigen opgeroepen de wapenrusting Gods aan te doen ‘om te kunnen standhouden tegen de verleidingen des duivels; want wij hebben niet te worstelen tegen vlees en bloed, maar tegen de overheden, tegen de machten, tegen de wereldbeheersers dezer duisternis, tegen de boze geesten in de hemelse gewesten’ (vs. 11, 12). Ten aanzien van onze jongeren moeten we ons er wel terdege van bewust zijn, dat bij hen de wapenrusting nog niet voltooid is. Zij zijn nog in opleiding en moeten nog worden geoefend in het hanteren van de geestelijke wapens. Met het oog hierop is grote voorzichtigheid geboden. Zij moeten zich dit zelf ook steeds realiseren. Een ongeoefend soldaat zal zelfs in oorlogstijd wel niet staan te trappelen van ongeduld om een gevaarlijke fronttaak op zich te nemen. Zelfoverschatting leidt tot roekeloosheid en niet zelden tot de dood. Overigens mogen we weten, dat God ‘de duivelen in toom houdt, en al onze vijanden, die ons, zonder zijn toelating en wil, niet schaden kunnen’ (N.G.B. art. 13).

Literaire beoordeling van de moderne literatuur.

Wanneer we vaststellen dat de moderne literatuur een satanisch wapen is, is daarmee geen oordeel gegeven over de literaire betekenis. Als we een zuiver literaire beoordeling moeten uitspreken, is er veel dat aanspraak maakt op waarde-erkenning. Het beeldende taalgebruik en de romantechnische aspecten dwingen niet zelden bewondering af. Veel uit de moderne literatuur is vaak zonder meer knap.

Echter waarde-erkenning is heel wat anders dan waardering. Hiervoor gelden andere normen dan voor het eerste. Het zijn normen die niet op literair terrein liggen, maar op principieel. Voor een christen moeten de schriftuurlijke normen altijd primair zijn. Wanneer hij een roman op schriftuurlijke gronden niet kan waarderen, aanvaarden, spelen de waarde-elementen juist vaak een negatieve rol. Het zal vaak zelfs zo zijn, dat een christen een modern literair werk on voorwaardelijk terzijde moet leggen, omdat het boek door zijn literaire kracht een diepe, verderfelijke invloed kan hebben. Het knappe en fascinerende staat hier immers in dienst van de vijandschap tegen God.