Nederduytsche spraakkonst

waarin de gronden der Hollandsche taale naauwkeuriglyk opgedólven, en zelfs voor geringe verstanden, zo ten aanzien der spellinge als bewoordinge, duydelyk aangeweezen zyn

[fol. **8v]

willem séwel Amsterdammer. oud LI jaaren. 1705.

Des Schrijvers schranderheit blinkt uit in't zedig wezen
O wakkre SÉWEL! die door out en niew te leezen
Met zooveel naarstigheit Minervaas Boekzaal sticht
Uw pen vertoone ons lang geleertheits flonkerlicht.

F. HALMA.

J. de Later sculp.

[p. 1]

W. Séwels Nederduytsche Spraakkunst.

WAt de SPRAAKKONST, óf vólgens het Grieksch woord Grammatica, de Letterkonst zy, is zo menigmaal gezegd, dat ik het noodeloos achte zulks alhier te herhaalen; te meer dewyl de Nederduystche benaaming uyt zichzelve haare betékenis aanwyst, en een iegelyk wel begrypt dat men daardoor verstaat eene Kennis van de Letteren en de Spraake.

Het eerste dan dat alhier te verhandelen staat, is de ^† Letterbeschrijving, óf Spelkonst. Wat nu een Letter zy, behoef ik hier niet te melden, dewyl ik niet schryf voor zulke die des onkundig zyn. Dóch nademaal veele die de letteren kennen, haare kracht evenwel niet volkomenlyk verstaan, en daarom menigmaal in de Spellinge doolen, zal ik die alhier aanwyzen.

De Nederlanders gebruyken de vólgende Letteren:

† Orthographia.

[p. 2]

A. B. C. D. E. F. G. H. I. J. K. L. M. N. O. P. Q. R. S. T. U. V. W. X. Y. Z.

Men noemt die alhier te Amsterdam aldus: A. Bé, Cé, Dé, E, Ef óf Effe, Ge, Ha, I, Jé, Ka, El óf Elle, Em óf Emme, En óf Enne, O, Pe, Kuw, Er óf Erre, Es óf Esse, Te, U, Vé, Wé, Ix, Y. Zeddet.

In de kleyne letteren heeft men tweederley fatsoen van S, naamelyk ſ en s. de eerste is eygentlyk om eene ^* Lettergreep te beginnen, en de andere om die te sluyten, als ſas; maar dit wordt niet altyd waargenomen; ja men acht het cierlyker, hoewel om geen andere reden, dan dat het gebruyk zulks medebrengt, te schryven Plaſſen dan plasſen. In de Duytsche drukletteren ziet men ook tweederley slach van R, te weeten r en շ, óf re en er; de eerste insgelyks tót beginninge, en de andere tót sluytinge eener lettergreepe: en hoewel byna niemand hierop let, echter hebben zy, die de toezigt hadden over den druk van onzen Nederlandschen Bybel, met oktroy van den Staat uytgegeeven by de Weduwe van Hillebrand Jakobsz van Wouw, en P. van Ravesteyn, naauwe acht daarop gegeeven; schoon in andere naadrukken sederd dien tyd, die naauwkeurigheyd niet altoos gevonden wordt.

Van deeze Letteren, welke XXVI in getal zyn, worden eenige Klinkers, dóch de meeste Medeklinkers genoemd.

* Syllabe.

[p. 3]

De Klinkers zyn in 't Nederduytsch deeze zes, A. E. I. O. U. Y.

De Medeklinkers, die zonder byvoeginge der Klinkeren geenen klank maaken, zyn

B. C. D. F. G. H. J. K. L. M. N. P. Q. R. S. T. V. W. X. Z. Men vindt nóg wel in oude spellingen; Wt voor uyt; dóch dat schynt ontstaan te zyn uyt de verkeerde benaaminge van Dubbeld-uw, welke men aan de letter W. geeft, en haar daarom ook als eene dubbele U heeft gebruykt, als óf men zeide uut.

Onder de Medeklinkers zyn'er vier welke men ^† Smeltletters noemt, naamelyk L, M, N, R. De L en R zyn inderdaad Smeltletters, als blykt uyt deeze spellinge, die hoewel niet goed, van sommigen echter uyt onkunde gevólgd wordt, naamelyk D' Leeuw, D' Ram, D' Ruyter: want dit laat zich taamelyk uytspreeken; maar met M en N gaat het zo wel niet, als blykt aan D' Mantel, D' Naam; dóch in de woorden Smaad en Knak smelten die letteren zoo wel als de L en de R in de woorden Slaapen en praaten; en zo gaat het met meer Medeklinkers, als F. P. T. W. gelyk blykt in de woorden Sfinx, spraak, stam, zwaan: en schoon iemand uyt onkunde schryft, gelyk 't wel gebeurt, D'wand, d'wang, d' werelt, zo is zulk schrift echter onuytspreekelyk.

Uyt de klinkers worden Tweeklanken en Drie-

† Liquidae.

[p. 4]

klanken gemaakt, als Aa, ae, ai; ee, ey, eu; ie; oe, oo, ou; uu, uy: en aai, aau; eeu; ieu; oei, ooi, van de welke in de vólgende verhandelinge der Spellinge, onder de letteren in haare órde, staat gesprooken te worden.