Gedichten (2 delen)

[146] Steetuinkroon aan Joannes Snippendal (p. 249)

toelichting	Over Johannes Snippendael is slechts weinig bekend. Hij liet zich op 30 mei 1636 aan de Leidse universiteit inschrijven als student in de filosofie en hij was toen twintig jaar oud. In 1645 nam hij de leiding op zich van de Amsterdamse hortus pharmaceuticus en deed de tuin in een jaar uitgroeien tot een hortus botanicus met ongeveer 800 planten. In 1646 gaf hij een nieuwe catalogus van het plantenbezit uit. Het jaar daarop werd hij (met terugwerkende kracht) aangesteld als ‘opsiender’ van de tuin, later als ‘Praefectus Horti Gymnasii Amstelodamensis’, toen er een band ontstond tussen de hortus en het Atheneum Illustre. In 1656 liep zijn tractement (om onduidelijke redenen) af. Over zijn verder lot is niets bekend (Gimpel en Breen, 1921; Van Seters, 1954, met name p. 43-45). Six zal wegens zijn beroep met Snippendael in verbinding hebben gestaan. Het gedicht staat op p. 180-181 in Six' bundel.
annotatie
1	Wat groensel dat: Elke soort van gewas, die
2	Ontkruipt: uit ... ontspruit
4	Als: dwz. En die
	Karel Kluis: Carolus Clusius (Charles de l'Escluse, 1526-1609), de vermaarde botanicus, die in 1592 was aangesteld als prefect van de hortus medicus in Leiden. Hij breidde die tuin binnen korte tijd uit tot de beroemde hortus botanicus, het voorbeeld voor de Amsterdamse hortus.
	't wyse: nl. de universiteitsstad
6	ysoplof: het ‘hysoploof’, de hysopplant (een blauwbloeiende heester, die geurige olie oplevert). De exotische ceder is heel groot, de exotische hysop heel nietig (vgl. i Koningen 4:33).
7	Soekt: Vergaart
	steetuinbesorger: verzorger van de stedelijke hortus
8	meedeborger: medeburger, stadgenoot
9	uit [...] lees: aan ... bestudere (de blaaren hier behalve als plantebladeren ook gezien als ‘bladzijden’)

[p. 265]

10	bewees: heeft geschonken
11	En siek: En opdat men, als men ziek is
	wydgebaalde droogen: uit verre streken geïmporteerde, gedroogde geneeskrachtige kruiden
12	niet doogen: dwz. hun kracht hebben verloren bij het drogen(?)
13	Gebruik: Behoeft te gebruiken
	fris: versgeplukt
14-15	De Son ... aardgewaschen: dwz. Er zijn geen aardgewassen, waarop de zon, de meester van de natuur, het licht uit zijn ogen doet neerschijnen (‘of ze Vertoonen hier ...’, vgl. r. 19)
17	Gebracht: Aangevoerd
	in een klein gemet: op een niet ruim bemeten stuk grond (wnt iv, 1423, deze plaats)
18	beknopt: in telkens een beperkt aantal exemplaren (ook in een woordspel met ‘vol knoppen’)
19	Vertoonen: Laten zien, Vormen
20	Veelverwigh, sonder verw te slyten: In velerlei verftinten, maar zonder dat er verf aan te pas komt (‘besteed wordt’)
21-22	Het Oost ... ontbreekt: Er gedijt in het oosten, het westen of het zuiden geen bloem zo fraai, of die is hier aanwezig (‘geen bloem zo fraai, dat die hier ontbreekt’)
23	ons Noorde: het noorden, waar wij wonen
	korter hetten: minder langdurige warmte van de zon
24	te setten: te maken (nl. in kassen)
25	verkouwende aard: de bevriezende bodem
26	Ontrent den Noordschen beer: Bij de noordelijke Grote of Kleine Beer (dwz. In het hoge noorden). Pas hier wordt de aanvulling op de drie in r. 21 genoemde windstreken gegeven. Het in r. 23 genoemde Noorde staat apart van deze vier.
27-28	Of ... aschen: Gedijen in of juist uit de schaduw en in heel arme, zanderige of juist in heel rijke, humushoudende bodem (al naar gelang de soort het eist)
29	Kruidenier: hier voor: botanicus (vergelijk Six' eigen beroep)
	die braaf, om prys: die op edele en prijzenswaardige wijze
31-32	Kan ... volmaaken: Als de mensheid volmaaktheid kan benaderen, dan zult u de Amsterdamse hortus tot volmaaktheid brengen (en haar vol maken met àlle planten van de wereld en van het paradijs)