Gedichten (2 delen)

[115] Verantwoordinge, oover een bruiloftdicht, berispt door Raimond de Smeth, aan den selven (p. 196)

toelichting	Bij hun wandelingen in de omgeving van Spa sprak Six met zijn verwant De Smeth ook over een bruiloftsdicht dat hij enkele jaren eerder had geschreven (nl. gedicht no. [348]). Six verdedigt zich in dit gedicht tegen De Smeths kritiek op dat epithalamium en vermeldt daarbij enkele bijzonderheden over zijn dichterlijke werkwijze en opvattingen (vgl. Schenkeveld-van der Dussen, 1979). Het gedicht staat op p. 136-138 van Six' Poësy.
annotatie
1	reeden: redenering
	meet: nagaat, controleert
2	reeden: verstand
	die: nl. de reeden (r. 1)
	besteedt: uit, meedeelt
3	Die: De Smeth, die
	boort: doordringt
4	lydsaam: aandachtig

[p. 213]

5	dus: zodoende
6-7	van ... lid: vgl. de annotatie bij gedicht no. [109], r. 19
8	Herknaauw: Heroverweeg (letterlijk: Herkauw, wnt vi, 623)
10	streek: stroomde
12	traagjes op de vlucht: me kalmpjes haastend, dwz. wandelend (vgl. ‘festina lente’)
13	ampre jokkerny: plagerige kritiek die me niet lekker smaakt (vgl. amper: zuur, wnt, Suppl. 1, 1081)
14	geringe Poësy: gedichtje, versje
15	gunst: hartelijke gevoelens
16	Joos: Joos of Joost de Smeth (1626-1704), de zoon van Raimond de Smeths broer Joost (1587-1662) en dus ook een verre neef van Six. Hij was op 16 juni 1653 in Amsterdam getrouwd met Maria Fassin (Elias, Vroedschap 11, p. 797).
	vreest: ontzag heeft voor
18	Wes: Waardoor, nl. doordat hij De Smeth als oom en eert, en vreest
	maar noch te beeter: alleen maar nog beter
	voer: terecht is gekomen
19	vrouwlikheit: te veel eer voor de vrouw (?)
21	De bruiloftstoffe: De elementen van een bruiloftsdicht
	leent [...] van: ontleent ... aan
22	De Bruid: hier vóór de man genoemd en met een hoofdletter
23	naa de lesse: volgens het voorschrift
	Pontaan: de literatuurtheoreticus Jacobus Pontanus (1542-1626), auteur van het invloedrijke werk Poeticarum Institutionum Libri Tres (1594). Pontanus behandelt het epithalamium niet, maar een bewerker van zijn boek, Joannes Buchlerus, heeft een hoofdstuk De epithalamio toegevoegd aan zijn herziene en uitgebreide versie van Pontanus' poetica. Dat hoofdstuk bevat een samenvatting van de verhandeling van J.C. Scaliger over het bruiloftsdicht die voorkomt in diens Poetices libri septem (1561). Buchlerus' boek laat niet duidelijk blijken dat het daar om een beschouwing van een andere hand dan die van Pontanus gaat, zodat Six zich gemakkelijk kon vergissen bij zijn toeschrijving van het epithalamiumvoorschrift aan Pontaan. Het is mogelijk dat Six Buchlerus' Thesaurus Phrasium Poeticarum, waaraan de bewerking van Pontanus is toegevoegd, al op de Latijnse school heeft leren kennen. De bedoelde lesse van Pontaan, die dus eigenlijk van Scaliger afkomstig is, luidt: ‘Secundo loco explicabuntur laudes utriusque; a Patria, Genere, animi studiis, corporis praestantia’ (Schenkeveld-van der Dussen, 1979, met name p. 394-395).
24	elkers: van elk van de twee
	daân: daden
25	bloed: afstamming
	schoone leên: dwz. uiterlijke schoonheid
27	Na: Naar gelang
28	liefliker: vleiender, beminnelijker. De kwaliteit van het gedicht wordt dus bepaald door de vriendelijkheid ervan.
29	weiden: ronddwalen
	swaanepluim: dichterpen

[p. 214]

30	Was: Geschiedde
	oopen ruim: vrije veld (dwz. voor iedereen zichtbare ruime hoeveelheid)
32	Op 't minlikste: Op de welwillendste wijze
	als: zoals het
33	reeken eens: houd er maar wel eens rekening mee
35-36	gestoolen wierd, Uit: ontleend is aan
36	Nieuwhuis: Regnerus Neuhusius (1608-1679), rector te Alkmaar. In zijn Poemata Invenilia (1644) komt het nagevolgde epithalamium voor op p. 192-194 van het tweede boek (Neuhusius, 1644; Schenkeveldvan der Dussen, 1979, p. 395-397).
37	reederykheit: retorica. Waarschijnlijk refereert Six hier aan Neuhusius' boek Tyrocinium Eloquentiae (van 1642, herdrukt in 1648), een inleiding in de welsprekendheid (vgl. nnbw ii, 984-985).
	leert: onderwijst
38	Naa 't voorschrift: bepaling bij gestoolen (r. 35)
	Vos: de literatuurtheoreticus G.J. Vossius (1577-1649) die in zijn studie De imitatione (1647) de theorie van de navolging van literaire voorgangers behandelt.
39	geest: wijze dichter (nl. Nieuwhuis)
40	den Venusyn: Horatius, die uit Venusia afkomstig was
41	menght: mengt ... dooreen
42	Ter tyd van Venus koosery: dwz. Bij het schrijven van liefdesgedichten
43	lykewel: ondanks dit alles (wnt viii, ii, 2315)
	gemist: onjuist gehandeld
44	myn bloedsucht: mijn zwak voor familie
45	een naabestaande vriend: een vriend die ook tot de familie behoort
46	ondank: afwijzing van goede daden, miskenning