Gedichten (2 delen)

[131] Bruiloftnacht van Kaspar van Keulen, en Katarina Opmeer (p. 226)

toelichting	De bruiloft vond plaats op 22 juni 1648. De bruidegom (1620-1680) was een telg uit het rijke, uit Aken naar Amsterdam gekomen koopmansgeslacht Van Ceulen of Van Collen. De bruid (1627-1712) was afkomstig uit een Amsterdamse familie van bestuurders en regenten (Elias, Vroedschap ii, p. 644; vgl. ook gedicht no. [252], r. 8 en de annotatie bij r. 59 en r. 62 hieronder). Dit gedicht staat op p. 162-164 van Six' bundel.
annotatie
1	Markus waaterleeuw: dwz. de stad Venetië, die de leeuw van de evangelist Markus in zijn wapen draagt
2	Rondom, van Turriks vuur ontstooken: Die aan alle zijden in vlammen is gezet door het vuur van de Turken. Venetië was sedert 1645 in oorlog met de Turken, die op het eiland Kandia (het in die tijd Venetiaanse Kreta) waren geland. De oorlog om Kandia duurde tot 1669 en eindigde met een nederlaag voor de Venetianen.
3-4	Licht ... gebrooken: En die nu misschien zijn zo roemrijke en eeuwenoude waardigheid gebroken zal zien
6	Met oopen armen: nl. in de vorm van de lagune waarin Venetië ligt
7	Hem: nl. Caspar van Ceulen
	korts: nog onlangs. Ik kan Caspars aanwezigheid in Venetië niet nader documenteren, maar zijn achterneef Jeremia, met wie hij de internationale handelsfirma ‘Jeremia e Gasparo van Collen’ dreef, was in die jaren (de opgave is van 1646-1647) de belangrijkste Hollandse exporteur in Venetië. De invoer van buskruit in Venetië schijnt zijn specialisme te zijn geweest (Wätjen, 1909, p. 358 en p. 361).
	treflik: uitmuntend, voortreffelijk (wnt xvii, i, 2305)
8	in haare paalen: binnen haar grenzen
9-10	mee Verlichte: nl. door benodigd buskruit te leveren?
11	ons Y: Amsterdam
	koop: handel
12	en als houdt beslaagen: en als het ware gevangen houdt (beslag op hem heeft gelegd, vgl. wnt ii, ii, 2017)
14	Geen vrye wil: dwz. Maar toch niet uit echt vrije wil van Van Ceulen
15	In Venus schaakels: In de keten van de liefdesgodin
16	Een andren luim: Een andere wens, Een ander verlangen (nl. dan de koophandel)
	ingesonden: ingegeven
17	Citheer: Venus (naar het eiland Cythera, een centrum van haar cultus)

[p. 244]

19	sin: aard
22	blaakte: verschroeide
	lessingh: ‘blussing’, afkoeling (vgl. wnt viii, i, 1616)
23	Kupyn: Cupido
	't stuur: het roer van zijn (Van Ceulens) schip
24	Jongst: Onlangs (wnt vii, i, 393)
	gerochte: geraakte
25	ontstelt: woest, wanordelijk
26	Hadria: de Adriatische zee
	deur 't Suider blaasen: door de sirocco
27	waar: waarin
	helder telt: dwz. door haar heldere water kan tellen
28	gelyk: als
30	de karlen: de pitten (wnt vii, i, 1663, deze plaats)
31	Prys stroomen: Men mag stromen ... aanprijzen
	leest: verzamelt, gaart
32	Meertje: nl. Opmeertje
34	wasse: wasblanke
	weelige: weelderige
35	roosen, mirt: nl. omdat de mirt beschouwd werd als een plant van de vreugde, met name bij een bruiloft (wnt ix, 795). Rozen zijn bloemen van de liefde.
36	heur: hun
37	outaar: altaar
	't juweel: nl. de maagdelijkheid
38	een Heemel: nl. een hemel van zaligheid
39	't licht: zijn nu de zon daarin (‘zijn nu’ samengetrokken uit is nu, r. 38)
39-40	al 't gespeel Des bruilofts: al het gefeest bij de bruiloft (vgl. wnt iv, 1778)
40	Engelen geweemel: is nu een gewemel van engelen
41	steurt: stoort
	kartouw van Mahomet: Turks kanon
42	Veneets: Venetiaanse
43	De min: dwz. Cupido
	loost [...] syn musket: schiet ... zijn musket af. De voorstelling van Cupido met een vuurwapen is ongebruikelijk en zal hier alluderen op de geslachtsdaad. De oppositie tussen liefde en oorlog is min of meer topisch in bruiloftspoëzie.
44	Waar: Daar waar
	groeijen: ontstaan, verwekt worden
	verpletten: ten onder gaan (intransitief werkwoord, vgl. wnt xx, 1890)
46	af te laaden: achtergeplaatste bepaling bij scheepen
47	soetste weederpaar: liefste wederhelft
48	baaden: nl. als in een meer (vgl. de achternaam van de bruid)
49	Terwyl dat: Nu
	cimbel: klavecimbel (en denkelijk niet: cimbaal, bekkens)
	veel: vedel
50	slinken: verflauwen, minder luid klinken (wnt xiv, 1810, deze plaats)
	om vermoeide snaaren: wegens vermoeidheid van de snaren

[p. 245]

51	Dunkt my: dwz. Verbeeld ik me ... te zien
	van veer: van verre
	een's kinds gespeel: het gespeel van een kind
53	En troetlen: En dat komt knuffelen
55	kroon: moge ... kronen
	met zulken kroon: nl. met de geboorte van een zoon
58	Opmeers balve looten: de ‘halve nakomelingen’ van het geslacht Opmeer (die dus Van Ceulen zullen heten)
59	Hun Oom, en Neeven: dwz. De verwanten van wie zij oomzeggers en verre neven zijn (vgl. wnt ix, 1781 en de volgende aanotatie)
59-60	in 't gebied Des Amstels volgen: opvolgen in de stedelijke regering van Amsterdam. Catharina Opmeer was geparenteerd aan het invloedrijke geslacht Witsen. Haar grootvader had bijvoorbeeld een aantal overheidsfuncties bekleed, haar oudoom was drie maal burgemeester van Amsterdam geweest en haar oom Cornelis was in 1648 vroedschap en bewindhebber van de wic. Catharina's broer Nicolaes (1631-1696) was nog iets te jong voor de carrière die hij eerst later zou maken (Elias, Vroedschap i, p. 167, p. 239-240, p. 437 en ii, p. 571). Inderdaad heeft een zoon van het echtpaar Van Ceulen-Opmeer ook carrière gemaakt; Mr. Caspar van Ceulen of van Collen (1655-1704) werd later onder meer schepen, secretaris van zeezaken en bewindhebber van de voc (Elias, Vroedschap ii, p. 635).
61	Of schoeijen Grootvaars eigen voet: Of ‘dezelfde schoenen dragen als hun grootvader’, dwz. Of treden in het voetspoor van hun grootvader. Catharina's vader Pieter Opmeer (1596-1639) was raadsheer in de Hoge Raad van Holland, Zeeland en Westfriesland geweest (Elias, Vroedschap i, p. 356).
63	Gebeurt dit: Als dit zal gebeuren
	dat deuchdsaam bloed: die deugdzame familie
64	Sie wat voorheen de dichters praaten: Dan kan men zien wat voorheen de dichters hebben aangekondigd, al waren hun woorden maar gepraat, dwz. Dan zal men moeten toegeven dat de dichters gelijk hebben gehad met hun gepraat (zoals dit gedicht van mij maar gepraat is). Six zal hier toespelen op de voorstelling van de dichter als ziener, als poeta vates.
correctie	Op p. 164 van Six' bundel Poësy staat in r. 41 van dit gedicht Mahamet. In de lijst met Drukfeilen achterin de bundel is dit verbeterd tot Mahomet.