Gedichten (2 delen)

[277] Lauwer en olyfkrans om 't Princenhoofd (p. 463)

toelichting	Ik neem aan dat dit gedicht, evenals het voorgaande, is ontstaan bij Six' omwerking van de gedichten uit zijn bundel Vreughde-Zangen van 1648 (vgl. de Toelichting bij no. [218]). De in dit gedicht uitgewerkte gedachte kan hem zijn ingevallen bij de omwerking van zijn gedicht ter eere van zijn hoogheyt Fredrik Hendrik hoogl. ged. (van 1648) tot hooghloffelijke gedachtenisse. Van Freedrik Henrik, Prince van Oranje (no. [215]). In dat gedicht is immers een belangrijke plaats ingeruimd voor de gedachte dat de lof van Frederik Hendrik slechts kan worden gezongen in een gedicht dat in staat is zijn verdiensten uit te laten komen. In het hier behandelde gedicht wordt die gedachte ook uitgewerkt: de lof van Frederik Hendrik is te zingen op perkament, op onsterfelyk papier.
	Het voorkomen van de god Janus in dit en in het omgewerkte gedicht lijkt mij een extra argument voor deze door mij veronderstelde ontstaansgeschiedenis: bij de omwerking zal Six op het idee zijn gekomen Frederik Hendrik in een apart gedicht te plaatsen tegenover de dubbelhoofdige Janus. Het gedicht staat op p. 347 van Six' bundel van 1657.
annotatie
1	Wat Numa zal: dwz. Waarom zou een tweede Numa. Koning Numa van Rome wijdde de god Janus een tempel en bepaalde dat de deur daarvan in tijd van oorlog open moest blijven staan. Pas in vredestijd mocht de deur gesloten worden.
2	van wierookgeur gelicht: met ‘verheffende’ geuroffers bewierookt
3	Wyl: Aangezien ... immers
	als een God: dwz. als een betere god dan de oude Janus
4	De landwacht: De wacht over dit land
	hier loflik opgericht: dat hier op eervolle wijze is gevestigd (zoals Janus een tempel en altaar heeft gekregen)
5	munt: beeld ... af in de vorm van de kop van een munt (zoals de god Janus werd afgebeeld op de Romeinse koperen as)
	in plaats van schimmlend kooper: in plaats van op oxiderend koper
6	met groenend lauwerier: met groene lauwertakken (vgl. wnt viii, i, 1169)
7	En oligroen: En met het ‘groen van de olie’, de olijftak van de vrede (de god Janus was slechts omkranst met het groene koperoxide van de munt)
	Hollands oorloghslooper: de ‘sloper’ van de Hollandse oorlog

[p. 490]

8	Roomsch: Romeins
	stierf: is ten onder gegaan
	onsterfelyk papier: ‘eeuwig papier’, (nl. perkament, r. 6). De gedachtengang is merkwaardig: voor ‘perkament’ lijkt de omschrijving onsterfelyk papier rijkelijk hyperbolisch en ook wist Six natuurlijk dat het Roomsch kooper geenszins was verdwenen, omdat de Romeinse as met de god Janus zich nog in menige verzameling zal hebben bevonden (vgl. Oudaan, 1669, p. 26: ‘Dusdanige penningen zijnder als noch verscheyde voor handen’).
	Wellicht schuilt hierin een dubbele bodem van dit gedicht: de oude god van het ongewisse en van de twijfel tussen oorlog en vrede blijkt nog altijd te bestaan (ook al beweert men nog zozeer het tegendeel) en de invloed van de nieuwe god van de vrede is misschien wel tijdelijker dan men hoopt (ook al beweert men hem te ‘vereeuwigen’ op onsterfelyk papier).