Dagboekfragmenten 1940-1945

Monteur, 44 jaar - Warschau
2 April 1942

- 't weer was nu niet wat je noemt, maar na de soeptijd en na een gebruik van een glaasje Wijn ben ik alleen door Warschau gekruist, de weg ging eerst naar de Bahhofstrasse Ulica Marschalkowa in de richting van het Adolf Hitler Platz eerst even zoo'n Pool russchische kerk binnen gestapt, je staat gewoon versteld van de enorme tegenstellingen deze kerk iets zeldzaam moois, met zijn goud versieringen, 't beeldhouwerk en de armoedigen die in deze pracht neder knielen, de omgeving van die kerk is eveneens mooi de standbeelden de monumentale gebouwen van de regeering die er niet meer is de Senatorenpaleizen de vroegere paleizen der vroegere vorsten, nu zijn dit alle gouvernements gebouwen geworden door de D[uitsers] bezet. Onderwijl kom je steeds weer heele ruines tegen Stadsdeelen geheel in Puin, doorgewandeld naar de Torplatz en de gemeente markthallen, hier tref je de echte Poolsche zeden en gewoonten

In massa staan zij daar naast elkaar de sjageraars de standwerkers die de Polen de Crosse's^* uit de zak kloppen door waardeloozen Prullen verkoopen, daar stond bijvoorbeeld iemand te werken, die de kunst verstond het botste mes scherp te maken door 't verkoopen van een pasta steentje, met veel kabaal sloeg hij met een scheermes de stukken uit een brok hout, snee met het nu bot gemaakte mes over zijn hand, Pols en zelfs zijn tong, dan de pasta op een riem, het mes werd aangezet steeds met het nodige kabaal, het mes was nu Vlijmscherp want hij sneed nu zijn haren van z'n kop

* Groschen

[p. 161]

(zij werden er uit getrokken hoor, dat bosje haar tusschen de vingers en toen sneed hij met dat scherpe mes dat bosje haar door, maar het bedrog lag er dik boven op, maar de steentjes werden dan toch verkocht.

Stalletjes waar van alles te koop was. Vrouwen in Poolsche kleeder-dracht, wat er al zoo te koop is? Wel nu Dameskousen van af 35 Zloti' het Paar. Zokken de goedkoopste 40 Zloti s Kleeding en eetwaren in elke vorm zelfs appelen citroenen sinaasappelen, appelen kosten hier 1 pond voor 5 Zloti s en dan zijn ze nog rot of stek, een citroen 10 Zl. een sinaasappel 15 Zl. de waarde van een Zloti is ongeveer 38 cent Hollands geld, koek, brood en broodjes gebak en Vlees, over Vlees gesproken zoo iets zou jij nooit koopen, daar staat zoo'n troepje Polen man of Vrouw bij elkaar en bieden een stukje Vlees van een paar Pond te koop aan, 't gaat van de eene hand in de andere en gaat de koop niet door, dan word het weer in de vuile lappen gewikkeld tot een volgende liefhebber komt, eet smakelijk!! de volgende rij menschen hier hoor je het gezang van Papiroschie, (sigaretten), salreson (worst), Patschka titonin (rooktabak), over die sigaretten gesproken pas op want zij verkoopen je glashard een doosje sigaretten waar in het geheel geen tabak meer in zit, is de sigaret goed, dan is het een papieren kokertje met een centimeter tabak de rooktabak word in open Pakjes verkocht en men vraagt 20 of 25 Zl. totdat het met sjageren voor 15 Zl. weggaat, zeep en kunstbloemen die zijn werkelijk mooi gemaakt, maar gewone bloemen zijn er ook te krijgen zelfs tulpen maar het goedkoopste Tulpje kost toch nog 10 Zl. een Heerendas kost al heel gewoon 25 Zloti's als het goedkoopste ik zou er nog veel meer over kunnen schrijven, maar t belangrijkste komt nog, 't meeste wat hier te koop word aangeboden ook de Sacharine die 5 tot 10 Zl. een pakje kost, is in werkelijkheid op de bon te krijgen, maar hier is 't alleen maar de zoogenaamde zwarte handel daar tusschendoor loopt de politie en daarom lijkt het alsof het geen zwarte handel is.

Bij die markthallen is ook een ingang van het Chetto, toevallig maak ik hier nog kennis met een Amsterdammer die vandaag in Warschau was aangekomen, en morgen vertrekt deze weer, natuurlijk was ik direct nieuwsgierig hoe 't in onze stad was, maar hij vertelde dat alles goed was en wijzer werd ik niet.

Over de joodsche Chetto hoop ik later nog meer te schrijven, maar wat ik nu schrijf is al interessant genoeg.

[p. 162]

Voor die ingang staat een agent met zijn Gummistok.

Verderop probeeren kinderen van het Chetto door de prikkeldraad-versperring heen te komen, lukt het een enkele keer, dan staan van die vlegels klaar mee een riet deze kinderen af te rossen en toch weten zij er door te komen, dan zie je dat stel vodden door de stalletjes verdwijnen, om later met etenswaar terug te komen gekocht of gestolen, nu ja stelen doet men hier veel maar dat is ook een gevolg van de groote armoe, als die kleine Joodjes Proviand hebben op de kop getikt, moet het nog binnen de muur gesmokkeld worden, dat gaat dan door het rioolgat waar 't straatvuil in wegloopt Brood word over de muur heen gegooid en valt aan de andere kant in de modder om vlug weggegraait te worden, soms komt het in handen van de knuppeldrager, een klein ventje had zn kleine jas vol gestopt met wortelen het was gewoon een gezicht om te lachen, als het maar niet op zoo'n ellendige toestand wees, hij werd gegrepen door twee personen in SS uniform de wortelen verhuisde op de straat een ander proviteerde daar weer van, 't ventje kreeg een pak rammel en werd door het prikkeldraad heen gewerkt, ik ben daarna maar op de tram gestapt ik had er genoeg van, behoorlijk onder de modder kwam ik weer thuis, laat ik 't er maar voor vandaag bij laten, nu half tien s'avonds schrijf ik mijn laatste woord op papier, maar met mijn gedachte die kan ik toch niet tot uiting brengen, dat komt later wel weer en geef al weer een streep op de kalender