Dagboekfragmenten 1940-1945

[p. 207]

Halverwege
Van de landingen in Noord-Afrika
tot de April-Mei-stakingen

[p. 209]

Assistent-accountant, 28 jaar - Rotterdam
5 November 1942

- Good news! Rommel is in full retreat! Nog vrij onverwacht is het dan toch gekomen. Reeds enige dagen gaven de reportages v/h Egyptische front een indruk v/d enorme kracht, die 't Britse leger en de RAF daar ontplooide, maar zou 't succes hebben? Na 12 dagen is er al 'n beslissing gevallen. De pessimisten hebben nu eens ongelijk gehad. Zelden was er zo'n vreugde, ik herinner me slechts Hess en de Bismarck. Moet dit het keerpunt worden? Londen meldt al 9000 gevangenen, w.o. 'n gedode generaal en 'n niet te overziene buit. Heel erg onvoorzichtig roep ik boeren en arbeiders het grote nieuws toe, overal echter gelukkige gezichten. Hoe zal de krant erop reageren? Het avondblad meldt in 'n grote kop het verlies van weer 26 schepen en in 'n hoekje gedrukt staat de Eg[yptische] terugtocht. t Is eigenlijk helemaal niet van belang, waar men in de woestijn zit. Overigens heeft Rommel zijn troepen intact volgens plan teruggeleid. Er is nog 'n andere generaal gevangen gemaakt.

7 November

- Gisteren heeft Scalin gesproken t.g.v.d. 25-verjaardag v/d Revolutie in 1917. Hij heeft vooral het 2^e front naar voren gebracht; als dat er geweest was, waren de D. troepen niet zo ver gekomen, nu dreigt de afloop catostrophaal te worden. Wat zullen de Westelijke geallieerden daarop moeten antwoorden? Zo iets van: we hebben jelui toch wapenen gestuurd! Dan horen we hoe onze Koningin haar welgemeende gelukwensen a/d. Sovjets doet toekomen. Het klinkt ons nog wat wrang in de oren, 't wil er nog steeds niet in, dat we met de Sovjets bondgenoot zijn. Waren we echter 13 Mei '40 ook niet teleurgesteld, toen we hoorden, dat H.M. naar 't buitenland was vertrokken?

[p. 210]

Typiste, 27 jaar - Amsterdam
8 November 1942

- Gisteren heb ik een paar uur op 't hoofdbureau van politie gezeten. Een collega van ons hielp ons altijd aan bonnen, ze verdiende er geen cent aan maar ze hielp ons er mee. Het hele kantoor bestelde bij haar, maar natuurlijk hebben wij ook onzen verrader, den gehaten N.S.B.-er Daniëls, chef van de ponskamer. Zaterdagochtend had ze altijd de bonnen bij zich en ze verscheen gisteren niet op kantoor. Alles in rep en roer. Haar man opgebeld. Wist van niets. Ziekenhuizen, politiebureaux opgebeld, niets bekend. Direct dachten we, dat is verraden werk. Ze is opgepikt. Dat bleek al gauw. Om half 12 werden we opgebeld, mijn chef, sous-chef en ik moesten direct op het Hoofdbureau van Politie, kamer 302, komen wegens 't overtreden van de distributie-bepalingen. Algemene consternatie. Mijn chef schrok zich dood en 't huilen stond haar nader dan 't lachen. M'n sous-chef en ik vonden 't niet zo erg, alleen vervelend. Ik dacht, voor ons loopt 't wel met een boete af, maar voor Ans, die ons de bonnen gaf. Die was er erger aan toe.

We zaten met ons drieën wel anderhalf uur in een klein kamertje met een tafel en drie stoelen, waar aldoor lui doorheen stoven en humoristische opmerkingen maakten. We vermaakten ons best, we kregen zomaar koffie met 2 klontjes suiker (hoe komen ze aan al die suiker?) kosten: ƒ0.05. We aten het brood van juffr. Dalfsen er bij op. Eindelijk kwam er een man, die ons vroeg of we bonnen hadden gekocht - hetgeen we beaamden. ‘Dat mag niet’. ‘Nu’ zeiden we schijnheilig boetvaardig. Toen moest juffr. Dalfsen mee. We vroegen ons af, waar Ans zou zijn en die zat n.b. vlak bij ons. Na juffr. Dalfsen werd ik gehaald en daar zat Ans met een rechercheur en juffr. Dalfsen. Ans d'r haren hingen los, maar ze knikte me vrolijk toe. ‘Ik ben blij, dat ik je zie’ zei ik. Ze lachte. Ik stond genoteerd voor 4 melkbonnen à 3½ Ltr. want die stomme Ans had alle briefjes, waarop onze bestellingen stonden genoteerd, van maanden her bewaard in haar tas. Dus 't hele kantoor vloog tegen de lamp.

‘Heeft U zo'n groot gezin, dat U 4 melkbonnen heeft besteld?’ vroeg de rechercheur mij.

‘Nee, maar een nierkwaal en daarom moet ik veel drinken’ zei ik prompt. Ik zegende nu mijn niersteen. 't Werd genoteerd. Of ik in

[p. 211]

concubinaat leefde. Toen Jopie de vraag werd gesteld wist ze niet, wat dat was. ‘De onschuld’ lachte ik. Al met al werd 't een gezellig verhoor.

Op de gang, we werden nog netjes uitgeleide gedaan (hoe bestaat het!) troffen we Ans d'r man. Die had connecties op 't Hoofdbureau en door ƒ100.- te storten voor de rechercheurs de zaak gered, zowel voor z'n vrouw als voor ons als voor 't hele kantoor, voor de firma zelf. Hij wist den verrader, die had 't regelrecht aan een N.S.B. inspecteur doorgegeven en Ans was op weg naar kantoor opgepikt. De bonnen had ze in de tram weggegooid, tot haar grote geluk en nu liep de zaak nog goed af. De vent had haar voor de nacht willen laten insluiten maar een inspecteur, onder dien N.S.B.-er werkende, en een vriend van haar man, kon dat voorkomen. Ze werd gefouilleerd, maar ze had niets bij zich en door 't omkopen van die rechercheurs loopt de zaak goed af. Doordat 't bij dien N.S.B.-er terecht is gekomen, komt er nog wel een zaakje van, maar 't loopt verder goed af en de handelaar waarvan Ans ze heeft, gaat nu ook nog vrij uit, daarvoor is gezorgd. Gezamenlijk gingen we blijgemoed naar huis, weer een ervaring rijker. Maar dien Daniëls krijgen we wel, de verrader. De huichelaar zei nog zo medelijdend tegen Jopie: ‘Juffr. Houben wat wordt U mager.’ Maar we mogen niet laten blijken dat 't met een sisser afloopt want dan verraadt hij dat weer. En dan wordt 't nog erger. Dus nu moeten we comedie spelen en net doen of 't vreselijk was. Enfin, ik heb 2 maanden ziekenverlof, ik ben er van af. We leefden blij, we leefden vrij.