Dagboekfragmenten 1940-1945

[p. 314]

Advocaat, 27 jaar - Kriegswehrmachtgefängnis, Utrecht
1 Juli 1943, 14 uur

- Dag Lieveling! Zou deze maand iets bijzonders brengen? Ik geloof, dat ik allerlei te vertellen heb. God geve me de rust en de capaciteit, noodig om behoorlijk uit mijn woorden te komen. - Zooeven, onder het eten, was hier de dokter: een zwaar man van een 40 jaar, met donkerverbrand gezicht vol ‘Schmisse’, knalblauwe oogen, uniform. Vol ordes en goud. Hij werd gevolgd door een laat ons zeggen 17 jarigen jongen in wit marine-uniform, een knappe jongen met donker, krullend haar, onbeschaamd gezicht en allerlei geflikker van wapens, horloges en instrumenten om zich heen. Beiden op en top correct, militair en vechtlustig. De vitaliteit stroomde eruit. Nu, dit heeft me een crisis van, ja van wat? bezorgd.

De dokter trad keurig op. Bij Ramsma stelde hij longontsteking vast, bij Wienbelt (die vannacht vreeselijke pijnaanvallen had en braakte, zoodat we uren met hem bezig waren) een blaasontsteking. Je ziet: het zijn geen kleinigheden die ik te cureeren heb! ik wilde het over iets anders hebben, in evenredigheid met mijn vitaliteit en lichaamskracht stijgt mijn vatbaarheid voor vernedering en mijn capaciteit tot haten. Dit is treurig. Ik vind het een terugval naar het oude. Help mij, weer tot klaarheid te komen. Laten we samen nadenken: ik voelde, toen ik die 2 sterke, knappe kerels zag, iets alsof ik een eunuch was. Die kerels: ze zitten in den zon, ze zijn bij vrouwen (de sexualiteit straalde hun de oogen uit), ze voeren oorlog, zijn gewapend, militant, weerbaar. Pruissisch militair. Daartegenover: Ramsma, ontkleed, uitgemergeld, die onderzocht wordt. Ramsma, knap, goed-Hollandsch, Fransch-Zwitsersch beschaafd, diplomaat. Ik kookte. En Wienbelt: toonbeeld van pijn en narigheid, doodsbleek, terdoodveroordeeld. En Klok: weerloos en verlamd op zijn bed. En van Beek: gruwelijk mishandeld, vol stinkende wonden. Allemaal goede Nederlanders, die hier thuishooren: invalide, onvolwaardig, buiten gevecht gesteld. Daartegenover die 2 knappe, van welstand en potentie blakende beesten. Ik kookte over. Waarom, waarvan? Vernedering, een soort niet te definieeren ellende van: bezet te zijn, en gevangen bovendien. Wij met onze bleeke gezichten. Met onze magere lijven. Zonder versierselen, zonder glinsterende dingen. Onmachtig, weerloos - voel je het? Ja, je voelt het. Maar anderen die nooit bezetting hebben ondergaan, kunnen dat niet voelen. Wie had

[p. 315]

kunnen denken, dat bezet zijn inderdaad een vernederende, pijnlijke, zelfs walgelijke zaak is! Als je ondervoed en wanhopig bent, zooals bijna alle opgesloten gevangenen hier, dan voel je dat niet zoo, je bent niet militant, hebt geen sexueele drift, bent zachtaardig door vergeestelijking. Zoo ook mijn zieken: ze vonden het bezoek van den dokter heel bevredigend. Maar ik niet! Ik ben gezond en doorvoed, ik heb een zekere bewegingsvrijheid; daarom voel ik mijn gevangenschap en, daarbovenuit, het ‘bezet-zijn’, véél sterker! Begrijp je? Zeg, dat je het begrijpt! Vooral, eigenaardigerwijs, wanneer ik me indenk, dat die kerels met vrouwen omgaan, en buiten mogen zijn; dat ze in auto's zitten en oorlog voeren (ik druk me slecht uit), maar vooral: dat ze met vrouwen omgaan, dat irriteert mijn mannelijk gevoel en instinct onbeschrijflijk. Vooral dien knaap had ik op staanden voet kunnen vernietigen. Alle oude rancune, alle oude haat, alle wraakgevoel en agressiviteit waren er weer. Het zuiverste mannen-instinct, ik weet niet. Vooral als je aan onze Hollandsche vrouwen denkt, die weerloos tegenover tienduizenden van zulke kerels staan. Waar zijn onze Hollanders? In gevangenissen en concentratiekampen. In krijgsgevangenschap. In slavenarbeid. Onze vrouwen zijn weerloos overgeleverd. Jij bent weerloos overgeleverd. Ze hebben zich zelfs aan jou vergrepen: terwijl je groote beschermende man weg was, en je beschermende vader ver weg, en je beschermende hond dood, hebben ze het gewaagd je mee te nemen en kwaad te doen. Oh, vijanden, vijanden Bezetting! Vernedering! Wat doen ze hier? Dood!!! --

Zoo dacht ik, veel erger nog dan vroeger, terwijl ik als een nederige slaaf hierheen rende en daarheen, om mijn baantje te houden. - Ik heb na dit bezoek nog een uur nagekookt. Mijn patienten herkenden me niet meer, ze werden er stil van. En het ergste was, dat ik voelde, dat de ware oorzaak van mijn knagend gevoel van vernederd-worden niet waren die 2 kerels, maar mijn eigen dwaze, hoogst onchristelijke hartstocht! Mijn zonde vernederde me! ‘Hebt uwe vijanden lief! Zegent ze, die U vervolgen! Slaat iemand U op de linkerwang, keer hem ook de rechter toe!’