Dagboekfragmenten 1940-1945
(1954)–T.M. Sjenitzer-van Leening–
Auteursrechtelijk beschermd
Boekhouder, 26 jaar - Texel
| |
[pagina 565]
| |
Deurssen, (Vader, Moeder en kind).; Jacobus van Swinderen met z'n zoon Michiel. Michiel was ook pas uit Assen teruggekeerd evenals Wim Koorn. De Tesselaars waren allemaal blij, dat er in Assen geen één dood gegaan wasGa naar voetnoot* en betreuren het nu, dat zij hier op zo'n wijze de dood ingingen: Er had vreugde geheerst, dat de meeste Tesselaars gezond en wel uit Assen terugkeerden De vreugde heeft echter plaats moeten maken voor de rouw. Alle gesneuvelde Tesselaars werden eerst in de R.K. school gebracht en daarna gekist. De naast bestaande familieleden konden daar hun dierbare of dierbaren nog een laatste eer bewijzen. De Burg was in rouw gedompeld. Daar waren de meeste oorlogsslachtoffers gevallen. Van middag is er een Rus in den Burg op de ‘Steenen plaats’ opgehangen. De Duitsers hadden hem bij een burger in huis gevonden en wel bij Melle Zegel (wonend Oudeschild). Melle Zegel en z'n vrouw werden ook opgepakt omdat zij die Rus 'n schuilplaats gegeven hadden. Volgens de Duitsers zullen zij beide gefusilleerd worden. 's Avonds verschenen er aanplakbiljetten met 'n ernstige waarschuwing aan de burgerbevolking. Allen, die 'n Rus 'n onderdak verlenen of eten geven zullen met de dood gestraft worden. Zij zullen ter plaatse gefusilleerd worden en hun huis of schuur zal worden verbrand. Texel staat onder 'n schrikbewind. Die gemene, vuile, gore Mof deinst nergens voor terug. Omdat 't in den Burg weer tamelijk rustig was, zijn de Fam. Keyser en van der Pijl weer naar hun eigen huis in den Burg teruggekeerd. | |
Maandag, 9 April 1945- Vannacht werd er hevig gevuurd op den Koog en op Vlijt vanuit den Helder en stelling Ongeren. Velen zijn vannacht op geweest. Vanmorgen was 't weer rustig en ben ik nog aan 't koren zaaien geweest op 't Schoenmakertje. Tegen de middag begon de oorlog weer. De Zuid-Batterij en den Helder lieten zich weer eens duchtig horen. De aanval was nu op Vlijt gericht. Met de middag was 't weer even rustig, maar de rust duurde niet lang. De kanonnen bulderden weer over 't eiland. Branden braken uit. Boerderijen, schuren, of hangars en zaadklampen staan in brand: Op zeven plaatsen ziet men grote rookzuilen omhoogstijgen. De hele Polder staat in brand. Tegen vieren was geheel Texel in rook gehuld. De zon werd door 't rookwaas verduisterd: De zonnestralen werden | |
[pagina 566]
| |
gebroken. 't Was gewoonweg verschrikkelijk. Texel in brand. Een dag om nooit meer te vergeten. Cocksdorp werd vandaag ook onder vuur genomen. Beide kerken, (de R.K. en Pr.kerk) kregen opnieuw enige voltreffers. Ook vielen nu hier slachtoffers onder de burgerbevolking | |
Dinsdag, 10 April 1945- De nacht is weer rustig verlopen en de dag deze keer ook. Zo af en toe hoort men nog wel een mitrailleur ratelen, maar anders toch ook niet. De rust is weer even teruggekeerd. Beide partijen moeten even uitblazen. Vanmiddag trokken de Waalders de Waal weer uit omdat zij bang waren, dat de Duitsers sommigen zouden oproepen om tegen de Russen te vechten. Vanmiddag hebben we 3 sketters en de enterlingen naar de Gouden bollen gebracht. 't Was prachtig weer. | |
Woensdag, 11 April 1945- Texel in rouw. Vanmorgen werd er 'n plechtige ‘Requiem’ Mis opgedragen voor de R.K. oorlogsslachtoffers. Vanmorgen om 9 uur droeg de Zeereerw. Heer Pastoor, geassisteerd door z'n beide Kapelaans, de Eerw heren Tulp en Vink, het H. Misoffer op. De kerk was stampvol. Vooraan in de kerk stonden elf lijken opgebaard. De Burgemeester Rijk de Vries, 'n 4 tal Duitse soldaten, Meneer Tiessen (Gem. opzichter) C v. Herman Keyser (loco burgemeester) en nog vele anderen personen woonden deze godsdienstoefening bij. Na de H. Mis kwamen 2 grote platte luchtwagens voor de kerk. Daarop werden de elf lijkkisten geplaatst en naar hun laatste rustplaats gebracht. Zij kwamen allen in een groot graf. Nog nooit had de Texelse RK. kerk zo'n droeve dag meegemaakt. Op 't kerkhof hield de Pastoor deze keer een kleine lijkrede. Daarna hield Burgemeester R. de Vries 'n korte toespraak. Er werden nog 'n paar kransen gelegd op 't graf. Een krans van de gemeente en 'n krans van 't Duitse Kommandantur. Daarna verlieten allen 't Kerkhof. Vanmiddag vond de begrafenis plaats van 27 oorlogsslachtoffers op 't algemeen Kerkhof aan de Koogerstraat. Deze 27 lijken en die elf van vanmorgen hebben allemaal opgebaard gestaan in de Doopsgezinde kerk in de Koogerstraat. Opnieuw zag men 'n grote rouwstoet voorbij trekken. Velen die nu hun dierbaren of kennissen 'n laatste eer gingen bewijzen, 'n Geweldige belangstelling was er. De Burgemeester, 'n 4 tal Duitse soldaten, de Eerw. Heren dominé's de | |
[pagina 567]
| |
Pastoor, de twee Kapelaans, Meneer Hessen, C.v. Herm. Keyser en nog vele andere autoriteiten gaven blijken van belangstelling. Hier waren de lijken ook weer op vrachtwagens naar 't Kerkhof gevoerd. Op 't kerkhof werden verschillende toespraken gehouden, o.a. door Dominé Visser, Dominé v.d. Veer, en door den Burgemeester. 't Gemeentebestuur en 't Kommandantur legden hier ook 'n krans op 't grote graf. Na de slottoespraak van Dominé Visser verlieten allen de dodenakker. Toen de mensen weg waren, werden de 27 lijken allen in één graf gelaten. - Requiem aeternam dona animabus famulorum famularumque tuarum, Domine: et lux perpetua luceat eis - Amen - Vanmiddag heb ik met de wagen wat verhuisgoed van Piet uit de Waal hierheen gebracht. Piet en Johanna vonden het sekuurder om hier nog maar 'n paar dagen te blijven en daarom 't voornaamste huisgoed maar hierheen te brengen. Piet z'n schuurtje was munitie-bergplaats geworden. De Waal zat vol Duitsers. De meesten waren pas aangekomen op Texel en moesten zich gereed maken voor 'n aanval op den Koog tegen de Russen. Vanmiddag werden in den Polder ‘hoeve Jachtlust’ en hoeve ‘Mauric’ in de brand geschoten en de graanklampen van Jaap Keyser in Ongeren. Deze graanklampen werden in de brand geschoten omdat zij volgens de Duitsers in Ongeren hen in de weg stonden. Zij hadden geen vrij uitzicht, zeiden ze. Dan maar in de brand. | |
Donderdag 12 April 1945- Vanmorgen om 6 uur werden we allen wakker gemaakt door 't kanongebulder van den Helder en Ongeren. De Duitsers waren weer 'n nieuwe aanval begonnen tegen de Russen. De duitsers hadden nu zelfs een stuk of wat kleine tanks voor den aanval op Vlijt. Men hoorde geweerschoten, mitrailleurs ratelen en granaten door de lucht gieren. Ook kon men de tanks horen rijden. 't Was 'n hevige aanval. De Duitsers zetten alles op 't spel om maar te kunnen slagen. Er sneuvelen weer 'n berg moffen: De Russen lieten zich niet uit de bunkers jagen. Zij schoten de moffen neer als spreeuwen. Vrees hadden zij niet. Zij vochten om hun levensbehoud. Wanneer zij zich overgaven, werden ze toch doodgeschoten. Daarom vochten zij zich liever dood. Vanmorgen stonden al weer gauw 'n paar boerderijen in de brand o.a. Padang (eigenaar C.v.d. Lught). De strijd hield de hele dag aan. Soms wat feller en dan weer eens even minder fel. Vanmiddag om een uur of | |
[pagina 568]
| |
drie werd er weer hevig gevuurd op de Polder vanuit de Z.Batterij en den Helder. Op 'n gegeven moment suisden hier ook 'n paar verdwaalde granaten dicht bij me langs. Ik schrok me dood. Ik was hier op de Graswiel aan 't bloemen koppen. Gelukkig bleef 't bij die twee. Die granaten kwamen uit de richting den Polder, Eierland. Vanmiddag ontstonden er weer nieuwe branden in den Polder. Als 't zo door blijft gaan, blijft er geen huis meer gespaard in den Polder. Als de Duitsers denken, dat enkele Russen zich schuilhouden in 'n boerderij of huisje, dan schieten ze het zonder meer in brand. Zij durven zulke verdachte boerderijen of plaatsen niet binnen te gaan. Zij zijn doodsbenauwd van die Russen. Vele boeren moeten munitie en lijken rijden van de moffen. Volgens die mensen, die duitse lijken gereden hebben, zijn de meeste duitsers aan het voorhoofd gewond. Geweldige schutters zitten er onder die Russen Om een [uur] of negen s' avonds was alles weer rustig | |
Vrijdag 13 April 1945- Vanmiddag om 4 uur begon de strijd weer in den Polder. De hele morgen was het rustig geweest. Den Helder en de Z.Batterij kwamen weer puur in actie. De ‘Korenschoof’ ging vanmiddag in vlammen op. Daar het vandaag nogal donker weer was, kon men alles niet zo goed bekijken. Vanmorgen kwam er 'n Mof op 'n motor om spek. Hij moest spek hebben, zei hij. Vader zou hem 'n stukje brengen maar hij liep achter hem aan naar de schoorsteen en zei: ‘Alles moet ik hebben voor m'n zieke kameraden.’ Twee hammen deed hij in de zak en was toen vol. De rest liet hij hangen | |
Zondag, 15 April 1945- 't Is vandaag ook tamelijk rustig geweest. Zo af en toe hoort men eens een paar geweerschoten maar anders niets. Vanavond om 'n uur of zes kwamen hier 'n drie tal gewapende Duitsers aan, vragend om wat brood, spek of andere levensmiddelen. Deze lui waren nogal tamelijk fatsoenlijk. Zij waren vanmorgen hier op Texel aangekomen uit den Haag vandaan. Nog een paar dagen vechten, zeiden ze en dan zijn de Russen ver- | |
[pagina 569]
| |
slagen. Ze waren vol goeie moed. Het zou hen nog wel even opbreken, denk ik. Ze kregen deze keer voor hun drieën een brood en zes eieren. Terzelfdertijd, dat hier deze 3 jonge moffen waren ging hier ook nog 'n moffenwagen voorbij met een stuk of zes soldaten. Zij gingen ook om eten uit maar op 'n brutale manier, op z'n mofs. Eerst gingen ze naar J. Hin. Ze liepen de boerderij binnen en dreven Jaap onder bedreiging te zullen schieten met de revolver in 'n hoek van de kamer. Ook de andere gezinsleden hielden ze met de revolver in bedwang. Daarna gooiden ze alles omver en doorzochten het huis. Ze namen al z'n spek en boter, wat ze konden vinden mee. Ook de voorhanden staande inmaakpotten. Daarna gingen zij naar Gerrit Witten. Daar konden ze niet veel bijzonders vinden. Gerrit had alles al verstopt. Ze liepen daarom kwaad weg en schoten aan de weg nog een paar schapen van hem dood. Zij waren met 'n vrachtauto. Ze konden daarom 'n boel laden. Ze reden Spang weer verder in en hielden stil bij Jaap de Wit. Daar gingen ze precies zo te werk als bij Jaap Hin. De gezinsleden dreigden zij met hun revolver en haalden dan de hele spekkuip leeg. Ook namen ze 'n emmer met vet, wat suiker, jam en likeuren mee zelfs pakjes pudding. Van Jaap de Wit gingen ze naar P. Hin. Deze man kreeg ook de revolver op zijn borst gedrukt en zijn vrouw moest hen alles wijzen. Daar werden ook weer spek en andere levensmiddelen opgeladen. Ook schoten ze nog een van z'n twee ganzen dood. Zo trokken de vandalen over 't eiland. Wij stonden machteloos tegenover die gewapende horden, beroepsplunderaars. | |
Maandag, 16 April 1945- Vandaag was 't weer eens zeer rustig. De laatste week hebben we altijd geweldig mooi weer gehad. Vandaag hebben we de koeien de wei ingejaagd. 't Was pracht weer voor die dieren. De bieten waten echter nog lang niet op. We konden ze echter niet langer op stal houden, want er was gras genoeg. Anders zou het gras nog te lang worden. | |
Dinsdag, 17 April 1945- Vader viert z'n 66ste verjaardag. Anne, Piet en Johanna waren te gast. 't Was weer 'n mooie dag. Kleine Corry had vandaag de dokter op bezoek gehad. De dokter constateerde longontsteking. Zij moest 'n stoomketel hebben en dan moest er gestoomd worden bij haar bedje. Corry had 't volgens de | |
[pagina 570]
| |
dokter zwaar te pakken. We zullen hopen, dat zij spoedig beter wordt. Vanmiddag hoorde men nu eens kanongebulder uit de richting van Vlieland. s' Avonds zag men weer 'n paar grote branden in den Polder. | |
Woensdag, 18 April 1945- Prachtig weer Vandaag was 't weer heel rustig op 't eiland. Vanmiddag kwam Maarten Zijm met twee moffen om schapen en koeien te vorderen. Er moesten op Texel 1600 schapen en 60 koeien aan de Weermacht geleverd worden. De boeren moesten 15% van hun aantal schapen leveren. A.s. Vrijdag moesten de koeien en schapen op de haven geleverd worden. | |
Donderdag, 19 April 1945- 't Is prachtig weer. Jopie is vandaag met de schoonmaak begonnen. Onze slaapkamer werd vandaag onder handen genomen. Vannacht stond de hele Waal weer op stelten De bewoners werden wakker geschrokken door 't geschiet en 't rumoer. Volgens de Waalders hebben de Russen een poging gedaan om de munitie opslagplaats in de Waal in de lucht te laten springen. In de schuur van Fer Keyser was 'n hele boel munitie opgeslagen. Dit gebouw werd echter streng bewaakt. Ongeveer 14 Russen hadden deelgenomen aan deze overval. Er vielen geen slachtoffers Vanmorgen kreeg Jaap Hin bericht van de duitse commandant in Ongeren, dat hij z'n graanklampen weg moest halen. Zo niet, dan zouden ze in de brand geschoten worden. Eerst wilde Jaap met man en macht de klampen wegrijden, maar later kwam hij met 't bericht, dat Cees van Corrie de klampen daar wel wou dorsen. Dat was nog veel makkelijker. Vanmorgen ontmoette ik een verklede Rus bij de Eendenkooi. Hij was gekleed in 'n blauwen broek met 'n blauwe kiel, 'n rode zakdoek om de hals en 'n hoed op. Hij was gewond. Een kogel dwars door z'n knie heen. Hij kon aardig duits spreken. Zodoende konden we mekaar nog wat verstaanbaar maken Hij was 22 jaar en monteur van beroep. De Rus zou daar in 't Kooihuisje blijven en ik beloofde hem twee maal daags daar eten te brengen. | |
[pagina 571]
| |
vrachtschip geladen worden. De overigen werden allemaal op de pier van de binnenhaven gedreven. 't Schip was met 300 schapen al meer dan vol. De slechtste schapen kwamen voor de levering in aanmerking. Men zag daar ontzettend veel prullen. Velen moesten op 'n wagen naar de haven vervoerd worden, daar zij te voet de reis lang niet maken konden. C. Kuip (Mz) had z'n schapen alvast maar geschoren. Hij was de enigste boer, die dat gedaan had. Sommigen boeren kwamen met schapen, die nog lammeren hadden. Die moesten ze weer mee terug nemen. De schapen bleven echter achter op de haven. Op de haven werden de schapen nog geclassificeerd door Hendrik Keesom. Tegen zessen werd ‘de witte hoek’ nog eens onder Duits vuur genomen. Naar men zegt werden de Russen nu lelijk in 't nauw gedreven door de Duitsers. Zo af en toe kwamen er weer frisse duitse strijdkrachten van de overkant. | |
Zaterdag, 21 April 1945- Vanmorgen was 't koud, buiig weer. Overdag bleef 't koud. Zo af en toe nog 'n flinke regenbui. 't Is vandaag de hele dag rustig geweest. Volgens de geruchten zijn er gisteren of eergisteren ± 'n 100 Russen door de Duitsers krijgsgevangen gemaakt. De Moffen zouden hen nu niet meer doden, in de hoop, dat de andere Russen zich zouden overgeven. Ik betwijfel 't echter ten zeerste of zij de Russen in leven zullen laten. Gisteren werden 3 Russen, die zich in 't boetje van Jaap Keyser schuil hielden - door burgers aangebracht - door de Duitsers gefusilleerd. Politie Bool moest ze daar in 't land begraven. | |
Zondag, 22 April- In de afgelopen nacht stormde en regende het Overdag 'n koude, gure N.O. wind. Vanmiddag deden de Russen in de Polder 'n aanval op de Duitsers. 'n Felle strijd ontstond er. Vele Duitsers verloren 't leven. De boerderijen ‘Joanneshoeve’ en ‘Rotterdam’ en de zaadklampen van Roeper - staand tegenover ‘Holland’ - werden in brand geschoten. s' Avonds was de lucht weer helemaal verlicht. | |
[pagina 572]
| |
ringsacties. Honderden Duitsers trokken nu vandaag over de gehele breedte van 't eiland op tien meters afstand van elkaar. Ze begonnen de start op Cocksdorp en trokken zo over de gehele breedte van 't eiland heen in Z. richting. Tegen achten kwamen zij bij ons aan met 't bajonet op 't geweer. Een 4 tal soldaten kwamen ons huis binnen om te zoeken naar Russen. Anderen soldaten zochten om ons huis heen. In strooi en ruigte hopen staken zij met de bajonet als gekken. Op de HuishoogGa naar voetnoot* lag ook nog 'n ruigte hoopje, die helemaal rondom en midden in doorstoken werd. Als daar 'n Rus onder gezeten had, zou hij daar niet levend onder vandaan gekomen zijn. De duitsers gevoelden zich 'n hele Piet in 't open, vrije veld, maar er waren er, die niet 't lef hadden om 'n boetje of schuurtje in te gaan, bang voor Russen, die zich daar meschien schuil zouden houden. Toen de drie Duitsers hier binnenkwamen, moesten wij hen helpen zoeken. Wij moesten de kasten en deuren openen en altijd maar vooroplopen. Nu, dat durfden wij wel te doen omdat we wisten, dat hier toch geen Russen waren. We hadden niets te vrezen. Eerst moesten we allemaal nog onze persoonsbewijzen zien laten. De Moffen waren hier gauw uitgekeken. Ze vonden niets. Een van die 3 Moffen nam nog 'n manchesterse broek van ons mee, die in de stal hing. Hij was in de sloot gesprongen en nam daarom maar 'n droge broek van ons mee. Z'n natte kleren trok ie uit op de stal en trok de gestolen broek aan. De Moffen trokken weer verder. Koolzaadvelden werden omsingeld en netjes doorzocht. Ze vonden echter niets. Ook 't Kooiboetje werd bezocht. De Rus had hen echter aan zien komen en zich onder de daar aanwezige takken verschuild. Wij allen dachten, dat hij in de val zou lopen, maar dat liep goddank goed af. 'n Mof had nog wel 'n paar keer met de bajonet in de takken gestoken en hem achter in z'n hiel geraakt. Hij gaf echter geen kik. En bleef zodoende gespaard Tegen donker bereikten de Moffen Dijksmanshuizen, de Spanger weg, en de Waal. Daar staakten zij hun speurtochten en sloegen hun bivak op. De volgende morgen bij 't dagen zouden ze de tocht vervolgen. P. Mantje, Jaap de Wit, Piet Verberne, Tuinema en nog vele anderen kregen inkwartiering van die Duitse speurders. Toch waren er velen die in de buitenlucht aan de weg in een paar gestolen uitgeschudde strooipakken hun nachtrust doorbrachten. Tegen tienen, toen we nog even naar buiten gingen, stonden we zo ineens tegenover 3 Russen, tot de tanden toe gewapend. Zij vroegen | |
[pagina 573]
| |
om brood en drinken. We gaven ze dit en toen vertrokken ze weer Brutaal volk toch, die Russen. De Duitsers zaten nog géén KM van ons af en de Russen lopen zomaar weer gemoedereerd achter hen aan. Vrees kennen ze niet. In ‘hoeve Plassendaal’ hadden zich enige Russen verscholen, zonder weten van de eigenaar, de Fam. Witte, want die waren 'n tijdje geleden door de Duitsers uit hun huis gezet en hadden onderdak gekregen bij hun broer Martinus Witte van ‘Rozenhout’. De Moffen kwamen daar aan bij Plassendaal en werden natuurlijk meteen door die daar aanwezige Russen beschoten. Daarom schoten ze de boerderij maar in brand. Enkele Russen kwamen te voorschijn en werden gevangen genomen. Die Russen moesten eerst hun eigen graf delven en daarna werden ze door de Moffen gefusilleerd op één na. Die ene overblijvende moest eerst z'n kameraden begraven en werd dan daarna zelf doodgeschoten en begraven door 'n Mof. Ze werden op 'n duivelse manier behandeld. Hoe kan 'n mens zo diep vallen en ontaarden. De Moffen bezaten geen greintje menselijkheid. In de Koog werden 'n paar Russen de ogen uitgesneden en de tong en nog andere ledematen. Men had 't gewoonweg met levende Duivels te doen. We zullen hopen, dat die bloedhonden ook hun gerechte straf spoedig mogen ondergaan. De Volharding en de graanklampen van de Bunders gingen vanmiddag ook in vlammen op. 't Nazi-terreur botviert. | |
Dinsdag, 24 April 1945- Vanmorgen om 'n uur of zes begonnen de Duitsers weer verder te zoeken. Zij verlieten hun bivakken en trokken op in de richting Oudeschild, 't Horntje, de Mok en den Burg. In de Westen en in Z. Hoffel vonden ze nog wel 'n paar Russen. Die Russen werden dan opgepakt en moesten dan eerst hun eigen graf graven. Waren ze daarmee klaar, dan moesten zij zich ontkleden tot hun hemd aan toe en dan werden zij aan de rand van hun eigen gedolven graf gefusilleerd. In de Westen was 'n Rus, die zich verschanst had onder wat ruigte. De Duitsers liepen hem voorbij. De Rus in z'n schik. Hij komt onder 't hoopje ruigte vandaan en schiet drie Moffen dood. Daarop schoten de anderen Moffen de Rus dood. De Rus wou zich nog eens wreken. Op 'n andere plaats, in de buurt van de Dennen werden 13 Russen krijgsgevangen gemaakt. Zij moesten gezamenlijk 'n groot graf maken. Daarmee klaar moesten zij zich helemaal uitkleden. Met opge- | |
[pagina 574]
| |
stoken handen stonden zij naast het graf. De fusillage zou beginnen. Opeens vlogen zij allemaal tegelijk weg. De een naar links, de ander naar rechts. Ieder sloeg een verschillende kant in. Dood moesten zij. Dus nog een kans. De Moffen knalden er 10 neer. De anderen drie wisten hun leven te redden en vonden 'n veilig heenkomen in hun Adams costuum. Tegen de avond braken er weer grote branden uit in de omgeving van de Dennen. Oude schuurtjes, zaadklampen, onverschillig wat, alles werd door de Moffen in brand gestoken, wanneer zij maar dachten dat er 'n Rus in zat. Maar 'n paar handgranaten erin geslingerd en de zaak was in orde voor de Mof. Zelf erin kijken, durfden zij niet. Ze waren doodsbang voor de Rus. | |
Woensdag, 25 April 1945- 't Is weer prachtig weer. Piet en Johanna zijn vandaag weer naar hun eigen huis in de Waal teruggekeerd. Vandaag hebben de Duitsers de Dennen eens onder handen genomen. Op vele plaatsen durven zij de Dennen niet in, want de Rus houdt zich overal schuil. Tegen de avond zag men weer 'n grote vuurgloed aan de hemel. 't Leek wel of de hele Dennen in brandstond. | |
Donderdag, 26 April 1945- Overal verschijnen nu aanplakbiljetten, waarop vermeid staat, dat de totale vernietiging van de Russen bijna voltooid is. Men zocht nu alleen nog maar naar den Russische Commandant ‘Lolatsche’ genaamd. Signalement: 'n Lang voorhoofd, met sproeten of vratten op 't gelaat. Hij moest zich schuil houden in de omgeving van den Burg. Wanneer de burgerij nu zou helpen met de opsporing van Lolatsche zou de orde en de verstandhouding weer even loyaal zijn als voor de aanvang van deze Russische-Duitse oorlog | |
Zaterdag, 28 April 1945- Vandaag verschenen er weer papieren, waarop stond dat 'n ieder, die 'n Rus onderdak verleende, hem te eten gaf, of hem op een of andere wijze ook hielp, gestraft zou worden met de dood. Tevens zou z'n huis of boerderij verbrand worden. Als men 'n Rus ergens aantrof moest men er direct bij de Duitse instantie melding van maken. | |
[pagina 575]
| |
Zondag, 29 April 1945- H. Mis in Oosterend. Vandaag bracht de radio goed nieuws. Nieuws wat we graag wilden horen. Himler ‘de Duitse Gestapoführer’, had 'n vredesaanbod ingediend aan Engeland en Amerika. Aan deze twee landen wilden Duitsland zich onvoorwaardelijk overgeven. Nog niet aan Rusland. Tevens kwam 't bericht binnen dat Hitler 'n bloeduitstorting in z'n hoofd gekregen had en nu reeds op sterven lag. Nu werden de mensen enthousiast. De oorlog zou nu niet lang meer duren. Elk ogenblik verwachte men nu de onvoorwaardelijke overgave van Duitsland aan de geallieerden. | |
Dinsdag, 1 Mei 1945- Koud, guur en buiïg weer. Vanmorgen ± 8 uur kwamen er twee Russen aan de deur. Zij vroegen om 'n beker melk. Dat kregen ze. Ze bleven nog 'n tijdje in de keuken staan te talmen. Ze kwamen bij de Wed. Dekker vandaan. Gisteren hadden zij daar huiszoeking gehad en waren zij door 't oog van 'n naald gekropen. Nu zouden zij graag hier blijven, want de Duitse grenspolitie zou volgens geruchten vandaag weer bij de Wed. Dekker huiszoeking naar Russen doen. Vader zei tenslotte: ‘Blijf maar hier, kerels. We hebben 'n goede schuilplaats voor jullie.’ Blij drukten zij ons allen de hand en gingen toen de schuilplaats in. 't Was riskant, maar we avontuurden het, omdat niemand hen hier gezien had. Ook kwam Stoffel 'n Hollander, geboren in den Helder, met hen mee in de schuilplaats. Hij moest zich schuilhouden, omdat hij ervan beschuldigd was, Russen van eten te voorzien. We hadden nu dus 5 duikelaars. Drie Hollanders en twee Russen..... | |
Donderdag, 3 Mei 1945- De Russen eten gewoon met ons mee aan tafel. Een van ons hield wel de wacht in de stal. We voelden ons allen rustig. Een van die 2 Russen was Ober Luitenant. In de oorlogsdagen had hij 't commando over de troepen van Lolatsche overgekregen. 'n Druk strijdperk had hij achter de rug. Hij wist ons veel te vertellen over de hier gevoerde strijd en over z'n geboorteland Rusland en over z'n krijgsgevangenschap. Deze Russen hadden veel meegemaakt. Ze waren niet bang voor de dood. Ze waren echter | |
[pagina 576]
| |
vreselijk gebeten op de Duitsers. Die konden zij als 't ware wel ‘opvreten’. Dit is geen wonder, als men hoort spreken over de duitse behandeling in de gevangeniskampen, waar honderden hunner kameraden stierven door honger of fusillering. Dan stijgt 't bloed naar je hoofd. Dan wil je je wreken op alles wat maar duits is. De Rus sprak aardig duits. Zodoende konden we met elkaar praten. | |
Vrijdag, 4 Mei 1945- Alle dagen wachtten we met spanning op 't bericht van Duitslands capitulatie. Alle uitzendingen beluisterden we. Altijd hadden we radio Londen aan staan en bijna nooit ‘herrijzend Nederland’. Om 8,15 s' avonds luisterden we naar Londen. Velen kwamen hier te luisteren uit de buurt en van Oosterend ook. We werden echter altijd weer teleurgesteld. Om 8,15 weer geen bericht van Duitslands capitulatie. L. Griek uit O'end, die hier ook altijd trouw kwam te luisteren ging weer naar z'n huis en wij gingen weer in de kamer. Meester Pieters en Piet waren ook vanavond hier komen luisteren. We zaten hier goed en wel te praten of er werd gebeld. Allen werden we opgeschrikt. Goddank zaten de Russen nog in hun schuilplaats. Daar behoefden we dus geen vrees voor te hebben. We gaan naar de deur en daar staat Leen Griek weer. ‘Bot, zegt ie, ik kwam zojuist in Oosterend van hier vandaan en daar waren alle mensen gek van vreugde. 'n Ieder liep op straat en riep: ‘Duitsland heeft gecapituleerd, 't Is vrede en ik weet niet wat al meer. Ze braakten er van alles uit. Daarom kom ik hier weer, om te horen naar de radio of 't waar is’. Direct zetten we de radio aan op ‘herrijzend Nederland’ en toen hoorden we de heugelijke tijding ook. We waren toen ook dol van vreugde en feliciteerden elkaar. We riepen de duikelaars uit hun schuilplaats en wensten hen ook geluk met hun bevrijding. Wat stonden de omstanders te kijken toen ze zomaar 5 man op zagen duiken uit hun schuilhoek. Drie hollandse duikelaars en dan nog twee Russen. Deze 5 konden 't allen wel uitjubelen van vreugde. Blij, dat zij zich nu weer overal vrij konden begeven en bewegen. s' Avonds was 't feest. Ik had nog een doos met 10 echte vooroorlogse sigaren. Daar liet ik allen er een van opsteken. De radio werd meteen in de kamer geplaatst. Er was een nieuw leven begonnen. We vierden de hele avond feest, ja tot wel twee uur in de nacht. |