Gedichten (2 delen)

[454] Brief, aan myne Moeder (p. 770)

toelichting	In 1655 zond Six deze dichtbrief vanuit Londen aan zijn moeder in Amsterdam. In Londen zat toen de misdadiger Nicolas Follin vast, over wie nadere gegevens vermeld zijn in de toelichting bij gedicht no. [124]. De hier behandelde dichtbrief staat op p. 584-586 van Six' bundel.
annotatie
1	pand: kostbaar bezit, schat
2	heb gehad: ooit heb gehad
4	een man wierd opgetoogen: tot man ben grootgebracht
6	vaader saalgers echt: het huwelijk met vader zaliger. Jacob Six was in 1639 overleden.
7	Uw liefde: U, geliefde moeder (‘Uwe bemindheid’)
	uw oudste soon: dat uw oudste zoon ...

[p. 768]

7-9	syn sinnen [...] hingh: zich met plezier heeft gewijd
9	Van langer hand, al: Al sedert lange tijd
11	's duivels kussen: vgl. het spreekwoord ‘ledigheid is des duivels oorkussen’
12	arger: kwalijker
	ydelheit: hol vermaak
13	Dewyl hem dan: Omdat hem nu (de constructie wordt opgevat in Verdrietigh valt, r. 18)
14	de tweedemaal: nl. in 1655, na de eerste reis in 1654
	gestrandt: beland
15	maakte: heeft gevoeld, gekoesterd
16	in krygh: tijdens de eerste Engelse oorlog (1652-1654)
	hoofden raakte: machthebbers heeft aangetast. Six doelt op zijn hekeldichten op Cromwell, met name op het felle Kontrefeitsel van Olivier Kromwel (no. [349])
17	De voornacht: De avond (onderwerp bij Verdrietigh valt, r. 18)
	om: vanwege
18	Verdrietigh: Lang en vervelend (wnt, xix, 1448)
21	Zoo: expletief, vat Dewyl (r. 13) op
	een kindsche, en broederkus: een kus van een kind en een broer
22	Niet naa gewente: Niet naar hij gewoon is, nl. niet aldus, in dichtvorm
23	schuim van fielen: uitschot van schurken
24	Om welkers konst: Door wiens sluwe handigheid
	behielen: met ... bleven zitten
25	die seepery behouwt: die zeepziederij-met-gebouw, dat ‘huys en erve’ (Van Dillen, Bronnen iii, 1974, p. 488)
26	betrouwt: toevertrouwd. Follin zou immers op het bedrijf gaan wonen en de produktie ter hand nemen (vgl. de toelichting bij gedicht no. [124]).
27	ontliep: in de steek liet
	alvooren wel bestoolen: die daarvóór erg bestolen was (bepaling bij die seepery bebouwt)
28	smeer: vet
	boomoli: olijfolie
	soude: soda (wnt xiv, 2462)
	koolen: steen- of houtskool
30	syn paar: zijn vrouw
31	straffe: strenge
32	Spaansche seep: een bijzondere zeep uit olijfolie, gebruikt bij het wassen van textiel (Chomel vii, 4316). Follin kende blijkbaar een speciale bereidingswijze van deze zeepsoort. In 1647 had hij in de Weesper compagnie naast zijn arbeid alleen zijn deskundigheid ingebracht. Het kapitaal van de onderneming kwam van een ander.
	siên: zieden, koken
	onderwonden: gedurfd
34	Geschooren: Geplunderd, Afgezet
	eenerlei gescheer: eenzelfde aanhoudende dieverij (wnt iv, 1712, deze plaats)
35	rabouten: schooiers
36	sich derven [...] verstouten: het gewaagd de euvele moed te hebben

[p. 769]

37	weer te koomen: kennelijk had Follin na zijn Engelse avontuur de benen genomen naar Frankrijk (zoals hij ook had gedaan na zijn Weesper oplichterij)
38	's Meesters: van zijn baas (nl. syn goedertieren heer, r. 33)
39	weet: moet weten
	om feit: vanwege een bewezen misdaad (vgl. r. 43-44?)
40	gevaarlyk: waarbij hij het gevaar loopt
41	hem beswaar: tegen hem getuig
42	verklaar: meedeel, uit de doeken doe
43-44	die ... schoolen: ik kan deze passage niet goed verklaren. Slaat geen Kristelyke schoolen op een synagoge (vgl. de voorstelling van de joden als beulen van Christus)?
45	aan schandigh hout: aan de galg voor schurken
46	woogh: was ... zwaar
	van fyn dukaaten goud: van fijngouden dukaten
47	bloed: sloeber
49	Tilborn: Tyburn, de galgenplaats van Londen
51	se: nl. de galgh
52	't raavennest: de massa raven, het ravengebroed
53	Een teiken: Een voorteken
	naa 't seggen van 't gemein: volgens de volkse wijsheid. Ik vond alleen dat het overvliegen van raven en kraaien geldt als een voorbode van een spoedige dood (Handwörterbuch des Aberglaubens v, 362 en vii, 446).
54	kapitein: leider
55	de karreleer: de ladder op een kar die bij de executie vanonder de galg werd gereden
57	ducht: vrees
	den naam: dat de naam ...
	in zulken lyn: in dat koord (vgl. verhuist r. 58, hieronder)
58	eerlangh: binnenkort
	verhuist: weggenomen. De woorden naam, lyn en verhuist zijn toespelingen op de genealogische termen ‘familienaam’, ‘lijn van bloedverwantschap’ en ‘huis’ (geslacht).
59	den lydlingh: de man die gevangenschap moet ondergaan (wnt viii, ii, 2220, deze plaats)
	beklaagen: aanklagen
60	vervroeght: bespoedigd
61	eenigh munt, of kruis: enige geldelijke genoegdoening
62	geviel: kwam te gebeuren
63	wie: hij die
	Parysbloed: het bloed van een Parijzenaar (vgl. gedicht no. [124], r. 61-62)
64	ontsien: ervoor terugdeinzen
	myn gorgel af te stooten: mijn strot af te snijden
65	Dunkt: Vindt
65-66	syn ontslagh Van banden: zijn vrijlating uit gevangenschap
66	wel zoo nutlik: zeker zo profijtelijk
	mach: moet
67	of: dat
	noch: opnieuw

[p. 770]

	koopmanschappen: handeldrijven (wnt vii, ii, 5413, deze plaats), hier wellicht sarcastisch voor: oplichten
68	quam stappen: zou terugkeren
69	bevrooren: bekoelde, niet meer in acht genomen
71	Zoo was er: Dan zou er ... zijn
72	Daar: Terwijl
	ook anders: in het andere geval ook
	betaalen: zullen betalen
73	raade my: acht het verstandig en neem mij voor
	te beiden: af te wachten
73-74	tot het recht Vernoeght zy: tot het recht zijn loop heeft gehad
74	werd: zal ... worden
	naamaals: later