Gedichten (2 delen)

[110] Op het dooden van een slangh (p. 188)

toelichting	In een passage in dit Spadicht van 1656 blikt Six terug naar een onplezierig oponthoud op Sardinië, naar alle waarschijnlijkheid tijdens zijn oversteek van Alicante naar Genua in het voorjaar van 1650. Het gedicht staat op p. 130 van Six' Poësy.
annotatie
1	al: zeker
	oover hondert jaar: dwz. zo goed als dood (een eeuw gold als de maximale levensduur van een mens, wnt iii, iii, 3936)
2	Wyl: Terwijl
	doornemantel: kennelijk een mantel waarmee men zich tegen de doornstruiken beschermde die men tijdens wandeltochten tegenkwam
3	beide Spaân: nl. het Oude, noordwestelijke en het Nieuwe, zuidoostelijke Spa (Guide des curieux, 1818, p. 7-8)
	vermaaklik: genoeglijk
	trantel: kuier (wnt xvii, i, 2048)
5	Barissaar: la Source de Barisart (Baedeker Belgique, 1910, p. 84-85 en p. 88)
	de stoppende fontein: de bron met stoppende werking
6	Van niemand: Door geen van de aanwezige kuurgasten? Of: Door geen mens, dwz. Door mij niet?
	heschonken: van drank voorzien
8	Zoo: expletief, sluit aan bij Wyl (r. 2)
	stip: stap (presens historicum, wnt xv, 1748, deze plaats)
	een gras, en vaarenplein: een open plek in het bos met gras en varens
9	ribbeen: lijf (eigenlijk: borstkas)
	rosse: roodachtige. Sommige adders zijn roodachtig bruin. Ze komen in de Ardennen plaatselijk voor en kunnen tot 80 cm lang worden.
11	stofvraat: stofvreter (vgl. Genesis 3:14). Ook het woord appelwortel legt al een zeker verband met de paradijsslang.
12	Gebeeten: Verstoord
	tangh: tong (klankvariant in rijmpositie; tangh als aanduiding voor ‘gebit’ lijkt minder aannemelijk gezien Uit synen bek, r. 13).
14	stok: de wandelaars te Spa maakten gebruik van soms fraai bewerkte wandelstokken, de zgn. ‘bordons’. Het reisgidsje Den Wegh naar het Spaa, 1655, p. 5 noemt dit ‘Spa-stokje om na de Fonteinen te gaan’ een vast toebehoren voor elke kuurgast (vgl. ook Lafagne, Spa, p. 8 en p. 16-18).
	ontvlooden: die ... ‘de dans ontsprong’ (bepaling bij my, r. 13)
15	de stok des boôs der Gooden: de staf van Mercurius of Hermes, de boodschapper van de goden, waaromheen zich twee slangen kronkelen
16	hoe dat ik was te moe: hoe het mij te moede was
17	Het vermiljoen: De gezonde rode kleur
	heilende: van genezing blijk gevende

[p. 204]

19	die grooter slangeblikken: die blikken van een nog grotere slang
20	ongesond: toen ik nog ongezond en dus vanzelf al bleek was
	schicht: pijl
21	Oristan: Oristano, aan de westkust van Sardinië
22	Door: Door ... gedwongen
23	De wolven sach, in schaapekleeren: Me als een schaap door wolven zag bedreigen. Six vergelijkt hier zijn eigen situatie met de ballingschap van Ovidius (vgl. de annotatie bij r. 24).
24	Naso: Ovidius
	in 't Barbaarisch Pontus: in Pontus, het gebied aan de Zwarte Zee, waarheen Ovidius verbannen was. Ovidius klaagt in zijn tweede brief Ex Ponto dat hij zich in zijn ballingsoord temidden van vijandige lieden bevindt. Zij gebruiken addergif op hun pijlen, zo schrijft hij, en gedragen zich tegenover de balling als een wolf tegenover gekooide schapen (vgl. ook Ovidius' Tristia iv, i, 77 e.v.).
25	slongh: slingerde, zwaaide (wnt siv, 1782, deze plaats)
	staf: wandelstok (niet: slang, zoals wnt xiv, 1782 deze plaats verklaart, mogelijk met een beroep op Exodus 4:3-4?)
26	heene: weg
27	Noch gaf het spul: Toch kostte het (nog) moeite (vgl. wnt xiv, 2682-2683)
	bolde: afmaakte (het werkwoord bollen duidt gewoonlijk het doden van runderen met een voorhamer aan, wnt iii, i, 308)
28	Nu ben 'k: in tegenstelling tot Ik was van daagh (r. 1)
	geen: nog geen
29	die: nl. die seevendartich jaar
	straal: dag (eigenlijk: zonneschijnsel)
30	sprokkel: de sprokkelmaand, februari. Six was dus jarig op 19 februari en zou in 1657 37 jaar oud worden.
	ver t'soek: ver te zoeken, veraf. Als het metrum hier regelmatig is, ligt de nadruk op t'soek.
32	Bekommert: nl. door de gebeurtenis, die herinnert aan de onberekenbaarheid van het lot