Gedichten (2 delen)

[p. 412]

[232] Koddenaartje (p. 389)

toelichting	Een koddenaartje is een kneu of hennepvink, een klein vinkachtig vogeltje met kwetterende zang, vroeger vaak als huisdiertje in een kooi gehouden. Six beschrijft hier zijn eigen vogeltje (vgl. r. 15 en r. 34). Het gedicht staat op p. 294-295 van zijn Poësy.
annotatie
2	uit een lustigh geestje: wegens uw opgeruimde aard
4	Deur: dwz. Met uw zang doordringend in
	saal: kamer
5	in slootjes: in een kooi met slotjes
8	Des wildsanghs allerbeste tier: Het grootste plezier voor een zangvogeltje in het wild
9-10	noch ... dan: niet meer te drinken en te eten hebt, dan
10	in 't bakjen, en in 't glaasjen: chiastisch verbonden met respectievelijk aasjen en drankjen
12	Ghy leeft: Toch leeft u
14	Komt teegen duister aangeronne: Te velde gaat trekken tegen de duisternis van de voorgaande nacht (vgl. wnt i, 279)
15	straalen schiet: dwz. zonnestralen als pijlen schiet
	deur 't winkelglas: door de ruiten van onze winkel (in de Kalverstraat)
16	met dien bas: samenzingend met de baspartij die de zon als het ware zingt. De kneu ‘soleert’ dus bij de ‘continuopartij’ van de zon. Of slaat bas toch op het stemmetje van de vogel en bedoelt Six dat het vogeltje voortdurend (continuo) zingt?
17	Ghy singht: U zingt (en door uw zang komt men tot de volgende gedachte) uitmuntende gemoeden: schepselen met een zeer hoogstaande natuur
18-20	Ontfangen [...] Met een gelaat: Aanvaarden ... Met dezelfde berusting (Met hetzelfde kalme gezicht, waaruit hun gelatenheid blijkt)
19	't Zy buiten banden, of in band: Of zij nu vrij zijn, of gebonden (gevangen)
21	de werld ... loopen: dwz. het is de hele wereld die voor iedereen openligt, maar de wereld geeft eenieder ook de grens van het bereikbare aan: men is aan de aardse grenzen gebonden (vgl. het kooitje: binnen de gestelde grenzen kan men veel genieten, als men er tevreden mee is)
23	in een enger gat: op een plekje dat benauwder is (nl. dan een stad, r. 24)
24	't is een stad: dan is dat plekje een stad
25	al wat er leên kan reppen: al wat zich kan bewegen, alle schepselen
26	spys toe scheppen: voedsel voor verschaffen (de gedachtengang vertoont gelijkenis met Lukas 12:24)
27	vergeef: vruchteloos (zonder dat het kan blijven voortbestaan)
28	lyftocht dat het leef: voedsel opdat het leve
29	zoo soet gekaakels: een zo lieflijke vogeltaal
30	in goud: met gouden letters. Bedoelt Six ook letterlijk dat hij dit gedicht in gouden letters (op een kalligrafisch blad?) heeft geschreven, of heeft laten schrijven?
	gelyk orakels: zoals de boodschap van de Antieke orakels. Waarschijnlijk denkt Six vooral aan de poort tot de Apollotempel in Delphi, waarboven in gouden letters het vermaarde ‘Ken uzelf’ stond geschreven.

[p. 413]

31	vlugge pluimsibil: vliegensvlugge gevederde Sibylle (de vogel hier dus voorgesteld als profetes)
33	Ghy kont my niet veel mylen trekken: dwz. U kunt mij niet vele mijlen naar u toe laten reizen (anders dan de Antieke sibyllen, die de mensen die benieuwd waren naar hun profetieën, vele mijlen naar hun orakelplaatsen lieten reizen)
34	Wyl myns zyt: Omdat u van mij bent (en dus bij mij thuis verblijft)
	aardigh wekken: dwz. u kunt mij wèl vrolijk wekken (in de zin van ‘wakker maken’, of alleen: ‘opwekken’?)
35	van uw tongsken: door uw zingende stemmetje
	zoo: nl. aardigh (r. 34)
36	Myn heele ziel, in d'ooren speelt: Mijn ziel zich geheel verlustigt in het luisteren (vgl. Van Es, 1953, p. 169). Michels, 1964, p. 194-195 noemt een aantal passages bij andere zeventiende-eeuwse auteurs, waarin een soortgelijk zang-ziel-motief voorkomt.
37	Zoo beestje groei: Daarom, beestje, gedij
38-39	Euterpe ... tongh: Euterpe (de muze van de muziek en de lyrische poëzie, die de dubbelfluit als vast attribuut heeft) zal, in lieflijke harmonie (die tussen u en haar bestaat), haar fluit ter beschikking stellen om met uw zingend stemmetje (op uwe tongh) tot klinken te worden gebracht. Vgl. daarentegen Michels, 1964, p. 195: ‘De niet zeer duidelijke slotregels van Six' gedicht kunnen betekenen: “Euterpe zal op het geluid van uw gezang, nog zelfs na uw dood, haar eigen kunst eren met vriendelijk en zonder afgunst de uwe te verdragen”’.
40	Self naa uw keeltje niet meer songh: Zelfs na het tijdstip dat uw keeltje zal ophouden te zingen (nl. bij uw dood). Euterpe zal haar fluit dan niet meer met de muziek van het kneutje kunnen laten horen, maar wel met Six' lyrische poëzie over de kneu. Zij, als muze van muziek èn lyrische poëzie, zal dan haar fluit tot klinken laten komen in Six' dichterlijke beschrijving van het kneustemmetje: Six' poëzie zal dat stemmetje dus doen voortleven.