Een boos en overspelig geslacht. Moderne literatuur als teken des tijds

[p. 150]

VII. De sexualiteit in de moderne literatuur.

1. Sexualiteit en ontbinding

Liefde en sexualiteit.

In de moderne literatuur neemt de sexualiteit een overheersende plaats in, maar daar niet alleen. Waar wij ook gaan en staan, overal stuiten we op de openhartig tentoongestelde bekoorlijkheden van de sex: in advertenties, op de titelbladen van de geïllustreerde tijdschriften, op het toneel, in het cabaret, op de televisie, zelfs in de poëzie; het is veelal sex wat de klok slaat.

Wat men in de moderne literatuur aan sexualiteit voorgeschoteld krijgt, heeft weinig of niets met echte liefde te maken. Het is veel eerder contact op genitaal niveau, contact tussen geslachtsorganen, terwijl iedere duurzame binding of geestelijke relatie afwezig is. Bijna nergens wordt de ontbinding van het leven zo duidelijk openbaar als op het terrein van de liefde, dat tot het mooiste van Gods schepping gerekend moet worden. Als ergens geldt, dat bederf van het beste het slechtste is, dan wel hier. Werd de liefde door God geschapen met het oog op het leven, daar is deze in de moderne literatuur verworden tot dood en ontbinding.

Er kan niet genoeg op gewezen worden, dat er pas sprake is van echte liefde, liefde die men ook beleven kan in de lichamelijke omgang, wanneer die gefundeerd is in de gemeenschappelijke liefde tot God en geheiligd in Christus. Wat we liefde noemen, is maar niet een min of meer verfijnde vorm van geslachtsdrift, maar omgekeerd is de zinnelijke neiging die God in de mens heeft gelegd, een uitdrukkingsmogelijkheid van geestelijke liefde, die gedragen moet worden door het begeren in het geloof gemeenschappelijk naar Zijn geboden te leven.

[p. 151]

Er is wel gesteld, dat het leven van de mens goeddeels beheerst wordt door drie fundamentele driften of krachten die alle verband houden met de relatie van de mens tot zijn werkelijkheid. De eerste is dan de zogenaamde ik-drift, die betrekking heeft op de verhouding van de mens met zichzelf. Vervolgens is er de sociale drift die bepalend is voor de verhouding tot de naaste. Tenslotte de allesbeheersende religieuze aandrift, waardoor de mens betrokken is op God.¹

Wanneer de verhouding tot de hemelse Vader in het leven van de mens centraal staat, wanneer deze Hem liefheeft boven alles, dan staat hij in de rechte verhouding tot de werkelijkheid. Maar wanneer de mens van God niet wil weten en zichzelf ten troon heeft verheven door een god te willen zijn in het diepst van zijn gedachten, dan is hij in wezen vervreemd van zichzelf en van de naaste; hij is dan ten diepste een eenzame, die tot waar achtige liefde niet meer in staat is.

1 Vgl. Dr. A. Kuypers, Inleiding in de zielkunde, Kampen 1953, 281-282.

Bescheidenheid bij het oordeel over sexuele zonden.

Ook wanneer wij belijden, dat ons leven rust in God, waarbij wij begeren naar al Zijn geboden te leven, zullen wij de Schrift moeten naspreken, dat wij vaak door zwakheid in zonde vallen, ‘want wij struikelen in velen’. En dat struikelen op het gebied van de sexualiteit is niet een onschuldige misstap of afdwaling van het vlees. Want alle sexuele overtredingen zijn in de eerste plaats een psychische aangelegenheid en niet allereerst een lichamelijke. Het is een bepaalde geestelijke gerichtheid die ervan de oorzaak is. Het is dan ook niet het meest essentieel, wat de geslachtsorganen met elkaar doen, maar wat de mensen met elkaar doen. De sexuele verhouding moet altijd gedragen zijn door een geestelijke, een psychische relatie, zoals die binnen het huwelijk moet bestaan.

Bij de beoordeling van de sexualiteit moet men zich hoeden voor de bekende gniffelmentaliteit, en niet als eersten stenen opnemen om de sexueel ontspoorde of ontaarde mens daarmee dood te gooien, want wie is zonder zonde? Wanneer men oog heeft voor de verschrikkelijke eenzaamheid en wanhoop die vaak achter het sexuele handelen van vele romanfiguren schuil gaan, zal men ho-

[p. 152]

pen en bidden, dat er voor de hedendaagse ontwortelde mens bekering moge komen tot Hem die werkelijk betrouwbaar is en die zichzelf Liefde noemt. De enige mogelijkheid tot herstel en de enige weg uit deze ontbinding en verwording van het mooiste is het herstel van de liefdesverhouding met God.

Dat wil niet zeggen, dat we de zonde geen zonde zullen moeten noemen. In het spreken van de waarheid ook over de zaken van de sexualiteit, bewijzen we de hedendaagse mens een liefdedienst. We zullen de verschrikkelijke verwording van het sexuele leven van de moderne mens moeten beschouwen als een exponent van het leven zonder God, waarin de zinloosheid van het bestaan tot uiting komt. Met name voor onze jongeren, maar voor hen niet alleen, vormt de behandeling van de sexualiteit in de moderne werken een grote bedreiging, omdat het aansluiting vindt bij onze zondige begeerten.