Dagboekfragmenten 1940-1945

[p. 593]

Eigenaar boerenbedrijf, 36 jaar - Wieringermeerpolder
Dinsdag 17 April 1945

- Na een rustige nacht kwam tegen 't ochtend krieken ± 4.15 brugwachter Briek zeggen, dat iemand die gesproken had met een knecht v.d. Burgemeester Saal, hem had gezegd, dat de IJselmeer-dijk om 8 uur zou springen en dat de heele Kolh[orner] weg moest gewaarschuwd worden. Direct ben ik op de fiets gegaan. Eerst Bram gewaarschuwd, toen voorbij de Duitse wacht Jansen en naar A. Haverkamp. Deze werd juist door Baas uit het bed getrommeld met dezelfde boodschap en om een wagen te halen. Aldert zou bij Kadijk waarschuwen en ik waarschuwde H. Smit. Deze zou zorgen, dat het bericht verder de Kolh. weg opkwam en ik naar huis. Weer thuis heb ik direct 't paard van de stal genomen en deze voor de wagen gezet en ben zoo naar Middenmeer gereden en heb zoo m'n moeder opgehaald met wat kleeren, ledikant beddegoed en stoel. Zij konden bij ons blijven als het een paar wat wondere dagen zouden worden. De bedoeling was om ingeval van water op de zolder te gaan wonen. Weer thuis hebben we Moe's spullen naar boven gebracht en ook onze eigen meubelen enz. uit kamer, salon en slaapkamer en kelder. Enkele dingen bleven staan. ‘Dat kwam later wel’. Bij Moe zouden Jan en Gré alles naar boven brengen. In de schuur gingen de Duitsers vertrekken en wij gingen met een takel nog allerlei zware dingen naar boven op de zolder [hijsen]. Ook Bram bracht al z'n hebben en houden op de paardestal-zolder. Verschillende dingen zijn echter nog in de werkplaats blijven liggen, de vorken, stokken, egge-stokken enz., bleven aan de zolder hangen daar verwacht werd dat het water wel zoo hoog niet zou komen, of we konden er nog wel doorloopen. De grootere machines gingen we buiten neerzetten. 's Middags waren we hiermee klaar.

Na de middag hebben we de paardeploegen op de wagen gezet, de tractorculti[vator] en-ploeg erachter en daaraan vast de oude koe die 10 Mei kalven moest. 't Merrie met veulen en 'n ander paard er voor. Dit alles brachten Bram en Kees naar Dam aan de Waardweg, omdat daar slechts weinig water kon komen en 't vee wel op de dijk kon loopen. Met het eene paard konden ze dan terug komen. Tegen een uur of 6 waren ze hiermee dan ook weer thuis. Tegen twee uur kwam toen ‘Koos’ die zei dat er werkelijk een gat in de dijk zat en het water met 25 M³ per seconde in de polder stroomde. Dit liep dus zeer langzaam maar er was goede hoop dat er 's middags of 's nachts

[p. 594]

iets zou gebeuren, waardoor de groote ramp kon worden voorkomen. 'k Ben toen naar C 20 gegaan, waar de Lanz Bulldog tractor zat begraven. Na een paar uur zwoegen had ik een zoo groot gat gemaakt dat hij er zichzelf uit kon draaien. Na hem rijklaar gemaakt te hebben kroop hij uit de kuil omhoog. Daar er nog een luchtbel in de brandstofleiding zat stopte de motor nog eens een keer, maar verder ging het goed. Ik reed toen naar 't erf waar Anje, m'n vrouw juist kwam om me te halen daar het water achter W[ieringer] Werf snel opkwam. Op de fiets ben ik direct meegegaan en hebben we de eene wagen die we thuis hadden bij de voordeur gezet om die vol te laden. Bram kwam thuis en deze ging toen de tractor ophalen. De luchtbanden werden onder kaf vandaan gehaald en er aangezet. Gasolie werd uit de grond gepompt^*, smeerolie werd op de wagen gezet en zoo werd alles bij elkaar gezocht wat direct noodig was.

Tegen 8 uur ongeveer kwam Jan toen met het verpletterende bericht, dat alles verloren was en dat het water snel opkwam. Alles had gefaald en de geallieerden lieten de polder in de steek. De zaak was verloren. (Daar ik 's middags de dommekracht had uitgeleend aan Jo en deze hem niet terug wilde geven aan Kees, ben ik hierom ook nog achter naar Burgerskavel geweest waar ik het apparaat na wat gepruttel terug kreeg. Deze was voor ons onmisbaar voor het opkrikken der tractorwielen, bij de trailer en voor lekke wagenbanden. Doch ook dit was weer in orde hoewel ook daarmee weer tijd verloren was. 's Avonds werd in de keuken een gezamelijke maaltijd gehouden. Bram's ouders kwamen ook nog met hun spulletjes; op een kar gingen ze verschillende vrachtjes naar ons toebrengen. Ze wilden ook gaarne met ons meetrekken en dat ging ook goed. Ze gingen 's avonds in 't stroo slapen in de schuur. Etta ging de laatste zaken voor de ‘ondergrondse’ afwikkelen, daar het niet vertrouwd was dat er nog weer jongens op straat kwamen. Daar de ondergrondse strijdkrachten door de geallieerden niet konden worden geholpen en doordat Dinsdagmiddag A.C. de Graaf werd opgepikt en doodgeschoten viel de hele zaak tot redding v.d. polder in duigen. Tegen 12en gingen we naar bed op de slaapkamers boven. De wind kreunde rond het dak en 't was of het water in de kanalen meer klotste dan normaal. Op de Alkm [aarder]weg reden telkens wagens. W[ieringer]M[eer] bewoners en Duitsers. Tegen tweeën kwam Etta thuis met het bericht dat het water reeds in W. werf was. Kees

* Daarin waren vaten verborgen.

[p. 595]

werd direct naar Dam gestuurd met het verzoek of hij nog niet helpen kan met een paar wagens en Juf Weerstand naar haar zwager Jemmink met het verzoek ook met een wagen te komen. Bram kwam op 't idee om van Wieren nog naar een trailer te vragen achter de tractor aan. Ook dit verliep gunstig. Achter Middenmeer stond nog een trailer, maar voorbanden waren lek en één achterwiel stond bij een boerderij verder. Bram ging de tractor op gang maken en ging rijden, ik per fiets er achteraan.

Wat we hier gezien hebben was het meest verschrikkelijke en angstaanjagende wat we van de heele vlucht gezien hebben. Het water in het kanaal ging angstwekkend snel omhoog. De schepen in de haven rezen tot boven de kade. Onder de Middemeerbrug kolkte het water met groot geweld. Bij de pakhuizen was alles druk bezig. De dorschmachines werden achter elkaar gemaakt en een Bulldog er voor ging trekken. Ik ging verder. De duisternis was reeds lang weg. Het daglicht scheen met droeven glans over de polder die vandaag volkomen onder water zou komen en waar voor millioenen aan etenswaren werd vernietigd. Bij de eerste boerderij stond de trailer. In een boerderij ± 300 M verder stond een wiel met band. Op een KM afstand was alles al water over 't hele poldervlak. De bewoners waren reeds weg. De schuurdeur was echter los. De band werd er uit gehaald en ik rolde er mee op de weg langs. Juist kwam Jan er ook aan. Deze nam m'n fiets en ik rolde de band. Tegelijk met Bram waren wij bij de trailer. 't Leek een hachelijke situatie maar het gelukte de trailer weg te krijgen. Daar de dommekracht thuis was gooiden we de band op de wagen en Bram ging rijden. Jan bleef er bij en ik naar huis de dommekracht ophalen. Het eene trailerwiel reed op zijn lagerpot. Het water kwam steeds sneller op. Alles en ieder had haast.

Op de haven kwam ik ze weer tegen. Samen gingen we naar Moe's huis tafels, orgel en bedden enz. werden opgeladen en 't wiel aan de trailer gezet. Nadat 't meeste was geladen wat beneden was, gingen we naar ‘Zonnehof’. 't Water in 't kanaal steeg onrustbarend. Juist kwamen toen ook de wagens aanrijden die Dam ons stuurde. Een van ons zelf met 2 anderen. Zoo kregen we al heel wat laadruimte. Ook Jemmink kwam met een wagen. Alles werd nu een plaats aangewezen en er werd veel geladen. Van Bram zoo goed als alles en van Van Duinen wat die bij ons gebracht had. Weerstands spullen waren reeds op onze oude Klaverwagen geplaats dus dat was klaar.

[p. 596]

Aardappels werden uit kistjes in zakken gedaan en zoo werden de wagens zoo goed mogelijk geladen; kippen werden in een krat geduwd, biggen ieder in een zak en een kloek met kuikens die juist uitwaren werden er in een korf zoo op de wagen gezet en kwamen goed over. Voor de volgeladen wagen werd een paard gezet en een andere wagen met stoelen en kinderwagen enz. erop er achter. Bram's baby van 14 dagen en Egberts vrouw met 3 kinderen, Moe Roel en Jan. Allen die niet meer mee konden werken bleven op de wagen voor onmiddellijk vertrek gereed. De koe werd achter de wagen vastgebonden. Ook Egbert was juist met z'n bakfiets gearriveerd. Deze was 's morgens bij ons gekomen om te zien of wij ook weg gingen. Ik zei hem: Kom maar bij ons dan kun je met ons in onze optocht meegetrokken worden met je bakfiets. De Fiat 500 carroserie werd onder stroo met behulp van een paard weggetrokken. We liepen nog eens rond of er noodzakelijk nog iets mee moest en vervolgens werd de stoet opgesteld. Bram met de Bulldog met trailer. Fiat waarin Egbert en Martje en bakfiets met zuster^* er op. Ali bestuurd door Kees met 1 volle wagen en de personen wagen met 11 personen en van Duinen Sr. als begeleider met de koe. Dan Dams 2 paarden bestuurd door Jan Kruizinga met 2 volle vrachten met Jan en Gré en Etta er bij en tenslotte Jemmink met 2 wagens waarvan de eene met Weerstands inboedel en voedsel getrokken door het door Jemmink geleend paard en onze 2 jarige Puck. Hierop zat ook de Fam. Weerstand.

't Was ongeveer half elf en de stoet ging in beweging. Nog ongeveer 10 cM. dus binnen een ½ uur en het water zou over de wegen komen stromen. Ik liep nog een keer het huis binnen, ging door schuur en bergplaats, nam grootvaders klok en legde hem nog boven en sloot dan de deur in 't slot. Alles was gesloten en wij gingen heen! Tot wanneer? Achter meer dan zeven gelukkige jaren werd een punt gezet. We werden verdreven door Duits geweld en NSB verraad. Het oordeel, over de duivelse daad aan de W.M. bewoners toegebracht, kan nimmer te zwaar zijn. Een gans vruchtbaar bedrijf (om persoonlijk te blijven) waar de gewassen welig tierden ging in een dag te gronde. Op 't erf bloeiden de pruimeboomen dat het een lust was. Voor 't laatst. De voortuin naar eigen idee aangelegd toonde zich zoo mooi. 24 prachtige fruitboomen 7 jaar oud, thans voor 't eerst eens wat goed beginnend te geven, bessen en kruis-

* De kraamverpleegster.

[p. 597]

bessenboompjes uit stekjes zelf gekweekt, de eigen geplante frambosenhaag en een mooi veldje met aardbeien, groenten, sla en alle soorten koolplanten, het zag vandaag voor 't laatst de lieflijk schijnende zon die nog haar warme stralen over de booze wereld uitstorte. Het afscheid van de onvruchtbare zandbult van 1937 tot een vruchtbaar bedrijf gemaakte ‘Zonnehof’ van 1945 duurde maar een zucht. De slooten rond het erf waren boordevol. De buis van de gasbron had ik 's morgens reeds doorgesneden zoodat deze behouden bleef voor de toekomst!? Ik nam nu de fiets en reed van 't erf de wagens na.