Gedichten (2 delen)

[444] Dank, aan Bonavontura Koegelen van Dortmond, geneesheer, voor het geneesen mynes hands (p. 758)

toelichting	Six schonk Bonaventura Coegelen van Dortmont een fraaie vork en mes met dit begeleidend gedicht als dank voor zijn geneeskundige hulp. Beiden verbleven toen in Engeland: Coegelen reisde na zijn Utrechtse promotie via Engeland en Frankrijk naar Padua om daar zijn studie voort te zetten en Six maakte in Engeland zijn tweede handelsreis, die van 1655. Coegelen wilde Six' cadeau niet aannemen en dat leidde tot het gedicht op versmaade erkentenisse (no. [448]). Dit dankdicht staat op p. 575-576 van Six' bundel.
annotatie
titel	Bonavontura Koegelen van Dortmond: Bonaventura Coegelen van Dortmont (Vianen, 9 juni 1633 - Amsterdam, 22 december 1710), een bekend Amsterdams medicus, die op 13 maart 1655 te Utrecht was gepromoveerd (Elias, Vroedschap i, p. 473; Lindeboom, 1984, 484-485)
1	Goedaavontuur: Voorspoed (allusie op Coegelens voornaam)
	soon: vgl. r. 5-6
2	medaalikroon: bekronend zegel aan de doctorsbul
3	't Stift: 't Sticht, Utrecht (vgl. gedicht no. [447])
	verguldt: gesierd
	gneesinghheer: medisch doctor
5	uw vaader: de medicus Balthazar van Dortmont, de lijfarts van Frederik, hertog van Holstein-Gottorp (Elias, Vroedschap i, p. 473)
6	Des grooten wanhoops: Van de melancholie (?)
	werd: wordt
8	in brand: ontstoken
9	een puist: een zweer

[p. 758]

10	Geswooren: Verder gezworen
11	Genaast: Hebt genezen
	onmerklik: zonder problemen, pijnloos
	wieken: compressen, windsels
14	Wat: Welke
	herwaarts: naar mij toe
	voer: leidde
15	teiken: noteer
	myn almanach: mijn almanak, het denkbeeldig jaarboek van mijn leven
16	Met rooden ink: Met de inkt waarmee in echte almanakken de hoogtijdagen zijn aangegeven
17	Met u: Bij uw komst
17-18	quam [...] geleegen: nam zijn intrek, kwam wonen
18	met een heiligh, eer: vroeger (in nog onverlichte tijden) bij de komst van een heilige
19	had ik: zou ik ... hebben
	begaan: kwaad gedaan
20	Licht: Waarschijnlijk
	achterwaartschen hulp gedaan: zou ik averechts uitwerkende geneesmiddelen hebben toegepast
21	Door: Op aanraden van
21-22	die ... uit: die gewetenloos en met het oog op hun inkomsten oordelen dat hun beste therapie gelegen is in
22	verlenghden druk: narigheid die door hun toedoen langer aanhoudt, dwz. het uitstellen van de genezing van de kwaal
23	't koude vuur: het koudvuur, gangreen
24	Daar: Terwijl
26	vreemde gunst: vriendendienst van een onbekende
27	braaf: kundig
28	sonder uw begeer: buiten uw wens om
30	d'ontfanger: degene die zijn gezondheid terugkrijgt
	goude kroonen: gouden kronen waren de vaste geschenken van rijke reconvalescenten in Maria-bedevaartplaatsen als Loreto en Scherpenheuvel (vgl. de annotatie bij r. 27-28 van gedicht no. [117])
33	Sy: nl. de kleine erkentnis
34	naa de taafelles: naar de eisen van goede tafelmanieren (wordt opgevat in Gesmeedt, gehecht)
35	gehecht: van een heft voorzien
	met gulde plaaten: met gouden plaatjes ingelegd
36	bloedsteen: een roodgeaderde steensoort (vgl. gedicht no. [448], r. 22-25)
37	Deselve: Dezelfde
	van: door
38	Van poësye bepenceelt: Met een dichterlijke schrijfveer toegerust
39	Wyl: Aangezien
	wrokkende: door uw vertrek onaangenaam getroffen
40	oover: via
41	naa Antenors beenen: naar het gebeente van Antenor. De Trojaan Antenor zou na omzwervingen in de omgeving van Venetië zijn terechtgekomen, waar zijn gebeente begraven zou liggen.

[p. 759]

42	d'oude schoole der Galeenen: de oude universiteit van Padua die een zeer vermaarde medische faculteit bezat. Galeenen zijn medici die in het voetspoor van Galenus treden.
43	te lot: ten deel, tot toeverlaat
44	den selven: dezelfde
45	heur: haarzelf, nl. de hand (r. 37); metonymisch voor: Six zelf
	wel: zeker, goed
	heeft geleidt: nl. bij Six' reizen naar Zuid-Europa in 1649-1651
46	Die: nl. den selven goeden God
	bereidt: gemaakt
47	bloende: bloeiende, welvarende. Misschien is in bloende echter ook ‘bloedende’ te lezen en herinnert Six aan de burgeroorlog in Engeland en met name aan de onthoofding van Karel i in 1649 (vgl. ook wrokkende, r. 39).
48	Te koomen [...] gebuuren: Bij de buren, het buurland, op bezoek te komen; te komen ‘buurten’
50	dichter hegh: moeilijker door te reizen begroeiing
51	Draaght ghy: Al draagt u
	op syde: aan uw zijde
	schermgeweer: een verdedigingswapen
52	zy: moge ... zijn
53	wil: moge bereid zijn
	alsins: in ieder opzicht
	voorts: in het vervolg
	bevryen: te behoeden (wnt ii, ii, 2362)
54	Laat [...] wel gedyen: Mag het zo zijn dat ... voorspoed kent
	uw goed voorneem: uw goede voornemen, nl. de studie te Padua
55	sie: zal ... vernemen, dat
56	vette kalven slaan: gemeste kalveren slacht, zoals de vader van de verloren zoon dat deed bij diens terugkeer
57	Met dat: Zodra
	syn teelsel: zijn kind
	kruis: narigheid
59	Rhynsche schaalen: coupes gevuld met Rijnwijn