Een weinig van het andere

(1984)– Shrinivási– rechtenstatus



[pagina 140]
Expositie F. Agerkop: Commewijne sterft Bij deze expositie kan ik een groot verdriet niet bedwingen ik loop door de plantage de palm die fier stak in de hemel laat niet eens zijn wortels meer zien de vlonder wiegelend op het water is vermolmd en in onzichtbare deeltjes met de rivier de zee ingedreven waar is de kracht van de takkenvolle tamarinde waar zijn bloesempracht en de tocht van glinsterende kolibries in zijn lonkende kruinen waar de duikelende reis van vlinders zeilend van tak tot tak waar Nelis ijs schavend, lachend, hoogoplachend bij een metersdikke stam op het kruispunt der wegen wat omgord was met vreugden wat was omstrengeld met vers leven wat omzwermd was van lachende kinderstemmen wat meezong, meeritmiekte in kinderzang het is verdwenen de sluis loost het water stinkend van dood gras uit de polders met de weinige vis gestikt in eigen huis de brug voor ons huis een bruine gamelang niet eens de palen die hem steunden liet men staan het huis is meegetorst naar Santo Boma uit de woestenij rechts van de rivier vooral
[pagina 141]
zijn de mensen verdwenen gestorven ook voor hun tijd het jarenlange zwoegen der eerstelingen is omwoekerd door het gemeenste onkruid moedeloos staan de bomen in rouwgewaad langzaam terend aan kanker van de fowroedoti ontnemen zij mij de vreugde van het eerste treffen wie er nog hoop had is gebleven wie nog geloofden tegen alles in teren langzamerhand uit wong! wong! de banapongpong... een verre nazaat die ik begroet op de bocht bij lamberkie in een onherkenbaar landschap het visvogeltje scherend langs het water een glinsterend visje verschalkend rustend op een koffietak groet ik behoedzaam de bamboedam eens levend vol spartelende trapoens is dichtgemetseld met dik en venijnig gras manjebomen en koffiestruiken zijn in rook opgegaan in de kruisbalken der huizen boren zich wellustig vreemdriekende oedoeloso's verf van de daken is vermengd met stof en roest overal hangt de wereld uit zijn hengsels overal als een open wond de kortademige plantages en de verpauperden de langzaam uitterenden kennen de komst van de zon een automatisme kennen haar vroege en haar late licht in uiterste gelatenheid ik hoor de vlijmscherpe stemmen van een selekte kliek
[pagina 142]
leugenachtigheden en misbruik van macht deze nieuwe drug der satanische egoïsten de mensonterende taal voor meer blad de verpauperden, de verpauperden horen niet eens meer de moedige roep van de grietjebie ze liggen in de minste kleding wonen in een doodskist een weinig geventileerd wonen binnen troosteloze muren van vandaag minachten de harteloze wereld daarbuiten verduren de mateloze wanhoop binnen de donkere uren van vandaag morgen en gisteren gewoon aan het geritsel van muizen gewoon aan het gevrij van de bronstige ratten gewoon aan de opgezwollen onnozele padden er is weinig licht in de kieren der wanden een sterrenveld siert het krimpende dak naast en tussen de kinderen tast zich op en stinkt het vuil van vleermuizen aan een hanger 2 hemden 2 broeken een riem plus das aan spijkers een salwaar een kleurige sluier een jurk voor de stad een jurk voor de film een spijkerbroek want in doodsstrijd kleedt men zich op zijn mooist alsof het een groot feest gold ik lees de laatste schooldag op de plantage marsepein en theevisite gesplitst op het bord
[pagina 143]
voor javaans- en hindisprekenden en ik mis blokmout, djielebieGa naar voetnoot+, klambieGa naar voetnoot+ of gamelang ik zie de velen in onverdroten haast ijlend door de stad, aangedreven overgezet halfantoesjast de onregelmatige kronkelweg nemend toevend tussen het volk van morgen elke dag als een klein oponthoud klagend over het kleine salaris, over het weer turend naar de verlossende middag gelaten zittend onder amandelbomen op het veertje wachtend, starend binnen de tokkerende boot en ik mis het engagement met de kinderen de blijvenzitters, de niet toegelatenen de ouders handenwringend, klagend, generaliserend en wij allen in een onverhoedse vlucht naar de grote sjelter de stad, het forum van de diploma's de stad niet in staat de brug naar de plantages te slaan; niet in staat - langer dan een rooster aangeeft - te besteden aan het oog van mijn volk niet in staat met lege handen de massa te ontmoeten niet in staat verrijkt en gerijpt terug te keren in deze overvolle stad vol rijbewijzen wonen bovendien de kleurige vogels van de plantage de rijstvogel zwart met gulden ring om zijn hals weinig zichtbaar meer in de zachtgroene rijstzee de rootie eenzaam treurend op verlaten balkons de twatwa's in een permanent kontest gedreven op het wijde tamarinde-overhuifde oranjeplein langzaam beroven wij dit land van zijn schoonheid
[pagina 144]
langzaam maar zeker bouwen wij aan een nieuwe chaos zojuist meldt de radio nadrukkelijk, overtuigend: achthonderdduizend gulden voor mariënburg voor deze hongerende plantage voor lokomotieven voor de reparatie van de ziekelijke fabriek en welke idioot klapt in zijn handen en welke mens vind ik die zó onnozel is die zo naïef is om te juichen wordt bezoedeld vijftig jaar en er zo weinig, zó weinig veranderd nog steeds is de vrouw een grasdragende os nog steeds is de man een speelbal van partijen nog steeds veroveren wormen het naakte lijf van onze liefste kinderen; nog steeds... sluit maar de ogen hiervoor of niet... soeroejkali jong en elegant vol toekomstdromen wordt verhandeld in den haag de familie satiredjo loopt verloren van het kastje naar de muur halve families schrijven halve families twee werelden djointventjeren in uiterste nood de aasgieren buigen zich op het kantoor over het goed der armen dobbelen over hun land, beslissen over hun lijf beslissen over hun future
[pagina 145]
diep in de Kwatta langs wegen kapotgereden door tussenhandelaars wonen de bannelingen ver achter Kokonassy tegen de zwampstilte schept men het oude milieu terug en in de bananenwoestijn Santo Boma toeven de emigranten van de Commewijne verstoken van licht, verstoken van water generaties teruggetrapt in de historie de resten van mijn volk heeft een mens in kaart gebracht hun doofheid voor elk bedrog hun blindheid voor kleurige woorden hun smaakverlies voor ontuchtige beloften hier is een stuk van mijn land geschonden in alle delen die te leven hebben kennen de dood te vroeg kinderen met toekomstsappen geloven ook niet waaraan wij beslist twijfelen de resten van mijn volk heeft een mens minitieus bekeken heeft een mens met het botte mes van de pijn ontleed heeft een mens op het been ontkleed de resten van een stervend volk waarover de luidsprekers zullen lallen
[pagina 146]
verwaaiend over dode akkers de resten naakt aan de oever van Barka Riba de Grote Rivier, De Commewijne moeder der duizenden immigranten moeder van het eindeloze heimwee die resten wenend, bitter voor zich uitwenend jammerend in vele talen sterven in de laatste greep naar het leven als een bewijs een teken aan de wand in deze zaal wit bepleisterd in een langzame dodendans terwijl de rivier vóór ons de piratenschepen torst die ook u het bloed uit de naden van uw huid zullen persen het leven partieel staat voor u open bekijk het proef het spuug het niet uit neem het mee met u als een vriend en als een vijand.	voetnoot+ blokmont, djielebie: lekkernijen voetnoot+ klambie: bloes

Vorige Volgende

Expositie F. Agerkop: Commewijne sterft