Dagboekfragmenten 1940-1945

Boerenarbeider, 19 jaar - Omgeving Weert
10 Mei 1940

- ik sta om 3 uur op, t is nog donker als ik naar de boerderij fiets, t is 3 minute fietse.

Ik span t paard in de kar en wil weg varen als er boven m'n hoofd vliegtuige bromme ik denk, van 6 stuks.

geen gedachte aan oorlog.

Ik rijd door t dorp waar de bakker met z'n blouwe hemd in t raam staat, ik zie nog z'n blote bille, hij roept zoude we oorlog hebbe, ik lag hem uit en roep hem tege van oefening, aan t veld gekomen is t op slag 3.30 ik begin te zaaien.

Ik hang t paard de kopzak aan en die doet niets liever dan vrete maar vandaag niet hij staat te wiebele in de kar.

Ik zaai rustig voort en trek me niets van de mense aan.

de vliegtuige kome aan met zwerme.

4,30 uur, de zon schiet haar eerste stralen uit t ooste en zet alles in n paars goude licht. t is 'n pracht om te zien en daar bove vliege als zilvere vogels de vliegers, alles ziet er uit of was t 'n tekening.

Alles is op straat en praat en redeneert en roept.

de lucht afweer in Weert begint met duivels geraas te schieten, kogels van geweren en mitralieurs tikke bij mij in de akker neer.

Ik ben klaar gekom met zaaie, heb 2 perceele gezaaid same groot 1½ ha. en 300 kg kalkstikstof, ik ben erg zwart en stink naar de meststof.

Brugge vliege de lucht in en geweer en kannone razen, de aarde schut en beeft en dit alles bij zo'n mooie lente morge.

[p. 16]

Ik ga naar de baas, t is zes uur, opeens 'n reuze slag, de brug aan Helmond gaat de lucht in, n rookzuil en stof gaan 100 meters hoog de lucht in.

t is ontzettend ik heb nog nooit zoo iets gezien. ik ril er van als ik dit om tien uur allemaal aanteken.

Van de baas krijg ik de opdracht om naar de boerebond te rijde en n zak bloem te kope en nog veel ander artikel zo als veevoer en zo nog meer.

Aan t kapelltje ontmoet ik n zeer mooi meisje gelade met pakke en beddegoed, ik krijg medelijde met haar, ze kan haar fiets bijna niet meer vooruit krijge. ze is moe, ze komt zeker uit weert. Ik vraag haar; moet U nog ver juffrou, en wil haar behulpzaam zij[n]

maar dan komt van haar droge lippe t antwoor.

Wat hè jè doa mèt te make booze kaffer dit je zeetj.

Een vloek weld op in mijn hart maar komt niet verder dan mijn keel en gaat over in een zucht van medelijde voor dit mooie kind.

Aan de bond is t druk, 'n ieder wil nog bloem hebben.

maar de voorraad is beperkt en word door de secretaris netjes verdeeld, ieder huisgezin per kop een kilo.

De vluchteling uit weert kome af gelijk 'n partij losgelate gevangene

Er is geen sprake van leiding, alles heeft de bene genome zo als t beste uitkomt en 'n ieder zorgt voor 'n onderdak voor zich zelf ... burgers, boeren, oud en jong, rijk en arm allen zijn nu dezelfde, gejaagd, zenuwachtig, en roepe en prate met elkaar.

Ons dorp lijkt of t kermis was, zo druk, maar t is niets dan ellende wat men ziet. Ik heb nog niet geget en t is al elf uur. Ik kom aan huis en span t paard uit en doe t in de wei en ga mezelf wassen. Antje heeft voor me 'n paar eiere in de pan gedaan, ze heeft medelijde met me dat ik zo vroeg op ben geweest en nog niets gegete.

Werke dat geeft niets meer - ik fiets naar huis en haal m'n cente voor de dag en doe m'n horloge om want ik ben niet gerust, t kon eens gebeure dat er brand of 'n bom viel, dan had ik m'n cente toch.

De vluchtelinge strome nog steeds binne, vliegtuig kome zo laag dat ze bijna de grond rake, kollosaal zo verbazend snel. De WC word vandaag extra dikwijls aangesproke door burger mense. Om drie uu gaan we gou de biete zaaie, t land ligt gereed, op een uu tijd is dat gebeurd.

[p. 17]

Ik hoor de mitraleurs ratele in de buurt van de maas.

S avonds is t rustiger, de mense staan op straat en prate same over de oorlog met de vreemdelinge.

Bij mij thuis hebbe ze 42 evacu'ees, dat is niet veel, er zijn boere die er over de honderd hebbe.

Alles help elkaar, de eiere worde niet geleverd en er word door iedereen gratis eiere geleverd en melk.

De voeding is uitstekent en de vluchteling hebbe zat, ze verlange alles voor niets, de mense zijn goed voor hun.

11 Mei

- s morgen roept vader; kom n's kijk, er kom hollandse soldate langs, maar t is niet zo, wel 'n paar hollandse wagen die gestole zijn, maar echte duitsers, ze zijn er, maar voor hoe lang!

t is zes uur en gat wat eten. t smaakt niet, buite kome de duitsers langs met tanks en fiets motors paarde te voet en vliegtuige brulle door de lucht. een tank wage rijd achte ons huis onder de pereboom ik weet niet waar voor en vraag t an zo'n soldaat die antwoord ‘vliegtuige’ in t duits.

Ze gaan de gewere poetse en zich wasse, ze hebbe rust. er valt 'n kogel op de grond ik wil hem op rape maar daar begint zo'n duitser te schelde van domme hollander en spion t is n hele preek. Ik vervloek die vent stiekem en ga binne.

binne zitte ook al van die lamstrale. ik rook 'n sigaret en dan vraagt zo'n klein soldaatje of we niet ruile zoude, een pakje hollandse voor een pakje duitse, ik doet t maar kom bedroge uit, want ze zijn slecht.

De duitsers vrage om koffie wat we niet durve weigere, ze danke ons verschrikkelijk en zegge dat t lekker is, ik kan t me niet voorstelle dat er geen koffie is.

om 4 uur gaan ze een kanon stelle bij ons achter t huis, ik wist niet waar voor maar hoor vertelle dat ze weert gaan beschiete.

In weert schiete de kanone dat t een lust is, de hele stad schijnt in brand te staan.

S avonds moge we geen licht late brande van de duitsers, dat is ongemakkelijk maar t mag niet.

om 10 uur zie ik hoe 'n meisje gekust word door 'n soldaat, wat wij niet mogen daar krijgen zij de kans voor.

Vandaag gebeurde er n mooie grap. er was thuis 'n vrouw van

[p. 18]

in Weert geevacueerd en die was niet verlegen en 'n duitser die dronke was ging naar haar toe en zei:

ig liebbe dich, in t duits, die vrouw antwoordde daar op: det moje mer ins probiere, dan nieb^* ig dich oug. die vrouw had de mof niet begrepe.

* Knijp

12 Mei Pinkstere

- de kerk is gedurende de voormiddag stampvol, er word H. Mis geleze aan al de drie altaren zonde ophoude. Pastoor spreekt de gelovigen toe elkander te helpe in deze dage van ellende, er zijn er veele die huile. de duitsers rukk nu weert binne maar de burgers moge de stad nog niet opzoeken.

s avons kaarte we soms met de evacuees voor geld, bier is er geen druppel te krijge, rook matriaal ook niet.

13 Mei

-, de evacuees gaan weer terug naar hun woonplaats, tenminste de meeste, die bij ons thuis ook.

duitsers trekke nog steeds langs.

snachts word ik wakker door vliegtuig gebrom en boven weert hange 'n paar brandende dinge in de lucht.

daarna hoor ik wat fluite en dan n zware slag dat alles bibbert-

De mense worde wakke en kome de straat op.

Wie zou dat gedaan hebbe? wordt gevraagd en t' antwoord luid de engelsman.

14 Mei

- alles is weer tot t oude leven aan 't terugkere, de brug aan de helmonde is vervange door 'n nieuwe houte noodbrug.

De versperring van de vlootbrug is opgeruimd. De soldate die in de stellinge zate aan de brug zijn op 10 Mei met 'n sprong de bossen van de wallen ingegaan en liete de stelling ligge zoals ze waren, t is goed want ze zate met de geweerloop op de brug aan gericht en de vijand kwam van de andere kant.

Nu kome de geruchte los over de verwoesting, alls er werkelijk zoveel gebeurd is dan is t verschrikkelijk. bij ons thuis op de schuurdeur hebbe de duitsers 'n papier opgehange waarop staat dat er niets duurder mag verkocht worden in t Nederlands en Duits. 't Electr. licht dat van af 10 Mei stuk was is nu weer in orde, we hebbe weer licht maar moete verduistere wat reuze vervelend is want op de boerderije heeft men daar veel werk mee.

[p. 19]

15 Mei

- de oorlog is afgelopen, vele zijn blij want hun zoon of verloofde daar denkt men steeds aan, ook m'n broer zit ver van ons verwijderd.